1. GUÍA DIDÁCTICA ESO
EDUCACIÓN SECUNDARIA OBRIGATORIA
VISITAS ÁS INSTALACIÓNS
DE SOGAMA
www.sogama.es

2. ÍNDICE
INTRODUCIÓN
PRESENTACIÓN E OBXECTIVOS 3
A QUEN VAI DIRIXIDA 4
METODOLOXÍA 4
SECUENCIACIÓN E TEMPO DE REALIZACIÓN 4
AVALIACIÓN 4
CONTIDOS
CONCEPTOS BÁSICOS 5
MODELOS DE XESTIÓN E TRATAMENTO
DE RESIDUOS EN GALICIA 7
MODELO SOGAMA 8
REDE DE PLANTAS DE TRANSFERENCIA 9
COMPLEXO MEDIOAMBIENTAL DE CERCEDA 10
RECICLAXE DOS ENVASES LIXEIROS 11
MATERIAIS E RECURSOS 12
ACTIVIDADES
ACTIVIDADES 1-2-3 13-14
GLOSARIO DE TERMOS 15
RECOMENDACIÓNS PARA VISITAR SOGAMA 16
www.sogama.es

3. INTRODUCCIÓN
PRESENTACIÓN
O aumento do nivel de vida e o cambio nos
nosos hábitos de consumo constitúen unha
ameaza para o medio ambiente, especialmente
no eido do esgotamento de recursos naturais e
na elevada xeración de residuos.
Un dos maiores retos actuais é atopar unha
solución á acumulación e eliminación dos
residuos, para deter e tornar a tendencia
crecente dos últimos anos. A estratexia das
tres erres (Reducir, Reutilizar e Reciclar)
resulta neste sentido fundamental.
A Sociedade Galega do Medio Ambiente (en
diante SOGAMA) é unha empresa pública
autonómica que xestiona e trata a maior parte
dos residuos domésticos producidos en Galicia.
A finalidade básica da guía é dar unha
formación previa aos escolares de Educación
Secundaria Obrigatoria (ESO) antes da súa OBXECTIVOS PERSEGUIDOS
visita a SOGAMA, tanto no relativo á xestión
dos residuos urbanos como no funcionamento Os obxectivos específicos desta guía didáctica
do Complexo Medioambiental de Cerceda e da son os seguintes:
rede de Plantas de Transferencia.
- Contribuír ao coñecemento e sensibilización
do alumnado en materia de residuos.
- Orientar aos alumnos e alumnas cara a
actitudes persoais máis positivas e correctas
no referente á xestión dos residuos.
- Contribuír a aumentar os coñecementos dos
escolares sobre as instalacións de SOGAMA e
o traballo que nelas se realiza.
- Concienciar ao alumnado sobre a importancia
do consumo responsable, a redución da
produción de lixo e a recollida selectiva,
fomentando hábitos de selección de residuos
en orixe e depósito correcto dos mesmos nos
diferentes colectores.
www.sogama.es

4. INTRODUCCIÓN
A QUEN VAI DIRIXIDA SECUENCIACIÓN E TEMPO DE REALIZACIÓN
Os contidos da guía están dirixidos ao A guía didáctica presenta unha sinxela
alumnado que cursa a ESO. estrutura onde se introducen diversos contidos
tales como conceptos básicos de residuos,
A guía ofrece ao equipo docente material para modelos de xestión de residuos urbanos
a formación básica dos estudantes, tanto en existentes en Galicia e operativa do Complexo
conceptos xerais de residuos como na xestión Medioambiental de Cerceda e da rede de
dos mesmos acometida por SOGAMA. Débese Plantas de Transferencia. A primeira etapa, de
ter en conta que esta guía didáctica e a lectura comprensiva, levarase a cabo no
temática que aborda, dado o seu carácter horario dunha clase (50 minutos); mentres a
transversal, pode ser tratada en calquera área segunda etapa, de actividades orientadas ao
do currículo formativo, polo que sería afianzamento dos conceptos adquiridos polo
interesante a implicación de todo o alumnado, realizarase no tempo equivalente a
profesorado. outra clase (50 minutos).
É importante tamén mencionar que a
formación en canto á axeitada xestión de AVALIACIÓN
residuos non é unha cuestión específica da
escola, polo que a información e participación A través das actividades propostas, o
do ámbito familiar será de gran apoio para que profesorado poderá avaliar os coñecementos
os escolares interioricen as boas prácticas cos que contan os alumnos en materia de
medioambientais. xestión e tratamento de residuos por parte de
SOGAMA.
METODOLOXÍA
A presente guía está deseñada e enfocada
cara a formación previa do alumnado antes da
visita á infraestrutura industrial de Sogama. O
emprego da mesma permitirá que os escolares
afiancen coñecementos básicos sobre os
residuos e a súa axeitada separación, así como
sobre o labor de Sogama.
A guía débese abordar mediante unha lectura
comprensiva da mesma na que participen
profesor e alumnos, constituíndose no primeiro
achegamento ás instalacións desta entidade
pública.
A realización das actividades propostas na
última parte deste documento servirá para
asimilar e relacionar a información aportada.
www.sogama.es

