What is the chance it was just a coincidence? Talk in Apeldoorn cultural society OKW on serial killer nurses, forensic science, and statistics.

1. Richard Gill
Wat is de kans op
toeval?
OKW, Apeldoorn, 19 april 2023

2. • “Wat is de kans op toeval?” – deze vraag werd in 2002 gesteld aan
statisticus Henk El
ff
ers bij de eerste rechtszaak tegen Lucia de B
• In de statistiek, zijn er een tweetal stromingen: Bayesiaans en
frequentistisch (ook wel: subjectief en objectief genoemd)
• Vanuit El
ff
ers’ “frequentistisch” opleiding mocht hij die vraag niet
beantwoorden. In plaats daarvan berekende hij de kans op zoveel
incidenten als Lucia had meegemaakt, als elke dienst,
onafhankelijke van elkaar, precies dezelfde kans had om een
incident te bevatten
• Die kans becijferde hij op 1 op 324 miljoen
• Lucia werd schuldig bevonden
Wat bedoel je met “kans”, wat is “toeval”?
Inleiding

3. Roster-data in de zaak Lucia de B
JKZ = Juliana Kinderziekenhuis; RKZ = Rode Kruis Ziekenhuis
JKZ: klassificatie van de diensten over een periode van
twaalf maanden in een “medium care” afdeling, eindigend
met overlijden van baby Amber, september 2001
RKZ: diensten over vier maanden, twee jaar eerder; twee
naast elkaar liggende IC afdelingen
4 of
3. The case of Lucia de Berk
The case of the Dutch nurse formerly known as “Lucia de B.” starts with three 2 ⇥ 2 table
see Figure 1.
Figure 1. Roster data from the case of Lucia de B.
Between November 2020 and September 2021 (when police investigations started) on
medium care ward at the Juliana Children’s Hospital (“JKZ”) in the Hague, there were in tot
1029 (3 ⇥ 343) 8-hour shifts (3 shifts a day, 7 days a week). In 8 of them, an “incident” occurre
All 8, in the shifts of a nurse Lucia de B. Several years earlier, at another hospital, the Red Cro
Hospital (“RKZ"), during the same four months in two intensive care wards (Wards 41 and 4
the data from ward 42 misses 9 days at the beginning and end of the 4 month period) the
were 5 and 14 incidents respectively. Lucia was only on duty once in RKZ-41 but on just th

4. • Een vinger afdruk van slechte kwaliteit
• Gesprekregistraties mobiele telefonie (zendmast, tijdstip, sim
kaart)
• Een schoenafdruk in de buurt van een misdaad
• Gemengde DNA sporen (dwz meerdere meerdere “donoren”) op
objecten die mogelijk met een bepaalde misdaad te maken had
De “sterkte” van een stuk bewijs kan soms statistisch onderbouwd worden
Bijna alle forensisch bewijs is indirect

5. Voorbeeld: Special Tribunal Lebanon
Moordaanslag op premier Hariri, 2005
Leden van een terroristische cel gebruiken tal van anonieme mobiele telefoons om met
elkaar te communiceren. Hun leiders gebruiken ook enkele “openbare” mobiele
telefoonnummers voor zakelijke en familieaangelegenheden. De anonieme telefoons worden
gebruikt op locaties en tijden die verband lijken te houden met de aanslag op premier Hariri.
Het lijkt alsof steeds met verschillende telefoons gebeld wordt door dezelfde persoon
tijdens meerdere verdachte reizen. Aanklager: meerdere telefoons worden gebruikt door
dezelfde personen: de aangeklaagden. Verdediging: de anonieme telefoons zijn van
onbekende, andere personen. De coïncidenties zijn toevallig.

6. Lucia de B
(Ik was pas vanaf 2006 betrokken)
2001 zaak begint
2003 veroordeeld door Rechtbank
2004 veroordeeld door Gerechtshof
2006 veroordeling bevestigd door Hoge Raad
2006 uitgave boek Ton Derksen [samenwerking met zijn
zuster Metta de Noo]
2008 Hoge Raad heropent zaak [nieuw type novum:
veranderde wetenschappelijke mening van sleutel
deskundige over overlijdensoorzaak baby Amber]
2010 Lucia is onschuldig gevonden

7. • Lucia de Berk (NL: 2001 – 2010)
• Ben Geen (UK: 2014 – ??)
• Daniela Poggiali (It: 2014 – 2023)
• Lucy Letby (UK: 2015 – ??)
Ik werd een specialist in “forensisch statistiek” en
een specialist in HCSK zaken
Gevolg zaak Lucia
HCSK = Health Care Serial Killer

