SlideShare a Scribd company logo
1 of 176
Download to read offline
ส่วนที่1 (ONET).........โดย อ.กรกฤช ศรีวิชัย.....................................หน้า 2-53
ส่วนที่2 (PAT2)..........โดย ผศ.ดร.โรจน์ฤทธิ์ โรจนธเนศ....................หน้า 54-96
ส่วนที่3 (PAT2)..........โดย อ.กฤตน์ ชื่นเป็นนิจ..................................หน้า 97-151
ส่วนที่4 ชุดเก็งข้อสอบ..........................................................................หน้า 152-176
วิทยาศาสตร เคมี (2) ________________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25
สารชีวโมเลกุล
สารชีวโมเลกุล คือ สารที่มีธาตุคารบอนและไฮโดรเจนเปนองคประกอบหลัก มีโมเลกุลขนาดใหญและ
พบในสิ่งมีชีวิตเทานั้น ไดแก
1. ไขมันและน้ํามัน (C H O)
2. คารโบไฮเดรต (C H O)
3. โปรตีน (C H O N)
4. กรดนิวคลีอิก (C H O N P)
ในสิ่งมีชีวิตทุกชนิดจะมีหนวยเล็กที่สุด เรียกวา เซลล ซึ่งประกอบดวย
• นิวเคลียสและเยื่อหุมเซลล ประกอบดวย โปรตีนและไขมัน
• ไซโทพลาซึม เปนของเหลวที่อยูภายในเซลล ประกอบดวย โปรตีน ไขมัน และคารโบไฮเดรต
ในรางกายคน รอยละ 50 ของน้ําหนักแหง คือ โปรตีน
ในพืช มีผนังเซลล ประกอบดวย เซลลูโลส ซึ่งเปนสารประเภทคารโบไฮเดรต
1. ไขมันและน้ํามัน มีหนาที่ดังนี้
• ปองกันการสูญเสียน้ํา ทําใหผิวหนังชุมชื้น
• ปองกันการสูญเสียความรอน ชวยใหรางกายอบอุน
• ปองกันการกระแทกตออวัยวะภายใน
• ชวยทําใหผมและเล็บมีสุขภาพดี
• ชวยละลายวิตามิน A, D, E และ K
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 ________________________________ วิทยาศาสตร เคมี (3)
• รางกายไดรับสารอาหารไมเพียงพอ โดยไขมัน 1 กรัม จะใหพลังงาน 9 กิโลแคลอรี ไขมันเปน
สารประกอบที่เรียกวา ไตรกลีเซอไรด (Triglycerides) ซึ่งเกิดจากการรวมตัวทางเคมีของกรดไขมัน (Fatty Acids)
3 โมเลกุล กับกลีเซอรอล (Glycerol) 1 โมเลกุล
+CH OH
กลีเซอรอล
O
กรดไขมัน
2CH
CH
2CH OH
2CH OH
O C
O
O C
O
2CH O C
O
+ O3H2
∆
C
O
H O 1R
CH O 2R
O
CH O 3R
1R
2R
3R
ไขมันและน้ํามัน
ตัวเรงปฏิกิริยา,
โครงสรางของกรดไขมัน ประกอบดวย
• สวนที่มีธาตุคารบอนตอกันเปนสายยาวดวยพันธะเดี่ยวหรือพันธะคู
• สวนที่เปนหมูคารบอกซิล (-COOH) มีสมบัติเปนกรด
กรดไขมันในธรรมชาติ มี 40 ชนิด แบงออกเปน 2 ประเภท
กรดไขมัน อิ่มตัว ไมอิ่มตัว
ชื่อ
สูตร
จุดหลอมเหลว
สถานะ
พันธะระหวางคารบอน
ความวองไวในการ
เกิดปฏิกิริยา
ชนิดที่พบมากที่สุด
ลงทายดวย - อิก
CnH2n+1COOH (H มากกวา)
สูงกวา 25°C
ของแข็ง
(ไขมันสัตว/น้ํามันมะพราว)
เดี่ยว
นอย
กรดสเตียริก
ลงทายดวย - เลอิก
มีไดหลายสูตร (H นอยกวา)
ต่ํากวา 25°C
ของเหลว
(น้ํามันพืช)
คู
มาก
กรดโอเลอิก
วิทยาศาสตร เคมี (4) ________________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25
ตารางตัวอยางกรดไขมันบางชนิด
กรดไขมัน สูตรโครงสราง
จํานวน
พันธะคู
จํานวนอะตอม
ของคารบอน
จุดหลอมเหลว
(องศาเซลเซียส)
แหลงที่พบ
กรดไขมันอิ่มตัว
ลอริก CH3(CH2)10COOH 0 12 43 มะพราว
ไมริสติก CH3(CH2)12COOH 0 14 54 ลูกจันทร-
เทศ
ปาลมิติก CH3(CH2)14COOH 0 16 62 ปาลม
สเตียริก CH3(CH2)16COOH 0 18 69 ไขมันสัตว
กรดไขมันไมอิ่มตัว
ปาลมิโตเลอิก CH3(CH2)5CH CH
(CH2)7COOH
1 16 0 เนย
โอเลอิก CH3(CH2)7CH CH
(CH2)7COOH
1 18 13 มะกอก,
ขาวโพด
ไลโนเลอิก CH3(CH2)4(CHCH2)2
(CH2)6COOH
2 18 -9 ถั่วเหลือง,
ทานตะวัน
ไลโนเลนิก CH3CH2(CH CH
CH2)3(CH2)6COOH
3 18 -11 ขาวโพด
ขอมูลจาก General, Organic & Biological Chemistry ; Karen C Timberlake (ค.ศ. 2002)
กรดไขมันไมอิ่มตัว จะทําปฏิกิริยากับแกสออกซิเจนในอากาศ จะเกิดสารใหมที่มีกลิ่นเหม็นหืน แสดงวา
น้ํามันพืชจะเหม็นหืนไดงายกวาน้ํามันสัตว
แตน้ํามันพืชมีวิตามิน E ซึ่งเปนสารยับยั้งการเกิดปฏิกิริยานี้ แตมีไมมากพอ ดังนั้น ในการผลิตน้ํามันพืช
จึงตองเติมวิตามิน E เพิ่มเขาไป
การผลิตเนยเทียมหรือมาการีน
ทําไดโดย การเติมไฮโดรเจนลงในน้ํามันพืช ซึ่งเปนกรดไขมันไมอิ่มตัวที่ความดันสูงและมีตัวเรงปฏิกิริยา
เชน แพลทินัม ทําใหเปลี่ยนเปนกรดไขมันอิ่มตัว ซึ่งมีสถานะเปนของแข็ง เรียกวา ปฏิกิริยาไฮโดรจิเนชัน
(Hydrogenation)
กรดไขมันที่จําเปน (Essential Fatty Acid) คือ กรดไขมันที่มีพันธะคูระหวางอะตอมคารบอนตั้งแต
2 ตําแหนงขึ้นไป ซึ่งรางกายสังเคราะหเองไมได เชน กรดไลโนเลอิกและกรดไลโนเลนิก (พบมากในเมล็ด
ดอกคําฝอย → เมล็ดดอกทานตะวัน → ขาวโพด)
ทารกที่ขาดกรดไขมันที่จําเปนจะทําใหเกิดโรคผิวหนังอักเสบ ลอกหลุด เปนสาเหตุทําใหติดเชื้องายและ
แผลหายชา
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 ________________________________ วิทยาศาสตร เคมี (5)
ไขมันในเลือด (คอเลสเทอรอล)
- เปนสารเบื้องตนในการสรางฮอรโมนเพศ น้ําดี และสารสเตอรอลใตผิวหนัง ที่สามารถเปลี่ยนเปน
วิตามิน D ได เมื่อไดรับแสงแดด
- เปนฉนวนของเสนประสาท ซึ่งรางกายสรางไดเอง แตไมเพียงพอ พบมากในไขแดง เครื่องในสัตว และ
อาหารทะเล แตถามีมากเกินไปจะเกาะตามผนังหลอดเลือด ซึ่งอาจทําใหเกิดการอุดตันของหลอดเลือด เกิดเปน
โรคหัวใจขาดเลือด หรือถาเปนหลอดเลือดในสมอง อาจทําใหเปนอัมพาตได
การใชประโยชนจากไขมัน
• การผลิตสบู จากปฏิกิริยาสะปอนนิฟเคชัน (Saponification) ไดจากการตมไขมันกับเบสแก (โซเดียม-
ไฮดรอกไซด / NaOH)
+CH
กลีเซอรอล
O
ดาง
2CH
CH
2CH
2CH
OH C
O
OH C
O
2CH OH
∆
C
O
O 1R
CO 2R
O
CO 3R
1R
2R
3R
ไขมันและน้ํามัน
3NaOH +
+
Na -O
+
Na -O
+
Na -O C
O
สบู
- ถาใชน้ํามันจากพืชและสัตวผสมกัน จะไดสบูที่มีเนื้อนุมนวลนาใช
- สบูผสมลาโนลิน จะชวยรักษาความชุมชื้นของผิวหนัง
• ไข (wax)
ในพืช จะเคลือบผิวผลไม ใบไม และกาน
- เพื่อปองกันการสูญเสียน้ํา
- ปองกันการทําลายจากเชื้อราและศัตรูพืช
ในสัตว จะเคลือบผิวหนังและขน
- ไขคารนูบาจากตนปาลมบราซิล และขี้ผึ้งจากรังผึ้ง ใชเคลือบผิวเฟอรนิเจอร รถยนต
- ไขโจโจบาจากเมล็ดโจโจบา ใชทําเทียนไขและลิปสติก
- ไขลาโนลินจากขนสัตว ใชผสมในสบูและครีมทาผิว เพื่อสรางความชุมชื้นแกผิวพรรณ
วิทยาศาสตร เคมี (6) ________________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25
2. โปรตีน
โปรตีน เปนสารประกอบที่มีขนาดใหญมากและโครงสรางซับซอน ซึ่งเปนองคประกอบหลักในรางกาย
ตั้งแตเสนผมจรดปลายเล็บเทา
- ชวยเสริมสรางการเจริญเติบโตและซอมแซมเนื้อเยื่อ
- ชวยในการรักษาสมดุลน้ําและสมดุลกรด - เบส
- เปนสวนประกอบของเอนไซม ฮอรโมน เลือด และภูมิคุมกัน
- เปนสารอาหารที่ใหพลังงาน โดย โปรตีน 1 กรัม ใหพลังงาน 4 กิโลแคลอรี
หนวยยอยของโปรตีน คือ กรดอะมิโน (Amino Acid) ซึ่งประกอบดวย
NH2 CH
R
OH
O
C
• หมูคารบอกซิล (-COOH) มีสมบัติเปนกรด
• หมูอะมิโน (-NH2) มีสมบัติเปนเบส
กรดอะมิโน มีทั้งหมด 20 ชนิด แบงเปน
• กรดอะมิโนที่จําเปน มี 8 ชนิด ซึ่งเปนกรดอะมิโนที่รางกายสังเคราะหเองไมได ตองกินจากอาหารเขาไป ดังนี้
ไอโซลิวซีน เวลีน ทริปโตเฟน เฟนิลอะลานีน ทริโอนีน เมไทโอนีน ไลซีน ลิวซีน สําหรับเด็กทารก
ตองการกรดอะมิโน เพิ่มอีก 2 ชนิด คือ อะจีนีน และฮีสติดีน
• กรดอะมิโนที่ไมจําเปน มี 12 ชนิด ซึ่งเปนกรดอะมิโนที่รางกายสังเคราะหไดเอง
โปรตีน เกิดจากกรดอะมิโนจํานวนมากกวา 50 หนวย มาเชื่อมตอกันดวยพันธะเพปไทด (Peptide Bond)
ซึ่งเปนพันธะที่เชื่อมระหวางหมูคารบอกซิลของกรดอะมิโนโมเลกุลหนึ่งกับหมูอะมิโนของกรดอะมิโนอีกโมเลกุลหนึ่ง
CHNH2 C OH
O
+
R
CHNH2 C OH
O
R′
OH2- CHNH2 C N
O
+
R
CH OH2C OH
O
R′
H
พันธะเพปไทด
โปรตีนในธรรมชาติมีมากมายหลายลานชนิด มีหนาที่การทํางานเฉพาะเจาะจง เนื่องจาก
- ความแตกตางของชนิดของกรดอะมิโน
- ลําดับการเรียงตัวของกรดอะมิโน
- สัดสวนการรวมตัวของกรดอะมิโน
หมายเหตุ : การแปลงสภาพโปรตีน (Denaturation of Protein) คือ กระบวนการที่ทําใหโครงสรางทาง
กายภาพของโปรตีนถูกทําลายจนเปลี่ยนสภาพไป เชน เกิดการแข็งตัว ตกตะกอน ไมละลายน้ํา
ซึ่งมีสาเหตุดังนี้
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 ________________________________ วิทยาศาสตร เคมี (7)
- เมื่อไดรับความรอน เชน เนื้อไกที่ผานการทอดจนกรอบ
- เมื่อไดรับสารละลายกรด-เบส เชน การที่ผิวหนังโดนกรด
- เมื่อไดรับไอออนของโลหะหนัก เชน การกินไขขาวดิบเพื่อชวยแกพิษจากการกินยาฆาแมลง
โปรตีนในรางกายมีมากกวาแสนชนิด โดยแบงเปน
• โครงสรางเปนกอน เชน ฮีโมโกลบิน ซึ่งเปนโปรตีนที่พบในเซลลเม็ดเลือดแดง
• โครงสรางเปนเกลียว 3 เสนพันกัน เชน เคราติน เปนโปรตีนที่พบในเล็บ ผม ขน
คุณคาของโปรตีน
เมื่อรับประทานโปรตีนเขาไปในรางกาย เอนไซมเพปซินในกระเพาะอาหารจะยอยสลายโปรตีนใหเล็กลง
โดยการทําลายพันธะเพปไทด จนไดเปนกรดอะมิโน ซึ่งเปนโมเลกุลที่มีขนาดเล็กที่รางกายสามารถดูดซึมผานผนัง
ลําไสเล็กได เพื่อเขาสูกระแสเลือดแลวนําไปใชประโยชน
• โปรตีนคุณภาพสูง คือ อาหารโปรตีนที่มีกรดอะมิโนที่จําเปนครบถวนและยอยสลายไดงาย ไดแก
โปรตีนจากสัตว เชน เนื้อสัตว นม ไข
• โปรตีนเกษตร คือ อาหารโปรตีนที่ไดจากพืช ซึ่งจะมีกรดอะมิโนที่จําเปนไมครบถวน เชน ถั่วเหลือง
ขาดเมโทโอนีนและทริปโตเฟน ขาวสาลี ขาวเจา ขาดไลซีน
• คุณคาทางชีววิทยา หมายถึง คุณภาพของอาหารโปรตีนที่สามารถนํามาใชสรางเปนเนื้อเยื่อได เชน
ไข มีคุณคาทางชีววิทยา 100% แสดงวา ถาเรารับประทานไขเขาไปรางกายสามารถนําไปสรางเปนเนื้อเยื่อไดหมด
รางกายของคนแตละวัย จึงตองการโปรตีนในปริมาณที่แตกตางกัน เชน
เด็กออน (ชวงอายุ 3-12 เดือน) มีความตองการโปรตีนสูงสุด (ประมาณ 2 เทาของน้ําหนักตัว)
รองลงมา คือ เด็กอายุ 1–6 ป / 7-12 ป และ 13-20 ป ตามลําดับ
หญิงมีครรภและหญิงใหนมบุตร ตองการโปรตีนมากกวาหญิงปกติ
หากไดรับโปรตีนไมเพียงพอจะเกิดภาวะขาดโปรตีน มีอาการพุงโรกนปอด กลามเนื้อลีบ เจริญเติบโตชา
น้ําหนักไมไดเกณฑ ผมแหงแดงและขาดงาย มีอาการบวมน้ํา ภูมิคุมกันต่ํา ออนลา เซื่องซึม ฉุนเฉียว โกรธงาย
หมายเหตุ : ผลิตภัณฑจากเนื้อสัตวที่มีการเติมโซเดียมไนไตรต เพื่อถนอมอาหารและทําใหมีสีสวย เมื่อโดน
ความรอนจะเปลี่ยนแปลงเปนสารไนโตรซามีน ซึ่งเปนสารกอมะเร็ง
3. คารโบไฮเดรต
คารโบโฮเดรต ไดจากการสังเคราะหแสงของพืช
- เปนสวนประกอบของเยื่อหุมเซลลของสิ่งมีชีวิตและกระดองสัตว
- เปนแหลงพลังงานหลักของรางกายสิ่งมีชีวิต โดยคารโบไฮเดรต 1 กรัม จะใหพลังงาน 4 กิโลแคลอรี
- มีสูตรทั่วไปเปน (CH2O)n และมีชื่อเรียกอีกอยางวา แซ็กคาไรด แบง 3 ประเภท ดังนี้
วิทยาศาสตร เคมี (8) ________________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25
3.1 มอนอแซ็กคาไรด (น้ําตาลโมเลกุลเดี่ยว) แบงเปน
• น้ําตาลที่มีจํานวนคารบอน 5 อะตอม มีสูตรเปน C5H10O5 เรียกวา ไรโบส
• น้ําตาลที่มีจํานวนคารบอน 6 อะตอม มีสูตรเปน C6H12O6 แตมีโครงสรางตางกัน จึงมีสมบัติ
ตางกัน เชน
- กลูโคส เปนน้ําตาลโมเลกุลเล็กที่สุดที่รางกายสามารถดูดซึมและนําไปใชไดทันที
- ฟรุกโทส (ฟรักโทส) เปนน้ําตาลที่มีรสหวานที่สุด (หวานกวาน้ําตาลทราย 2 เทา)
- กาแลกโทส เปนน้ําตาลที่มีในน้ํานม (คน 7%, วัว 5%)
หมายเหตุ :
- เซลลสมองและกลามเนื้อ ตองใชพลังงานจากน้ําตาลกลูโคส ดังนั้น ถารางกายมีน้ําตาลกลูโคสใน
เลือดต่ํากวาปกติ คือ ต่ํากวา 90-110 มิลลิกรัมตอเลือด 100 ลูกบาศกเซนติเมตร ทําใหเกิดอาการวิงเวียน
ออนเพลีย และอาจเปนลม หมดสติ
- ผูปวยที่ไมสามารถรับประทานอาหารตามปกติไดหรือผูปวยกอนและหลังผาตัด จะไดรับน้ําเกลือ
ผสมสารละลายน้ําตาลกลูโคส 0.6-0.9% เขาทางเสนเลือด เพื่อใหผูปวยนําไปใชใหเกิดเปนพลังงานทันที
- น้ําตาลกลูโคสและฟรักโทส เมื่อนํามาหมักกับยีสตหรือแบคทีเรีย จะเกิดการยอยสลายเปลี่ยนเปน
เอทิลแอลกอออล
3.2 ไดแซ็กคาไรด (น้ําตาลโมเลกุลคู)
เกิดจากน้ําตาลโมเลกุลเดี่ยว 2 โมเลกุล มาเชื่อมตอกันดวยพันธะเคมี
• กลูโคส + กลูโคส = น้ําตาลมอลโทส
พบในขาว เมล็ดพืช ใชในการทําเบียร อาหารทารก
• กลูโคส + ฟรุกโทส = น้ําตาลซูโครส หรือน้ําตาลทราย พบมากในออย
• กลูโคส + กาแลกโทส = น้ําตาลแลกโทส พบมากในน้ํานม
หมายเหตุ : แซ็กคารินหรือขัณฑสกร เปนสารใหความหวาน 300 เทาของน้ําตาลทราย แตทําใหเกิดมะเร็งใน
สัตวทดลอง
3.3 พอลิแซ็กคาไรด (น้ําตาลโมเลกุลใหญ)
: เปนคารโบไฮเดรตที่ประกอบดวย น้ําตาลกลูโคสจํานวนมากมาเชื่อมตอกัน แบงเปน 3 ชนิด
• แปงเกิดจากกลูโคสหลายพันโมเลกุลมาตอเชื่อมกัน โดยมีโครงสรางแบบสายยาวและแบบกิ่ง พบมาก
ในพืชประเภทเมล็ดและหัว (ขาวเจา 75%, ขาวโพด 50%)
- ละลายน้ําไดเล็กนอย
- รางกายยอยสลายไดดวยเอนไซมที่มีในน้ําลาย (อะไมเลส) และน้ํายอยในกระเพาะอาหาร
- เมื่อแปงถูกความรอนจะสลายเปนเด็กซตริน มีรสหวานเล็กนอย เหนียวแบบกาว
• เซลลูโลสเกิดจากกลูโคส ประมาณ 50,000 โมเลกุล มาเชื่อมตอกันแบบสายยาว แตละสายเรียง
ขนานกันและมีแรงยึดเหนี่ยวระหวางสาย ทําใหมีลักษณะเปนเสนใย พบในตนไมหรือลําตนพืช ประมาณ 50%
- ไมละลายน้ํา
- รางกายคนไมสามารถยอยสลายได แตในกระเพาะของวัว ควาย มาและสัตวกีบจะมีแบคทีเรีย
ที่สามารถยอยสลายเซลลูโลสใหเปนกลูโคสได
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 ________________________________ วิทยาศาสตร เคมี (9)
- ชวยกระตุนใหลําไสใหญเคลื่อนไหว บางชนิดดูดซับน้ําไดดี จึงทําใหอุจจาระออนนุม จึงขับถายไดงาย
ทองไมผูก ลดการเกิดโรคริดสีดวงทวาร ผนังลําไสโปงพอง มะเร็งลําไสใหญ
- ชวยดูดซับกลูโคสและคอเลสเทอรอล ไมใหถูกดูดซึมเขาสูผนังลําไส
• ไกลโคเจน เกิดจากกลูโคสจํานวนเปนแสนถึงลานโมเลกุลมาตอกัน มีโครงสรางแบบกิ่ง พบเฉพาะ
ในคนและสัตว ที่ตับและกลามเนื้อ
เมื่อแปงยอยสลายจนไดกลูโคสและจะถูกดูดซึมที่ลําไสเล็ก เพื่อนําไปใชสลายเปนพลังงาน อีกสวนหนึ่งจะ
ถูกลําเลียงไปเก็บไวที่ตับ เพื่อนําไปใชในการรักษาระดับกลูโคสในเลือดและสงไปเลี้ยงสมอง สวนที่เหลือจะถูกเก็บ
สะสมไวในรูปของไกลโคเจนไวที่ตับและกลามเนื้อ
เมื่อรางกายขาดแคลนพลังงาน ไกลโคเจนที่สะสมไวจะถูกนํามาสลายเปนกลูโคส โดยทําปฏิกิริยากับ
กาซออกซิเจนที่หายใจเขาไป ทําใหไดพลังงานออกมา เรียกวา ปฏิกิริยาการหายใจระดับเซลล
ฮอรโมนอินซูลิน ทําหนาที่ปรับกลูโคสในเลือดใหอยูในระดับปกติ คือ ถามีกลูโคสในเลือดมาก ฮอรโมน
อินซูลินจะกระตุนใหกลูโคสเปลี่ยนเปนไกลโคเจน
ดังนั้น ถารางกายขาดฮอรโมนอินซูลินก็จะไมเกิดการสรางไกลโคเจน ทําใหระดับกลูโคสในเลือดมีปริมาณ
เพิ่มขึ้น สวนที่เกินจะถูกขับออกมาทางปสสาวะ ซึ่งก็คือ อาการของโรคเบาหวาน
กรณีที่ผูปวยเปนโรคเบาหวานรุนแรง แพทยจะใชการฉีดฮอรโมนอินซูลินเขาที่ใตผิวหนัง เพื่อกระตุนให
รางกายไดนํากลูโคสสวนเกินไปใช
หมายเหตุ : แอสปารแทมหรือน้ําตาลเทียม เปนสารใหความหวาน 160 เทาของน้ําตาลทราย สําหรับผูตองการ
ลดความอวนและผูตองการควบคุมปริมาณน้ําตาล
เมื่อรางกายตองการพลังงาน จะเกิดการสลายคารโบไฮเดรตเปนพลังงานในอันดับแรก หากพลังงานยังไม
