лекц 2

1. ОУУБИС ХМТ-ийн тэнхим
Багш Д.Ганцоож

2. Хичээлийн агуулга
 C# програмчлалын хэлний тухай
 C# програмын бүтэц
 Өгөгдлийн төрлүүд үйлдлүүд
 Үйлдлүүд

3. C# програмчлалын хэл
 C# хэл нь .NET Фреймворктэй хамт зохиогдсон
програмчлалын хэл
 C# хэл нь энгийн боловч орчин үеийн
программчлалын асуудлуудыг шийдэхэд
тохиромжтой, өндөр бүтээмжтэй хэл
 C# хэл нь С++ болон Жава хэлнээс удамшин үүссэн
бөгөөд объект хандлагат, компонентод суурилсан,
бүтцийн програмчлалуудыг бүгдийг нь дэмжинэ.
 Мөн UNICODE кодын системийг дэмжинэ.

4. C# програмын бүтэц
 Using түлхүүр үг нь програмд ашиглах класуудын
бүтэц замыг зааж өгөх шаардлагагүй болгож
хялбарчлан холбож өгдөг.
 Програмын логик, өгөгдөл зэрэг бүхий л зүйл нь
класс дотор бичигдэх ёстой. Классын хүрээнээс
гадуур глобаль хувьсагч гэж байдаггүй.
 C# програм бүрт Main() метод хэрэгэтй байдаг. Энэ
метод нь програмын эхлэх цэг болдог. Энэ метод нь
үргэлж static хувиргагчтай байх ёстой бөгөөд M
үсэг нь томоор бичигдэх ёстой.

5. C# програмын бүтэц
 Жишээ нь:
 static void Main() {……………}
 static void Main(string[] args) {……………..}
 static int Main() {…………….}
 Static int Main(string[] args) {………………}
Тайлбар:
Main метод нь нэг хуурмаг параметртэй байж болно.
Уг параметрийн нэр нь дурын, харин төрөл нь заавал
string[] байх ёстой.

6. Өгөгдлийн төрөл
 C# хэлний төрлүүдийг
 Эгэл төрөл (value type)
 Заалт төрөл (reference type)
 Заалт ба эгэл төрлүүд нь System.Object классаас
удамшсан байдаг.
 Заалт төрлүүд нь System.Object классаас шууд
удамшсан байдаг.
 Эгэл төрлүүд нь System.Object классаас
System.ValueType классаар дамжуулан удамшдаг.

7. Өгөгдлийн төрөл

8. Өгөгдлийн төрөл
 CLR нь заалт ба эгэл төрлүүдийг санах ойд ялгаатай
байршуулдаг.
 Эгэл төрлийн объект нь стект байрладаг. Эгэл
төрөл үүсэхдээ 0 утга авдаг.
 Заалт төрлийн объектын хаяг нь стект байрлана.
Жинхэнэ утга нь хийп санах ойд байрладаг. Заалт
төрөл үүсэхдээ null утга авдаг.
 Тайлбар:
 Ажиллах горимын үед хувьсагч болон объектуудыг
байршуулахад зориулагдсан сул санах ой

9. Өгөгдлийн төрөл
 C# хэлний үндсэн төрлүүд нь фреймворкийн бүтэц
төрлүүд байдаг. Уг бүтцүүдийн гишүүд нь тухайн
төрөл дээр ажиллах нэмэлт боломжуудыг бий
болгодог.
 Тодорхой төрлийн утгуудын ард дагавар үсэг
тавихыг шаарддаг.
 Тухайн төрлийн зарлахад тухайн төрлийн анхны
байгуулагч дуудагдаж, анхны утга
тодорхойлогдоно.
 C# хэлний төрлүүдтэй харгалзах фреймворкийн
төрлүүд байна.

