1. 3. KANAL KONSTRÜKS‹YONU
Türk Standart ve fiartnamelerinde kanal konstrüksiyonu üzerinde faz-
la durulmam›flt›r. Bay›nd›rl›k Bakanl›¤› fiartnamesine göre, bas›nç s›-
n›fland›rmas›na ve takviye durumuna bak›lmaks›z›n, galvanizli sac
kanallar için Tablo 3.1’de verilen sac kal›nl›klar› ifade edilmifltir.
Halbuki kanal konusunda en detayl› çal›flmalar› içeren
SMACNA standartlar›nda bas›nç, takviye ve konstrüksiyon
özelliklerine göre farkl› sac kal›nl›klar› kullanmak mümkün-
dür. Ayn› bas›nç için takviyeyi (mukavemet art›r›c› önlemler)
art›rarak sac kal›nl›¤›n› daha az tutmak mümkündür.
3.1. SMACNA STANDARTLARINA GÖRE D‹KDÖRTGEN
KES‹TL‹ KANAL KONSTRÜKS‹YONU
SMACNA standartlar› öncelikle projeler üzerinde kanal bas›nç s›n›-
f›n›n gösterilmesini gerektirir. E¤er ihale evrak› içindeki kanal pro-
jelerinde bas›nç s›n›f› gösterilmemiflse, h›zlar ne olursa olsun kanal
bas›nç s›n›f› 250 Pa kabul edilecektir. V.A.V. sistemleri için ise, yi-
ne kanal bas›nc› ifade edilmemiflse, bas›nç s›n›f› 500 Pa kabul edi-
lecektir.
Kanallar konstrüksiyon aç›s›ndan takviyeli ve takviyesiz olarak iki
ana gruba ayr›labilir. Takviyesiz kanal konstrüksiyonu fiekil 3.2’de
verilmifltir. Takviyesiz kanallar için sac kal›nl›klar› ise Tablo 3.3’de
ve-
ril-
1
fiekil 3.2. TAKV‹YES‹Z KANAL
Kanal Boyutu
En genifl kenar› 250 mm’ye kadar
En genifl kenar› 499 mm’ye kadar
En genifl kenar› 990 mm’ye kadar
En genifl kenar› 1490 mm’ye kadar
En genifl kenar› 1990 mm’ye kadar
En genifl kenar› 2490 mm’ye kadar
En genifl kenar› 2500 mm’ye kadar
Sac Kal›nl›¤›
0.50
0.60
0.75
0.90
1.00
1.15
1.25
fiekil 3.1. TAKV‹YES‹Z KANAL
2. 2
mifltir. Bu tabloda galvaniz sac kal›nl›klar›, bas›nç s›n›f› ve kanal
geniflli¤ine göre ifade edilmifltir.
Standarda uygun birleflme yap›lmas› flart› ile takviyesiz kanallarda
birleflme aral›klar› (tek parça kanal uzunlu¤u) için herhangi bir s›-
n›rlama söz konusu de¤ildir.
Geniflli¤i 500 mm’yi geçen kanal yüzeyleri ve sac kal›nl›¤›, 1,00 mm
veya daha az olan ve 1 m2’den büyük desteklenmemifl panel alanlar›,
e¤er kaplanmam›fl veya d›fltan izole edilmemiflse çapraz vurarak sa¤-
lamlaflt›r›lmal›d›r. Daha kal›n sactan yap›lan, daha küçük boyutlu, da-
ha küçük panel alan› olan ve kaplanm›fl veya d›fltan izole edilmifl ka-
nallar için bu iflleme gerek yoktur. Tipik çapraz vurulmufl ve kordon-
lu kanal konstrüksiyonu fiekil 3.4’de görülmektedir.
3.2. TAKV‹YEL‹ KANALLAR
Takviyeli kanallar kullan›ld›¤›nda sac kal›nl›klar›n› daha ince almak
mümkündür. Takviyeli kanal örne¤i fiekil 3.5’de görülmektedir.
Takviye olarak, ara takviyeler veya takviye edilmifl kanal birleflme-
leri tarif edilmifltir. Çeflitli ara takviyeler Tablo 3.6’da ve takviye
olarak kabul edilen çeflitli kanal birlefltirme konstrüksiyonlar› Tablo
3.7’de verilmifltir. Burada takviyenin rijitli¤i bir harf ile gösterilmifl-
tir. A harfinden L harfine do¤ru rijitlik giderek artmaktad›r.
