San andres faila

1. SAN ANDRES
FAILA
KALIFORNIA
UNAI EGINO ETAIRATI OZKOIDI
AURKIBIDEA

2. 1. NON DAGO KOKATUA
2. NOLA SORTU ZEN FAILA
3. EGONDASKO LURRIKARAK
4. BITXIKERIAK
5. BIBLIOGRAFIA
1. NON DAGO KOKATUA
San Andres faila edo San Andresko faila Ipar Amerikako eta Ozeano Bareko plaken arteko
muga transformatzailean dagoen faila bat da.
Kalifornia zeharkatzen du (Mexikoko Kalifornia Beherea estatua eta Ameriketako Estatu
Batuetako Kalifornia estatua), gutxi gorabehera ipar-hego norabide orokorra duela. Oso faila
ezaguna da, lurrikara handiak sortu dituelako eta lurrikara horiek kalte ugari eragin dutelako.
Ozeano Bareko plaka Kaliforniako golkotik San Andres failaren iparralderantz doanez,
50.000 urtetan Kaliforniako penintsula Mexikotik bananduko dela aurreikusi da (6 cm
banantzen da urtean) eta iparralderantz mugituko dela. 50 milioi urteren buruan Alaska
aurrean egongo dela kalkulatu da.
Kaliforniako penintsula faila honen ondorioz sortu zela diote. Fenomeno beraren ondorioz
Los Angeles eta San Franciscoko badia (failaren alde banatan daude) elkartzen ari dira,
urteko 4,5 cm-ko abiaduraz. Begi hutsez mugimendu hori ezin da hauteman, baina kalteak
egin ditu hainbat ingeniaritza lanetan, adibidez akueduktuetan, zubietan, errepideetan eta
etxeetan.
2.NOLA SORTUZEN FAILA

3. Munduko faila geolokiko arriskutsuena da, bertan bizi den gendea mehatsupean bizi dira,
edoizen momentutan haien bizitokia desgertu ahal delako (Kaliforniako Taft hiriarian dago
kokatua)
Faila honen sorreram gutxi gora behera duela 30 milio urteren atzean kokatzen da,
Kaliforniako kostan, AEB, eta hego kalifornia, Mexikon, subdukzio zona bat zegoen,
zeinetan bazter ozeanikoan, antzinako Fallarón placa, suntsitua izan zen eta
Norteamerikako plakaren sartu zen.
Denboraren poderioz, Fallarón plaka subduzituz joan zen eta bitan banatu zen, oraingo
Cocos plaka, Ertamerikako kosten aurrean eta San Juan de Fucako plakan.
Fallarón plaka desargertzean, Ipar amerikako plakaren azpian sartuz joan zen, eta
kontaktuak jarri ziren bigarren plaka batekin, ozeano bareko plakarekin, haien arteko forma
aldantzen. Lehenengo subzukzio zona, faila tranformakor batean bihurtu zen, antzinako
Fallarón plaka eta ozeano bareko plakak bereizen.
Faila transformakor hau eboluzionatzen joan zen San Andreaseko faila bilakatu arte,faila bat
lurraldeko geologia markatzen duena eta bere extensioa beste faila taldeak sortzen ditu
kaliforniako golforaino iristen direnak,leku bat non lurrikarak ugariank diren,adibidez
Mexicali-n gertatutakoa 2010.

5. 1906ko San Franciscoko lurrikara handia, nagusiki AEBetako San Francisco hiria 1906ko
apirilak 18an astindu zuen lurrikara boteretsu bat izan zen. Lurrikara 7,9 magnitudekoa izan zen
Richter eskalan eta bere epizentroa, Ameriketako Estatu Batuetako Geologia Zerbitzuko adituen
arabera, Daly Cityko kostaldean eta San Francisco hegomendebaldean zegoen.
Dardara nagusiak goizeko 05:12etan hasi ziren San Andres fallan zehar. Ozeano Bareko
kostaldean sentitu zen Oregondik Los Angeleseraino, eta barnealderantzNevadaraino sentitu
zen. Honen ondoren, lurrikararen ondoren Ameriketako Estatu Batuetako hondamendirik
handienatzat hartzen den sute bat gertatu zen.
Hasiera batean, hildakoak 478 pertsona izan zirela esan zen, baina, gaur egun, hondamendi hori
askoz hondagarriagoa izan zela ezagutzen da, eta garaiko autoritateek gutxietsi egin zutela,
batez ere txinatar biztanleak bizi ziren tokietan. Gutxi gora-beherako zenbakiek 3000 hildako
inguru aipatzen dituzte, horietako gehienak San Francisco hiri barnean, baina 189 hildako ere
egon ziren San Franciscoko badiako beste toki batzuetan. Lurrikarak eragina izan zuen beste
toki garrantzitsuetako batzuk Santa Rosa, San Jose eta Redwood Cityko eremua eta Stanford
Unibertsitatea izan ziren.
400.000 biztanletik 225.000 eta 300.000 artean etxerik gabe geratu ziren lurrikararen ondorioz.
Biztanle horien erdia Oaklandeko badiako beste aldean babestu ziren. Garaiko egunkariek
Golden Gateko Parkea, Pahandle auzoa eta Ingleside eta North Beach arteko hondartzak
inprobisatutako dendezestaliak egon zirela aipatu zuten. Ondoren gertatu zen sutearen ondorioz
lurrikararen beraren ondoriozbaino hildako gehiago egon ziren, lurrikara hau, hamazazpi urte

