Artykuł dotyczący przezskórnej elektrolizy Epte® i jej zastosowania w rehabilitacji oraz leczeniu tendinopatii.

1. 54 › www.praktycznafizjoterapia.pl ‹
›Obecnie przyjmuje się, że proces degeneracji
ścięgna jest związany z niepowodzeniem goje-
nia się. Tradycyjny model opisujący degenera-
cję ścięgna jako proces zapalny – tendinitis – jest błędny
z uwagi na brak komórek stanu zapalnego w zdegenero-
wanym ścięgnie w obliczu zmian w budowie kolagenu,
jego grubości i zmian śluzakowatych, dlatego bardziej
odpowiedni wydaje się termin tendinopatia. Histologicz-
nie tendinopatię cechują zmiany funkcjonalne w teno-
cytach, degeneracja kolagenu, hiperwaskularyza-
cja i proliferacja substancji podstawnej. Tenocyty tracą
swój podłużny kształt, stają się okrągłe, a w ich wnę-
trzu dochodzi do zwiększenia ilości retikulum endopla-
zmatycznego. Znacznie zwiększa się ilość protoglika-
nów, zwłaszcza agrekanu i biglikanu. Dochodzi do zmian
w macierzy zewnątrzkomórkowej, ilość kolagenu typu III
wzrasta w stosunku do kolagenu typu I, który jest bar-
dziej gęsty i odporniejszy na rozciąganie. Kolagenazy
z rodziny metaloproteinaz (metalloproteinases – MMP)
odgrywają kluczową rolę w mechanizmie powstawania
tendinopatii. W zdegenerowanym ścięgnie następuje
zachwianie balansu pomiędzy MMP a ich tkankowymi
inhibitorami (tissue inhibitor of metalloproteinase – TIMP).
W przypadku nadmiernego przeciążenia ścięgna docho-
dzi do nadmiernej aktywności MMP powodujących dege-
nerację błony podstawnej kolagenu, przez co fibroblasty
tracą umiejętność poczucia przenoszenia sił.
Zachowawcza rehabilitacja tendinopatii najczęściej
obejmuje program złożony z odpoczynku, krioterapii,
elektroterapii, fali uderzeniowej, laseroterapii, terapii
manualnej, stosowania leków przeciwzapalnych lub iniek-
cji steroidowych. Brakuje dowodów naukowych na istnie-
nie przewagi efektywności każdej z wymienionych metod
nad inną. W ostatnim dziesięcioleciu pojawiła się nowa,
minimalnie inwazyjna metoda wykorzystująca prąd gal-
waniczny (PG) i igłę do akupunktury z obiecującymi wyni-
kami klinicznymi – przezskórna elektroliza (PE).
EFEKT ELEKTROCHEMICZNY
Od dawna wiadomo, że aplikacja prądu galwanicznego
na słoną wodę powoduje reakcję chemiczną nazywaną
elektrolizą – rozkład wody (H2
O) i chlorku sodu (NaCl)
na ich podstawowe chemiczne składowe. Ludzkie ciało
składa się w 80% z wody i wykazuje identyczne zachowa-
nie w reakcji na przepływ prądu galwanicznego. Prąd gal-
waniczny powoduję reakcję elektrochemiczną – wędro-
wanie jonów Na+
do katody i jonów Cl–
do anody. Pod
katodą jony Na+
reagują z wodą (H2
O), formując wodo-
rotlenek sodu (NaOH) i wodór w postaci gazu (H2
), pod
anodą jony Cl–
reagują z wodą (H2
O), tworząc kwas chlo-
rowodorowy (HCl) i resztę wodorotlenową (OH–
). Produkty
elektrolizy powodują zmianę pH pod anodą na kwasowe
i katodą na zasadowe. Jeśli prąd galwaniczny przepływa
odpowiednio długo bezpośrednio przez zdegenero-
waną tkankę ścięgna, zmiana pH powoduje jej drażnie-
nie. Nagromadzenie wodorotlenku sodu pod elektrodą
aktywną, tj. katodą, stymuluje wzrost PO2
, fagocytozę i bio-
logiczną aktywację mechanizmu regeneracji ścięgna.
PRZEZSKÓRNA
ELEKTROLIZA EPTE®
JAKO INNOWACYJNA METODA
LECZENIA TENDINOPATII
Adam Michoński
U pacjentów z tendinopatią w ramach rehabilitacji warto rozważyć przezskórną
elektrolizę. Ta minimalnie inwazyjna metoda pozwala na wytworzenie
kontrolowanego stanu zapalnego w zmienionym zwyrodnieniowo
ścięgnie, które utraciło zdolność do regeneracji, i w ten sposób
stymulowanie organizmu do wytworzenia nowych tkanek.