เพียงพอรางกายจะสลายไขมัน และโปรตีน ตามลําดับ
ดังนั้น ถาตองการลดความอวน จึงควรงดอาหารประเภทคารโบไฮเดรต เชน แปงและน้ําตาล เพื่อใหรางกาย
สลายไขมัน
การทดสอบอาหาร
• โปรตีน สามารถทําปฏิกิริยากับสารละลายคอปเปอร (II) ซัลเฟต ในสภาพที่เปนเบส (โซเดียมไฮดรอกไซด)
จะใหสารที่มีสีมวงหรือชมพู
• น้ําตาลโมเลกุลเดี่ยว สามารถทําปฏิกิริยากับสารละลายเบเนดิกต (สีฟา) จะไดตะกอนสีแดงอิฐ
• แปง สามารถทําปฏิกิริยากับสารละลายไอโอดีน (สีน้ําตาล) จะไดสารที่มีสีน้ําเงิน
• แปง เมื่อเติมกรดลงไป จะยอยสลายกลายเปนน้ําตาลโมเลกุลเดี่ยว สามารถทําปฏิกิริยากับสารละลาย
เบเนดิกต จะไดตะกอนสีแดงอิฐ
4. กรดนิวคลีอิก แบงเปน 2 ชนิด คือ
- กรดดีออกซีไรโบนิวคลีอิก (Deoxyribonucleic Acid : DNA) พบในนิวเคลียสของเซลล ทําหนาที่
เปนสารพันธุกรรม
- กรดไรโบนิวคลีอิก (Ribonucleic Acid : RNA) พบในนิวเคลียสและไซโทพลาซึมของเซลล ทําหนาที่
ในการสังเคราะหโปรตีนภายในเซลล
วิทยาศาสตร เคมี (10) _______________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25
DNA และ RNA เปนสารชีวโมเลกุลที่โมเลกุลขนาดใหญมาก ประกอบดวย หนวยยอย เรียกวา นิวคลีโอไทด
แบงเปน 3 สวน คือ
1. โมเลกุลน้ําตาลไรโบส
2. ไนโตรเจน - เบส
3. หมูฟอสเฟต
DNA ประกอบดวย นิวคลีโอไทด ตั้งแตแสนถึงหลายลานหนวยมาเชื่อมตอกันดวยพันธะเคมี เกิดเปนสาย
ยาว 2 สายพันกันเปนเกลียว โดยเกาะกันดวยคูของไนโตรเจนเบสที่เฉพาะเจาะจง คือ
อะดีนีน (A) กับไทมีน (T)
กวานีน (G) กับไซโตซีน (C)
สวน RNA จะประกอบดวย นิวคลีโอไทดมาเชื่อมตอกันเพียงแค 1 สาย โดยมีไนโตรเจนเบส คือ อะดีนีน
(A) กวานีน (G) ไซโตซีน (C) และยูราซิล (U)
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 _______________________________ วิทยาศาสตร เคมี (11)
ตัวอยางขอสอบ O-NET
เรื่อง สารชีวโมเลกุล
จากตารางขางลางนี้ ใชตอบคําถามขอ 1-2
กรดไขมัน สูตรโครงสรางอยางงาย จุดหลอมเหลว (°C)
A CH3 (CH2)14 COOH 63
B CH3 (CH2)16 COOH 70
C CH3 (CH2)7 CH CH (CH2)7 COOH 13
D CH3 (CH2)4 CH CH CH2 CH CH (CH2)7 COOH -9
1. ขอใดไมใชขอสรุปที่ไดจากตารางขอมูลนี้
1) กรดไขมัน A และ B เปนของแข็งที่อุณหภูมิหอง
2) ในน้ํามันสัตวมีกรดไขมัน A และ B มากกวากรดไขมัน C และ D
3) กรดไขมัน C และ D เกิดกลิ่นเหม็นหืนยาก
4) กรดไขมันที่มีจํานวนพันธะคูมากกวาจะมีจุดหลอมเหลวนอยกวา หากมีจํานวนคารบอนเทากัน
2. กรดไขมันใดเปนกรดไขมันจําเปน ซึ่งรางกายสังเคราะหไมได
1) A 2) B
3) C 4) D
3. ขอใดผิดเกี่ยวกับอินซูลิน
1) เปนโปรตีน 2) เปนฮอรโมน
3) ใชฉีดใหผูปวยโรคเบาหวานบางชนิด 4) กระตุนใหไกลโคเจนเปลี่ยนเปนกลูโคส
4. เซลลูโลสและแปงเหมือนกันอยางไร
1) เปนแหลงพลังงานใหรางกาย
2) ชวยกระตุนใหลําไสใหญเคลื่อนไหว
3) ชนิดของมอนอแซ็กคาไรดที่เปนองคประกอบ
4) พันธะเคมีระหวางมอนอแซ็กคาไรดที่เปนองคประกอบ
5. สารในขอใดใหสีมวงหรือชมพูทั้งหมด เมื่อนํามาทําปฏิกิริยากับสารละลายคอปเปอร (II) ซัลเฟตในสภาพที่เปนเบส
1) ขาวสวย กลูโคส มันฝรั่ง 2) น้ํามันพืช ไขดาว ขนมปง
3) ไขดาว เนื้อหมู นมถั่วเหลือง 4) ขนมปง นมถั่วเหลือง ปลา
6. กรดไขมันชนิดใดตองใชไอโอดีนมากที่สุดในการทําปฏิกิริยา
1) กรดโอเลอิก 2) กรดลอริก
3) กรดไลโนเลนิก 4) กรดไลโนเลอิก
วิทยาศาสตร เคมี (12) _______________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25
7. คอเลสเทอรอลเปนสารเบื้องตนของสารชีวโมเลกุลใด
1) ไลทิน 2) เคราทิน
3) เอสโทรเจน 4) อิมมูโนโกลบูลิน
8. ธัญพืชใดมีคุณคาทางชีววิทยาของโปรตีนสูงสุด
1) ถั่วลิสง 2) ขาวเจา
3) ขาวสาลี 4) ขาวโพด
9. อะไมเลสเปนเอนไซมหลักที่ใชในอุตสาหกรรมประเภทใด
1) เครื่องสําอาง 2) เบียร
3) ไอศกรีม 4) สิ่งทอ
10. ไนโตรเจนเบสชนิดใดพบในกรดไรโบนิวคลีอิกเทานั้น
1) ไทมีน 2) ยูราซิล
3) กวานิน 4) ไซโตซีน
11. สวนใดพบอยูดานในสุดของเกลียวดีเอ็นเอ
1) หมูฟอสเฟต 2) หมูคารบอกซิเลต
3) ไนโตรเจนเบส 4) น้ําตาลเพนโตส
12. สารใดมีชนิดของน้ําตาลที่เปนองคประกอบหลากหลายมากที่สุด
1) เซลลูโลส 2) ซูโครส
3) มอลโทส 4) ไกลโคเจน
13. เมื่อรางกายตองการพลังงานจะสลายสารชีวโมเลกุลชนิดใดเปนอันดับแรก
1) คารโบไฮเดรต 2) ไขมัน
3) โปรตีน 4) กรดนิวคลีอิก
เฉลย
1. 3) 2. 4) 3. 4) 4. 3) 5. 3) 6. 3) 7. 3) 8. 1) 9. 2) 10. 2)
11. 3) 12. 2) 13. 1)
1. เฉลย 3) กรดไขมัน C และ D เกิดกลิ่นเหม็นหืนยาก
กรดไขมัน C และ D มีพันธะคู แสดงวา เปนกรดไขมันชนิดไมอิ่มตัว จะสามารถทําปฎิกิริยากับ
แกสออกซิเจนไดงาย ทําใหเกิดกลิ่นเหม็นหืนไดงาย
2. เฉลย 4) D
กรดไขมันจําเปน คือ กรดไขมันที่มีพันธะคูตั้งแต 2 พันธะขึ้นไป ซึ่งรางกายจะสรางเองไมได
ถารางกายขาดจะทําใหผิวแหง แตก แผลหายยาก เชน กรดไลโนเลอิกและกรดไลโนเลนิก
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 _______________________________ วิทยาศาสตร เคมี (13)
3. เฉลย 4) กระตุนใหไกลโคเจนเปลี่ยนเปนกลูโคส
อินซูลิน เปนฮอรโมนที่ชวยกระตุนใหน้ําตาลกลูโคสในเลือดเปลี่ยนเปนไกลโคเจน ทําใหระดับ
น้ําตาลในเลือดลดลง ดังนั้นถาขาดฮอรโมนอินซูลินจะทําใหเปนโรคเบาหวาน ฮอรโมนทุกชนิดเปนสารประเภท
โปรตีน
4. เฉลย 3) ชนิดของมอนอแซ็กคาไรดที่เปนองคประกอบ
แปงและเซลลูโลส เกิดจากกลูโคสจํานวนมากมารวมกัน โดยแปงเปนแหลงพลังงานใหรางกาย
สวนเซลลูโลสรางกายคนยอยสลายไมได แตจะชวยกระตุนใหลําไสใหญเคลื่อนไหว มีประโยชนตอระบบขับถาย
5. เฉลย 3) ไขดาว เนื้อหมู นมถั่วเหลือง
สารที่ใหสีมวงหรือชมพูทั้งหมด เมื่อนํามาทําปฏิกิริยากับสารละลายคอปเปอร (II) ซัลเฟตในสภาพที่
เปนเบส คือ โปรตีน
6. เฉลย 3) กรดไลโนเลนิก
กรดไขมันที่สามารถทําปฏิกิริยากับไอโอดีนไดมากที่สุด ตองเปนกรดไขมันชนิดไมอิ่มตัว ซึ่งกรด
ไลโนเลนิกเปนกรดไขมันไมอิ่มตัวที่สุด เนื่องจากมีพันธะคูมากที่สุดและจุดหลอมเหลวต่ําที่สุด
7. เฉลย 3) เอสโทรเจน
คอเลสเทอรอลหรือไขมันในเลือด เปนสารเบื้องตนในการผลิตฮอรโมนเพศ ซึ่งเอสโทรเจนเปน
ฮอรโมนเพศหญิง
8. เฉลย 1) ถั่วลิสง
คุณคาทางชีววิทยา คือ คุณภาพของอาหารประเภทโปรตีนที่ใชในการสรางเนื้อเยื่อ โปรตีนจากถั่ว
เปนโปรตีนเกษตรที่มีคุณภาพที่สุด
9. เฉลย 2) เบียร
อะไมเลส เปนเอนไซมยอยแปงใหเปนน้ําตาล เพื่อใชในการหมักใหเปนเอทิลแอลกอฮอล ใชใน
อุตสาหกรรมผลิตเบียร
10. เฉลย 2) ยูราซิล
ไนโตรเจนเบส ที่พบในกรดไรโบนิวคลีอิก หรือ RNA ที่แตกตางจากจาก DNA คือ ยูราซิล
เพราะใน DNA จะเปนชนิดไทมีน
11. เฉลย 3) ไนโตรเจนเบส
DNA ประกอบดวย พอลินิวคลีโอไทด 2 สายพันเปนเกลียววนขวา โดยดานในสุดจะเกาะกันดวย
คูไนโตรเจนเบสที่เหมาะสม
12. เฉลย 2) ซูโครส
ซูโครส ประกอบดวย น้ําตาล 2 ชนิด คือ กลูโคสและฟรุกโทส สวนมอลโทส เซลลูโลสและไกลโคเจน
จะเกิดจากน้ําตาลกลูโคสเทานั้น
13. เฉลย 1) คารโบไฮเดรต
คารโบไฮเดรต เปนแหลงพลังงานหลักของสิ่งมีชีวิต ซึ่งรางกายจะสลายนํามาใชเปนอันดับแรก
เชน คน จะไดพลังงานหลักมาจากการกินขาว (แปง)
วิทยาศาสตร เคมี (14) _______________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25
ปโตรเลียม
ปโตรเลียมเกิดจากซากพืชซากสัตวที่ตายทับถมอยูใตทรายและโคลนตม ภายใตทะเลเปนเวลานานจนใน
ที่สุดถูกยอยสลายเกิดเปนธาตุคารบอนและไฮโดรเจน เมื่อถูกทับถมอยูใตเปลือกโลกที่มีความดันและอุณหภูมิสูง
จะรวมตัวกันเปนสารประกอบไฮโดรคารบอนหลายชนิดปะปนกัน โดยแบงเปน
- ไฮโดรคารบอนที่มีสถานะเปนของเหลว คือ น้ํามันดิบหรือน้ํามันปโตรเลียม
- ไฮโดรคารบอนที่มีสถานะเปนแกส คือ แกสธรรมชาติ
ปโตรเลียมถูกกักเก็บภายใตพื้นโลกในชั้นหินดินดานที่โกงตัวขึ้นเปนรูปกระทะคว่ํา ที่ระดับความลึกประมาณ
1 - 3 กิโลเมตรจากผิวโลก ซึ่งประกอบดวย
หินชั้นบน เปนหินทึบ ที่ชวยปองกันการระเหยของปโตรเลียม
หินชั้นลาง เปนหินที่มีรูพรุน ที่ชวยในการอุมน้ํามัน
การสํารวจปโตรเลียมเบื้องตน คือ การศึกษาลักษณะของหินใตโลกที่สามารถมีสมบัติกักเก็บปโตรเลียม
โดยใชเครื่องมือตรวจสอบทางธรณีวิทยา เชน เครื่องมือวัดความเร็วของคลื่นไหวสะเทือน
ประเทศไทยพบแหลงน้ํามันดิบครั้งแรกที่ อําเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม (พ.ศ. 2464) ตอมาพบที่อําเภอ
ลานกระบือ จังหวัดกําแพงเพชร เรียกวา แหลงสิริกิติ์ ซึ่งสามารถกลั่นน้ํามันไดประมาณ 20,000 บาเรลตอวัน
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 _______________________________ วิทยาศาสตร เคมี (15)
2.1 ผลิตภัณฑจากการกลั่นน้ํามันปโตรเลียม
สวนใหญมีสีดําหรือสีน้ําตาล มีสมบัติแตกตางกันตามแหลงที่พบ ประกอบดวยคารบอน รอยละ 85-90,
ไฮโดรเจน รอยละ 10-15, กํามะถัน รอยละ 0.001-7 และออกซิเจน รอยละ 0.001-5 นอกนั้นเปนไนโตรเจน
และโลหะอื่นๆ
การกลั่นน้ํามันปโตรเลียม เรียกวา การกลั่นลําดับสวน มีหลักการทั่วไป คือ
• ใหความรอนแกน้ํามันดิบ จนมีอุณหภูมิสูงประมาณ 350-400°C
• ฉีดน้ํามันดิบเขาทางดานลางของหอกลั่น ซึ่งจะมีอุณหภูมิสูงสุด และจะมีอุณหภูมิลดลงเรื่อยๆ ตาม
ความสูงของหอกลั่น
• สารประกอบไฮโดรคารบอนตางๆ จะระเหยลอยขึ้นดานบนและกลั่นตัวเปนของเหลวในแตละชวงของ
หอกลั่น ไดผลิตภัณฑตางๆ ดังนี้
- ดานบนสุดของหอกลั่น จะไดสารที่มีสถานะเปนแกสออกมา ซึ่งจะมีจุดเดือดต่ํา และมีปริมาณคารบอนนอย
เรียงตามลําดับ คือ แกสมีเทน (CH4) แกสอีเทน (C2H6) แกสโพรเพน (C3H8) แกสบิวเทน (C4H10)
- ตรงกลางของหอกลั่น จะไดสารที่มีสถานะเปนของเหลว เรียงตามลําดับ คือ น้ํามันเบนซิน น้ํามันกาด
น้ํามันดีเซล น้ํามันหลอลื่น น้ํามันเตา
- ดานลางของหอกลั่น จะไดสารที่มีสถานะเปนของแข็ง ซึ่งมีจุดเดือดสูง และมีปริมาณคารบอนมาก
เรียงตามลําดับ คือ ไข ยางมะตอย
2.2 แกสธรรมชาติ
ประเทศไทยพบในบริเวณอาวไทย ในป พ.ศ. 2516 และมีปริมาณมากพอในเชิงพาณิชย นอกจากนี้
ยังพบที่อําเภอน้ําพอง จังหวัดขอนแกน ในป พ.ศ. 2524
สวนใหญประกอบดวย สารไฮโดรคารบอนที่มีคารบอน 1 อะตอม เรียกวา แกสมีเทน ซึ่งพบ
ประมาณรอยละ 80-95 นอกนั้นเปนสารไฮโดรคารบอนที่มีคารบอน 2-5 อะตอม
การนํามาใชประโยชนตองขุดเจาะขึ้นมา ซึ่งจะมีทั้งของเหลวและกาซผสมกัน จึงตองแยกออกจากกันกอน
แลวสงแกสไปกําจัดสารเจือปน เชน ปรอท CO2 และน้ํา จากนั้นผานแกสเขาสูหอกลั่นเพื่อแยกเปนแกสชนิดตางๆ
วิทยาศาสตร เคมี (16) _______________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25
แผนที่การคนพบปโตรเลียมในประเทศไทย
พื้นที่การใชแกส แหลงผลิตแกส
แหลงน้ํามันดิบ ทอสงแกส
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 _______________________________ วิทยาศาสตร เคมี (17)
2.3 สารประกอบไฮโดรคารบอน
คือ สารที่ประกอบดวยธาตุ C และ H เทานั้น
- เปนสารที่ไมละลายน้ํา
- เกิดปฏิกิริยาการเผาไหมไดดี แบงเปน
• สารไฮโดรคารบอนอิ่มตัว คือ มีพันธะระหวางคารบอนเปนพันธะเดี่ยวทั้งหมด มีสูตรเปน CnH2n+2
(เมื่อ n คือ จํานวนอะตอมคารบอน)
• สารไฮโดรคารบอนไมอิ่มตัว คือ มีพันธะระหวางคารบอนเปนพันธะคู (CnH2n) หรือพันธะสาม (CnH2n-2)
สารประกอบไฮโดรคารบอนที่ไดจากการกลั่นปโตรเลียมและแกสธรรมชาติ สวนใหญเปนประเภทอิ่มตัว
หมายเหตุ : ปฏิกิริยาเผาไหม หมายถึง ปฏิกิริยาระหวางสารไฮโดรคารบอนกับแกสออกซิเจน แบงเปน
- การเผาไหมสมบูรณ คือ การเผาไหมที่เกิดเมื่อมีแกสออกซิเจนเพียงพอ จะไดแกสคารบอนไดออกไซด
และน้ําออกมา โดยไมมีเถาถาน แกสพิษ หรือฝุนละอองเกิดขึ้น มีสูตรทั่วไป คือ
CXHY + (X + Y/4 )O2 XCO2 + Y/2(H2O) + พลังงาน
เชน แกสมีเทน จะเกิดการเผาไหมที่สมบูรณ จึงจัดเปนพลังงานสะอาด เพราะไมทําใหเกิดมลภาวะตอสิ่งแวดลอม
- การเผาไหมไมสมบูรณ คือ การเผาไหมที่เกิดขึ้นเมื่อมีแกสออกซิเจนนอย ทําใหเกิดแกสคารบอนมอนอกไซด
เพิ่มขึ้นมา ซึ่งเปนอันตรายตอระบบหายใจ
ถาไดรับมากเกินไปอาจเสียชีวิต เพราะแกสคารบอนมอนอกไซดจะไปจับกับฮีโมโกลบินในเม็ดเลือดแดง
ทําใหเลือดลําเลียงออกซิเจนไปสูเซลลไดนอยลง และรับแกสคารบอนไดออกไซดจากเซลลมายังปอดไดนอยลง
ในกรณีไฟไหม จะมีแกสคารบอนไดออกไซด เขมาและแกสพิษเกิดขึ้น เมื่อเราหายใจเขาไปจะสงผลให
รางกายขาดออกซิเจน จึงควรปองกันโดยการใชผาชุบน้ําเปยกปดจมูกและปาก และทําตัวใหต่ําแลวออกจาก
บริเวณนั้นโดยเร็ว
2.4 เชื้อเพลิงในชีวิตประจําวัน
- แกสมีเทน ใชเปนเชื้อเพลิงสําหรับผลิตกระแสไฟฟา ใชในรถปรับอากาศเครื่องยนตยูโร -2
เพื่อลดมลพิษจากไอเสีย และใชในยานพาหนะตางๆ เรียกวา แกสธรรมชาติสําหรับยานพาหนะ (NGV หรือ
Natural Gas Vehicle)
- แกสหุงตม ประกอบดวย แกสโพรเพน (C3H8) และแกสบิวเทน (C4H10) ที่ถูกอัดดวยความดันสูง
จนทําใหมีสถานะเปนของเหลว เรียกวา แกสปโตรเลียมเหลว หรือ LPG (Liquid Petroleum Gas)
- น้ํามันเบนซิน เปนของผสมระหวางไอโซออกเทน (C8H18) และเฮปเทน (C7H16) เปนเชื้อเพลิงที่
เหมาะกับเครื่องยนตแกสโซลีน เพราะมีสวนผสมของไอโซออกเทนสูง
เลขออกเทน (Octane Number) เปนตัวเลขบอกคุณภาพของน้ํามันเบนซิน โดยกําหนดให
: ไอโซออกเทนบริสุทธิ์ มีประสิทธิภาพการเผาไหมดี ทําใหเครื่องยนตเดินเรียบ เปนเลขออกเทน 100
: นอรมอลเฮปเทนบริสุทธิ์ มีประสิทธิภาพการเผาไหมไมดี ทําใหเครื่องยนตเกิดการกระตุก เปนเลขออกเทน 0
ตัวอยาง เชน
น้ํามันเบนซินที่มีเลขออกเทน 95 หมายถึง น้ํามันเบนซินที่มีประสิทธิภาพการเผาไหมเหมือนกับของผสมที่มี
อัตราสวนของไอโซออกเทน 95 สวน และเฮปเทน 5 สวน
วิทยาศาสตร เคมี (18) _______________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25
แตน้ํามันที่กลั่นไดมีเลขออกเทนต่ํากวา 75 จึงตองมีการเติมสารเพื่อเพิ่มเลขออกเทน เชน
• สารเตตระเมทิลเลดหรือเตตระเอทิลเลด แตเมื่อเผาไหมจะมีไอตะกั่วออกมา จึงมีการหามใชสารนี้ในปจจุบัน
• เมทิลเทอรเชียรีบิวทิลอีเทอร (MTBE) ปจจุบันใชสารนี้ จึงเรียกวา น้ํามันไรสารตะกั่ว
- น้ํามันดีเซลหมุนเร็ว เปนเชื้อเพลิงสําหรับเครื่องยนตดีเซล บอกคุณภาพโดยใชเลขซีเทน โดยเปรียบเทียบกับ
: ซีเทนบริสุทธิ์ มีประสิทธิภาพการเผาไหมดี เปนเลขซีเทน 100
: แอลฟาเมทิลแนฟทาลีนบริสุทธิ์ มีประสิทธิภาพการเผาไหมไมดี เปนเลขซีเทน 0
- เชื้อเพลิงฟอสซิล ไดแก ปโตรเลียม แกสธรรมชาติ และถานหิน ปจจุบันมีปริมาณลดลง โดยมีการ
ประเมินวา ปโตรเลียมจะมีใชไดอีก 50 ป สวนถานหินจะมีใชไดอีก 80-90 ป แตเชื้อเพลิงฟอสซิลกอใหเกิด
มลภาวะทางอากาศมาก
- พลังงานทดแทน มีสิ่งที่ตองคํานึงถึง 2 ประการ คือ
• ควรเปนพลังงานสะอาด ไมทําลายสิ่งแวดลอม หรือมีผลนอยมาก
• เปนพลังงานที่ใชไดอยางยั่งยืน หรือสามารถนํากลับมาใชใหมได เชน พลังงานแสงอาทิตย โดยพลังงาน
ความรอนเพียง 1% ที่สองบนประเทศไทยสามารถนํามาแปลงเปนพลังงานไฟฟาไดเทียบเทากับการใชน้ํามันดิบ
5-7 ลานตันตอป
การผลิตเอทานอลจากผลผลิตทางการเกษตร เพื่อนํามาผสมกับน้ํามันเบนซิน ในอัตราสวน 1 : 9 เรียกวา
แกสโซฮอล จะมีประสิทธิภาพใกลเคียงกับน้ํามันเบนซิน 95