8. Overeenkomsten en verschillen
Inquisitorial vs adversarial in criminele rechtspraak
“Inquisitorial”: rechters voeren een onderzoek uit om
feiten te bepalen en juridische consequenties ervan te
bepalen
“Adversarial”: de twee partijen presenteren hun
meningen aan een jury; de rechter is scheidsrechter;
de jury bepaalt of en zo ja welke misdaden gepleegd
zijn en de rechter leidt daaruit de juiste straf
NB verschil tussen strafrecht (staat versus individu) en
civiele recht (twee individuen tegen elkaar). “Beyond
reasonable doubt” vs “balance of the probabilities”.

9. • “Inquisitorial”: rechters voeren een onderzoek uit om feiten te
bepalen en juridische consequenties ervan te bepalen
• “Adversarial”: de twee partijen presenteren hun meningen aan een
jury; de rechter is scheidsrechter; de jury bepaalt of en zo ja welke
misdaden gepleegd zijn en de rechter leidt daaruit de juiste straf
• Verschil tussen strafrecht (staat versus individu) en civiele recht
(twee individuen tegen elkaar). “Beyond reasonable doubt” vs
“balance of the probabilities”.
• In het “adversarial” system bepaalt de rechter steeds de
“admissibility” van door de partijen ingebracht bewijsstukken,
getuigen, deskundigen
Criminele rechtspraak:
inquisatorial versus adversarial

10. HCSKs in het ziekenhuis (altijd verpleegkundigen)
Overeenkomsten en verschillen
• De verdachte heeft een merkwaardige persoonlijkheid
• Er is een “smoking gun”
• Verdenking onstaat in het ziekenhuis; het initiële onderzoek vindt plaats in het
ziekenhuis door ziekenhuis personeel (die ook aangifte doen)
• Vele mensen sterven in ziekenhuizen
• Vele fouten worden gemaakt in ziekenhuizen
• Ziekenhuizen worstelen vaak met geld- en personeelstekorten
• HCSKs zijn extreem zeldzaam: minder dan 1 per 2 miljoen verpleegkundigen
per jaar
• Dus in Nederland: minder dan eens per 10 jaar

11. • Opvallende verpleegster, vreemde verleden
• Meerdere ziekenhuizen in proces van fusie, reorganisatie
• Een “onverwachte” plotseling overlijden
• Smoking gun: dagboek aantekeningen over slechte compulsie
geschreven na dag van een verdacht overlijden op RKZ
De zaak Lucia de B
NL: 2001 – 2010

12. • Opvallende verpleger (man), wil legerverpleegkundige worden
• Klein ziekenhuis bedreigd met sluiting; succesvol
publiciteitscampagne leidend tot grote toename in patiënten
instroom
• Een “onverwachte” plotseling “respiratory arrest” van patient in
ongevallen dienst
• Smoking gun: de injectiespuit met gif
De zaak Ben Geen
UK: 2004 – ?

13. • Opvallende verpleegster
• Klein ziekenhuis
• Een “onverwachte” plotseling overlijden van terminale zieke
patiente Rosa Calderoni (78)
• Smoking gun: de “sel
fi
e”
De zaak Daniela Poggiali
It: 2014 – 2023

14. • Opvallende verpleegster
• Klein ziekenhuis, met sluiting bedreigd maar dankzij succesvol
publiciteitscampagne groeiende patiënten stromen
• Een “onverklaarbare cluster” van overlijdens juni 2015 – juni 2016
(10% meer dan normaal)
• Smoking gun: de “post-it note”
De zaak Lucy Letby
UK: 2015 – ??

15. Vanaf 2015 kon men de Lucy Letby zaak zien aankomen
Een “task force” van de Sectie “Statistics and the Law” van de
Royal Statistical Society schreef en publiceerde een rapport met
adviezen voor betrokken partijen in zulke zaken
RDG was een van de vijf auteurs
Het rapport is in October 2022 gepubliceerd, enkele weken voor
aanvang van de rechtszaak
Belangrijke themas: “con
fi
rmation bias”; verkeerd interpretaties
van statistische bevindingen; getuige-deskundigen die uitspraken
doen als “fact-
fi
nder” ipv als “duider” van wetenschappelijke
betekenis van forensisch bewijsmateriaal; …
Het rapport van de RSS