Kanal birleflmeleri için yukar›daki iki tabloda verilenlerin d›fl›nda
daha fazla say›da konstrüksiyon vard›r. Bunlar ve rijitlik s›n›flar›
SMACNA standartlar›nda verilmifltir. Ara takviyelerin ve birleflme-
lerin rijitlik (veya sa¤laml›k) s›n›f›na göre aralar›nda b›rak›lacak
mesafe farkl› olacakt›r.
Takviyeler aras›ndaki mesafeler tablolar halinde verilmifltir. Her bir
bas›nç s›n›f› için ayr› bir tablo haz›rlanm›flt›r. Tablo 3.8’de 500 Pa
bas›nç s›n›f› için, kanal geniflli¤ine, rijitlik s›n›f›na ve sac kal›nl›¤›-
na göre takviye aral›klar› verilmifltir. Benzer tablolar, SMACNA
standartlar›nda Tablo 1-3 ile 1-9 aras›nda farkl› bas›nç s›n›flar› için
verilmifltir. Bu tablodan yararlanarak farkl› alternatif çözümler elde
etmek mümkündür. Bu farkl› alternatif çözümler kolon 3’den 9’a
kadar 6 de¤iflik biçimde verilmifltir. Burada harf, belirli bir kanal ge-
niflli¤i ve takviye rijitlik s›n›f›n›; say› ise sac kal›nl›¤›n› göstermek-
tedir. Buna göre Tablo 3.6 ve 3.7’den yararlanarak uygun bir ara
takviye aral›¤› için kesim noktas›ndaki harf (takviye veya birleflme
konstrüksiyonu) seçilebilir.
Takviye seçimi için önce genifl kenar ele al›nmal›d›r. Bu kenar için
et kal›nl›¤› belirlendikten sonra k›sa kenar için ayn› et kal›nl›¤›ndan
hareketle takviye gerekip, gerekmedi¤i ve gerekiyorsa ayn› takviye
aral›¤› kullanarak takviyenin rijitlik s›n›f› belirlenebilir.
Tablo 3.8’te baz› hallerde iki alternatif çözüm verilmifltir. Örne¤in
(J-1,30) ve (F+çubuk) gibi. Burada 1,30 mm kal›nl›kta sac kanalda
J rijitlikte takviyeler veya F rijitlikte her iki uçtan çubukla ba¤lan-
m›fl takviyeler kullan›labilir. Baz› hallerde ise sadece çubukla ba¤-
lanm›fl takviyeler kullan›labilir ki bunlar örne¤in (H-1,30 Ç) olarak
gösterilmifltir.
Örnek:
450 x 300 mm kanal, bas›nç s›n›f› 500 Pa Tablo 3.8’den e¤er kanal
1,00 mm sactan üretilirse herhangi bir takviyeye gerek olmad›¤› gö-
rülmektedir. Kanal e¤er sac kal›nl›¤› 0,70 mm olursa bu kez k›sa ke-
nar›n (300 mm) takviye edilmesine gerek yoktur. Bu durumda genifl
kenarda A rijitlik s›n›f›nda 260 cm ara ile takviye gerekir.
Bu takviye Tablo 3.7’deki takviye özelli¤ine sahip kanal birleflme
konstrüksiyonlar›ndan biri ile gerçeklefltirilebilir. Her iki tablodaki
bütün birlefltirme konstrüksiyonlar› söz konusu A rijitli¤i sa¤lamak-
tad›r. Birleflmeler bu konstrüksiyonlardan biri ile olmak flart› ile 260
cm uzunlukta kanal parçalar›ndan oluflan 0,70 mm kal›nl›ktaki ka-
nal alternatif çözümdür.
Örnek:
Ayn› bas›nç s›n›f›nda 750 x 450 mm kanal
Kanal’›n 750 mm kenar› için çözümler:
1) 330 cm aral›kl› D s›n›f› rijitlikte takviyeli, 1,30 mm kal›nl›kta
sactan mamul.
2) 260 cm aral›kl› D s›n›f› rijitlikte takviyeli, 1,00 mm kal›nl›kta
sactan mamul.
3) 160 cm aral›kl› C s›n›f› rijitlikte takviyeli, 0,70 mm kal›nl›kta
sactan mamul.