ผลิตภัณฑที่ไดจากการกลั่นปโตรเลียม สมบัติ และการใชประโยชน
ผลิตภัณฑที่ได จุดเดือด (OC) สถานะ จํานวน C การใชประโยชน
แกสปโตรเลียม < 30 แกส 1-4 ทําสารเคมี วัสดุสังเคราะหเชื้อเพลิง
แกสหุงตม
แนฟทาเบา 30–110 ของเหลว 5–7 น้ํามันเบนซิน ตัวทําละลาย
แนฟทาหนัก 65–170 ของเหลว 6–12 น้ํามันเบนซิน แนฟทาหนัก
น้ํามันกาด 170–250 ของเหลว 10–14 น้ํามันกาด เชื้อเพลิงเครื่องยนตไอพน
และตะเกียง
น้ํามันดีเซล 250–340 ของเหลว 14–19 เชื้อเพลิงเครื่องยนตดีเซล
น้ํามันหลอลื่น > 350 ของเหลว 19–35 น้ํามันหลอลื่น น้ํามันเครื่อง
น้ํามันเตา > 400 ของเหลว 35-40 เชื้อเพลิงเครื่องจักร
ไข > 400 กึ่งแข็งกึ่งเหลว 40-50 ใชทําเทียนไข เครื่องสําอาง ยาขัดมัน
ผลิตผงซักฟอก
ยางมะตอย > 400 ของแข็งหนืด > 50 ยางมะตอย เปนของแข็งที่ออนตัวและ
เหนียวหนืดเมื่อถูกความรอน ใชเปนวัสดุ
กันซึม
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 _______________________________ วิทยาศาสตร เคมี (19)
ตัวอยางขอสอบ O-NET
เรื่อง ปโตรเลียม
1. ขอใดถูกตองเกี่ยวการกลั่นน้ํามันปโตรเลียม
1) สารที่มีจํานวนคารบอนนอยๆ จะออกมาดานลางของหอกลั่น
2) โรงกลั่นน้ํามันสวนใหญในประเทศไทย มักอยูใกลแหลงน้ํามันดิบ
3) ใชแยกสารไฮโดรคารบอนตั้งแต 1 ไปจนถึงมากกวา 50 อะตอม
4) เปนการใหความรอนแกน้ํามันดิบ 150-200°C แลวจึงฉีดเขาหอกลั่นที่มีอุณหภูมิลดหลั่นกัน
2. กระทรวงพลังงานสงเสริมการใชแกสธรรมชาติสําหรับรถยนต (เอ็นจีวี) แทนน้ํามันเบนซินโดยเฉพาะกับรถแท็กซี่
แกสธรรมชาติที่ใชเปนเชื้อเพลิงในรถยนตคือแกสอะไร
1) โพรเพน 2) บิวเทน
3) มีเทน 4) อีเทน
3. ขอใดผิดเกี่ยวกับแกสหุงตม
1) ไดจากการกลั่นปโตรเลียม 2) ไดจากการแยกแกสธรรมชาติ
3) ขายในรูปของเหลวบรรจุถังเหล็ก 4) เปนของผสมระหวางโพรเพนและมีเทน
4. ขอใดไมถูกตองเกี่ยวกับปฏิกิริยาการเผาไหมที่สมบูรณ
1) ใหแกสคารบอนมอนอกไซดและน้ํา
2) ไมมีเถาหรือฝุนละอองเกิดขึ้น
3) ตองมีปริมาณแกสออกซิเจนที่เพียงพอ
4) เปนปฏิกิริยาระหวางสารไฮโดรคารบอนกับออกซิเจน
5. ขอใดผิด
1) การผลิตไบโอดีเซลใชปฏิกิริยาการเตรียมเอสเทอร
2) แกสโซฮอลเปนน้ํามันเชื้อเพลิงที่มีสวนผสมของเอทานอล
3) เมล็ดสบูดําเปนสวนของพืชที่นํามาเตรียมเปนแกสโซฮอลได
4) ไบโอดีเซลเปนน้ํามันเชื้อเพลิงที่ผลิตจากน้ํามันพืชหรือไขมันสัตว
6. ขอใดกลาวถึงเลขออกเทนไมถูกตอง
1) เปนตัวแสดงคุณภาพของน้ํามันดีเซลและเบนซิน
2) น้ํามันไรสารตะกั่วมีการเติมเมทิลเทอรเชียรีบิวทิลอีเทอร เพื่อเพิ่มเลขออกเทน
3) สารเตตระเมทิลเลดชวยเพิ่มเลขออกเทน แตการเผาไหมจะใหไอของตะกั่ว
4) น้ํามันที่มีเลขออกเทน 95 มีประสิทธิภาพการเผาไหมเหมือนกับของผสมที่มีไอโซออกเทน 95% และ
นอรมอลเฮปเทน 5%
วิทยาศาสตร เคมี (20) _______________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25
7. จากปฏิกิริยา C6H12O6 2C2H5OH + 2CO2 ขอใดผิด
1) เปนปฏิกิริยาการหมัก
2) สวนใหญใชแบคทีเรียเปนเปนตัวเรงปฏิกิริยา
3) ไดผลผลิตเปนขาวหมัก ไวน หรือ สุราแช
4) ผลผลิตใชเปนสวนผสมในการเตรียมแกสโซฮอล
8. น้ํามันชนิดใดมีจุดเดือดต่ําที่สุด
1) น้ํามันกาด 2) น้ํามันเบนซิน
3) น้ํามันดีเซล 4) น้ํามันหลอลื่น
9. สารใดเปนตัวประกอบของแกสหุงตม
1) มีเทน 2) อีเทน
3) เพนเทน 4) บิวเทน
10. น้ํามันเบนซินที่มีเลขออกเทนเปน 75 มีประสิทธิภาพการเผาไหมเหมือนของผสมของไอโซออกเทน 75 สวน
กับสารใดอีก 25 สวน
1) เอทานอล 2) เฮปเทน
3) ซีเทน 4) เมทิลเทอรเชียรีบิวทิลอีเทอร
11. องคประกอบหลักของแกสธรรมชาติคือแกสอะไร
1) มีเทน 2) อีเทน
3) โพรเพน 4) บิวเทน
เฉลย
1. 3) 2. 3) 3. 4) 4. 1) 5. 3) 6. 1) 7. 2) 8. 2) 9. 4) 10. 2)
11. 1)
1. เฉลย 3) ใชแยกสารไฮโดรคารบอนตั้งแต 1 ไปจนถึงมากกวา 50 อะตอม
การกลั่นน้ํามันปโตรเลียม เรียกวา การกลั่นลําดับสวน โดยเปนการใหความรอนแกน้ํามันดิบ
350-400°C แลวจึงฉีดเขาหอกลั่นที่มีอุณหภูมิลดหลั่นกัน สารที่มีจํานวนคารบอนนอยๆ จะออกมาดานบน
ของหอกลั่น
โรงกลั่นน้ํามันสวนใหญในประเทศไทย มักอยูใกลแหลงแกสธรรมชาติ เนื่องจากประเทศไทยมี
แหลงแกสธรรมชาติที่ใหปริมาณแกสมากกวาปริมาณน้ํามันจากแหลงน้ํามัน เชน โรงกลั่นน้ํามันมาบตาพุด
จังหวัดระยอง โรงกลั่นน้ํามันขนอม จังหวัดนครศรีธรรมราช ซึ่งอยูใกลแหลงแกสบงกช กลางอาวไทย
2. เฉลย 3) มีเทน
แกสมีเทน (CH4) ใชเปนแกสธรรมชาติสําหรับรถยนต (เอ็นจีวี) แทนน้ํามันเบนซิน
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 _______________________________ วิทยาศาสตร เคมี (21)
3. เฉลย 4) เปนของผสมระหวางโพรเพนและมีเทน
แกสหุงตม เปนของผสมระหวางโพรเพนและบิวเทน
4. เฉลย 1) ใหแกสคารบอนมอนอกไซดและน้ํา
ปฏิกิริยาการเผาไหมที่สมบูรณ เปนปฏิกิริยาระหวางสารไฮโดรคารบอนกับออกซิเจน โดยมีปริมาณ
แกสออกซิเจนที่เพียงพอ ใหแกสคารบอนไดออกไซดและน้ํา โดยไมมีเถาถานหรือฝุนละอองเกิดขึ้น
5. เฉลย 3) เมล็ดสบูดําเปนสวนของพืชที่นํามาเตรียมเปนแกสโซฮอลได
เมล็ดสบูดําเปนสวนของพืชที่นํามาเตรียมเปนไบโอดีเซล
6. เฉลย 1) เปนตัวแสดงคุณภาพของน้ํามันดีเซลและเบนซิน
เลขออกเทน เปนตัวเลขแสดงคุณภาพของน้ํามันเบนซิน
เลขซีเทน เปนตัวเลขแสดงคุณภาพของน้ํามันดีเซล
7. เฉลย 2) สวนใหญใชแบคทีเรียเปนตัวเรงปฏิกิริยา
จากสมการ เปนปฏิกิริยาการหมักน้ําตาล สวนใหญจะใชยีสตเปนตัวเรงปฏิกิริยา แลวจะไดเอทานอล
ใชในการทําเบียร สุราและเปนสวนผสมของแกสโซฮอล
8. เฉลย 2) น้ํามันเบนซิน
น้ํามันที่มีจุดเดือดต่ํา จะกลั่นตัวออกมากอน เรียงตามลําดับดังนี้ น้ํามันเบนซิน น้ํามันกาด น้ํามัน
ดีเซล น้ํามันหลอลื่น น้ํามันเตา
9. เฉลย 4) บิวเทน
แกสหุงตมหรือ LPG เกิดจากการผสมระหวางแกสโพรเพนกับแกสบิวเทน
10. เฉลย 2) เฮปเทน
น้ํามันเบนซิน เปนของผสมระหวางไอโซออกเทนกับเฮปเทน
11. เฉลย 1) มีเทน
แกสธรรมชาติจะมีองคประกอบหลัก คือ แกสมีเทน รอยละ 80-95
วิทยาศาสตร เคมี (22) _______________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25
พอลิเมอร
พอลิเมอร คือ สารประกอบที่มีโมเลกุลขนาดใหญ ซึ่งเกิดจากสารที่มีโมเลกุลขนาดเล็กจํานวนมากตอยึด
ตอกันดวยพันธะเคมี ซึ่งเรียกสารขนาดเล็กวา มอนอเมอร
: ถามอนอเมอรเปนสารชนิดเดียวกัน เรียกวา โฮโมพอลิเมอร เชน แปง เซลลูโลส ยางพารา
: ถามอนอเมอรเปนสารตางชนิดกัน เรียกวา โค-พอลิเมอรหรือพอลิเมอรรวม เชน โปรตีน กรดนิวคลีอิก
พอลิเมอร แบงเปน 2 ประเภท คือ
- พอลิเมอรธรรมชาติ คือ พอลิเมอรที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ เชน แปง เซลลูโลส โปรตีน กรดนิวคลีอิก
ยางพารา
- พอลิเมอรสังเคราะห คือ พอลิเมอรที่เกิดจากการนํามอนอเมอรมาทําปฏิกิริยาเคมี ภายใตสภาวะที่
เหมาะสมจนเกิดเปนสารที่มีขนาดใหญ เชน เสนใยสังเคราะห ยางสังเคราะห พลาสติก
โดยกระบวนการสังเคราะหพอลิเมอร เรียกวา ปฏิกิริยาพอลิเมอไรเซชัน (Polymerization)
สารมอนอเมอรสวนใหญเปนไฮโดรคารบอนไมอิ่มตัว ซึ่งเปนผลพลอยไดจากการกลั่นปโตรเลียมและ
การแยกแกสธรรมชาติ เชน
- เอทิลีน เปนมอนอเมอรที่มีขนาดเล็กที่สุด ไดมาจากการแยกแกสธรรมชาติ ซึ่งเมื่อรวมตัวกันไดเปน
พอลิเอทิลีน เปนพอลิเมอรที่แข็ง เหนียวและไมทําปฏิกิริยากับสารเคมี นํามาหลอมและขึ้นรูปใหมได เชน ถุง
สายยาง ฟลม ของเลน
- เมื่อนําเอทิลีนมาทําปฏิกิริยากับฟลูออรีน จะไดเตตระฟลูออโรเอทิลีน ซึ่งรวมตัวเกิดเปนพอลิเมอร คือ
พอลิเตตระฟลูออโรเอทิลีน หรือเรียกวา เทฟลอน ใชเคลือบภาชนะหุงตม ชวยปองกันไมใหอาหารติดภาชนะ
- เมื่อนําเอทิลีนมาทําปฏิกิริยากับแกสคลอรีน จะไดไวนิลคลอไรด ซึ่งรวมตัวกันเกิดเปนพอลิเมอร คือ
พอลิไวนิลคลอไรด (Polyvinyl Chloride) หรือเรียกวา PVC ใชทําทอน้ํา ฉนวนหุมสายไฟ กระดาษติดผนัง และ
ภาชนะบรรจุสารเคมี
3.1 พลาสติก
สมบัติพิเศษ คือ แข็งแรงแตน้ําหนักเบา ทนทานตอน้ํา อากาศและสารเคมี เปนฉนวนไฟฟาและ
ความรอนที่ดี นําไปขึ้นรูปทรงตางๆ ได โดยแบงเปน 2 ประเภท
• เทอรมอพลาสติก (Thermoplastic) คือ พลาสติกที่มีโครงสรางแบบโซตรงหรือโซกิ่ง มีสมบัติดังนี้
- เมื่อไดรับความรอนจะออนตัว แตถาลดอุณหภูมิจะกลับมาแข็งตัวเชนเดิม
- ยืดหยุน และโคงงอได
- สามารถเปลี่ยนรูปรางกลับไปมาไดหรือนํากลับมาใชใหมได
- สมบัติไมมีการเปลี่ยนแปลง
เชน พอลิเอทิลีน พอลิโพรพิลีน พอลิสไตรีน พอลิเตตระฟลูออโรเอทิลีน พอลิไวนิลคลอไรด
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 _______________________________ วิทยาศาสตร เคมี (23)
• เทอรมอเซต (Thermoset) คือ พลาสติกที่มีโครงสรางแบบตาขาย มีสมบัติดังนี้
- เมื่อไดรับความรอนจะไมออนตัว แตจะเกิดการแตกหัก
- มีความแข็งแรงมาก
- ไมสามารถเปลี่ยนรูปรางไดหรือนํากลับมาใชใหมไมได
- สมบัติมีการเปลี่ยนแปลง
เชน เบคะไลท ใชทําดามจับกระทะ ดามจับเตารีด และปลั๊กไฟฟา
พอลิยูเรียฟอรมาลดีไฮด ใชทําเตาเสียบไฟฟา และแผนฟอรไมกาปูโตะ
อิพอกซี ใชทํากาว
ตารางแสดงสมบัติบางประการของพลาสติก
สมบัติบางประการชนิดของ
พลาสติก
ประเภทของ
พลาสติก สภาพการไหมไฟ ขอสังเกตอื่น
ตัวอยางการนําไปใช
ประโยชน
พอลิเอทิลีน เทอรมอ-
พลาสติก
เปลวไฟสีน้ําเงินขอบ
เหลือง กลิ่นเหมือน
พาราฟน เปลวไฟไม
ดับเอง
เล็บขีดเปนรอย
ไมละลายในสารละลาย
ทั่วไป ลอยน้ํา
ถุง ภาชนะ ฟลมถาย-
ภาพ ของเลนเด็ก
ดอกไมพลาสติก
พอลิโพรพิลีน เทอรมอ-
พลาสติก
เปลวไฟสีน้ําเงินขอบ
เหลือง ควันขาว กลิ่น
เหมือนพาราฟน
ขีดดวยเล็บไมเปนรอย
ไมแตก
โตะ เกาอี้ เชือก พรม
บรรจุภัณฑอาหาร
ชิ้นสวนรถยนต
พอลิสไตรีน เทอรมอ-
พลาสติก
เปลวไฟสีเหลือง
เขมามาก กลิ่นเหมือน
แกสจุดตะเกียง
เปราะ ละลายไดใน
คารบอนเตตระคลอไรด
และโทลูอีนลอยน้ํา
โฟม อุปกรณไฟฟา เลนส
ของเลนเด็ก อุปกรณ
กีฬา เครื่องมือสื่อสาร
พอลิไวนิล-
คลอไรด
เทอรมอ-
พลาสติก
ติดไฟยาก เปลวสีเหลือง
ขอบเขียว ควันขาว
กลิ่นกรดเกลือ
ออนตัวไดคลายยาง
ลอยน้ํา
กระดาษติดผนัง ภาชนะ
บรรจุสารเคมี รองเทา
กระเบื้องปูพื้น ฉนวน
หุมสายไฟ ทอพีวีซี
ไนลอน เทอรมอ-
พลาสติก
เปลวไฟสีน้ําเงินขอบ
เหลือง กลิ่นคลายเขา
สัตวติดไฟ
เหนียว ยืดหยุน
ไมแตก จมน้ํา
เครื่องนุงหม ถุงนอง-
สตรี พรม อวน แห
พอลิยูเรีย
ฟอรมาลดีไฮด
พลาสติก-
เทอรมอเซต
ติดไฟยาก เปลวไฟสี
เหลืองออนขอบฟา
แกมเขียว กลิ่นคลาย
แอมโมเนีย
แตกราว จมน้ํา เตาเสียบไฟฟา วัสดุเชิง
วิศวกรรม
วิทยาศาสตร เคมี (24) _______________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25
สมบัติบางประการชนิดของ
พลาสติก
ประเภทของ
พลาสติก สภาพการไหมไฟ ขอสังเกตอื่น
ตัวอยางการนําไปใช
ประโยชน
อีพอกซี พลาสติก-
เทอรมอเซต
ติดไฟงาย เปลวสีเหลือง
ควันดํา กลิ่นคลาย
ขาวคั่ว
ไมละลายในสาร-
ไฮโดรคารบอนและน้ํา
กาว สี สารเคลือบผิว
หนาวัตถุ
เทอรมอ-
พลาสติก
ติดไฟยาก เปลวสีเหลือง
ควันกลิ่นฉุน
ออนตัว ยืดหยุน เสนใยผา
พอลิเอสเทอร
พลาสติก-
เทอรมอเซต
ติดไฟยาก เปลวสีเหลือง
ควันดํา กลิ่นฉุน
เปราะ หรือแข็งเหนียว ตัวถังรถยนต ตัวถังเรือ
ใชบุภายในเครื่องบิน
การลดปญหาในการกําจัดพลาสติก เชน
- พลาสติกที่ยอยสลายทางชีวภาพ (Biodegradable) คือ พลาสติกที่สามารถยอยสลายไดเองตามธรรมชาติ
หรือจุลินทรีย
- พลาสติกที่แปรรูปเพื่อใชใหม (Recycle) คือ พลาสติกที่ใชแลวสามารถนํากลับไปผานขั้นตอนการผลิต
แลวสามารถนํากลับมาใชใหมได
สัญลักษณแยกประเภทของพลาสติกรีไซเคิล
พอลิเอทิลีน เทเรฟทาเลต (Polyethylene Terephthalate)
พอลิเอทิลีน ที่มีความหนาแนนสูง (High-Density Polyethylene)
พอลิไวนิลคลอไรด (Polyvinyl Chloride)
พอลิเอทิลีน ที่มีความหนาแนนต่ํา (Low-Density Polyethylene)
พอลิโพรพิลีน (Polypropylene)
โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 _______________________________ วิทยาศาสตร เคมี (25)
พอลิสไตรีน (Polystyrene)
อื่นๆ
3.2 ยาง แบงเปน
• ยางธรรมชาติ เกิดจากมอนอเมอร ที่เรียกวา ไอโซพรีน จํานวน 1,500 ถึง 150,000 หนวย
มารวมตัวกันทางเคมีเปนพอลิเมอร เรียกวา พอลิไอโซพรีน
2CH CH C
3CH
n2 )CH(
มีสมบัติดังนี้
- มีโครงสรางโมเลกุลขดมวนเปนวงและบิดเปนเกลียว รูปรางไมแนนอน
- มีแรงดึงดูดระหวางโซของพอลิเมอรสูง จึงทําใหยางยืดหยุน
- ทนตอแรงดึง ทนตอการขัดถู
- เปนฉนวนไฟฟาที่ดี
- ทนน้ํา น้ํามันพืชและสัตว แตไมทนน้ํามันเบนซินและตัวทําละลายอินทรีย
- เมื่อไดรับความเย็นจะแข็งและเปราะ แตเมื่อไดรับความรอนจะออนตัวและเหนียว
การปรับปรุงคุณภาพยางธรรมชาติ ทําไดโดยนํายางมาคลุกกับกํามะถันและใหความรอนสูง จะทําใหไดยาง
ที่มีความคงตัวที่อุณหภูมิตางๆ ทนตอแสง ความรอน และตัวทําละลายไดดี
• ยางสังเคราะห (ยางเทียม) เชน
: ยาง IR (Isoprene Rubber)
- มีโครงสรางเหมือนยางธรรมชาติ
- จุดเดน คือ มีสิ่งเจือปนนอย คุณภาพสม่ําเสมอทั้งกอน มีสีขาว
- ใชทําจุกนมยางและอุปกรณการแพทย
: ยาง SBR (Styrene - Butadiene Rubber)
- เกิดจากมอนอเมอรของสไตรีนและบิวทาไอดีน มารวมกันเปนพอลิเมอร
- ทนทานตอการขัดถูมาก แตทนตอแรงดึงต่ํา
- ใชทําพื้นรองเทา สายยาง สายพาน
วิทยาศาสตร เคมี (26) _______________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25
3.3 เสนใย
เสนใย
เสนใย
ธรรมชาติ
เสนใยกึ่ง
สังเคราะห
เสนใย
สังเคราะห
เซลลูโลส โปรตีน ใยหิน เรยอน
พอลิเอส-
เทอร
พอลิเอ-
ไมด
พอลิอะคริ-
โลไนไตรท อื่นๆ
3.3.1 เสนใยธรรมชาติ แบงเปน
• เสนใยจากพืช เปนสารประเภทเซลลูโลส มีมอนอเมอร คือ กลูโคส เชน ฝาย นุน ปอ ปาน มะพราว
• เสนใยจากสัตว เปนสารประเภทโปรตีน มีมอนอเมอร คือ กรดอะมิโน เชน ไหม ผม ขนสัตวตางๆ
• เสนใยจากแรธาตุ เชน แรใยหิน มีสมบัติเปนฉนวนความรอนและฉนวนไฟฟา ใชทําชุดดับเพลิง
มานเวที แตถาสูดดมเขาไปมีโอกาสเปนมะเร็งที่ปอด
3.3.2 เสนใยสังเคราะห
มีการผลิตได 2 วิธี ดังนี้
• เกิดจาก การนําเสนใยธรรมชาติมาแปรรูปเปนพอลิเมอรที่มีสมบัติตางจากเดิม เชน
การนําฝาย (เซลลูโลส) มาละลายในสารละลายแอมโมเนีย แลวนํามาทําปฏิกิริยากับสารคอปเปอร (II)
คารบอเนต จะเกิดสารใหม คือ คิวพรัมโมเนียมเรยอน มีลักษณะของเหลว เหนียวเมื่อนํามาอัดผานรูเล็กๆ ที่จุมใน
สารละลายกรดซัลฟวริกจะไดเสนใยที่ยาว นํามายอมสี และปนใหเปนเสนที่มีความยาวตามตองการ
• เกิดจาก ปฏิกิริยารวมตัวระหวางมอนอเมอร 2 ชนิดที่ไมมีพันธะคูระหวางคารบอน แตมีหมูอื่นซึ่งไวตอ
ปฏิกิริยา
- หมูคารบอกซิล (-CO2H)
- หมูอะมิโน (-NH2)
- หมูไฮดรอกซิล (-OH)
เชน ไนลอน 66 พอลิเอสเทอร อะคลิโลไนไตรท
เสนใยสังเคราะห มีสมบัติที่ตางจากเสนใยธรรมชาติ ดังนี้
- ไมดูดน้ํา ซักงาย แหงเร็ว
- ทนเชื้อราและจุลินทรีย
- ทนตอสารเคมี
- ไมยับงาย
หมายเหตุ : พอลิเมอร ที่ผลิตจากมอนอเมอรที่เปนสารประกอบไฮโดรคารบอน แบงเปน
- ไฮโดรคารบอนที่เปนสารอินทรีย เชน พลาสติก ยางสังเคราะห เสนใย
- ไฮโดรคารบอนที่เปนสารอนินทรีย เชน ซิลิคอนไดออกไซด (SiO2)
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem
Book2013 oct 06-chem