5. CONTIDOS
CONCEPTOS BÁSICOS ¿Cantos residuos urbanos se producen e de
que están compostos?
¿Que é SOGAMA? O aumento do nivel de vida e as prácticas de
SOGAMA é unha empresa pública autonómica, consumo vinculadas á adquisición de produtos
creada no ano 1992 e participada nun 51% pola de “usar e tirar” supuxeron a transformación
Xunta de Galicia e no 49% restante polo grupo dos hábitos de comportamento da poboación,
Gas Natural. sen ter en conta a repercusión sobre o medio
ambiente (contaminación, esgotamento de
A prioridade de SOGAMA é a xestión e o recursos naturais...), dando lugar a
tratamento sostibles dos residuos urbanos modificacións na xeración e composición dos
producidos en Galicia. residuos urbanos.
SOGAMA participa tamén en actividades Segundo o novo Plan de Xestión de Residuos
destinadas á protección e conservación do Urbanos de Galicia 2010-2020 (en exposición
medio ambiente en xeral. pública), en Galicia xéranse 1,216 quilogramos
de residuos urbanos por habitante e día, o que
¿Que son os residuos? supón que cada un de nós orixina unha media
de 444 quilogramos ao ano de residuos.
Un residuo é “calquera substancia ou obxecto
do que o seu posuidor se desprenda ou teña a
A composición media dos residuos urbanos en
intención ou obriga de desprenderse”.
Galicia, segundo o citado Plan, é a reflectida
no seguinte gráfico.
¿Que son os residuos urbanos?
Os residuos urbanos son “aqueles xerados nos
domicilios particulares, comercios, oficinas e
OUTROS FRACCIÓN ORGÁNICA
servizos, así como todos aqueles que non 15,43% 41,63%
teñan a cualificación de perigosos e que, pola VOLUMINOSOS
súa natureza ou composición, sexan 4,22%
asimilables aos producidos nos anteriores VIDRO
6,35%
lugares ou actividades”.
Teñen tamén a consideración de residuos
urbanos os seguintes:
PAPEL E CARTÓN
17,65%
· Os residuos procedentes da limpeza de vías ENVASES LIXEIROS
públicas, zonas verdes, áreas recreativas e 14,72%
praias.
· Animais domésticos mortos, así como mobles,
utensilios e vehículos abandonados.
· Residuos e escombros procedentes de obras
menores de construción e reparación
domiciliaria.
www.sogama.es

6. CONTIDOS
Os “tres erres”
Un dos maiores retos que existen na actualidade é atopar unha solución á acumulación e eliminación
dos residuos, para deter e cambiar a tendencia crecente dos últimos anos caracterizada pola excesiva
produción dos mesmos. O principal instrumento neste sentido é a aplicación da estratexia dos “3 erres”:
- REDUCIR: implica cambiar a conduta cotiá para
xerar unha menor cantidade de lixo. Debemos
adoptar hábitos de “non desperdicio”,
incrementando o emprego de envases
retornables, rexeitando as bolsas plásticas da
compra non biodegradables, evitando
produtos de usar e tirar...
- REUTILIZAR: consiste en empregar as cousas en
varias ocasións tentando darlles a máxima utilidade
antes de convertelas nun residuo. Hai obxectos que
poden ser empregados por outras persoas (libros,
roupa...), e outros teñen usos alternativos (botellas,
tarros, caixas de cartón...), o que supón utilizalas
para usos non previstos nun primeiro momento.
- RECICLAR: significa aproveitar os materiais contidos nos
residuos para fabricar novos produtos,
contribuíndo deste xeito á preservación dos
recursos naturais e ao aforro do consumo de auga
e enerxía. A reciclaxe dos residuos urbanos
precisa da colaboración previa dos cidadáns nos
mecanismos de recollida selectiva, separándoos por
tipoloxías e depositándoos nos diferentes colectores.
SOGAMA engade un cuarto “R”, que é a Recuperación enerxética da parte non reciclable dos residuos,
permitindo transformala, dunha forma limpa e respectuosa co medio ambiente, en enerxía eléctrica.
Planta Termoeléctrica
www.sogama.es

