1. «Η αγελαία συμπεριφορά και η επίδραση των
συναισθημάτων στις χρηματοοικονομικές αποφάσεις
μέσα από την ανάλυση των capital control»
Συμπεριφορική Χρηματοοικονομική
Διδάσκουσα: Αγοράκη Μαρία-Ελένη
Αθανασίου Ζωή
Βερυκοκίδη Αγγελική
Γεωργίου Ιωάννης

2. «Η συμπεριφορική ορίζεται ως η προσπάθεια να κατανοήσουμε πώς οι
άνθρωποι αγνοούν τις βασικές αρχές της ορθολογικότητας και λαμβάνουν
αποφάσεις βασιζόμενοι στα συναισθήματα.» (Verma, 2004)
Finance
Behavioral
Finance
Psychology
Sociology
Βασικά αντικείμενα μελέτης της Συμπεριφορικής αποτελούν η επίδραση
των συναισθημάτων στις χρηματοοικονομικές αποφάσεις και η αγελαία
συμπεριφορά.
Η επιστήμη της Συμπεριφορικής

3. Η επίδραση των συναισθημάτων
Ορθολογικότητα vs. Συναίσθημα
Γνωστική Ασυμφωνία
Κανόνας των
Συναισθημάτων
Νοητικά
Οδοφράγματα
Μη ορθολογική
συμπεριφορά
Θεωρία της
Μετάνοιας
Διαβουλευτικό
κέντρο
αποφάσεων
Ορθολογική
σκέψη

4. Η αγελαία συμπεριφορά
Intentional
• Ευαίσθητες
αγορές
• Μεγάλη
μεταβλητότητα
και κίνδυνος
Spurious
• Ίδια θεμελιώδης
πληροφόρηση
• Αποτελεσματικές
αγορές
Ορίζεται ως η τάση των ατόμων να μιμούνται τις
πράξεις μιας ομάδας, αγνοώντας τις προσωπικές
τους πεποιθήσεις.
Πρώτες αναφορές: Veblen (1899) & Simmel (1904)
Λόγοι ένταξης:
1. Ασφάλεια
2. Φόβος Διαφοροποίησης
3. Διαίρεση κινδύνου
Ενσωμάτωση στην
οικονομική επιστήμη
τη δεκαετία του 1990
Μη Ορθολογικότητα

5. Συναισθήματα και Ψυχολογία της Αγέλης
Η παρορμητική σκέψη προέρχεται από τα βασικά γάγγλια και το μεταιχμιακό σύστημα
του εγκεφάλου, που σχετίζεται με τον έλεγχο των συναισθημάτων και ειδικά αντιδράσεις
φόβου (Νευροοικονομικά).
Γρήγορες και μη
ορθολογικές
αποφάσεις
Επιρροή από
κοινή γνώμη
Πίεση χρόνου
Ελλιπής πληροφόρηση
Στρες και αβεβαιότητα
Ένταξη
στην αγέλη

6. …στις χρηματοοικονομικές αποφάσεις
Σε περιόδους που επικρατεί αβεβαιότητα και ανασφάλεια, τα παραπάνω φαινόμενα
παρατηρούνται εντονότερα δημιουργώντας ανισορροπία στην αγορά.
π.χ. bank run
Aβεβαιότητα
Ανασφάλεια
Αναλήψεις
Αγελαία
συμπεριφορά
Μαζικές
αναλήψεις
Bank run

7. Κεφαλαιακοί Περιορισμοί
Bank run
Πτώχευση
Τράπεζας
Capital
Control
Οι πρώτοι αυστηροί κεφαλαιακοί
περιορισμοί εντοπίστηκαν στον Α΄
Παγκόσμιο Πόλεμο, χαλάρωσαν τη
δεκαετία του 1920, ενισχύθηκαν στο
Μεγάλο Κραχ και ισχυροποιήθηκαν
στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου
Πολέμου με το σύστημα ισοτιμιών
Bretton Woods.
Ενδεικτικά μέτρα:
• όρια αναλήψεων στα ΑΤΜ
• περιορισμένη πρόσβαση στους
τραπεζικούς λογαριασμούς ιδιωτών και
επιχειρήσεων
• έλεγχος του ύψους εξαγωγών και
εισαγωγών
• περιορισμός ή απαγόρευση μεταφοράς
κεφαλαίων εκτός χώρας
Domino
Effect
Κατάρρευση
Τραπεζικού
συστήματος
Πτώχευση