More Related Content

Viewers also liked

โครงร่างโครงงานคอมพิวเตอร์
โครงร่างโครงงานคอมพิวเตอร์โครงร่างโครงงานคอมพิวเตอร์
โครงร่างโครงงานคอมพิวเตอร์jjrrwnd
 
Book2013 oct 02-thai (o-net)
Book2013 oct 02-thai (o-net)Book2013 oct 02-thai (o-net)
Book2013 oct 02-thai (o-net)jjrrwnd
 
Book2013 oct 04-social (o-net)
Book2013 oct 04-social (o-net)Book2013 oct 04-social (o-net)
Book2013 oct 04-social (o-net)jjrrwnd
 
ใบงานท 2 เร__อง ความหมายและความสำค_ญ
ใบงานท   2 เร__อง ความหมายและความสำค_ญใบงานท   2 เร__อง ความหมายและความสำค_ญ
ใบงานท 2 เร__อง ความหมายและความสำค_ญjjrrwnd
 
Book2013 oct 08-bio_part_i
Book2013 oct 08-bio_part_iBook2013 oct 08-bio_part_i
Book2013 oct 08-bio_part_ijjrrwnd
 
ข้อสอบคณิตศาสตร์ 7 วิชาสามัญ ปี 2555
ข้อสอบคณิตศาสตร์ 7 วิชาสามัญ ปี 2555ข้อสอบคณิตศาสตร์ 7 วิชาสามัญ ปี 2555
ข้อสอบคณิตศาสตร์ 7 วิชาสามัญ ปี 2555jjrrwnd
 
Book2013 oct 03-eng (o-net&gat)
Book2013 oct 03-eng (o-net&gat)Book2013 oct 03-eng (o-net&gat)
Book2013 oct 03-eng (o-net&gat)jjrrwnd
 
เที่ยวเชียงใหม่
เที่ยวเชียงใหม่เที่ยวเชียงใหม่
เที่ยวเชียงใหม่jjrrwnd
 
2557 project
2557 project 2557 project
2557 project jjrrwnd
 
ข้อสอบคณิตศาสตร์ 7 วิชาสามัญ ปี 2557
ข้อสอบคณิตศาสตร์ 7 วิชาสามัญ ปี 2557ข้อสอบคณิตศาสตร์ 7 วิชาสามัญ ปี 2557
ข้อสอบคณิตศาสตร์ 7 วิชาสามัญ ปี 2557jjrrwnd
 

Viewers also liked (10)

โครงร่างโครงงานคอมพิวเตอร์
โครงร่างโครงงานคอมพิวเตอร์โครงร่างโครงงานคอมพิวเตอร์
โครงร่างโครงงานคอมพิวเตอร์
 
Book2013 oct 02-thai (o-net)
Book2013 oct 02-thai (o-net)Book2013 oct 02-thai (o-net)
Book2013 oct 02-thai (o-net)
 
Book2013 oct 04-social (o-net)
Book2013 oct 04-social (o-net)Book2013 oct 04-social (o-net)
Book2013 oct 04-social (o-net)
 