10. Өгөгдлийн төрөл – Эгэл төрлүүд

11. Өгөгдлийн төрөл – Эгэл төрлүүд
 byte, sbyte, short, ushort, int, uint, long, ulong
 Нэмэлт боломжууд:
 sbyte sb = sbyte.MinValue;
 string s = “15”;
 byte b = byte.Parse(s);
 Console.WriteLine(sb); // -128
 Console.WriteLine(B); // 15
 short sh = short.MaxValue;
 console.WriteLine(sh); // 32767

12. Өгөгдлийн төрөл – Эгэл төрлүүд
 float, double
 float: 1.5*10-45 –c 3.4*1038 хүртэл утга бүхий 7 цифрийн
нарийвчлалтай бодит тоо
 double: 5*10-324 –с 1.7*10308 хүртэл утга бүхий 15-16 цифрийн
нарийвчлалтай бодит тоо
 float төрлийн тогтмол утгын ард F үсэг тавина.
 double төрлийн тогтмол утгын ард D үсэг тавина.
 Анхны утга: float: 0.0f, double: 0.0d
 Бодит тоон үйлдлийн үр дүн тодорхой бус үед NaN(Not a Number)
утга буцаана.

13. Өгөгдлийн төрөл – Эгэл төрлүүд
decimal
 Авах утгын хязгаар:
 decimal: 128 бит хэмжээтэй, 28 цифрийн нарийвчлалтай
бодит тоон төрөл
 decimal төрлийн тогтмол утгын ард M үсэг тавина.
 Анхны утга: decimal: 0.0m
 Санхүүгийн болон мөнгөний тооцоолол хийхэд
тохиромжтой төрөл
decimal iRate = 3.9834M;
iRate = decimal.Round(iRate,2);
decimal p = decimal.Parse(“100.05”);

14. Өгөгдлийн төрөл – Эгэл төрлүүд
bool
 Авах утгын хязгаар:
 bool: true, false
 bool төрлийн утгыг бүхэл тоон төрөл рүү хөрвүүлж
болохгүй.
bool bt = true;
string bStr = bt.ToString(); // “true”
bt = (bool) 1; // Буруу

15. Өгөгдийн төрөл – Эгэл төрлүүд
 char: 0…..65535 хоорондох 16 битийн тэмдэггүй бүхэл
тоон утга
 Дээрх утгуудад юникод тэмдэгтүүд харгалзана.
 ushort төрөлтэй адил утга авах хэдий ч хийх үйлдлүүд нь
хязгаартай.
 Тэмдэгтийн утгыг дан хашилтад бичнэ.
bool bt;
string pattern = “123acd”;
myChar = pattern[0]; // ‘1’
bt = char.IsLetter(pattern, 3); // true (‘a’)
bt = char.IsNumber(pattern, 3); // false

16. Өгөгдлийн төрөл – Эгэл төрлүүд
enum
 Тоочих төрөл буюу enum төрөл нь нэр оноосон тогтмол
утгуудын олонлог юм.
 enum төрөл дэх нэрүүдэд утга оноогоогүй бол автоматаар
0,1,2,3 гэх мэт утгатай болно.
 Хандалт нь enum төрлийн хэрэглэгдэх хүрээг тодорхойлно.
Үндсэн хандалт нь internal байдаг ба энэ нь тухайн
ассемблей доторх ямар ч классаас хандахыг зөвшөөрнө.
Public хандалтыг ашигласнаар ямарч ассемблейн ямарч
классаас хандахыг зөвшөөрнө.
 Суурь төрөл нь тогтмолын утга ямар төрөлтэй байхыг
тодорхойлно.

17. Өгөгдийн төрөл – Эгэл төрлүүд
 enum

18. Өгөгдлий төрөл - Эгэл төрөл
struct
 Бүтэц төрлийн классын хөнгөн хувилбар гэж
тодорхойлогддог.
 Бүтэц нь классын адил талбар, метод, проперти,
үзэгдэл, байгуулагч гишүүдтэй байна.
 Бүтэц төрөл нь эгэл төрөл учраас програмаас харьцахад
ойр, шууд стект байрлана. Энэ нь хийп санах ойн дахь
өгөгдөл рүү заагчаар дамжуулан хандаснаас илүү
хурдан байдаг сайн талтай.
 Бүтэц төрлийн метод буцах төрөлд ашиглах, параметр
болгон дамжуулахад удаан байдаг муу талтай.

