Managers blokkeren creativiteit meer dan dat ze haar stimuleren. Uit onderzoek blijkt dat men algemeen denkt dat creativiteit alleen kan floreren in een wat chaotische omgeving en dat een 'lossere' manier van leidinggeven leidt tot extra risico. Niets is minder waar.

1. De onderschatting van de medewerker
M a n a g e r s b l o k k e r e n c r e a t i v i t e i t i n o n d e r n e m i n g e n m e e r d a n d a t ze h a a r
s t i m u l e r e n . D i t b l i j k t u i t e e n o n d e r zo e k d a t H e t F D s a m e n m e t a d v i e s b u r e a u
T r o m p e n a a r s H a m p d e n - T u r n e r h e e f t u i t g e v o e r d ( zi e h e t F D v a n 2 6 a u g u s t u s j l . ) .
D i t zo u k o m e n d o o r d e v o l g e n d e b e d r i j f s p a r a d o x : c r e a t i v i t e i t , zo i s d e
veronderstelling, kan alleen gedijen in een vrije, soms wat chaotische omgeving.
E n f i n a n c i e r s , t o e zi c h t h o u d e r s e n m a n a g e r s zi t t e n n i e t t e w a c h t e n o p e e n l o s s e r e
a a n s t u r i n g v a n d e o n d e r n e m i n g , d a t l e v e r t a l l e e n m a a r r i s i c o ’s o p . D e z e p a r a d o x
i s e c h t e r s l e c h t s h e t s y m p t o o m . D e w e r k e l i j k e o o r za a k i s e e n g e b r e k a a n
inlevingsvermogen en vertrouwen van managers in hun medewerkers.
D e g e m i d d e l d e m a n a g e r v e r o n d e r s t e l t b l i j k b a a r d a t h e t e e n z o o t j e wo r d t wa n n e e r
j e m e d e we r k e r s m e e r v r i j h e i d g e e f t . H e t t e g e n d e e l i s wa a r . A l i n d e t a c h t i g e r
jaren is dit aangetoond door het Braziliaanse bedrijf Semco. Directeur Ricardo
S e m m l e r g i n g z o v e r g i n g i n z i j n d e m o c r a t i s e r i n g s d r i f t d a t m e d e we r k e r s z e l f h u n
s a l a r i s m o c h t e n b e p a l e n . H i e r b i j wa s s p r a k e v a n v o l l e d i g e t r a n s p a r a n t i e o v e r
i e d e r s l o o n e n d e r e g e l wa s d a t i e d e r e m e d e we r k e r z i j n e i g e n s a l a r i s e i s m o e s t
o n d e r b o u we n ( wa t v e r d i e n e n g e l i j k wa a r d i g e f u n c t i e s e l d e r s , wa t h e b i k n o d i g o m
te kunnen leven et cetera). In een dergelijke atmosfeer van transparantie en
o p e n h a r t i g h e i d b l e e k d a t r e d e l i j k h e i d d e b o v e n t o o n v o e r d e . E r wa s n i e m a n d m e t
e x o r b i t a n t e e i s e n . S l e c h t s z e s m e d e we r k e r s wi l d e n e e n s a l a r i s d a t ( t e ) v e r b u i t e n
d e v e r wa c h t i n g e n l a g . D a a r v a n wa r e n e r v i j f d i e z i c h z e l f v e e l t e we i n i g s a l a r i s
toekenden (!).
E n z o z i j n e r n o g v e e l m e e r c a s e s e n e x p e r i m e n t e n d i e h e t t e g e n d e e l b e wi j z e n
van het hardnekkige misverstand dat creativiteit en controle elkaar niet
v e r d r a g e n : g e e f m e d e we r k e r s v e r t r o u we n e n v r i j h e i d o m h u n t a k e n u i t t e v o e r e n
e n z e b l i j k e n e e n v e r r a s s e n d g r o o t v e r a n t wo o r d e l i j k h e i d s g e v o e l t e h e b b e n . M i t s
ze vertrouwen hebben in hun leidinggevenden.
Het onderzoek van Het Financieele Dagblad en Trompenaars Hampden-Turner is
actueel en relevant. Het maakt duidelijk dat financiers, toezichthouders en
m a n a g e r s i n h u n z i c h t b e l e m m e r d wo r d e n d o o r e e n p a r a d o x d i e a l s a r g u m e n t
wo r d t a a n g e d r a g e n o m c r e a t i v i t e i t t e b l o k k e r e n , c o n t r o l e t e v e r s t e v i g e n e n
m e d e we r k e r s e m o t i o n e e l e n m e n t a a l t e b e k n o t t e n . E c h t e r , d e z e p a r a d o x i s n i e t d e
kern van het probleem. Dat is een gebrek aan aandacht, inlevingsvermogen en
r e s p e c t v o o r d e m e d e we r k e r s wa a r a a n l e i d i n g g e g e v e n wo r d t . E n d u s e e n g e b r e k
a a n v e r t r o u we n , z o we l t o p - d o wn e n b o t t o m - u p . H e t g e v o l g i s g e e s t e l i j k e e n
e m o t i o n e l e a r m o e d e o p v e e l we r k v l o e r e n . E n d a t i s j a m m e r v o o r d e m e d e we r k e r s ,
hun managers, en het Nederlandse bedrijfsleven. Bedrijven die de mentale stap
d u r v e n z e t t e n o m d a a d we r k e l i j k m e e r v r i j h e i d e n c r e a t i v i t e i t t o e t e l a t e n e r v a r e n
dat niet chaos en grotere risico’s hun deel zijn, maar een sterkere, innovatievere
onderneming. Die bovendien verrassend goed te controleren is!
Drs. Theo Kroese (theo@kroese-bb.com) is bedrijfseconoom en oprichter van
Kroese brands & behaviour bv.
1