ใบงานท 2 เร__อง ความหมายและความสำค_ญ
ใบงานท   2 เร__อง ความหมายและความสำค_ญใบงานท   2 เร__อง ความหมายและความสำค_ญ
ใบงานท 2 เร__อง ความหมายและความสำค_ญ
 
Book2013 oct 08-bio_part_i
Book2013 oct 08-bio_part_iBook2013 oct 08-bio_part_i
Book2013 oct 08-bio_part_i
 
ข้อสอบคณิตศาสตร์ 7 วิชาสามัญ ปี 2555
ข้อสอบคณิตศาสตร์ 7 วิชาสามัญ ปี 2555ข้อสอบคณิตศาสตร์ 7 วิชาสามัญ ปี 2555
ข้อสอบคณิตศาสตร์ 7 วิชาสามัญ ปี 2555
 
Book2013 oct 03-eng (o-net&gat)
Book2013 oct 03-eng (o-net&gat)Book2013 oct 03-eng (o-net&gat)
Book2013 oct 03-eng (o-net&gat)
 
เที่ยวเชียงใหม่
เที่ยวเชียงใหม่เที่ยวเชียงใหม่
เที่ยวเชียงใหม่
 
2557 project
2557 project 2557 project
2557 project
 
ข้อสอบคณิตศาสตร์ 7 วิชาสามัญ ปี 2557
ข้อสอบคณิตศาสตร์ 7 วิชาสามัญ ปี 2557ข้อสอบคณิตศาสตร์ 7 วิชาสามัญ ปี 2557
ข้อสอบคณิตศาสตร์ 7 วิชาสามัญ ปี 2557
 

More from jjrrwnd

เที่ยวเชียงใหม่
เที่ยวเชียงใหม่เที่ยวเชียงใหม่
เที่ยวเชียงใหม่jjrrwnd
 
อาหารเกาหลี
อาหารเกาหลีอาหารเกาหลี
อาหารเกาหลีjjrrwnd
 
Presentation1
Presentation1Presentation1
Presentation1jjrrwnd
 
แบบเสนอโครงร่างโครงงานคอมพิวเตอร์(ใหม่)
แบบเสนอโครงร่างโครงงานคอมพิวเตอร์(ใหม่)แบบเสนอโครงร่างโครงงานคอมพิวเตอร์(ใหม่)
แบบเสนอโครงร่างโครงงานคอมพิวเตอร์(ใหม่)jjrrwnd
 
ฟิสิกส์ 2013
ฟิสิกส์ 2013ฟิสิกส์ 2013
ฟิสิกส์ 2013jjrrwnd
 
Book2013 oct 08-bio_part_i
Book2013 oct 08-bio_part_iBook2013 oct 08-bio_part_i
Book2013 oct 08-bio_part_ijjrrwnd
 
ความรู้เรื่อง Blog
ความรู้เรื่อง Blogความรู้เรื่อง Blog
ความรู้เรื่อง Blogjjrrwnd
 

More from jjrrwnd (7)

เที่ยวเชียงใหม่
เที่ยวเชียงใหม่เที่ยวเชียงใหม่
เที่ยวเชียงใหม่
 
อาหารเกาหลี
อาหารเกาหลีอาหารเกาหลี
อาหารเกาหลี
 
Presentation1
Presentation1Presentation1
Presentation1
 
แบบเสนอโครงร่างโครงงานคอมพิวเตอร์(ใหม่)
แบบเสนอโครงร่างโครงงานคอมพิวเตอร์(ใหม่)แบบเสนอโครงร่างโครงงานคอมพิวเตอร์(ใหม่)
แบบเสนอโครงร่างโครงงานคอมพิวเตอร์(ใหม่)
 
ฟิสิกส์ 2013
ฟิสิกส์ 2013ฟิสิกส์ 2013
ฟิสิกส์ 2013
 
Book2013 oct 08-bio_part_i
Book2013 oct 08-bio_part_iBook2013 oct 08-bio_part_i
Book2013 oct 08-bio_part_i
 