6. beranduago, 1923koirailak 1ean Japoniako Yokohama eta Tokio hiriak suntsitu zituen Kantōko
Lurrikara Handiaren oso antzekoa izan zelarik. Han, sute handiaren suak lurrikarak berak baino
hildako gehiago eragin zituen.
Kaliforniako hegoaldean lurrikararik handiena orain dela 150 urte izan zen
1857.Lurrikara hau, 1857-ko urtarrilaren 9-an gertatu zen, 7,9 graduko lurrikara izan
zen Richter eskalan eta kaliforniako hegoaldean gertatu egin zen.Lurrikara hau 2
minutu iraun zituen eta hildakoak gutxi izan ziren, epizentroa urbanizazioatatik
hurrun gertatu zelako, Parkfield-en hurbil.
Iparralderago, egondako lurrikararik handiena orain dela 300 urte gertatu izan zen
1690 urtean.Hau, coachella bailaran gertatu egin zen, 7,7 gradukoa izan zen Richter
eskalan eta ez zituen izan kalte handiak gertatutako lekuan ez zegoelako biztanlerik.
3. EGON DIREN LURRIKARAK
● 2008ko otsailaren 8an 5.4 magnitudeko(Richter eskalan) lurrikara egon zen goizeko
11:40an, Mexicalin, Behe Californian.2008ko otsailaren 11an 10:29etan Mexicalin 5
magnitudko lurrikara egon zen, Cerro Prieto sumendian.Egun horretan bertan
20:32etan 5.1 magnitudeko lurrikara bat egon zen,Cerro Prieton bertan, eta
otsailaren 8tik otsailaren 22ra arte 600 erreplika inguru neurtu ziren
Mexicalin.Azkenengo lurrikara esanguratsu edo gogorra, 5.7magnitudekoa, sumendi
horren ondoan izan zuen epizentroa.
● 2008ko uztailaren 29an 11:47etan 5.4 magnitudeko lurrikara gertatu zen Los
Angelesen.
● 2009ko abenduaren 30ean 5.9 magnitudeko lurrikara bat gertatu zen Mexicalin eta
35 segundu iraun zuen eta Tecaten, Tijuanan, Mexicalin, Ensenadan, Caléxicon, San
Luis Río Coloradon eta El Centron. Egun horretan bertan 5.1 magnitudeko erreplika
bat neurtu zen, nahiz eta ez ziren erregistratu kalte ezta galera materialik.
● 2010eko apirilaren 4ean, igandean, 7.2 magnitudeko lurrikara gertatu zen ,
epizentroa Laguna Saladan zuelarik (Mexicali eta San Felipe artean).233 zauritu
egon ziren eta 2 hildako. Lurrikara Estatu Batuetako Hegoaldeko hainbat hirietan
nabaritu zen, hala nola
● San Diego, Phoenix, Las Vegas, Los Angeles, eta baita Tijuana, Playas de Rosarito,
Tecate eta Ensenadako iparraldean(Behe Californian) 7.0 magnitudearekin, San Luis
Río Colorado eta
Puerto Peñascon (Sonoran).4 erreplika gogor erregistratu ziren,
horietako 3 egun berean , 5,3, 5,1 eta 5,7 magnitudekoak eta 5.5 ,
magnitudeko beste bat apirilaren 8an.
● 2010eko urriaren 20an 11:53ean 6.9 gradutako magnitudeko
lurrikara gertatu zen Culiacán eta Los Mochis, La Paz eta inguru
hauetako beste leku batzuetan.
● 2011ko irailaren 19an Guatemalan, El Salvadorren eta

7. Hondurasen mugimendu gogorrak nabaritu ziren, eta leku
kaltetuena Santa Rosa izan zen , Guatemalako departamentuan,
3hildako eta 12 desagertuekin.
● 2014an Napan eta Sonoman gertatu zen, eskalan 6koa izan zen eta hildako bat eta
220 zauritu
4.BITXIKERIAK
Faila honen inguruan pelikula eta dokumental asko egin dira, eta aurkitu ditugun batzuk
jarriko ditugu.

8. ● https://www.youtube.com/watch?v=TF8j9oIWKHo DOKUMENTALA
● https://www.youtube.com/watch?v=lAHwKZEg_hQ SAN SANDRAS PELIKULA
● https://www.youtube.com/watch?v=ialyuoLEMr8 DOKUMENTALA
● https://www.youtube.com/watch?v=hJw5XwtPB7c DOKUMENTALA
5. BIBLIOGRAFIA
● (http://www.pangeados.com/2011/12/falla-de-san-andres-esperando-al-big.html)
● https://es.wikipedia.org/wiki/Falla_de_San_Andr%C3%A9s
● https://es.wikipedia.org/wiki/Terremoto_de_San_Francisco_de_1906
● https://en.wikipedia.org/wiki/1857_Fort_Tejon_earthquake
● https://www.youtube.com/watch?v=8Oh5WRKZrM8
GALDETEGIA
Ze faila mota da san andreas?
a) Subdukziozkoa
b) Transformakorra
c) Konberjenteak
Ze bi plaken harteko kontaktuaren bidez sortzen da faila?
a) Ozeano indikokoa eta ipar amnerikakoa
b) Ozeano barekoa eta hego amerikakoa
c) Ozeano barekoa eta nazcako plaka
d) Ozeano barekoa eta ipar amerikakoa
Ze mugimenduren ondorioz suertatzen dira failaren lurrikarak?
a) Ipar(ozeano bareko plaka)-Hego(ipar-amerikako plaka)
b) Ekialde(Ipar-amerikako plaka)-Mendebalde(Ozeano bareko plaka)
c) Ipar(Ipar-amerikako plaka)-Hego(ozeano bareko plaka)