8. Τα capital control στην Ελλάδα
I. Η πρώτη φάση των γεγονότων
Στις αρχές Ιουνίου και καθώς πλησιάζαμε στη λήξη της δανειακής σύμβασης,
υπήρχε διάχυτη αβεβαιότητα, δυσπιστία και ανασφάλεια ως προς την
οικονομική σταθερότητα της χώρας.
Έτσι, άρχισαν οι σταδιακές αναλήψεις μετρητών από τους καταθέτες.
«Υποψιασμένα»
άτομα
Επηρεασμένοι
καταθέτες
ανησυχία ότι ίσως ήξεραν
κάτι που οι ίδιοι
αγνοούσαν
Εκατοντάδες
εκατομμύρια €
ημερησίως, έως 1 δις €

9. II. Η έκβαση των γεγονότων
Ανακοίνωση του δημοψηφίσματος το βράδυ της 26ης Ιουνίου
(αύξηση πιθανότητας Grexit)
Δημιουργία ουρών στα ΑΤΜ από το ίδιο κιόλας βράδυ
Παρεμβολή
των ΜΜΕ
«Για να το προβάλλουν, όντως κάτι συμβαίνει» ,
η ανασφάλεια έγινε φόβος
Έξαρση του τραπεζικού πανικού
Self-fulfilling prophecy

10. Ο τρόπος σκέψης του καταθέτη
Η εμπιστοσύνη προς τις ελληνικές τράπεζες εξαλείφθηκε :
• αύξηση φόβου απώλειας των καταθέσεων
• οι μαζικές αναλήψεις θεωρήθηκαν ατομικά ορθολογικές για να απαλλαγεί ο
καθένας από την γνωστική ασυμφωνία
• φόβος λανθασμένης ατομικής επιλογής και διαίρεση του βάρους των συνεπειών,
θεωρία μετάνοιας
Informational Cascades
Ορθολογικοί
επενδυτές
Γνωρίζουν ότι οι
υπόλοιποι δε θα
συμπεριφερθούν
ορθολογικά
Δρουν με βάση το
ατομικό συμφέρον
Υπήρξε όμως και η σκόπιμη ένταξη στην αγέλη (intentional herding).

11. Παραδοσιακή προσέγγιση vs Συμπεριφορική
• Οι μαζικές αναλήψεις
θεωρούνται ατομικά
ορθολογικές, ως απόρροια της
ψυχοσύνθεσης του ατόμου.
Συμπεριφορική
Χρηματοοικονομική
• Η συμπεριφορά αυτή
θεωρείται μη ορθολογική,
τυχαίο φαινόμενο και
ανωμαλία της αγοράς.
Παραδοσιακή
Θεωρία
Behavioral Finance
Finance
Sociology Psychology

12. Capital Control και επιπτώσεις
Για να αποφευχθεί η
κατάρρευση του τραπεζικού
συστήματος επιβλήθηκαν οι
κεφαλαιακοί περιορισμοί.
Από την 29η Ιουνίου ίσχυαν:
• ημερήσιο όριο ανάληψης 60 €
• τραπεζική αργία (bank holiday)
• κλείσιμο του Χρηματιστηρίου Αθηνών
Το Χ.Α. επαναλειτούργησε
στις 3 Αυγούστου με πτώση
του Γενικού Δείκτη Τιμών
κατά 22,81%.

13. Συμπερασματολογία
i. Τα άτομα δεν είναι δυνατόν να συμπεριφέρονται πάντοτε ορθολογικά, λόγω της
ανθρώπινης φύσης τους.
ii. Απομακρύνονται από την ορθολογικότητα και καταλήγουν να συμπεριφέρονται μη
ορθολογικά.
Συναισθήματα
+
Αγελαία
Συμπεριφορα
Bank Run
Capital
Control
“It’s hard not to be human”
Greg B. Davies