ความรู้เรื่อง Blog
ความรู้เรื่อง Blogความรู้เรื่อง Blog
ความรู้เรื่อง Blog
 

Book2013 oct 06-chem

  • 1. ส่วนที่1 (ONET).........โดย อ.กรกฤช ศรีวิชัย.....................................หน้า 2-53 ส่วนที่2 (PAT2)..........โดย ผศ.ดร.โรจน์ฤทธิ์ โรจนธเนศ....................หน้า 54-96 ส่วนที่3 (PAT2)..........โดย อ.กฤตน์ ชื่นเป็นนิจ..................................หน้า 97-151 ส่วนที่4 ชุดเก็งข้อสอบ..........................................................................หน้า 152-176
  • 2. วิทยาศาสตร เคมี (2) ________________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 สารชีวโมเลกุล สารชีวโมเลกุล คือ สารที่มีธาตุคารบอนและไฮโดรเจนเปนองคประกอบหลัก มีโมเลกุลขนาดใหญและ พบในสิ่งมีชีวิตเทานั้น ไดแก 1. ไขมันและน้ํามัน (C H O) 2. คารโบไฮเดรต (C H O) 3. โปรตีน (C H O N) 4. กรดนิวคลีอิก (C H O N P) ในสิ่งมีชีวิตทุกชนิดจะมีหนวยเล็กที่สุด เรียกวา เซลล ซึ่งประกอบดวย • นิวเคลียสและเยื่อหุมเซลล ประกอบดวย โปรตีนและไขมัน • ไซโทพลาซึม เปนของเหลวที่อยูภายในเซลล ประกอบดวย โปรตีน ไขมัน และคารโบไฮเดรต ในรางกายคน รอยละ 50 ของน้ําหนักแหง คือ โปรตีน ในพืช มีผนังเซลล ประกอบดวย เซลลูโลส ซึ่งเปนสารประเภทคารโบไฮเดรต 1. ไขมันและน้ํามัน มีหนาที่ดังนี้ • ปองกันการสูญเสียน้ํา ทําใหผิวหนังชุมชื้น • ปองกันการสูญเสียความรอน ชวยใหรางกายอบอุน • ปองกันการกระแทกตออวัยวะภายใน • ชวยทําใหผมและเล็บมีสุขภาพดี • ชวยละลายวิตามิน A, D, E และ K
  • 3. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 ________________________________ วิทยาศาสตร เคมี (3) • รางกายไดรับสารอาหารไมเพียงพอ โดยไขมัน 1 กรัม จะใหพลังงาน 9 กิโลแคลอรี ไขมันเปน สารประกอบที่เรียกวา ไตรกลีเซอไรด (Triglycerides) ซึ่งเกิดจากการรวมตัวทางเคมีของกรดไขมัน (Fatty Acids) 3 โมเลกุล กับกลีเซอรอล (Glycerol) 1 โมเลกุล +CH OH กลีเซอรอล O กรดไขมัน 2CH CH 2CH OH 2CH OH O C O O C O 2CH O C O + O3H2 ∆ C O H O 1R CH O 2R O CH O 3R 1R 2R 3R ไขมันและน้ํามัน ตัวเรงปฏิกิริยา, โครงสรางของกรดไขมัน ประกอบดวย • สวนที่มีธาตุคารบอนตอกันเปนสายยาวดวยพันธะเดี่ยวหรือพันธะคู • สวนที่เปนหมูคารบอกซิล (-COOH) มีสมบัติเปนกรด กรดไขมันในธรรมชาติ มี 40 ชนิด แบงออกเปน 2 ประเภท กรดไขมัน อิ่มตัว ไมอิ่มตัว ชื่อ สูตร จุดหลอมเหลว สถานะ พันธะระหวางคารบอน ความวองไวในการ เกิดปฏิกิริยา ชนิดที่พบมากที่สุด ลงทายดวย - อิก CnH2n+1COOH (H มากกวา) สูงกวา 25°C ของแข็ง (ไขมันสัตว/น้ํามันมะพราว) เดี่ยว นอย กรดสเตียริก ลงทายดวย - เลอิก มีไดหลายสูตร (H นอยกวา) ต่ํากวา 25°C ของเหลว (น้ํามันพืช) คู มาก กรดโอเลอิก
  • 4. วิทยาศาสตร เคมี (4) ________________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 ตารางตัวอยางกรดไขมันบางชนิด กรดไขมัน สูตรโครงสราง จํานวน พันธะคู จํานวนอะตอม ของคารบอน จุดหลอมเหลว (องศาเซลเซียส) แหลงที่พบ กรดไขมันอิ่มตัว ลอริก CH3(CH2)10COOH 0 12 43 มะพราว ไมริสติก CH3(CH2)12COOH 0 14 54 ลูกจันทร- เทศ ปาลมิติก CH3(CH2)14COOH 0 16 62 ปาลม สเตียริก CH3(CH2)16COOH 0 18 69 ไขมันสัตว กรดไขมันไมอิ่มตัว ปาลมิโตเลอิก CH3(CH2)5CH CH (CH2)7COOH 1 16 0 เนย โอเลอิก CH3(CH2)7CH CH (CH2)7COOH 1 18 13 มะกอก, ขาวโพด ไลโนเลอิก CH3(CH2)4(CHCH2)2 (CH2)6COOH 2 18 -9 ถั่วเหลือง, ทานตะวัน ไลโนเลนิก CH3CH2(CH CH CH2)3(CH2)6COOH 3 18 -11 ขาวโพด ขอมูลจาก General, Organic & Biological Chemistry ; Karen C Timberlake (ค.ศ. 2002) กรดไขมันไมอิ่มตัว จะทําปฏิกิริยากับแกสออกซิเจนในอากาศ จะเกิดสารใหมที่มีกลิ่นเหม็นหืน แสดงวา น้ํามันพืชจะเหม็นหืนไดงายกวาน้ํามันสัตว แตน้ํามันพืชมีวิตามิน E ซึ่งเปนสารยับยั้งการเกิดปฏิกิริยานี้ แตมีไมมากพอ ดังนั้น ในการผลิตน้ํามันพืช จึงตองเติมวิตามิน E เพิ่มเขาไป การผลิตเนยเทียมหรือมาการีน ทําไดโดย การเติมไฮโดรเจนลงในน้ํามันพืช ซึ่งเปนกรดไขมันไมอิ่มตัวที่ความดันสูงและมีตัวเรงปฏิกิริยา เชน แพลทินัม ทําใหเปลี่ยนเปนกรดไขมันอิ่มตัว ซึ่งมีสถานะเปนของแข็ง เรียกวา ปฏิกิริยาไฮโดรจิเนชัน (Hydrogenation) กรดไขมันที่จําเปน (Essential Fatty Acid) คือ กรดไขมันที่มีพันธะคูระหวางอะตอมคารบอนตั้งแต 2 ตําแหนงขึ้นไป ซึ่งรางกายสังเคราะหเองไมได เชน กรดไลโนเลอิกและกรดไลโนเลนิก (พบมากในเมล็ด ดอกคําฝอย → เมล็ดดอกทานตะวัน → ขาวโพด) ทารกที่ขาดกรดไขมันที่จําเปนจะทําใหเกิดโรคผิวหนังอักเสบ ลอกหลุด เปนสาเหตุทําใหติดเชื้องายและ แผลหายชา
  • 5. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 ________________________________ วิทยาศาสตร เคมี (5) ไขมันในเลือด (คอเลสเทอรอล) - เปนสารเบื้องตนในการสรางฮอรโมนเพศ น้ําดี และสารสเตอรอลใตผิวหนัง ที่สามารถเปลี่ยนเปน วิตามิน D ได เมื่อไดรับแสงแดด - เปนฉนวนของเสนประสาท ซึ่งรางกายสรางไดเอง แตไมเพียงพอ พบมากในไขแดง เครื่องในสัตว และ อาหารทะเล แตถามีมากเกินไปจะเกาะตามผนังหลอดเลือด ซึ่งอาจทําใหเกิดการอุดตันของหลอดเลือด เกิดเปน โรคหัวใจขาดเลือด หรือถาเปนหลอดเลือดในสมอง อาจทําใหเปนอัมพาตได การใชประโยชนจากไขมัน • การผลิตสบู จากปฏิกิริยาสะปอนนิฟเคชัน (Saponification) ไดจากการตมไขมันกับเบสแก (โซเดียม- ไฮดรอกไซด / NaOH) +CH กลีเซอรอล O ดาง 2CH CH 2CH 2CH OH C O OH C O 2CH OH ∆ C O O 1R CO 2R O CO 3R 1R 2R 3R ไขมันและน้ํามัน 3NaOH + + Na -O + Na -O + Na -O C O สบู - ถาใชน้ํามันจากพืชและสัตวผสมกัน จะไดสบูที่มีเนื้อนุมนวลนาใช - สบูผสมลาโนลิน จะชวยรักษาความชุมชื้นของผิวหนัง • ไข (wax) ในพืช จะเคลือบผิวผลไม ใบไม และกาน - เพื่อปองกันการสูญเสียน้ํา - ปองกันการทําลายจากเชื้อราและศัตรูพืช ในสัตว จะเคลือบผิวหนังและขน - ไขคารนูบาจากตนปาลมบราซิล และขี้ผึ้งจากรังผึ้ง ใชเคลือบผิวเฟอรนิเจอร รถยนต - ไขโจโจบาจากเมล็ดโจโจบา ใชทําเทียนไขและลิปสติก - ไขลาโนลินจากขนสัตว ใชผสมในสบูและครีมทาผิว เพื่อสรางความชุมชื้นแกผิวพรรณ
  • 6. วิทยาศาสตร เคมี (6) ________________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 2. โปรตีน โปรตีน เปนสารประกอบที่มีขนาดใหญมากและโครงสรางซับซอน ซึ่งเปนองคประกอบหลักในรางกาย ตั้งแตเสนผมจรดปลายเล็บเทา - ชวยเสริมสรางการเจริญเติบโตและซอมแซมเนื้อเยื่อ - ชวยในการรักษาสมดุลน้ําและสมดุลกรด - เบส - เปนสวนประกอบของเอนไซม ฮอรโมน เลือด และภูมิคุมกัน - เปนสารอาหารที่ใหพลังงาน โดย โปรตีน 1 กรัม ใหพลังงาน 4 กิโลแคลอรี หนวยยอยของโปรตีน คือ กรดอะมิโน (Amino Acid) ซึ่งประกอบดวย NH2 CH R OH O C • หมูคารบอกซิล (-COOH) มีสมบัติเปนกรด • หมูอะมิโน (-NH2) มีสมบัติเปนเบส กรดอะมิโน มีทั้งหมด 20 ชนิด แบงเปน • กรดอะมิโนที่จําเปน มี 8 ชนิด ซึ่งเปนกรดอะมิโนที่รางกายสังเคราะหเองไมได ตองกินจากอาหารเขาไป ดังนี้ ไอโซลิวซีน เวลีน ทริปโตเฟน เฟนิลอะลานีน ทริโอนีน เมไทโอนีน ไลซีน ลิวซีน สําหรับเด็กทารก ตองการกรดอะมิโน เพิ่มอีก 2 ชนิด คือ อะจีนีน และฮีสติดีน • กรดอะมิโนที่ไมจําเปน มี 12 ชนิด ซึ่งเปนกรดอะมิโนที่รางกายสังเคราะหไดเอง โปรตีน เกิดจากกรดอะมิโนจํานวนมากกวา 50 หนวย มาเชื่อมตอกันดวยพันธะเพปไทด (Peptide Bond) ซึ่งเปนพันธะที่เชื่อมระหวางหมูคารบอกซิลของกรดอะมิโนโมเลกุลหนึ่งกับหมูอะมิโนของกรดอะมิโนอีกโมเลกุลหนึ่ง CHNH2 C OH O + R CHNH2 C OH O R′ OH2- CHNH2 C N O + R CH OH2C OH O R′ H พันธะเพปไทด โปรตีนในธรรมชาติมีมากมายหลายลานชนิด มีหนาที่การทํางานเฉพาะเจาะจง เนื่องจาก - ความแตกตางของชนิดของกรดอะมิโน - ลําดับการเรียงตัวของกรดอะมิโน - สัดสวนการรวมตัวของกรดอะมิโน หมายเหตุ : การแปลงสภาพโปรตีน (Denaturation of Protein) คือ กระบวนการที่ทําใหโครงสรางทาง กายภาพของโปรตีนถูกทําลายจนเปลี่ยนสภาพไป เชน เกิดการแข็งตัว ตกตะกอน ไมละลายน้ํา ซึ่งมีสาเหตุดังนี้
  • 7. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 ________________________________ วิทยาศาสตร เคมี (7) - เมื่อไดรับความรอน เชน เนื้อไกที่ผานการทอดจนกรอบ - เมื่อไดรับสารละลายกรด-เบส เชน การที่ผิวหนังโดนกรด - เมื่อไดรับไอออนของโลหะหนัก เชน การกินไขขาวดิบเพื่อชวยแกพิษจากการกินยาฆาแมลง โปรตีนในรางกายมีมากกวาแสนชนิด โดยแบงเปน • โครงสรางเปนกอน เชน ฮีโมโกลบิน ซึ่งเปนโปรตีนที่พบในเซลลเม็ดเลือดแดง • โครงสรางเปนเกลียว 3 เสนพันกัน เชน เคราติน เปนโปรตีนที่พบในเล็บ ผม ขน คุณคาของโปรตีน เมื่อรับประทานโปรตีนเขาไปในรางกาย เอนไซมเพปซินในกระเพาะอาหารจะยอยสลายโปรตีนใหเล็กลง โดยการทําลายพันธะเพปไทด จนไดเปนกรดอะมิโน ซึ่งเปนโมเลกุลที่มีขนาดเล็กที่รางกายสามารถดูดซึมผานผนัง ลําไสเล็กได เพื่อเขาสูกระแสเลือดแลวนําไปใชประโยชน • โปรตีนคุณภาพสูง คือ อาหารโปรตีนที่มีกรดอะมิโนที่จําเปนครบถวนและยอยสลายไดงาย ไดแก โปรตีนจากสัตว เชน เนื้อสัตว นม ไข • โปรตีนเกษตร คือ อาหารโปรตีนที่ไดจากพืช ซึ่งจะมีกรดอะมิโนที่จําเปนไมครบถวน เชน ถั่วเหลือง ขาดเมโทโอนีนและทริปโตเฟน ขาวสาลี ขาวเจา ขาดไลซีน • คุณคาทางชีววิทยา หมายถึง คุณภาพของอาหารโปรตีนที่สามารถนํามาใชสรางเปนเนื้อเยื่อได เชน ไข มีคุณคาทางชีววิทยา 100% แสดงวา ถาเรารับประทานไขเขาไปรางกายสามารถนําไปสรางเปนเนื้อเยื่อไดหมด รางกายของคนแตละวัย จึงตองการโปรตีนในปริมาณที่แตกตางกัน เชน เด็กออน (ชวงอายุ 3-12 เดือน) มีความตองการโปรตีนสูงสุด (ประมาณ 2 เทาของน้ําหนักตัว) รองลงมา คือ เด็กอายุ 1–6 ป / 7-12 ป และ 13-20 ป ตามลําดับ หญิงมีครรภและหญิงใหนมบุตร ตองการโปรตีนมากกวาหญิงปกติ หากไดรับโปรตีนไมเพียงพอจะเกิดภาวะขาดโปรตีน มีอาการพุงโรกนปอด กลามเนื้อลีบ เจริญเติบโตชา น้ําหนักไมไดเกณฑ ผมแหงแดงและขาดงาย มีอาการบวมน้ํา ภูมิคุมกันต่ํา ออนลา เซื่องซึม ฉุนเฉียว โกรธงาย หมายเหตุ : ผลิตภัณฑจากเนื้อสัตวที่มีการเติมโซเดียมไนไตรต เพื่อถนอมอาหารและทําใหมีสีสวย เมื่อโดน ความรอนจะเปลี่ยนแปลงเปนสารไนโตรซามีน ซึ่งเปนสารกอมะเร็ง 3. คารโบไฮเดรต คารโบโฮเดรต ไดจากการสังเคราะหแสงของพืช - เปนสวนประกอบของเยื่อหุมเซลลของสิ่งมีชีวิตและกระดองสัตว - เปนแหลงพลังงานหลักของรางกายสิ่งมีชีวิต โดยคารโบไฮเดรต 1 กรัม จะใหพลังงาน 4 กิโลแคลอรี - มีสูตรทั่วไปเปน (CH2O)n และมีชื่อเรียกอีกอยางวา แซ็กคาไรด แบง 3 ประเภท ดังนี้
  • 8. วิทยาศาสตร เคมี (8) ________________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 3.1 มอนอแซ็กคาไรด (น้ําตาลโมเลกุลเดี่ยว) แบงเปน • น้ําตาลที่มีจํานวนคารบอน 5 อะตอม มีสูตรเปน C5H10O5 เรียกวา ไรโบส • น้ําตาลที่มีจํานวนคารบอน 6 อะตอม มีสูตรเปน C6H12O6 แตมีโครงสรางตางกัน จึงมีสมบัติ ตางกัน เชน - กลูโคส เปนน้ําตาลโมเลกุลเล็กที่สุดที่รางกายสามารถดูดซึมและนําไปใชไดทันที - ฟรุกโทส (ฟรักโทส) เปนน้ําตาลที่มีรสหวานที่สุด (หวานกวาน้ําตาลทราย 2 เทา) - กาแลกโทส เปนน้ําตาลที่มีในน้ํานม (คน 7%, วัว 5%) หมายเหตุ : - เซลลสมองและกลามเนื้อ ตองใชพลังงานจากน้ําตาลกลูโคส ดังนั้น ถารางกายมีน้ําตาลกลูโคสใน เลือดต่ํากวาปกติ คือ ต่ํากวา 90-110 มิลลิกรัมตอเลือด 100 ลูกบาศกเซนติเมตร ทําใหเกิดอาการวิงเวียน ออนเพลีย และอาจเปนลม หมดสติ - ผูปวยที่ไมสามารถรับประทานอาหารตามปกติไดหรือผูปวยกอนและหลังผาตัด จะไดรับน้ําเกลือ ผสมสารละลายน้ําตาลกลูโคส 0.6-0.9% เขาทางเสนเลือด เพื่อใหผูปวยนําไปใชใหเกิดเปนพลังงานทันที - น้ําตาลกลูโคสและฟรักโทส เมื่อนํามาหมักกับยีสตหรือแบคทีเรีย จะเกิดการยอยสลายเปลี่ยนเปน เอทิลแอลกอออล 3.2 ไดแซ็กคาไรด (น้ําตาลโมเลกุลคู) เกิดจากน้ําตาลโมเลกุลเดี่ยว 2 โมเลกุล มาเชื่อมตอกันดวยพันธะเคมี • กลูโคส + กลูโคส = น้ําตาลมอลโทส พบในขาว เมล็ดพืช ใชในการทําเบียร อาหารทารก • กลูโคส + ฟรุกโทส = น้ําตาลซูโครส หรือน้ําตาลทราย พบมากในออย • กลูโคส + กาแลกโทส = น้ําตาลแลกโทส พบมากในน้ํานม หมายเหตุ : แซ็กคารินหรือขัณฑสกร เปนสารใหความหวาน 300 เทาของน้ําตาลทราย แตทําใหเกิดมะเร็งใน สัตวทดลอง 3.3 พอลิแซ็กคาไรด (น้ําตาลโมเลกุลใหญ) : เปนคารโบไฮเดรตที่ประกอบดวย น้ําตาลกลูโคสจํานวนมากมาเชื่อมตอกัน แบงเปน 3 ชนิด • แปงเกิดจากกลูโคสหลายพันโมเลกุลมาตอเชื่อมกัน โดยมีโครงสรางแบบสายยาวและแบบกิ่ง พบมาก ในพืชประเภทเมล็ดและหัว (ขาวเจา 75%, ขาวโพด 50%) - ละลายน้ําไดเล็กนอย - รางกายยอยสลายไดดวยเอนไซมที่มีในน้ําลาย (อะไมเลส) และน้ํายอยในกระเพาะอาหาร - เมื่อแปงถูกความรอนจะสลายเปนเด็กซตริน มีรสหวานเล็กนอย เหนียวแบบกาว • เซลลูโลสเกิดจากกลูโคส ประมาณ 50,000 โมเลกุล มาเชื่อมตอกันแบบสายยาว แตละสายเรียง ขนานกันและมีแรงยึดเหนี่ยวระหวางสาย ทําใหมีลักษณะเปนเสนใย พบในตนไมหรือลําตนพืช ประมาณ 50% - ไมละลายน้ํา - รางกายคนไมสามารถยอยสลายได แตในกระเพาะของวัว ควาย มาและสัตวกีบจะมีแบคทีเรีย ที่สามารถยอยสลายเซลลูโลสใหเปนกลูโคสได
  • 9. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 ________________________________ วิทยาศาสตร เคมี (9) - ชวยกระตุนใหลําไสใหญเคลื่อนไหว บางชนิดดูดซับน้ําไดดี จึงทําใหอุจจาระออนนุม จึงขับถายไดงาย ทองไมผูก ลดการเกิดโรคริดสีดวงทวาร ผนังลําไสโปงพอง มะเร็งลําไสใหญ - ชวยดูดซับกลูโคสและคอเลสเทอรอล ไมใหถูกดูดซึมเขาสูผนังลําไส • ไกลโคเจน เกิดจากกลูโคสจํานวนเปนแสนถึงลานโมเลกุลมาตอกัน มีโครงสรางแบบกิ่ง พบเฉพาะ ในคนและสัตว ที่ตับและกลามเนื้อ เมื่อแปงยอยสลายจนไดกลูโคสและจะถูกดูดซึมที่ลําไสเล็ก เพื่อนําไปใชสลายเปนพลังงาน อีกสวนหนึ่งจะ ถูกลําเลียงไปเก็บไวที่ตับ เพื่อนําไปใชในการรักษาระดับกลูโคสในเลือดและสงไปเลี้ยงสมอง สวนที่เหลือจะถูกเก็บ สะสมไวในรูปของไกลโคเจนไวที่ตับและกลามเนื้อ เมื่อรางกายขาดแคลนพลังงาน ไกลโคเจนที่สะสมไวจะถูกนํามาสลายเปนกลูโคส โดยทําปฏิกิริยากับ กาซออกซิเจนที่หายใจเขาไป ทําใหไดพลังงานออกมา เรียกวา ปฏิกิริยาการหายใจระดับเซลล ฮอรโมนอินซูลิน ทําหนาที่ปรับกลูโคสในเลือดใหอยูในระดับปกติ คือ ถามีกลูโคสในเลือดมาก ฮอรโมน อินซูลินจะกระตุนใหกลูโคสเปลี่ยนเปนไกลโคเจน ดังนั้น ถารางกายขาดฮอรโมนอินซูลินก็จะไมเกิดการสรางไกลโคเจน ทําใหระดับกลูโคสในเลือดมีปริมาณ เพิ่มขึ้น สวนที่เกินจะถูกขับออกมาทางปสสาวะ ซึ่งก็คือ อาการของโรคเบาหวาน กรณีที่ผูปวยเปนโรคเบาหวานรุนแรง แพทยจะใชการฉีดฮอรโมนอินซูลินเขาที่ใตผิวหนัง เพื่อกระตุนให รางกายไดนํากลูโคสสวนเกินไปใช หมายเหตุ : แอสปารแทมหรือน้ําตาลเทียม เปนสารใหความหวาน 160 เทาของน้ําตาลทราย สําหรับผูตองการ ลดความอวนและผูตองการควบคุมปริมาณน้ําตาล เมื่อรางกายตองการพลังงาน จะเกิดการสลายคารโบไฮเดรตเปนพลังงานในอันดับแรก หากพลังงานยังไม เพียงพอรางกายจะสลายไขมัน และโปรตีน ตามลําดับ ดังนั้น ถาตองการลดความอวน จึงควรงดอาหารประเภทคารโบไฮเดรต เชน แปงและน้ําตาล เพื่อใหรางกาย สลายไขมัน การทดสอบอาหาร • โปรตีน สามารถทําปฏิกิริยากับสารละลายคอปเปอร (II) ซัลเฟต ในสภาพที่เปนเบส (โซเดียมไฮดรอกไซด) จะใหสารที่มีสีมวงหรือชมพู • น้ําตาลโมเลกุลเดี่ยว สามารถทําปฏิกิริยากับสารละลายเบเนดิกต (สีฟา) จะไดตะกอนสีแดงอิฐ • แปง สามารถทําปฏิกิริยากับสารละลายไอโอดีน (สีน้ําตาล) จะไดสารที่มีสีน้ําเงิน • แปง เมื่อเติมกรดลงไป จะยอยสลายกลายเปนน้ําตาลโมเลกุลเดี่ยว สามารถทําปฏิกิริยากับสารละลาย เบเนดิกต จะไดตะกอนสีแดงอิฐ 4. กรดนิวคลีอิก แบงเปน 2 ชนิด คือ - กรดดีออกซีไรโบนิวคลีอิก (Deoxyribonucleic Acid : DNA) พบในนิวเคลียสของเซลล ทําหนาที่ เปนสารพันธุกรรม - กรดไรโบนิวคลีอิก (Ribonucleic Acid : RNA) พบในนิวเคลียสและไซโทพลาซึมของเซลล ทําหนาที่ ในการสังเคราะหโปรตีนภายในเซลล