4) 130 cm aral›kl› C s›n›f› rijitlikte takviyeli, 0,55 mm kal›nl›kta
200 ve alt›
201 - 250
251 - 300
301 - 350
351 - 400
401 - 450
451 - 500
501 - 550
601 - 650
651 - 700
701 - 750
750 - 900
KANAL
BOYUTU
(mm)
TAKV‹YE GEREKL‹
125
0.55
0.55
0.55
0.55
0.55
0.55
0.70
0.85
1.00
1.30
1.30
1.60
250
0.55
0.55
0.70
0.70
0.85
0.85
1.00
1.30
1.30
1.60
1.60
BASINÇ SINIFI (Pa)
Pozitif veya Negatif Sadece Pozitif
500
0.55
0.55
0.70
0.85
1.00
1.00
1.30
1.60
750
0.70
0.70
0.85
1.00
1.30
1.30
1.60
1.60
1000
0.70
0.85
1.00
1.30
1.30
1.60
1500
0.70
1.00
1.30
1.30
1.60
2500
0.85
1.30
1.60
Tablo 3.3. TAKV‹YES‹Z KANAL SAC KALINLIKLARI (mm)
5. 5
sactan mamul.
K›sa kenar için çözümler yukardaki örnekte verilmifltir.
Buna göre çözüm:
- Kanal› 1,00 mm kal›nl›kta sactan üretmek, kanal parçalar›n›n
uzunlu¤unu 260 cm seçmek ve birleflmeleri D s›n›f› rijitlikte bir
konstrüksiyonla gerçeklefltirmek.
- Kanal› 0,70 mm kal›nl›kta sactan üretmek, kanal parçalar›n›n
uzunlu¤unu 260 cm seçmek, birleflmeleri C s›n›f› rijitlikte yap-
mak ve genifl kenarlar›na B s›n›f› ara takviye koymak.
- Kanal› 0,55 mm kal›nl›ktaki sactan üretmek, kanal parçalar›n›n
uzunlu¤unu 260 cm seçmek, birleflmeleri B s›n›f› rijitlikte yap-
mak ve hem genifl hem de k›sa kenarlara 130 cm aral›kla B s›n›f›
ara takviye koymak.
- Kanal› 0,55 mm kal›nl›kta sactan üretmek kanal parçalar› uzun-
lu¤unu 130 cm seçmek ve birleflmeleri B s›n›f› rijitlikte yap-
mak.
3.3. ALMAN STANDARTLARINA GÖRE D‹KDÖRTGEN
KANALLARDA SAC KALINLI⁄I
Alman standartlar›nda sac kal›nl›klar› daha basit verilmifltir. Bas›nç
s›n›flar› 6 kademeden oluflur. Bunlar Tablo 3.9’da verilmifltir. Kanal
konstrüksiyonu ise kaynakla veya kenetle olmas›na göre S tipi ve F
tipi olarak ikiye ayr›lm›flt›r. Buna göre tavsiye edilen min. malzeme
kal›nl›klar› Tablo 3.10’da verilmifltir.
Tablo 3.6. ARA TAKV‹YELER
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
KÖfiEBENT
H x T (MIN)
25 X 1.30 mm
32 x 1.30
40 x 1.60
40 x 3.0
40 x 4.0
50 x 3.0
50 x 4.0
65 x 3.0
65 x 4.0
65 x 7
Z PROF‹L
H x B x T (MIN)
20 x 15 x 1.00 mm
20 x 15 x 1.30
25 x 20 x 1.00
40 x 20 x 1.00
40 x 20 x 1.30
50 x 30 x 1.00
50 x 30 x 1.60
50 x 30 x 2.25
75 x 30 x 1.60
75 x 30 x 2.25
75 x 30 x 3.0
Ω PROF‹L
H x B x D x T (MIN)
40 x 20 x 17 x 1.00 mm
40 x 40 x 20 x 1.3
40 x 40 x 20 x 2.25
50 x 25 x 20 x 2.25
65 x 50 x 20 x 2.25
75 x 40 x 20 x 1.6
75 x 40 x 20 x 2.25
U PROF‹L
H x B x T (MIN)
20 x 75 x 1.3 mm
30 x 75 x 1.3 mm
25 x 50 x 3
30 x 75 x 3
35 x 75
40 x 75
40 x 100
YOK
R‹J‹TL‹K
SINIFI
6. 6
3.4. KANALLARIN MESNETLENMES‹
Kanallar genellikle as›larak yerlerine monte edilirler. Kanal ask›s›
olarak çeflitli konstrüksiyonlar kullan›labilir. fiekil 3.11’de yuvarlak
ve dikdörtgen kanallar için kullan›labilecek çeflitli ask› konstrük-
siyonlar›n›n detaylar› verilmifltir. Bu flekillerde kanal› asmakta çelik
fleritler, çelik çubuklar veya tellerden yararlan›lm›flt›r. Ask› aral›k-
lar›na göre kullan›lacak flerit, tel veya çubuk boyutlar› kanal büyük-
lü¤üne ba¤l› olarak Tablo 3.12’de verilmifltir. Örne¤in çevresi 6000
mm olan (P/2 = 3000 mm.) kanal› asmak için, 3,2 m’de bir ask› kul-
lan›l›rsa, ask› fleritleri 40 x 1,60 mm olacakt›r. Çubuk kullan›l›rsa
çubuk çap› ø 15 mm olmal›d›r. Yuvarlak kanal kullan›lmas› halinde
ise ask› aral›klar› ile kullan›lacak flerit, çubuk veya tel boyutlar›
Tablo 3.13’de verilmifltir. Dikdörtgen kanallar›n as›lmas›nda altl›k
olarak genellikle 75 mm genifllikte U profil kullan›l›r. Bu profillerin
altl›k olarak kullan›lmas› halinde ask› aral›klar›n›n ne olaca¤› dik-
dörtgen kanal en ve yüksekli¤ine göre fiekil 3.14’de verilmifltir.