19. Өгөгдлийн төрөл – Эгэл төрлүүд
 struct

20. Өгөгдийн төрөл – Заалт төрлүүд
string
 System.String буюу string класс нь 16 бит юникод
тэмдэгтүүдийн дарааллыг төлөөлөх заалт төрөл.
 Тэмдэгт мөрийг тодорхойлохдоо дараах 2 хэлбэрийг
ашиглаж болно.
 Эксэйп хэлбэр – давхар хашилтанд хийх
 path = “c:my documentsnotes.txt” ;
 Ердийн хэлбэр – давхар хашилтын өмнө @ тэмдэг
ашиглах
 path = @“c:my documentsnotes.txt”;
 System.String класс нь тэмдэгт мөртэй ажиллах
методуудыг агуулдаг.

21. Өгөгдлий төрөл – Заалт төрлүүд
 System.String классын нийтлэг гишүүд

22. Өгөгдлийн төрөл – Заалт төрлүүд
Array
 Массив нь нэгэн ижил төрлийн өгөгдлүүдийг
хадгалах төрөл
<төрөл> нэр [] = new <төрөл> [n] [{эхний утгууд}]
 System.Array класс нь тэмдэгт мөртэй ажиллах
методуудыг агуулдаг.
 Жишээ:
int[] myIntArray;
myIntArray = new int[5];
int[] myIntArray = new int[5]{2,4,6,8,10};
Int[] myIntArray = {2, 4, 6, 8, 10};

23. Өгөгдлийн төрөл – Заалт төрлүүд
 System.Array классын нийтлэг гишүүд

24. Үйлдлүүд
 Локаль хувьсагч зарлах
static void Main() {
int a;
int b = 2, c = 3;
a = 1;
Console.WriteLine( a + b + c );
}

25. Үйлдлүүд
 Локаль тогтмол зарлах
static void Main() {
const float pi = 3.1415927f;
const int r = 25;
Console.WriteLine(pi * r * r);
}

26. Үйлдлүүд
 If оператор
static void Main(string[] args) {
if(args.Length == 0) {
Console.WriteLine(“No arguments”);
}
else {
Console.WriteLine(“One or more arguments”);
}
}

27. Үйлдлүүд
 switch оператор
static void Main(string[] args) {
int n = args.Length;
switch (n) {
case 0:
Console.WriteLine(“No argumetns”);
break;
case 1:
Console.WriteLine(“One argument”);
break;
default :
Console.WriteLine(“{0} arguments”, n);
break;
}
}

28. Үйлдлүүд
 While оператор
static void Main(string[] args) {
int i = 0;
while(i < args.Length) {
Console.WriteLine(args[i]);
i++;
}
}

29. Үйлдлүүд
 do оператор
static void Main() {
string s;
do {
s = Console.ReadLine();
if(s != null)
Console.WriteLine(s);
} while(s != null);
}

30. Үйлдлүүд
 for оператор
static void Main(string[] args) {
for( int i = 0; i < args.Length; i++) {
Console.WriteLine(args[i]);
}
}

31. Үйлдлүүд
 foreach оператор
static void Main(string[] args) {
foreach( string s in args) {
Console.WriteLine(s);
}
}

32. Үйлдлүүд
 break оператор
static void Main() {
while(true) {
string s = Console.ReadLine();
if(s == null)
break;
Console.WriteLine(s);
}
}

33. Үйлдлүүд
 continue оператор
static void Main(string[] args) {
for( int i = 0; i < args.Length; i++) {
if(args[i].StartsWith(“/”))
continue;
Console.WriteLine(args[i]);
}
}

34. Үйлдлүүд
 goto оператор
static void Main(string[] args) {
int i = 0;
goto check;
loop:
Console.WriteLine(args[i++]);
check:
if(i < args.Length)
goto loop;
}

35. Үйлдлүүд
 return оператор
static int Add(int a, int b) {
return a+b;
}
static void Main() {
Console.WriteLine(Add(1,2));
return;
}