  • 10. วิทยาศาสตร เคมี (10) _______________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 DNA และ RNA เปนสารชีวโมเลกุลที่โมเลกุลขนาดใหญมาก ประกอบดวย หนวยยอย เรียกวา นิวคลีโอไทด แบงเปน 3 สวน คือ 1. โมเลกุลน้ําตาลไรโบส 2. ไนโตรเจน - เบส 3. หมูฟอสเฟต DNA ประกอบดวย นิวคลีโอไทด ตั้งแตแสนถึงหลายลานหนวยมาเชื่อมตอกันดวยพันธะเคมี เกิดเปนสาย ยาว 2 สายพันกันเปนเกลียว โดยเกาะกันดวยคูของไนโตรเจนเบสที่เฉพาะเจาะจง คือ อะดีนีน (A) กับไทมีน (T) กวานีน (G) กับไซโตซีน (C) สวน RNA จะประกอบดวย นิวคลีโอไทดมาเชื่อมตอกันเพียงแค 1 สาย โดยมีไนโตรเจนเบส คือ อะดีนีน (A) กวานีน (G) ไซโตซีน (C) และยูราซิล (U)
  • 11. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 _______________________________ วิทยาศาสตร เคมี (11) ตัวอยางขอสอบ O-NET เรื่อง สารชีวโมเลกุล จากตารางขางลางนี้ ใชตอบคําถามขอ 1-2 กรดไขมัน สูตรโครงสรางอยางงาย จุดหลอมเหลว (°C) A CH3 (CH2)14 COOH 63 B CH3 (CH2)16 COOH 70 C CH3 (CH2)7 CH CH (CH2)7 COOH 13 D CH3 (CH2)4 CH CH CH2 CH CH (CH2)7 COOH -9 1. ขอใดไมใชขอสรุปที่ไดจากตารางขอมูลนี้ 1) กรดไขมัน A และ B เปนของแข็งที่อุณหภูมิหอง 2) ในน้ํามันสัตวมีกรดไขมัน A และ B มากกวากรดไขมัน C และ D 3) กรดไขมัน C และ D เกิดกลิ่นเหม็นหืนยาก 4) กรดไขมันที่มีจํานวนพันธะคูมากกวาจะมีจุดหลอมเหลวนอยกวา หากมีจํานวนคารบอนเทากัน 2. กรดไขมันใดเปนกรดไขมันจําเปน ซึ่งรางกายสังเคราะหไมได 1) A 2) B 3) C 4) D 3. ขอใดผิดเกี่ยวกับอินซูลิน 1) เปนโปรตีน 2) เปนฮอรโมน 3) ใชฉีดใหผูปวยโรคเบาหวานบางชนิด 4) กระตุนใหไกลโคเจนเปลี่ยนเปนกลูโคส 4. เซลลูโลสและแปงเหมือนกันอยางไร 1) เปนแหลงพลังงานใหรางกาย 2) ชวยกระตุนใหลําไสใหญเคลื่อนไหว 3) ชนิดของมอนอแซ็กคาไรดที่เปนองคประกอบ 4) พันธะเคมีระหวางมอนอแซ็กคาไรดที่เปนองคประกอบ 5. สารในขอใดใหสีมวงหรือชมพูทั้งหมด เมื่อนํามาทําปฏิกิริยากับสารละลายคอปเปอร (II) ซัลเฟตในสภาพที่เปนเบส 1) ขาวสวย กลูโคส มันฝรั่ง 2) น้ํามันพืช ไขดาว ขนมปง 3) ไขดาว เนื้อหมู นมถั่วเหลือง 4) ขนมปง นมถั่วเหลือง ปลา 6. กรดไขมันชนิดใดตองใชไอโอดีนมากที่สุดในการทําปฏิกิริยา 1) กรดโอเลอิก 2) กรดลอริก 3) กรดไลโนเลนิก 4) กรดไลโนเลอิก
  • 12. วิทยาศาสตร เคมี (12) _______________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 7. คอเลสเทอรอลเปนสารเบื้องตนของสารชีวโมเลกุลใด 1) ไลทิน 2) เคราทิน 3) เอสโทรเจน 4) อิมมูโนโกลบูลิน 8. ธัญพืชใดมีคุณคาทางชีววิทยาของโปรตีนสูงสุด 1) ถั่วลิสง 2) ขาวเจา 3) ขาวสาลี 4) ขาวโพด 9. อะไมเลสเปนเอนไซมหลักที่ใชในอุตสาหกรรมประเภทใด 1) เครื่องสําอาง 2) เบียร 3) ไอศกรีม 4) สิ่งทอ 10. ไนโตรเจนเบสชนิดใดพบในกรดไรโบนิวคลีอิกเทานั้น 1) ไทมีน 2) ยูราซิล 3) กวานิน 4) ไซโตซีน 11. สวนใดพบอยูดานในสุดของเกลียวดีเอ็นเอ 1) หมูฟอสเฟต 2) หมูคารบอกซิเลต 3) ไนโตรเจนเบส 4) น้ําตาลเพนโตส 12. สารใดมีชนิดของน้ําตาลที่เปนองคประกอบหลากหลายมากที่สุด 1) เซลลูโลส 2) ซูโครส 3) มอลโทส 4) ไกลโคเจน 13. เมื่อรางกายตองการพลังงานจะสลายสารชีวโมเลกุลชนิดใดเปนอันดับแรก 1) คารโบไฮเดรต 2) ไขมัน 3) โปรตีน 4) กรดนิวคลีอิก เฉลย 1. 3) 2. 4) 3. 4) 4. 3) 5. 3) 6. 3) 7. 3) 8. 1) 9. 2) 10. 2) 11. 3) 12. 2) 13. 1) 1. เฉลย 3) กรดไขมัน C และ D เกิดกลิ่นเหม็นหืนยาก กรดไขมัน C และ D มีพันธะคู แสดงวา เปนกรดไขมันชนิดไมอิ่มตัว จะสามารถทําปฎิกิริยากับ แกสออกซิเจนไดงาย ทําใหเกิดกลิ่นเหม็นหืนไดงาย 2. เฉลย 4) D กรดไขมันจําเปน คือ กรดไขมันที่มีพันธะคูตั้งแต 2 พันธะขึ้นไป ซึ่งรางกายจะสรางเองไมได ถารางกายขาดจะทําใหผิวแหง แตก แผลหายยาก เชน กรดไลโนเลอิกและกรดไลโนเลนิก
  • 13. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 _______________________________ วิทยาศาสตร เคมี (13) 3. เฉลย 4) กระตุนใหไกลโคเจนเปลี่ยนเปนกลูโคส อินซูลิน เปนฮอรโมนที่ชวยกระตุนใหน้ําตาลกลูโคสในเลือดเปลี่ยนเปนไกลโคเจน ทําใหระดับ น้ําตาลในเลือดลดลง ดังนั้นถาขาดฮอรโมนอินซูลินจะทําใหเปนโรคเบาหวาน ฮอรโมนทุกชนิดเปนสารประเภท โปรตีน 4. เฉลย 3) ชนิดของมอนอแซ็กคาไรดที่เปนองคประกอบ แปงและเซลลูโลส เกิดจากกลูโคสจํานวนมากมารวมกัน โดยแปงเปนแหลงพลังงานใหรางกาย สวนเซลลูโลสรางกายคนยอยสลายไมได แตจะชวยกระตุนใหลําไสใหญเคลื่อนไหว มีประโยชนตอระบบขับถาย 5. เฉลย 3) ไขดาว เนื้อหมู นมถั่วเหลือง สารที่ใหสีมวงหรือชมพูทั้งหมด เมื่อนํามาทําปฏิกิริยากับสารละลายคอปเปอร (II) ซัลเฟตในสภาพที่ เปนเบส คือ โปรตีน 6. เฉลย 3) กรดไลโนเลนิก กรดไขมันที่สามารถทําปฏิกิริยากับไอโอดีนไดมากที่สุด ตองเปนกรดไขมันชนิดไมอิ่มตัว ซึ่งกรด ไลโนเลนิกเปนกรดไขมันไมอิ่มตัวที่สุด เนื่องจากมีพันธะคูมากที่สุดและจุดหลอมเหลวต่ําที่สุด 7. เฉลย 3) เอสโทรเจน คอเลสเทอรอลหรือไขมันในเลือด เปนสารเบื้องตนในการผลิตฮอรโมนเพศ ซึ่งเอสโทรเจนเปน ฮอรโมนเพศหญิง 8. เฉลย 1) ถั่วลิสง คุณคาทางชีววิทยา คือ คุณภาพของอาหารประเภทโปรตีนที่ใชในการสรางเนื้อเยื่อ โปรตีนจากถั่ว เปนโปรตีนเกษตรที่มีคุณภาพที่สุด 9. เฉลย 2) เบียร อะไมเลส เปนเอนไซมยอยแปงใหเปนน้ําตาล เพื่อใชในการหมักใหเปนเอทิลแอลกอฮอล ใชใน อุตสาหกรรมผลิตเบียร 10. เฉลย 2) ยูราซิล ไนโตรเจนเบส ที่พบในกรดไรโบนิวคลีอิก หรือ RNA ที่แตกตางจากจาก DNA คือ ยูราซิล เพราะใน DNA จะเปนชนิดไทมีน 11. เฉลย 3) ไนโตรเจนเบส DNA ประกอบดวย พอลินิวคลีโอไทด 2 สายพันเปนเกลียววนขวา โดยดานในสุดจะเกาะกันดวย คูไนโตรเจนเบสที่เหมาะสม 12. เฉลย 2) ซูโครส ซูโครส ประกอบดวย น้ําตาล 2 ชนิด คือ กลูโคสและฟรุกโทส สวนมอลโทส เซลลูโลสและไกลโคเจน จะเกิดจากน้ําตาลกลูโคสเทานั้น 13. เฉลย 1) คารโบไฮเดรต คารโบไฮเดรต เปนแหลงพลังงานหลักของสิ่งมีชีวิต ซึ่งรางกายจะสลายนํามาใชเปนอันดับแรก เชน คน จะไดพลังงานหลักมาจากการกินขาว (แปง)
  • 14. วิทยาศาสตร เคมี (14) _______________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 ปโตรเลียม ปโตรเลียมเกิดจากซากพืชซากสัตวที่ตายทับถมอยูใตทรายและโคลนตม ภายใตทะเลเปนเวลานานจนใน ที่สุดถูกยอยสลายเกิดเปนธาตุคารบอนและไฮโดรเจน เมื่อถูกทับถมอยูใตเปลือกโลกที่มีความดันและอุณหภูมิสูง จะรวมตัวกันเปนสารประกอบไฮโดรคารบอนหลายชนิดปะปนกัน โดยแบงเปน - ไฮโดรคารบอนที่มีสถานะเปนของเหลว คือ น้ํามันดิบหรือน้ํามันปโตรเลียม - ไฮโดรคารบอนที่มีสถานะเปนแกส คือ แกสธรรมชาติ ปโตรเลียมถูกกักเก็บภายใตพื้นโลกในชั้นหินดินดานที่โกงตัวขึ้นเปนรูปกระทะคว่ํา ที่ระดับความลึกประมาณ 1 - 3 กิโลเมตรจากผิวโลก ซึ่งประกอบดวย หินชั้นบน เปนหินทึบ ที่ชวยปองกันการระเหยของปโตรเลียม หินชั้นลาง เปนหินที่มีรูพรุน ที่ชวยในการอุมน้ํามัน การสํารวจปโตรเลียมเบื้องตน คือ การศึกษาลักษณะของหินใตโลกที่สามารถมีสมบัติกักเก็บปโตรเลียม โดยใชเครื่องมือตรวจสอบทางธรณีวิทยา เชน เครื่องมือวัดความเร็วของคลื่นไหวสะเทือน ประเทศไทยพบแหลงน้ํามันดิบครั้งแรกที่ อําเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม (พ.ศ. 2464) ตอมาพบที่อําเภอ ลานกระบือ จังหวัดกําแพงเพชร เรียกวา แหลงสิริกิติ์ ซึ่งสามารถกลั่นน้ํามันไดประมาณ 20,000 บาเรลตอวัน
  • 15. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 _______________________________ วิทยาศาสตร เคมี (15) 2.1 ผลิตภัณฑจากการกลั่นน้ํามันปโตรเลียม สวนใหญมีสีดําหรือสีน้ําตาล มีสมบัติแตกตางกันตามแหลงที่พบ ประกอบดวยคารบอน รอยละ 85-90, ไฮโดรเจน รอยละ 10-15, กํามะถัน รอยละ 0.001-7 และออกซิเจน รอยละ 0.001-5 นอกนั้นเปนไนโตรเจน และโลหะอื่นๆ การกลั่นน้ํามันปโตรเลียม เรียกวา การกลั่นลําดับสวน มีหลักการทั่วไป คือ • ใหความรอนแกน้ํามันดิบ จนมีอุณหภูมิสูงประมาณ 350-400°C • ฉีดน้ํามันดิบเขาทางดานลางของหอกลั่น ซึ่งจะมีอุณหภูมิสูงสุด และจะมีอุณหภูมิลดลงเรื่อยๆ ตาม ความสูงของหอกลั่น • สารประกอบไฮโดรคารบอนตางๆ จะระเหยลอยขึ้นดานบนและกลั่นตัวเปนของเหลวในแตละชวงของ หอกลั่น ไดผลิตภัณฑตางๆ ดังนี้ - ดานบนสุดของหอกลั่น จะไดสารที่มีสถานะเปนแกสออกมา ซึ่งจะมีจุดเดือดต่ํา และมีปริมาณคารบอนนอย เรียงตามลําดับ คือ แกสมีเทน (CH4) แกสอีเทน (C2H6) แกสโพรเพน (C3H8) แกสบิวเทน (C4H10) - ตรงกลางของหอกลั่น จะไดสารที่มีสถานะเปนของเหลว เรียงตามลําดับ คือ น้ํามันเบนซิน น้ํามันกาด น้ํามันดีเซล น้ํามันหลอลื่น น้ํามันเตา - ดานลางของหอกลั่น จะไดสารที่มีสถานะเปนของแข็ง ซึ่งมีจุดเดือดสูง และมีปริมาณคารบอนมาก เรียงตามลําดับ คือ ไข ยางมะตอย 2.2 แกสธรรมชาติ ประเทศไทยพบในบริเวณอาวไทย ในป พ.ศ. 2516 และมีปริมาณมากพอในเชิงพาณิชย นอกจากนี้ ยังพบที่อําเภอน้ําพอง จังหวัดขอนแกน ในป พ.ศ. 2524 สวนใหญประกอบดวย สารไฮโดรคารบอนที่มีคารบอน 1 อะตอม เรียกวา แกสมีเทน ซึ่งพบ ประมาณรอยละ 80-95 นอกนั้นเปนสารไฮโดรคารบอนที่มีคารบอน 2-5 อะตอม การนํามาใชประโยชนตองขุดเจาะขึ้นมา ซึ่งจะมีทั้งของเหลวและกาซผสมกัน จึงตองแยกออกจากกันกอน แลวสงแกสไปกําจัดสารเจือปน เชน ปรอท CO2 และน้ํา จากนั้นผานแกสเขาสูหอกลั่นเพื่อแยกเปนแกสชนิดตางๆ
  • 16. วิทยาศาสตร เคมี (16) _______________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 แผนที่การคนพบปโตรเลียมในประเทศไทย พื้นที่การใชแกส แหลงผลิตแกส แหลงน้ํามันดิบ ทอสงแกส
  • 17. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 _______________________________ วิทยาศาสตร เคมี (17) 2.3 สารประกอบไฮโดรคารบอน คือ สารที่ประกอบดวยธาตุ C และ H เทานั้น - เปนสารที่ไมละลายน้ํา - เกิดปฏิกิริยาการเผาไหมไดดี แบงเปน • สารไฮโดรคารบอนอิ่มตัว คือ มีพันธะระหวางคารบอนเปนพันธะเดี่ยวทั้งหมด มีสูตรเปน CnH2n+2 (เมื่อ n คือ จํานวนอะตอมคารบอน) • สารไฮโดรคารบอนไมอิ่มตัว คือ มีพันธะระหวางคารบอนเปนพันธะคู (CnH2n) หรือพันธะสาม (CnH2n-2) สารประกอบไฮโดรคารบอนที่ไดจากการกลั่นปโตรเลียมและแกสธรรมชาติ สวนใหญเปนประเภทอิ่มตัว หมายเหตุ : ปฏิกิริยาเผาไหม หมายถึง ปฏิกิริยาระหวางสารไฮโดรคารบอนกับแกสออกซิเจน แบงเปน - การเผาไหมสมบูรณ คือ การเผาไหมที่เกิดเมื่อมีแกสออกซิเจนเพียงพอ จะไดแกสคารบอนไดออกไซด และน้ําออกมา โดยไมมีเถาถาน แกสพิษ หรือฝุนละอองเกิดขึ้น มีสูตรทั่วไป คือ CXHY + (X + Y/4 )O2 XCO2 + Y/2(H2O) + พลังงาน เชน แกสมีเทน จะเกิดการเผาไหมที่สมบูรณ จึงจัดเปนพลังงานสะอาด เพราะไมทําใหเกิดมลภาวะตอสิ่งแวดลอม - การเผาไหมไมสมบูรณ คือ การเผาไหมที่เกิดขึ้นเมื่อมีแกสออกซิเจนนอย ทําใหเกิดแกสคารบอนมอนอกไซด เพิ่มขึ้นมา ซึ่งเปนอันตรายตอระบบหายใจ ถาไดรับมากเกินไปอาจเสียชีวิต เพราะแกสคารบอนมอนอกไซดจะไปจับกับฮีโมโกลบินในเม็ดเลือดแดง ทําใหเลือดลําเลียงออกซิเจนไปสูเซลลไดนอยลง และรับแกสคารบอนไดออกไซดจากเซลลมายังปอดไดนอยลง ในกรณีไฟไหม จะมีแกสคารบอนไดออกไซด เขมาและแกสพิษเกิดขึ้น เมื่อเราหายใจเขาไปจะสงผลให รางกายขาดออกซิเจน จึงควรปองกันโดยการใชผาชุบน้ําเปยกปดจมูกและปาก และทําตัวใหต่ําแลวออกจาก บริเวณนั้นโดยเร็ว 2.4 เชื้อเพลิงในชีวิตประจําวัน - แกสมีเทน ใชเปนเชื้อเพลิงสําหรับผลิตกระแสไฟฟา ใชในรถปรับอากาศเครื่องยนตยูโร -2 เพื่อลดมลพิษจากไอเสีย และใชในยานพาหนะตางๆ เรียกวา แกสธรรมชาติสําหรับยานพาหนะ (NGV หรือ Natural Gas Vehicle) - แกสหุงตม ประกอบดวย แกสโพรเพน (C3H8) และแกสบิวเทน (C4H10) ที่ถูกอัดดวยความดันสูง จนทําใหมีสถานะเปนของเหลว เรียกวา แกสปโตรเลียมเหลว หรือ LPG (Liquid Petroleum Gas) - น้ํามันเบนซิน เปนของผสมระหวางไอโซออกเทน (C8H18) และเฮปเทน (C7H16) เปนเชื้อเพลิงที่ เหมาะกับเครื่องยนตแกสโซลีน เพราะมีสวนผสมของไอโซออกเทนสูง เลขออกเทน (Octane Number) เปนตัวเลขบอกคุณภาพของน้ํามันเบนซิน โดยกําหนดให : ไอโซออกเทนบริสุทธิ์ มีประสิทธิภาพการเผาไหมดี ทําใหเครื่องยนตเดินเรียบ เปนเลขออกเทน 100 : นอรมอลเฮปเทนบริสุทธิ์ มีประสิทธิภาพการเผาไหมไมดี ทําใหเครื่องยนตเกิดการกระตุก เปนเลขออกเทน 0 ตัวอยาง เชน น้ํามันเบนซินที่มีเลขออกเทน 95 หมายถึง น้ํามันเบนซินที่มีประสิทธิภาพการเผาไหมเหมือนกับของผสมที่มี อัตราสวนของไอโซออกเทน 95 สวน และเฮปเทน 5 สวน
  • 18. วิทยาศาสตร เคมี (18) _______________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 แตน้ํามันที่กลั่นไดมีเลขออกเทนต่ํากวา 75 จึงตองมีการเติมสารเพื่อเพิ่มเลขออกเทน เชน • สารเตตระเมทิลเลดหรือเตตระเอทิลเลด แตเมื่อเผาไหมจะมีไอตะกั่วออกมา จึงมีการหามใชสารนี้ในปจจุบัน • เมทิลเทอรเชียรีบิวทิลอีเทอร (MTBE) ปจจุบันใชสารนี้ จึงเรียกวา น้ํามันไรสารตะกั่ว - น้ํามันดีเซลหมุนเร็ว เปนเชื้อเพลิงสําหรับเครื่องยนตดีเซล บอกคุณภาพโดยใชเลขซีเทน โดยเปรียบเทียบกับ : ซีเทนบริสุทธิ์ มีประสิทธิภาพการเผาไหมดี เปนเลขซีเทน 100 : แอลฟาเมทิลแนฟทาลีนบริสุทธิ์ มีประสิทธิภาพการเผาไหมไมดี เปนเลขซีเทน 0 - เชื้อเพลิงฟอสซิล ไดแก ปโตรเลียม แกสธรรมชาติ และถานหิน ปจจุบันมีปริมาณลดลง โดยมีการ ประเมินวา ปโตรเลียมจะมีใชไดอีก 50 ป สวนถานหินจะมีใชไดอีก 80-90 ป แตเชื้อเพลิงฟอสซิลกอใหเกิด มลภาวะทางอากาศมาก - พลังงานทดแทน มีสิ่งที่ตองคํานึงถึง 2 ประการ คือ • ควรเปนพลังงานสะอาด ไมทําลายสิ่งแวดลอม หรือมีผลนอยมาก • เปนพลังงานที่ใชไดอยางยั่งยืน หรือสามารถนํากลับมาใชใหมได เชน พลังงานแสงอาทิตย โดยพลังงาน ความรอนเพียง 1% ที่สองบนประเทศไทยสามารถนํามาแปลงเปนพลังงานไฟฟาไดเทียบเทากับการใชน้ํามันดิบ 5-7 ลานตันตอป การผลิตเอทานอลจากผลผลิตทางการเกษตร เพื่อนํามาผสมกับน้ํามันเบนซิน ในอัตราสวน 1 : 9 เรียกวา แกสโซฮอล จะมีประสิทธิภาพใกลเคียงกับน้ํามันเบนซิน 95 ผลิตภัณฑที่ไดจากการกลั่นปโตรเลียม สมบัติ และการใชประโยชน ผลิตภัณฑที่ได จุดเดือด (OC) สถานะ จํานวน C การใชประโยชน แกสปโตรเลียม < 30 แกส 1-4 ทําสารเคมี วัสดุสังเคราะหเชื้อเพลิง แกสหุงตม แนฟทาเบา 30–110 ของเหลว 5–7 น้ํามันเบนซิน ตัวทําละลาย แนฟทาหนัก 65–170 ของเหลว 6–12 น้ํามันเบนซิน แนฟทาหนัก น้ํามันกาด 170–250 ของเหลว 10–14 น้ํามันกาด เชื้อเพลิงเครื่องยนตไอพน และตะเกียง น้ํามันดีเซล 250–340 ของเหลว 14–19 เชื้อเพลิงเครื่องยนตดีเซล น้ํามันหลอลื่น > 350 ของเหลว 19–35 น้ํามันหลอลื่น น้ํามันเครื่อง น้ํามันเตา > 400 ของเหลว 35-40 เชื้อเพลิงเครื่องจักร ไข > 400 กึ่งแข็งกึ่งเหลว 40-50 ใชทําเทียนไข เครื่องสําอาง ยาขัดมัน ผลิตผงซักฟอก ยางมะตอย > 400 ของแข็งหนืด > 50 ยางมะตอย เปนของแข็งที่ออนตัวและ เหนียวหนืดเมื่อถูกความรอน ใชเปนวัสดุ กันซึม
