5. Səhifə: 107-dəki mətn oxunur.
Tapşırıq: 1-2 yerinə yetirilir.
Ad qoyulur. Təhlil aparılır.
6. Düşmən əlinə keçən kərtənkələ xilas olmaq
üçün quyruğunu qurban verir. Quyruq
kərtənkələnin bədənindən qopub bir kənarda
qalır. Qırılandan sonra da quyruq çapalamaqda
davam edir və bir müddət düşmənin diqqətini
yayındırır. Bu isə quyruq sahbinin təhlükəli
yerdən qaçıb gizlənməsinə imkan yaradır. Amma
kərtənkələ öz itkisi üçün o qədər də kədərlənmir.
Çünki bir müddətdən sonra onun quyruğu bərpa
olunur.
7. A yenidən yaranmaq
B ölüb getmək
C başını qatmaq
Ç canını qurtarmaq
1 diqqətini yayındırmaq
2 bərpa olmaq
3 xilas olmaq
4 tələf olmaq
8.
9.
10. • Geko (Gecko) kərtənkələsinin ayağının altında setae
adlandırılan milyonlarla tükcük var. Bu tükcüklər bir metrin 200
milyardda biri uzunluğundadır. Hər bir tükcüyün ucunda da
təxminən min ədəd spatül adlı milyardlarla mikroskopik
tükcüklər var. Dr. Kellar Autumn başçılıq etdiyi qrupun
apardığı araşdırmalara görə gekonun ayağındakı tükcüklər
zəif elektrostatik qüvvə təsiri (Van Der Vals qüvvəsi) meydana
gətirir. Kərtənkələnin ayağındakı milyardlarla kiçik tükcüklər
sayəsində təmas olunan səthlə çox qüvvətli yaxınlıq təmin
edilir və 120 kq çəkini qaldıra bilən möhkəm yapışma qüvvəsi
meydana gəlir. Möhtəşəm dizayna malik olan geko saniyədə
15 addım atır və "yapışdığı" səth ilə 30 dərəcəlik bucaq
meydana gətirərək ayağını qaldıra bilir. Bu cür addım
atmadığı təqdirdə ayaqlar səthə kilidlənir. Gekonun
ayaqlarındakı dizayn təqlid edildikdə bu gün xəyal kimi
görünən proyektlər həyata keçirilə bilinəcək:
11. •
Kosmos kimi havanın olmadığı mühitdə maddələrin
möhkəm yapışması təmin ediləcək.
• Gekonun yapışma sisteminə malik olan robotlardan
yanğın və digər fəlakətlərdən sonra xilasetmə
əməliyyatlarında istifadə ediləcək (belə robotlar artıq
var).
• Geko təqlid edilərək xüsusi yapışqanlı əlcəklər və
hündürə dırmanma üçün xüsusi geyimlər istehsal
ediləcək.
• Ağrısız çıxarılan yara bantları, eləcə də suda yapışan
və ya dönə-dönə istifadə edilən xüsusi bantlar istehsal
olunacaq.
12.
13.
14.
15. • Hindistanda Komada adlanan ən böyük
kərtənkələ yaşayır. Kərtənkələnin uzunluğu 3 m,
kütləsi isə 135 kq-a çatır. Sürətlə qaçan bu kərtənkələ
ağaca yaxınlaşıb onun budaqlanına dırmanır və birdən
donub yerində qalır. Bu anda onun başı üzərində
plaşabənzər qəribə bir sey qalxır. Bu onu bildirir ki,
kərtənkələ yırtıcı heyvanı gördüyündən həyəcanlanmış
və düşmənini qorxutmaq üçün öz plaşını açmışdır.
Plaş çətirə oxşayır və nazik qığırdağ toxumasından
ibarətdir. Plaşın rəngi şəffafdır. Bundan başqa həm də
eşitmə aparatı rolunu oynayır. Plaşı hərəkətə çox
möhkəm, həmişə gərgin olan əzələlər gətirir. Belə
kərtənkələlər Avstraliyada da yaşayır.
16.
17.
18.
19. • Göyçə gölü (Sevan gölü) sahillərində çox
qəribə həyat tərzinə malik kərtənkələlər
vardır. Onların içərisində dişi kərtənkələlər
yoxdur. Qəribədir ki, bu erkək
kərtənkələlər yumurtlayır. Onların
yumurtalarından yaranan kərtənkələlər də
erkək olur.