7. CONTIDOS
MODELOS DE XESTIÓN E TRATAMENTO Neste modelo, os envases lixeiros sepáranse
para enviar aos centros recicladores, e os
DE RESIDUOS EN GALICIA residuos que non poden ser reciclados
aprovéitanse para xerar enerxía eléctrica
O sistema de xestión e tratamento de residuos renovable (valorización enerxética).
urbanos maioritario en Galicia é o modelo
SOGAMA, asociado ao Complexo En Galicia existen ademais outras dúas plantas
Medioambiental de Cerceda e á rede de de tratamento que están orientadas a un
Plantas de Transferencia distribuídas polo modelo de recollida diferenciada de residuos
conxunto do territorio galego. A este sistema orgánicos e residuos inorgánicos. Trátase das
están adheridos 294 concellos galegos, que plantas de:
supoñen arredor do 82% dos residuos urbanos
producidos na nosa Comunidade. · Nostián, que xestiona os residuos urbanos da
cidade de A Coruña e área metropolitana
Este modelo supón a recollida diferenciada dos (Consorcio de As Mariñas), aglutinando a un
envases lixeiros (colector amarelo) e da total de 9 concellos.
fracción resto (colector xenérico), a maiores da
recollida selectiva doutros materiais (envases · Lousame, que xestiona os residuos urbanos
de vidro, papel e cartón, pilas, voluminosos...). de 9 concellos que constitúen a
Mancomunidade de Concellos da Serra do
Barbanza.
1· Modelo SOGAMA
2· Modelo Nostián
3· Modelo Lousame
www.sogama.es

8. CONTIDOS
MODELO SOGAMA
Os concellos participantes no modelo SOGAMA dispoñen de distintos colectores para a recollida selectiva:
COLECTORES RESIDUOS CONDICIÓNS DE DEPÓSITO
ENVASES DE VIDRO Sen tapóns, cortizas ou tapas
- Botellas de vidro Non depositar lámpadas, espellos,
- Tarros e frascos de vidro cristais de ventás, louza ou vasos
Colector vidro
PAPEL E CARTÓN
- Envases / caixas de cartón Sen bolsas de plástico
- Bolsas de papel Sen papeis ou cartóns sucios
- Papel de envolver limpo Sen grapas, espirais...
- Follas, xornais, revistas, cadernos...
Colector papel/cartón
ENVASES LIXEIROS Non depositar residuos que non sexan
- Botellas e botes de plástico envases (bolígrafos, xoguetes...)
- Envoltorios de plástico ou aluminio nin envases de residuos industriais,
- Latas de conserva e bebida hospitalarios ou perigosos (botes de
- Briks de zume, leite... pintura, medicamentos, latas de
- Bandexas de porexpan ou cortiza branca aceites de coche.)
Colector amarelo
RESTO
- Residuos orgánicos Non depositar materiais que dispoñen
- Cueiros, compresas ou papeis sucios dun proceso de recollida selectiva
- Outros residuos sen un proceso nin residuos voluminosos
de recollida selectiva
Colector xenérico
Os residuos que os cidadáns depositan nos tren ou camión, e en axeitadas condicións
colectores habilitados na vía pública son hixiénicas e de seguridade, ao Complexo
recollidos de xeito separado polos propios Medioambiental de Cerceda.
concellos ou empresas designadas,
transportando os envases de vidro e o papel e Ademais dos colectores instalados na rúa,
cartón directamente aos centros de reciclaxe. moitos dos Concellos contan cunhas
instalacións chamadas “puntos limpos”, nas
Os residuos dos colectores amarelos e cales os cidadáns poden depositar residuos
xenéricos (estes últimos habitualmente de cor que precisan dunha xestión específica, ben
verde) trasládanse por parte dos servizos de polo seu tamaño (residuos voluminosos) ou
recollida municipal á planta de transferencia pola súa composición (pilas, fluorescentes,
máis próxima, onde se traspasan a colectores aceites, disolventes e outros residuos
de maior capacidade para desprazalos, por perigosos).
www.sogama.es