  • 19. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 _______________________________ วิทยาศาสตร เคมี (19) ตัวอยางขอสอบ O-NET เรื่อง ปโตรเลียม 1. ขอใดถูกตองเกี่ยวการกลั่นน้ํามันปโตรเลียม 1) สารที่มีจํานวนคารบอนนอยๆ จะออกมาดานลางของหอกลั่น 2) โรงกลั่นน้ํามันสวนใหญในประเทศไทย มักอยูใกลแหลงน้ํามันดิบ 3) ใชแยกสารไฮโดรคารบอนตั้งแต 1 ไปจนถึงมากกวา 50 อะตอม 4) เปนการใหความรอนแกน้ํามันดิบ 150-200°C แลวจึงฉีดเขาหอกลั่นที่มีอุณหภูมิลดหลั่นกัน 2. กระทรวงพลังงานสงเสริมการใชแกสธรรมชาติสําหรับรถยนต (เอ็นจีวี) แทนน้ํามันเบนซินโดยเฉพาะกับรถแท็กซี่ แกสธรรมชาติที่ใชเปนเชื้อเพลิงในรถยนตคือแกสอะไร 1) โพรเพน 2) บิวเทน 3) มีเทน 4) อีเทน 3. ขอใดผิดเกี่ยวกับแกสหุงตม 1) ไดจากการกลั่นปโตรเลียม 2) ไดจากการแยกแกสธรรมชาติ 3) ขายในรูปของเหลวบรรจุถังเหล็ก 4) เปนของผสมระหวางโพรเพนและมีเทน 4. ขอใดไมถูกตองเกี่ยวกับปฏิกิริยาการเผาไหมที่สมบูรณ 1) ใหแกสคารบอนมอนอกไซดและน้ํา 2) ไมมีเถาหรือฝุนละอองเกิดขึ้น 3) ตองมีปริมาณแกสออกซิเจนที่เพียงพอ 4) เปนปฏิกิริยาระหวางสารไฮโดรคารบอนกับออกซิเจน 5. ขอใดผิด 1) การผลิตไบโอดีเซลใชปฏิกิริยาการเตรียมเอสเทอร 2) แกสโซฮอลเปนน้ํามันเชื้อเพลิงที่มีสวนผสมของเอทานอล 3) เมล็ดสบูดําเปนสวนของพืชที่นํามาเตรียมเปนแกสโซฮอลได 4) ไบโอดีเซลเปนน้ํามันเชื้อเพลิงที่ผลิตจากน้ํามันพืชหรือไขมันสัตว 6. ขอใดกลาวถึงเลขออกเทนไมถูกตอง 1) เปนตัวแสดงคุณภาพของน้ํามันดีเซลและเบนซิน 2) น้ํามันไรสารตะกั่วมีการเติมเมทิลเทอรเชียรีบิวทิลอีเทอร เพื่อเพิ่มเลขออกเทน 3) สารเตตระเมทิลเลดชวยเพิ่มเลขออกเทน แตการเผาไหมจะใหไอของตะกั่ว 4) น้ํามันที่มีเลขออกเทน 95 มีประสิทธิภาพการเผาไหมเหมือนกับของผสมที่มีไอโซออกเทน 95% และ นอรมอลเฮปเทน 5%
  • 20. วิทยาศาสตร เคมี (20) _______________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 7. จากปฏิกิริยา C6H12O6 2C2H5OH + 2CO2 ขอใดผิด 1) เปนปฏิกิริยาการหมัก 2) สวนใหญใชแบคทีเรียเปนเปนตัวเรงปฏิกิริยา 3) ไดผลผลิตเปนขาวหมัก ไวน หรือ สุราแช 4) ผลผลิตใชเปนสวนผสมในการเตรียมแกสโซฮอล 8. น้ํามันชนิดใดมีจุดเดือดต่ําที่สุด 1) น้ํามันกาด 2) น้ํามันเบนซิน 3) น้ํามันดีเซล 4) น้ํามันหลอลื่น 9. สารใดเปนตัวประกอบของแกสหุงตม 1) มีเทน 2) อีเทน 3) เพนเทน 4) บิวเทน 10. น้ํามันเบนซินที่มีเลขออกเทนเปน 75 มีประสิทธิภาพการเผาไหมเหมือนของผสมของไอโซออกเทน 75 สวน กับสารใดอีก 25 สวน 1) เอทานอล 2) เฮปเทน 3) ซีเทน 4) เมทิลเทอรเชียรีบิวทิลอีเทอร 11. องคประกอบหลักของแกสธรรมชาติคือแกสอะไร 1) มีเทน 2) อีเทน 3) โพรเพน 4) บิวเทน เฉลย 1. 3) 2. 3) 3. 4) 4. 1) 5. 3) 6. 1) 7. 2) 8. 2) 9. 4) 10. 2) 11. 1) 1. เฉลย 3) ใชแยกสารไฮโดรคารบอนตั้งแต 1 ไปจนถึงมากกวา 50 อะตอม การกลั่นน้ํามันปโตรเลียม เรียกวา การกลั่นลําดับสวน โดยเปนการใหความรอนแกน้ํามันดิบ 350-400°C แลวจึงฉีดเขาหอกลั่นที่มีอุณหภูมิลดหลั่นกัน สารที่มีจํานวนคารบอนนอยๆ จะออกมาดานบน ของหอกลั่น โรงกลั่นน้ํามันสวนใหญในประเทศไทย มักอยูใกลแหลงแกสธรรมชาติ เนื่องจากประเทศไทยมี แหลงแกสธรรมชาติที่ใหปริมาณแกสมากกวาปริมาณน้ํามันจากแหลงน้ํามัน เชน โรงกลั่นน้ํามันมาบตาพุด จังหวัดระยอง โรงกลั่นน้ํามันขนอม จังหวัดนครศรีธรรมราช ซึ่งอยูใกลแหลงแกสบงกช กลางอาวไทย 2. เฉลย 3) มีเทน แกสมีเทน (CH4) ใชเปนแกสธรรมชาติสําหรับรถยนต (เอ็นจีวี) แทนน้ํามันเบนซิน
  • 21. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 _______________________________ วิทยาศาสตร เคมี (21) 3. เฉลย 4) เปนของผสมระหวางโพรเพนและมีเทน แกสหุงตม เปนของผสมระหวางโพรเพนและบิวเทน 4. เฉลย 1) ใหแกสคารบอนมอนอกไซดและน้ํา ปฏิกิริยาการเผาไหมที่สมบูรณ เปนปฏิกิริยาระหวางสารไฮโดรคารบอนกับออกซิเจน โดยมีปริมาณ แกสออกซิเจนที่เพียงพอ ใหแกสคารบอนไดออกไซดและน้ํา โดยไมมีเถาถานหรือฝุนละอองเกิดขึ้น 5. เฉลย 3) เมล็ดสบูดําเปนสวนของพืชที่นํามาเตรียมเปนแกสโซฮอลได เมล็ดสบูดําเปนสวนของพืชที่นํามาเตรียมเปนไบโอดีเซล 6. เฉลย 1) เปนตัวแสดงคุณภาพของน้ํามันดีเซลและเบนซิน เลขออกเทน เปนตัวเลขแสดงคุณภาพของน้ํามันเบนซิน เลขซีเทน เปนตัวเลขแสดงคุณภาพของน้ํามันดีเซล 7. เฉลย 2) สวนใหญใชแบคทีเรียเปนตัวเรงปฏิกิริยา จากสมการ เปนปฏิกิริยาการหมักน้ําตาล สวนใหญจะใชยีสตเปนตัวเรงปฏิกิริยา แลวจะไดเอทานอล ใชในการทําเบียร สุราและเปนสวนผสมของแกสโซฮอล 8. เฉลย 2) น้ํามันเบนซิน น้ํามันที่มีจุดเดือดต่ํา จะกลั่นตัวออกมากอน เรียงตามลําดับดังนี้ น้ํามันเบนซิน น้ํามันกาด น้ํามัน ดีเซล น้ํามันหลอลื่น น้ํามันเตา 9. เฉลย 4) บิวเทน แกสหุงตมหรือ LPG เกิดจากการผสมระหวางแกสโพรเพนกับแกสบิวเทน 10. เฉลย 2) เฮปเทน น้ํามันเบนซิน เปนของผสมระหวางไอโซออกเทนกับเฮปเทน 11. เฉลย 1) มีเทน แกสธรรมชาติจะมีองคประกอบหลัก คือ แกสมีเทน รอยละ 80-95
  • 22. วิทยาศาสตร เคมี (22) _______________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 พอลิเมอร พอลิเมอร คือ สารประกอบที่มีโมเลกุลขนาดใหญ ซึ่งเกิดจากสารที่มีโมเลกุลขนาดเล็กจํานวนมากตอยึด ตอกันดวยพันธะเคมี ซึ่งเรียกสารขนาดเล็กวา มอนอเมอร : ถามอนอเมอรเปนสารชนิดเดียวกัน เรียกวา โฮโมพอลิเมอร เชน แปง เซลลูโลส ยางพารา : ถามอนอเมอรเปนสารตางชนิดกัน เรียกวา โค-พอลิเมอรหรือพอลิเมอรรวม เชน โปรตีน กรดนิวคลีอิก พอลิเมอร แบงเปน 2 ประเภท คือ - พอลิเมอรธรรมชาติ คือ พอลิเมอรที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ เชน แปง เซลลูโลส โปรตีน กรดนิวคลีอิก ยางพารา - พอลิเมอรสังเคราะห คือ พอลิเมอรที่เกิดจากการนํามอนอเมอรมาทําปฏิกิริยาเคมี ภายใตสภาวะที่ เหมาะสมจนเกิดเปนสารที่มีขนาดใหญ เชน เสนใยสังเคราะห ยางสังเคราะห พลาสติก โดยกระบวนการสังเคราะหพอลิเมอร เรียกวา ปฏิกิริยาพอลิเมอไรเซชัน (Polymerization) สารมอนอเมอรสวนใหญเปนไฮโดรคารบอนไมอิ่มตัว ซึ่งเปนผลพลอยไดจากการกลั่นปโตรเลียมและ การแยกแกสธรรมชาติ เชน - เอทิลีน เปนมอนอเมอรที่มีขนาดเล็กที่สุด ไดมาจากการแยกแกสธรรมชาติ ซึ่งเมื่อรวมตัวกันไดเปน พอลิเอทิลีน เปนพอลิเมอรที่แข็ง เหนียวและไมทําปฏิกิริยากับสารเคมี นํามาหลอมและขึ้นรูปใหมได เชน ถุง สายยาง ฟลม ของเลน - เมื่อนําเอทิลีนมาทําปฏิกิริยากับฟลูออรีน จะไดเตตระฟลูออโรเอทิลีน ซึ่งรวมตัวเกิดเปนพอลิเมอร คือ พอลิเตตระฟลูออโรเอทิลีน หรือเรียกวา เทฟลอน ใชเคลือบภาชนะหุงตม ชวยปองกันไมใหอาหารติดภาชนะ - เมื่อนําเอทิลีนมาทําปฏิกิริยากับแกสคลอรีน จะไดไวนิลคลอไรด ซึ่งรวมตัวกันเกิดเปนพอลิเมอร คือ พอลิไวนิลคลอไรด (Polyvinyl Chloride) หรือเรียกวา PVC ใชทําทอน้ํา ฉนวนหุมสายไฟ กระดาษติดผนัง และ ภาชนะบรรจุสารเคมี 3.1 พลาสติก สมบัติพิเศษ คือ แข็งแรงแตน้ําหนักเบา ทนทานตอน้ํา อากาศและสารเคมี เปนฉนวนไฟฟาและ ความรอนที่ดี นําไปขึ้นรูปทรงตางๆ ได โดยแบงเปน 2 ประเภท • เทอรมอพลาสติก (Thermoplastic) คือ พลาสติกที่มีโครงสรางแบบโซตรงหรือโซกิ่ง มีสมบัติดังนี้ - เมื่อไดรับความรอนจะออนตัว แตถาลดอุณหภูมิจะกลับมาแข็งตัวเชนเดิม - ยืดหยุน และโคงงอได - สามารถเปลี่ยนรูปรางกลับไปมาไดหรือนํากลับมาใชใหมได - สมบัติไมมีการเปลี่ยนแปลง เชน พอลิเอทิลีน พอลิโพรพิลีน พอลิสไตรีน พอลิเตตระฟลูออโรเอทิลีน พอลิไวนิลคลอไรด
  • 23. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 _______________________________ วิทยาศาสตร เคมี (23) • เทอรมอเซต (Thermoset) คือ พลาสติกที่มีโครงสรางแบบตาขาย มีสมบัติดังนี้ - เมื่อไดรับความรอนจะไมออนตัว แตจะเกิดการแตกหัก - มีความแข็งแรงมาก - ไมสามารถเปลี่ยนรูปรางไดหรือนํากลับมาใชใหมไมได - สมบัติมีการเปลี่ยนแปลง เชน เบคะไลท ใชทําดามจับกระทะ ดามจับเตารีด และปลั๊กไฟฟา พอลิยูเรียฟอรมาลดีไฮด ใชทําเตาเสียบไฟฟา และแผนฟอรไมกาปูโตะ อิพอกซี ใชทํากาว ตารางแสดงสมบัติบางประการของพลาสติก สมบัติบางประการชนิดของ พลาสติก ประเภทของ พลาสติก สภาพการไหมไฟ ขอสังเกตอื่น ตัวอยางการนําไปใช ประโยชน พอลิเอทิลีน เทอรมอ- พลาสติก เปลวไฟสีน้ําเงินขอบ เหลือง กลิ่นเหมือน พาราฟน เปลวไฟไม ดับเอง เล็บขีดเปนรอย ไมละลายในสารละลาย ทั่วไป ลอยน้ํา ถุง ภาชนะ ฟลมถาย- ภาพ ของเลนเด็ก ดอกไมพลาสติก พอลิโพรพิลีน เทอรมอ- พลาสติก เปลวไฟสีน้ําเงินขอบ เหลือง ควันขาว กลิ่น เหมือนพาราฟน ขีดดวยเล็บไมเปนรอย ไมแตก โตะ เกาอี้ เชือก พรม บรรจุภัณฑอาหาร ชิ้นสวนรถยนต พอลิสไตรีน เทอรมอ- พลาสติก เปลวไฟสีเหลือง เขมามาก กลิ่นเหมือน แกสจุดตะเกียง เปราะ ละลายไดใน คารบอนเตตระคลอไรด และโทลูอีนลอยน้ํา โฟม อุปกรณไฟฟา เลนส ของเลนเด็ก อุปกรณ กีฬา เครื่องมือสื่อสาร พอลิไวนิล- คลอไรด เทอรมอ- พลาสติก ติดไฟยาก เปลวสีเหลือง ขอบเขียว ควันขาว กลิ่นกรดเกลือ ออนตัวไดคลายยาง ลอยน้ํา กระดาษติดผนัง ภาชนะ บรรจุสารเคมี รองเทา กระเบื้องปูพื้น ฉนวน หุมสายไฟ ทอพีวีซี ไนลอน เทอรมอ- พลาสติก เปลวไฟสีน้ําเงินขอบ เหลือง กลิ่นคลายเขา สัตวติดไฟ เหนียว ยืดหยุน ไมแตก จมน้ํา เครื่องนุงหม ถุงนอง- สตรี พรม อวน แห พอลิยูเรีย ฟอรมาลดีไฮด พลาสติก- เทอรมอเซต ติดไฟยาก เปลวไฟสี เหลืองออนขอบฟา แกมเขียว กลิ่นคลาย แอมโมเนีย แตกราว จมน้ํา เตาเสียบไฟฟา วัสดุเชิง วิศวกรรม
  • 24. วิทยาศาสตร เคมี (24) _______________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 สมบัติบางประการชนิดของ พลาสติก ประเภทของ พลาสติก สภาพการไหมไฟ ขอสังเกตอื่น ตัวอยางการนําไปใช ประโยชน อีพอกซี พลาสติก- เทอรมอเซต ติดไฟงาย เปลวสีเหลือง ควันดํา กลิ่นคลาย ขาวคั่ว ไมละลายในสาร- ไฮโดรคารบอนและน้ํา กาว สี สารเคลือบผิว หนาวัตถุ เทอรมอ- พลาสติก ติดไฟยาก เปลวสีเหลือง ควันกลิ่นฉุน ออนตัว ยืดหยุน เสนใยผา พอลิเอสเทอร พลาสติก- เทอรมอเซต ติดไฟยาก เปลวสีเหลือง ควันดํา กลิ่นฉุน เปราะ หรือแข็งเหนียว ตัวถังรถยนต ตัวถังเรือ ใชบุภายในเครื่องบิน การลดปญหาในการกําจัดพลาสติก เชน - พลาสติกที่ยอยสลายทางชีวภาพ (Biodegradable) คือ พลาสติกที่สามารถยอยสลายไดเองตามธรรมชาติ หรือจุลินทรีย - พลาสติกที่แปรรูปเพื่อใชใหม (Recycle) คือ พลาสติกที่ใชแลวสามารถนํากลับไปผานขั้นตอนการผลิต แลวสามารถนํากลับมาใชใหมได สัญลักษณแยกประเภทของพลาสติกรีไซเคิล พอลิเอทิลีน เทเรฟทาเลต (Polyethylene Terephthalate) พอลิเอทิลีน ที่มีความหนาแนนสูง (High-Density Polyethylene) พอลิไวนิลคลอไรด (Polyvinyl Chloride) พอลิเอทิลีน ที่มีความหนาแนนต่ํา (Low-Density Polyethylene) พอลิโพรพิลีน (Polypropylene)
  • 25. โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 _______________________________ วิทยาศาสตร เคมี (25) พอลิสไตรีน (Polystyrene) อื่นๆ 3.2 ยาง แบงเปน • ยางธรรมชาติ เกิดจากมอนอเมอร ที่เรียกวา ไอโซพรีน จํานวน 1,500 ถึง 150,000 หนวย มารวมตัวกันทางเคมีเปนพอลิเมอร เรียกวา พอลิไอโซพรีน 2CH CH C 3CH n2 )CH( มีสมบัติดังนี้ - มีโครงสรางโมเลกุลขดมวนเปนวงและบิดเปนเกลียว รูปรางไมแนนอน - มีแรงดึงดูดระหวางโซของพอลิเมอรสูง จึงทําใหยางยืดหยุน - ทนตอแรงดึง ทนตอการขัดถู - เปนฉนวนไฟฟาที่ดี - ทนน้ํา น้ํามันพืชและสัตว แตไมทนน้ํามันเบนซินและตัวทําละลายอินทรีย - เมื่อไดรับความเย็นจะแข็งและเปราะ แตเมื่อไดรับความรอนจะออนตัวและเหนียว การปรับปรุงคุณภาพยางธรรมชาติ ทําไดโดยนํายางมาคลุกกับกํามะถันและใหความรอนสูง จะทําใหไดยาง ที่มีความคงตัวที่อุณหภูมิตางๆ ทนตอแสง ความรอน และตัวทําละลายไดดี • ยางสังเคราะห (ยางเทียม) เชน : ยาง IR (Isoprene Rubber) - มีโครงสรางเหมือนยางธรรมชาติ - จุดเดน คือ มีสิ่งเจือปนนอย คุณภาพสม่ําเสมอทั้งกอน มีสีขาว - ใชทําจุกนมยางและอุปกรณการแพทย : ยาง SBR (Styrene - Butadiene Rubber) - เกิดจากมอนอเมอรของสไตรีนและบิวทาไอดีน มารวมกันเปนพอลิเมอร - ทนทานตอการขัดถูมาก แตทนตอแรงดึงต่ํา - ใชทําพื้นรองเทา สายยาง สายพาน
  • 26. วิทยาศาสตร เคมี (26) _______________________________ โครงการแบรนดซัมเมอรแคมป ปที่ 25 3.3 เสนใย เสนใย เสนใย ธรรมชาติ เสนใยกึ่ง สังเคราะห เสนใย สังเคราะห เซลลูโลส โปรตีน ใยหิน เรยอน พอลิเอส- เทอร พอลิเอ- ไมด พอลิอะคริ- โลไนไตรท อื่นๆ 3.3.1 เสนใยธรรมชาติ แบงเปน • เสนใยจากพืช เปนสารประเภทเซลลูโลส มีมอนอเมอร คือ กลูโคส เชน ฝาย นุน ปอ ปาน มะพราว • เสนใยจากสัตว เปนสารประเภทโปรตีน มีมอนอเมอร คือ กรดอะมิโน เชน ไหม ผม ขนสัตวตางๆ • เสนใยจากแรธาตุ เชน แรใยหิน มีสมบัติเปนฉนวนความรอนและฉนวนไฟฟา ใชทําชุดดับเพลิง มานเวที แตถาสูดดมเขาไปมีโอกาสเปนมะเร็งที่ปอด 3.3.2 เสนใยสังเคราะห มีการผลิตได 2 วิธี ดังนี้ • เกิดจาก การนําเสนใยธรรมชาติมาแปรรูปเปนพอลิเมอรที่มีสมบัติตางจากเดิม เชน การนําฝาย (เซลลูโลส) มาละลายในสารละลายแอมโมเนีย แลวนํามาทําปฏิกิริยากับสารคอปเปอร (II) คารบอเนต จะเกิดสารใหม คือ คิวพรัมโมเนียมเรยอน มีลักษณะของเหลว เหนียวเมื่อนํามาอัดผานรูเล็กๆ ที่จุมใน สารละลายกรดซัลฟวริกจะไดเสนใยที่ยาว นํามายอมสี และปนใหเปนเสนที่มีความยาวตามตองการ • เกิดจาก ปฏิกิริยารวมตัวระหวางมอนอเมอร 2 ชนิดที่ไมมีพันธะคูระหวางคารบอน แตมีหมูอื่นซึ่งไวตอ ปฏิกิริยา - หมูคารบอกซิล (-CO2H) - หมูอะมิโน (-NH2) - หมูไฮดรอกซิล (-OH) เชน ไนลอน 66 พอลิเอสเทอร อะคลิโลไนไตรท เสนใยสังเคราะห มีสมบัติที่ตางจากเสนใยธรรมชาติ ดังนี้ - ไมดูดน้ํา ซักงาย แหงเร็ว - ทนเชื้อราและจุลินทรีย - ทนตอสารเคมี - ไมยับงาย หมายเหตุ : พอลิเมอร ที่ผลิตจากมอนอเมอรที่เปนสารประกอบไฮโดรคารบอน แบงเปน - ไฮโดรคารบอนที่เปนสารอินทรีย เชน พลาสติก ยางสังเคราะห เสนใย - ไฮโดรคารบอนที่เปนสารอนินทรีย เชน ซิลิคอนไดออกไซด (SiO2)