16. Healthcare serial killer or coincidence?
Statistical issues in investigation of suspected
medical misconduct
by the RSS Statistics and the Law Section
September 2022
https://rss.org.uk/news-publication/news-publications/2022/section-group-reports/rss-publishes-report-on-dealing-with-uncertainty-i/

17. • 2015, 2016: unexpected high mortality rates in neonatal unit at Countess of Chester Hospital
among premature babies [10% higher than expected in the period June 2015-June 2016]
[NB: in UK this is nothing unusual. What is unusual is that cause was not rapidly determined]
• 2016 All preterm admissions for birth in hospital stopped (one or two per week). LL transferred to
administrative post. She
fi
ghts this decision with legal action against hospital.
• Independent investigation determines: sta
ffi
ng levels too low (not enough nurses, not enough
specialists, important specialisms not present); poor management; inadequate review of
problematic events; poor decision making; delays in seeking advice or transferring to specialist
hospitals; problems with hygiene; problems with dispensing of medication
• Medical specialists thought they noticed some odd recurrent symptoms in some babies
• 2017, 2018, 2019 police investigations including each time arrest but no charge of Lucy Letby
• 2020: LL arrested and charged: 8 murder charges, 10 attempted murder [ < 18 victims]
• October 2022: trial commences
• Now: 6 months in: prosecution case still being presented (witnesses, cross examination, …)
Timeline
The Lucy Letby Case

18. Prosecution exhibit 1: the smoking gun

20. There are no words
I can’t breathe I can’t focus
overwhelming fear I panic
I haven’t done anything wrong
police investigation forget
slander discrimination victimisation
All getting too much everything
Taking over my life everyone
I feel very alone + scared
what does the future hold
How can I get through it
How will things ever be like they used to be
I don’t deserve to live
I killed them on purpose because I’m not
good enough L to
killing me
care for them + I am a horrible evil person
I don’t deserve Mum and Dad
Ton and Matt
World is better off without me
I am an awful person - I pay everyday for that
Kill myself right now
I’ll never have children or marry
I’ll never know what its like to have a family
Hate myself
So much for what this has
HATE [encircled]
NO HOPE
DESPAIR
PANIC
FEAR
LOST
I DID THIS
WHY ME
I AM EVIL I DID THIS
NOT GOOD ENOUGH

21. Sample
of
Daily
Mail
reports
(60 reports
so far)

22. • No observation of improper harmful actions by LL
• Deaths of a number of severely premature children (including premature twins and triplets)
who were being given inappropriate care in an ill-equipped and under-sta
ff
ed hospital; cause
generally unknown; death not in itself unusual but moment at which, unexpected
• De
fi
nitive statements by consulting paediatricians, … that this or that event could only
possibly have been caused by LL introducing air / injecting insulin / … [Defence will call
experts who will assert the contrary]
• Rashes and discolourations the like of which no one had ever seen before
• Supposedly inappropriate behaviour (too upset / too calm / too helpful / too distant …)
• Respected senior medical experts pronouncing certainty of their diagnosis in cases with rare
events happening to rare types of patients, without any reference to frequency or data or
textbooks … in other words, oracular statements of medical folklore
• No statistics, no expressions of degree of certainty / uncertainty; no possibility of error in
determination of presence of manufactured insulin; …
Summary of trial so far
The twitterati of UK are convinced LL is an evil witch
The journalists covering the trial are concerned, their weekly podcast is thoughtful
The newspaper headlines are determined by the newspaper copy-editors

23. What are the big problems?
The prosecution is not introducing any statistical analysis “because that only
confuses people”
AFAIK the defence won’t either
The prosecution is arguing there is an overwhelmingly obvious pattern; but
the pattern (IMO) could well be manufactured by cherry-picking at all levels:
first of events; then of the medical interpretation of the events; finally of the
interpretation of the manner in which LL reacts to events.
NB the hospital doctors and administrators and fellow nurses who provide the
evidence are not independent witnesses. Possibly they could even be
suspects. That whole community has collectively decided years ago that LL is
a serial killer

24. • Voordeel van onze “inquisitoriele” systeem: de rechtbank moet
een publiek schriftelijk verslag van zijn overwegingen publiceren
• Het “ketting bewijs” gebruikt bij Lucia de B is logisch en goed
doordacht. De verdediging hoeft dan alleen de eerste steen
omver te gooien – dan stort de hele constructie in
• Ook bij Daniela Poggiali was het voldoende om één steen omver
te werpen, bij elk van de twee moorden waarvoor ze veroordeeld
was
Blij dat ik in Nederland woon
Conclusie