9. CONTIDOS
REDE DE PLANTAS DE TRANSFERENCIA
Actualmente, o territorio galego conta con 37 plantas de transferencias, das cales un total de 20
están baixo a titularidade de SOGAMA.
As plantas de transferencia son instalacións de funcionamento moi sinxelo. A súa operación realízase
en catro fases:
Fase I: O camión de recollida domiciliaria Fase II: Unha vez situado na posición correcta,
accede ao recinto e, despois de ser pesado, realiza a descarga dos residuos sobre a tolva.
sobe ata un andar superior.
Fase III: Un sinxelo émbolo introduce os RU no Fase IV: Finalizada a descarga a instalación
colector, sen empacamento nin apertura de queda pechada esperando a chegada do
bolsas ou calquera outra manipulación. seguinte camión de recollida.
www.sogama.es

10. CONTIDOS
COMPLEXO MEDIOAMBIENTAL DE CERCEDA
O Complexo Medioambiental de SOGAMA en
Cerceda ten unha capacidade de tratamento
de entre 500.000 e 550.000 toneladas de
residuos ao ano, contando -entre outras- coas
seguintes instalacións:
· Planta automatizada de clasificación de · Planta Termoeléctrica:
envases lixeiros: Nesta instalación aprovéitase o CDR obtido
É a única instalación do Complexo onde se para a xeración de enerxía eléctrica. A
xestiona a bolsa amarela. Os residuos tecnoloxía empregada é de alta eficiencia e
procedentes dos colectores amarelos (bolsa garante que os niveis de emisión á atmosfera
amarela) descárganse e son clasificados estean moi por debaixo dos límites legais,
mecanicamente segundo os diferentes tipos de garantindo un proceso totalmente respectuoso
materiais: aluminio, ferro, briks e os diferentes co medio ambiente e a saúde das persoas.
plásticos. Unha vez separados, pasan pola
inspección dos traballadores para corrixir Esta instalación conta cunha potencia
posibles erros, sendo inmediatamente instalada de 50 MW, e produce enerxía
prensados e embalados para remitir aos eléctrica suficiente para abastecer 100.000
centros de reciclado. vivendas.
· Planta de Elaboración de Combustible Ademais, o Complexo conta cunha serie de
Derivado de Residuos: instalacións auxiliares como a planta de
É onde se reciben os residuos depositados coxeración, as balsas de pluviais, tres
pola cidadanía nos colectores xenéricos (bolsa depuradoras, un depósito controlado para as
negra), introducíndoos nuns fosos de grandes cinzas resultantes da valorización enerxética, e
dimensións. Aquí, tras separar mecanicamente outro depósito para as escouras.
os metais (ferro e aluminio), comeza un
proceso de acondicionamento (triturado e
secado) dos residuos non reciclables para
convertelos nun combustible, o Combustible
Derivado de Residuos (CDR), que se emprega
despois na Planta Termoeléctrica.
www.sogama.es

11. CONTIDOS
RECICLAXE DOS ENVASES LIXEIROS
Para acadar unha boa reciclaxe dos envases O plástico é un material altamente reciclable,
lixeiros (bolsa amarela) é moi importante a permitindo un aforro considerable de petróleo,
correcta separación en orixe, pois o proceso de aínda que non todos os plásticos son iguais. Na
reciclaxe realízase segundo os distintos tipos seguinte táboa recóllense os principais tipos
de materiais. de plástico de uso doméstico e os seus usos.
PRINCIPAIS TIPOS DE PLÁSTICO DE USO DOMÉSTICO
SÍMBOLO DENOMINACIÓN OBXECTOS ORIXINAIS OBXECTOS RECICLADOS
Sacos de durmir, anoraks,
1 Botellas de
Polietileno Tereftalato alfombras, caixas,
bebidas carbónicas
solas de zapatos...
PET
Sacos industriais,
2 Produtos de limpeza
Polietileno de Alta Densidade envases de deterxentes,
e envases de cosméticos
cubos, bidóns...
PEAD
Botellas de produtos de
3 Canalizacións, fibras,
Policloruro de vinilo limpeza, xampú, aceites,
solas e perfís...
embalaxes...
PVC
4 Polietileno Bolsas, películas, Bolsas para o lixo,
de Baixa Densidade sacos, bidóns... canalizacións de rego, perfís...
PEBD
5
Polipropileno Tapóns Caixas
PP
6 Poliestireno Vasos, tarros e embalaxe Bandexas, papeleiras
PS
O aceiro e o aluminio, que conteñen os Os briks son envases formados por unha
envases metálicos, son materiais reciclables lámina múltiple que pode combinar tres tipos
polo que se envían aos centros recicladores de materiais (plástico, cartón e aluminio) e que
onde se transforman en materia prima. O se poden aproveitar conxuntamente (para a
aproveitamento destes metais é amplo e deles fabricación de aglomerado para mobiliario) ou
pódense obter tubos de escape, bombonas de de forma separada (aproveitando o cartón para
gas, estantes, novas latas, parafusos, fabricar bolsas, sacos e cartón ondulado).
bicicletas, motores...
www.sogama.es