2. 55› grudzień 2017 ‹
Z praktyki gabinetu

3. 56 › www.praktycznafizjoterapia.pl ‹
POBUDZENIE CZYNNIKÓW WZROSTU
LUB APOPTOZA
Przezskórna elektroliza indukuje proces apoptozy komórek
poprzez zwiększenie ekspresji białek Smac/DIABLO oraz
zwiększenie ilości cytochromu C na ścieżce kaspazy. PE
wywołuje wzrost ekspresji: czynnika wzrostu śródbłonka
naczyniowego (vascular endothelial growth factor –
VEGF), receptora czynnika wzrostu śródbłonka naczy-
niowego 2 (VEGFR-2), receptora czynnika wzrostu śród-
błonka naczyniowego 1 (VEGFR-1), receptorów aktywo-
wanych przez proliferatory peroksysomów γ (peroxisome
proliferator-activated receptor – PPAR-γ). Aktywacja
PPAR-γ i wzrost ekspresji VEGFR-2, VEGRF-2, VEGF świad-
czy o działaniu przeciwzapalnym i uruchomieniu mechani-
zmu angiogenezy.
GALWANOTAKSJA
Przezskórna elektroliza powoduje galwanotaksję, czyli
migrację komórek w obszarze przepływu prądu. Na skutek
działania PG w kierunku katody podążają neutrofile, fibro-
blasty, limfocyty i mastocyty. Oddziaływanie PG przez igłę
na zdegenerowane ścięgno zwiększa przepuszczalność
błon komórkowych fibroblastów dla wapnia, który indu-
kuje ekspozycję dodatkowych receptorów insulinowych
na powierzchni błony komórkowej, pozwalając insulinie
na przyłączenie się. Zwiększenie działania insuliny powo-
duje syntezę DNA i nowego kolagenu. Przepływ PG przy-
ciąga również tenoblasty, stymulując ich proliferację i syn-
tezę kolagenu.
MECHANOTRANSDUKCJA
W trakcie PE zachodzi mechanotransdukcja. Rotacje igły
„nawijają” tkankę łączną, rozciągając błony komórko-
we fibroblastów, co pobudza zawarte w niej integryny.
Integryny oddziałują poprzez cytoszkielet na jądro komór-
kowe, zwiększając ekspresję genów i prowadząc do syn-
tezy nowego kolagenu oraz wydzielania go do macierzy
zewnątrzkomórkowej.
PROCEDURA LECZNICZA
Procedura PE polega na wprowadzeniu igły do akupunk-
tury w ścięgno (zdj. 1), zaaplikowaniu mikroprądu galwa-
nicznego za pomocą urządzenia do przezskórnej elek-
trolizy EPTE® składającego się z jednostki centralnej,
żelowej anody oraz katody „skalpela” (zdj. 2).
Zabieg najczęściej wykonywany jest pod kontrolą
ultrasonografii w celu zmniejszenia powikłań jatro-
gennych, takich jak uszkodzenie nerwów lub naczyń.
Na skutek przepływu prądu i rotacji igły w obszarze
ścięgna dochodzi do efektu elektrochemicznego, gal-
wanotaksji, wzrostu oraz mechanotransdukcji. Prze-
zskórna elektroliza ma na celu wytworzenie kontrolowa-
nego stanu zapalnego w zmienionym zwyrodnieniowo
ścięgnie, które utraciło zdolność do regeneracji. Zmniej-
sza liczbę naczyń naprawczych w ścięgnie, otaczającej
je pochewce i tkance tłuszczowej, zmniejszając stymu-
lację nocyceptywną wywołaną przez substancję P i glu-
taminian. Zabieg wykonuje się raz w tygodniu przez 3–6
tygodni. W okresie między zabiegami PE wprowadzono
medyczny trening terapeutyczny mający na celu nadać
odpowiedni kierunek nowo powstałemu kolagenowi.
Według badań naukowych najlepsze wyniki uzyskuje się
przy połączeniu PE z regularnymi ćwiczeniami. Przeciw-
skazania do PE stanowią: endoproteza, rozrusznik serca,
ciąża, nowotwór, leczenie lekami przeciwzakrzepowymi,
zmiany skórne i zaburzenie czucia. r
Zdj. 1. Wprowadzenie igły akupunkturowej
w ścięgno
Zdj. 2. Aplikacja mikroprądu galwanicznego
za pomocą urządzenia do przezskórnej
elektrolizy Epte®