Tablo 3.7. EN‹NE BA⁄LANTI TAKV‹YELER‹
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
R‹J‹TL‹K
SINIFI
T-2 fiEK‹LL‹
H x T
30 x 0.55 mm
30 x 0.85 mm
YOK
T-10 S fiEK‹LL‹
H x T
25 x 0.55
25 x 0.70 mm
30 x 1.0 mm
W = 5 mm
45 x 0.85
W = 5 mm
45 x 1.3
W = 5 mm
YOK
T-11 S fiEK‹LL‹
H x T
15 x 0.55
15 x 0.85 mm
25 x 0.55 mm
25 x 0.70 mm
YOK
T-12 S fiEK‹LL‹
H x T
20 x 0.55 mm
30 1.3 mm
40 x 0.70
4
40 x 1.3 mm
YOK
T-13 AÇISAL DESTEKL‹
H x T x HR
40 x 0.7 mm
40 x 3 lama
40 x 0.85 mm
40 x 3 lama
40 x 1.0 mm
40x40x5 mm köflebent
50 x 1.0 mm
50x50x3 mm köflebent
50 x 1.0 mm
50x50x5 mm köflebent
YOK
Bas›nç s›n›f›
Bas›nç de¤eri (Pa)
1
1000
2
2500
3
6300
4
-630
5
-1000
6
-2500
Tablo 3.9. ALMAN STANDARTLARINA GÖRE BASINÇ
SINIFLARI
7. 7
Tablo 3.8.
Kanal boyutu (mm)
1
250 ve alt›
275 - 300
325 - 350
375 - 400
425 - 450
475 - 500
525 - 550
575 - 600
625 - 650
675 - 700
725 - 750
775 - 900
925 - 1050
1075 - 1200
1225 - 1350
1375 - 1500
1525 - 1800
1825 - 2100
2125 - 2400
2450 üstü
500 Pa
Poz. veya Neg.
Statik Bas›nç
2
0.55 mm
0.70 mm
0.85 mm
1.0 mm
1.0 mm
1.3 mm
1.6 mm
1.6 mm
Takviyesiz Kanal
Sac Kal›nl›¤›
D‹KDÖRTGEN KANAL TAKV‹YELER‹
Minimum Sac Kal›nl›¤›nda Minimum Rijitlik S›n›f›
Takviye Aral›¤›
330 cm
3
A - 0.85
A - 0.85
B - 1.0
B - 1.0
C - 1.0
C - 1.0
C - 1.3
D - 1.3
E - 1.6
260 cm
4
A - 0.55
A - 0.70
A - 0.70
A - 0.70
B - 0.85
B - 0.85
C - 0.85
C - 0.85
C - 1.0
D - 1.0
E - 1.3
E - 1.6
G - 1.6
160 cm
5
A - 0.55
A - 0.55
A - 0.55
A - 0.55
A - 0.55
B - 0.55
B - 0.55
C - 0.70
C - 0.70
D - 0.85
E - 0.85
F - 1.00
G - 1.3
F + çubuk
H - 18
F + çubuk
I - 16
F + çubuk
130 cm
6
B - 0.55
C - 0.55
D - 0.70
E - 0.70
E - 0.55
F - 1.0
G - 1.0
F + çubuk
H - 1.3
F + çubuk
J - 1.3
F + çubuk
K - 1.6
100 cm
7
E - 0.70
F - 0.70
G - 0.85
F + çubuk
H - 0.85
F + çubuk
I - 1.0
F + çubuk
K - 1.3
G + çubuk
80 cm
8
G - 0.70
F + çubuk
J - 1.0
G + çubuk
H - 181
65 cm
9
H - 0.70
F + çubuk
I - 0.85
F + çubuk
F + çubuk
10. 10
Kullan›lacak 75 mm genifllikteki U profillerin boyutlar› ise Tablo
3.15’de görülmektedir. Bu tablodaki toplam taflma de¤eri ask› teli
ile kanal duvar› aras›ndaki her iki taraftaki aç›kl›¤›n toplam›d›r. As-
k› yerlefltirilmesi ve taflmalar fiekil 3.16’da gösterilmifltir.