12. CONTIDOS
MATERIAIS E RECURSOS
Nos seguintes enlaces pódese ampliar a información tratada na presente guía:
www.sogama.es http://sirga.medioambiente.xunta.es
www.ecoembes.com www.ecovidrio.com
www.ecopilas.es www.marm.es
www.sigre.es www.sogarisa.es/
Únete á rede social de Sogama no eido da educación ambiental.
Interésanos a túa opinión.
Apúntate aquí.
www.sogama.es

13. ACTIVIDADES
ACTIVIDADE 1
Nome da actividade:
Revisando o barrio
Lugar de realización:
Contorno do alumno
Explicación da actividade:
¿Reparaches algunha vez na cantidade e variedade de
medios que son necesarios para recoller o noso lixo? Na clase comentaredes o atopado por cada un,
¿E na mala utilización que se fai deles? analizando a situación. ¿Son moitos medios? ¿Utilízaos
todo o mundo? ¿Cantos colectores diferentes
Fai un esquema das rúas que hai en torno á túa casa atopáchedes?
no teu caderno. Mentres camiñas por elas, sitúa no
plano cada un dos elementos relacionados cos Facede unha recompilación das novas que aparezan
residuos que atopes. Ademais, anota nunha lista que nos xornais relacionadas cos residuos. ¿Cales son as
residuos atopas fóra dos colectores ou tirados polo problemáticas detectadas?
chan
ASPECTO CANTIDADE
Papeleiras
Colectores amarelos
Colectores xenéricos
Colectores azuis
Colectores verdes tipo iglú
Outros colectores
Lixo fora dos colectores
Lixo no chan
Vertedoiros incontrolados
Traballadores do servizo de limpeza
Camións de recollida
...
www.sogama.es

14. ACTIVIDADES
ACTIVIDADE 2
Nome da actividade:
¿Cal é a vida dos residuos?
Lugar de realización:
Aula
Explicación da actividade:
¿Por que son un problema os residuos? ¿Sabes o Deixade as caixas nalgún lugar da aula durante polo
que é un residuo biodegradable? ¿Canto tarda un menos un mes. Pasado este tempo, desenterrade os
plástico en degradarse dende que o tiras? ¿E un residuos para comprobar o seu estado e comparalos
papel? co momento no que foron enterrados.
Preparade coa axuda do profesor unhas caixas de ¿Por que se transforman de xeito diferente?
zapatos ou macetas cheas de terra húmida. Deixádeos algún tempo máis para avaliar a súa
Enterrade en cada unha un residuo diferente: un evolución.
envase de iogur plástico, unha monda de plátano, a
folla dunha revista, un tarro de vidro e unha lata de Finalmente, buscade en internet o tempo que precisa
refresco. Podedes fotografar os residuos antes de cada un dos residuos enterrados para degradarse
enterralos. completamente.
ACTIVIDADE 3
Nome da actividade: Lugar de realización:
Consumimos residuos Casa e aula
Explicación da actividade: Facede unha posta en común cos datos de toda a
Como puideches comprobar, debido ao noso cambio clase. ¿Cantos envases dos que mercaches eran
de vida e de hábitos de consumo cada vez xeramos realmente necesarios? ¿Cales son os materiais máis
máis residuos. ¿Cales cres que son os residuos que habituais? ¿Son biodegradables ou de longa
máis xeramos? ¿Cal é a causa? descomposición? ¿Que podes facer para evitar eses
residuos? ¿Cales son as materias primas?
Acompaña ós teus pais a facer a compra. Ao chegar
á casa e sacar as cousas das bolsas, anota para A partir do anterior, fai unha redacción na que
cada produto: expoñas a problemática que supón o consumo de
-Os residuos que se xeran nada máis chegar á casa. envases, tanto pola súa fabricación como pola súa
-Outros residuos que se xerarán no momento do seu abundancia e posterior xestión como residuo.
consumo.
www.sogama.es