Tablo 3.12. D‹KDÖRTGEN KES‹TL‹ KANAL ASKILARININ M‹N‹MUM ÖLÇÜLER‹
P =750
2
P =1800
2
P =2400
2
P =3000
2
P =4200
2
P =4800
2
P =Daha
2 üstün
Kanal
çevresinin
yar›s› (mm)
ÖZEL ANAL‹Z GEREK‹R
TEK ASKI ‹Ç‹N MÜSAADE ED‹LEN MAX. YÜK
E¤er fleritler üstüste birlefltirilmiflse
afla¤›daki minimum ba¤lay›c›lar› kullan›n.
25 x 0.70; 1.00; 1.30 mm için 1 adet 1/4” civata
25 x 1.60 mm için 2 adet 1/4” civata
40 x 1.60 mm için 2 adet 3/8” civata
Ba¤lay›c›lar yanyana de¤il arka arkaya yerlefltirin.
fiER‹T
25 x 0.85 mm - 120 kg
25 x 1.0 mm - 145 kg
25 x 1.3 mm - 190 kg
25 x 1.6 mm - 320 kg
40 x 1.6 mm - 5000 kg
TEL VEYA ÇUBUK (ÇAP)
2.7 mm - 36 kg
3.4 mm - 55 kg
4.1 mm - 70 kg
7 mm - 125 kg
10 mm - 310 kg
15 mm - 570 kg
18 mm - 910 kg
20 mm - 1350 kg
fierit
25x0.85 mm
25x1.3 mm
25x1.6 mm
40x1.6 mm
40x1.6 mm
-
Tel/çubuk
3.4 mm
10 mm
15 mm
15 mm
15 mm
15 mm
fierit
25x0.85 mm
25x1.0 mm
25x1.3 mm
25x1.6 mm
25x1.6 mm
25x1.6 mm
Tel/çubuk
3.4 mm
7 mm
10 mm
10 mm
15 mm
15 mm
fierit
25x0.85 mm
25x0.85 mm
25x1.0 mm
25x1.3 mm
25x1.6 mm
25x1.6 mm
Tel/çubuk
2.7 mm
7 mm
10 mm
10 mm
10 mm
10 mm
fierit
25x0.85 mm
25x0.85 mm
25x0.85 mm
25x1.0 mm
25x1.3 mm
25x1.6 mm
Tel/çubuk
2.7 mm
7 mm
7 mm
7 mm
10 mm
10 mm
320 cm aral›kta
yerlefltirme
260 cm aral›kta
yerlefltirme
160 cm aral›kta
yerlefltirme
130 cm aral›kta
yerlefltirme
Tablo 3.13. DA‹RESEL KES‹TL‹ KANALLAR ‹Ç‹N
M‹N‹MUM TAfiIYICI ÖLÇÜLER
250 alt›
275 - 450
475 - 600
625 - 900
925 - 1250
1275 - 1500
1525 - 2100
Çap
(mm)
3.85
3.85
3.85
3.85
3.85
3.85
3.85
Max.
b›rak›lacak ara (m)
bir 2.7
iki 2.7
veya bir 4.1
iki 3.4
iki 4.1
Tel çap›
(mm)
7
7
7
10
iki 10
iki 10
iki 10
Çubuk
(mm)
25 x 0.85
25 x 0.85
25 x 0.85
25 x 10
iki 25 x 1.0
iki 25 x 1.3
iki 25 x 1.6
fierit
(mm)
11. 11
fiekil 3.16. ASKI YERLEfi‹M‹ VE TAfiIMA
Tablo 3.15. U PROF‹L SEÇ‹M‹
150 mm
450 mm
750 mm
E¤er taflma afla¤›daki
de¤erlerden fazla de¤ilse
0.70 mm
0.85 mm
1.30 mm
Min. U profil
et kal›nl›¤›
75 x 40 mm
75 x 50 mm
75 x 50 mm
Min. U profil
boyutu
fiekil 3.14. MÜSAADE ED‹LEN ASKI ARALIKLARI DÜZ KANAL 75 mm GEN‹fiL‹KTE DESTEK PROF‹L‹