15. GLOSARIO DE TERMOS
· Biodegradable: · Recollida selectiva:
Que pode ser descomposto polas bacterias e Sistema de recollida separada dun
outros organismos da natureza. determinado tipo de residuo susceptible de
reciclar ou valorizar independentemente do
· Cinza: resto.
Residuo pulverulento dunha combustión
formado polas substancias minerais non · Residuo perigoso:
volátiles presentes no combustible. Residuo sólido, líquido ou gasoso que conteña
algunha substancia que pola súa composición,
· Colector: presentación ou posible mestura ou
Recipiente de metal ou plástico disposto para o
combinación poida significar un perigo
depósito de residuos e a súa recollida.
presente ou futuro, directo ou indirecto, para a
· Escouras: saúde humana e o entorno.
Referido á incineración de residuos, son os
residuos sólidos (pedras, vidros, cerámica...)
· Retornable:
Que se pode volver a levar ao sitio de onde
que non arden na caldeira.
saíu.
· Foso: · Tratamento de residuos:
Concavidade ou fondura que serve de almacén
Operación ou conxunto de operacións de
temporal dos residuos procedentes da bolsa
cambio das características físicas, químicas ou
negra.
biolóxicas dun residuo para reducir ou
· Hábito: neutralizar as substancias perigosas que
Acción que se realiza de xeito regular e por contén, recuperar materias ou substancias
costume, normalmente pola frecuente valorizables, facilitar o uso como fonte de
repetición da mesma. enerxía ou favorecer a súa eliminación.
· Materiais férricos e materiais alumínicos: · Valorización:
Son aqueles nos que o ferro ou o aluminio Considérase o procedemento que permite o
constitúen o seu elemento principal, podendo aproveitamento dos recursos contidos nos
presentar ademais outros elementos. residuos sen poñer en perigo a saúde humana
e sen empregar métodos que poidan causar
· Materia orgánica: dano ao medio ambiente.
En relación cos residuos, restos de alimentos
de orixe animal ou vexetal facilmente · Vertedoiro:
fermentables e susceptibles de compostar, é Lugar final de disposición dos residuos, ao cal
dicir, de transformar en abono natural. só deberían chegar residuos que non puideran
ser reutilizados, reciclados ou valorizados.
· Medio ambiente:
Conxunto de circunstancias físicas, culturais, · Xestión de residuos:
económicas e sociais nas que vive unha persoa Conxunto de operacións encamiñadas a dar
ou unha poboación. aos residuos xerados o destino global máis
adecuado desde a dimensión ambiental,
económica e social. Comprende as operacións
de depósito previo, recollida, transporte,
almacenamento temporal, aproveitamento,
valorización e eliminación.
www.sogama.es

16. RECOMENDACIÓNS PARA VISITAR SOGAMA
As principais indicacións que debedes ter en Ademais:
conta á hora de visitar as instalacións de
Sogama son as seguintes: · O condutor do autobús debe aparcar o
vehículo fronte ás oficinas do Complexo, sen
· Traede calzado pechado, senón non molestar ao tránsito doutros vehículos. No
poderiades acceder ás mesmas. recinto do Complexo, o autobús non pode
circular a máis de 30 km/h.
· Apagade os móbiles, pódense deteriorar.
· Non está permitido fumar na visita ás
· No percorrido polas instalacións non podedes
instalacións
comer, nin beber, nin fumar.
· En caso de que algunha persoa portase
· Seguide en todo momento as instrucións dos
marcapasos e/ou aparatos similares, ten que
guías de Sogama.
comunicarllo ao guía da visita antes do inicio
· Daránsevos medidas de protección, que tedes desta e seguir as súas indicacións.
que empregar e devolver en bo estado. Nas
instalacións é obrigatorio o uso de casco e
chaleco, agás dentro do autobús.
· Se no percorrido vos perdedes e desligades
do grupo, comunicádeo ao primeiro traballador
que encontredes.
· Non toquedes/manipuledes ningún obxecto
das instalacións. Está prohibido tocar residuos
ou sacar estes fóra do Complexo.
· Non toquedes nin vos acheguedes a equipos
e vehículos en movemento.
· Non vos situedes baixo cargas suspendidas.
www.sogama.es