1. 7 917 ‫شماره‬ | ‫چهارم‬ ‫سال‬ | ۱۳۹۵ ‫مرداد‬ 21 ‫پنجشنبه‬
‫نسان‬‫ا‬
.‫است‬‫وظیفه‬ ِ‫دشواری‬
‫احمدشاملو‬
»‫تاریخ‬‫فلسفه‬‫بر‬‫«درآمدی‬‫کتاب‬‫در‬‫استنفورد‬‫مايكل‬
:‫‌نگارد‬‫ی‬‫م‬‫چنین‬
‫‌افتد‬‫ي‬‫م‬‫اتفاق‬‫كه‬‫است‬‫چيزي‬‫همان‬،‫تاريخ‬‫«موضوع‬
‫يا‬‫رويدادها‬‫از‬‫‌اي‬‫ه‬‫مجموع‬.‫كنيم‬‫باور‬‫‌خواهيم‬‫ي‬‫م‬‫ما‬‫و‬
‫قابل‬‫و‬‫‌شناسايي‬‫ل‬‫قاب‬‫وجودهاي‬‫با‬،‫عيني‬‫‌هاي‬‫ت‬‫موقعي‬
‫تاريخ‬‫دانش‬‫و‬‫معين‬‫مكان‬‫و‬‫زمان‬‫در‬‫‌شده‬‫ع‬‫واق‬‫تشخيص‬
‫فهم‬‫باز‬‫و‬‫بازآفريني‬،‫يادآوري‬،‫ذخيره‬‫از‬‫اســت‬‫عبارت‬
‫و‬‫‌ســازيم‬‫ي‬‫م‬‫ذهن‬‫در‬‫آن‬‫از‬‫كه‬‫تصويري‬‫و‬‫رويدادها‬‫آن‬
‫و‬‫رويدادها‬‫با‬‫ما‬‫برخورد‬‫شــيوه‬‫بر‬‫آنها‬‫تاثير‬‫درنهایت‬
.‫كنوني‬‫‌هاي‬‫ت‬‫موقعي‬
‫خاطره‬‫قلمرو‬‫‌توان‬‫ي‬‫م‬‫را‬‫موارد‬‫اين‬‫همه‬،‫مسامحه‬‫با‬
».‫د‬‫نامی‬
‫متبادر‬‫ذهن‬‫به‬‫را‬»‫«موزه‬،‫تاریخ‬‫از‬‫استنفورد‬‫تعریف‬
‫قابل‬‫وجود‬‫مثابه‬‫به‬‫شــی‬‫هر‬.‫خاطره‬‫قلمرو‬‫‌کند؛‬‫ی‬‫م‬
‫راوی‬،‫منشــوروار‬،‫معین‬‫مکانی‬‫و‬‫زمان‬‫در‬‫شناسایی‬
‫گذشته‬‫در‬‫که‬‫اســت‬‫ناملموس‬‫میراثی‬‫مختلف‬‫وجوه‬
‫این‬‫چیدمان‬‫واسطه‬‫به‬‫رویداد‬‫بازآفرینی‬‫و‬‫‌شده‬‫ث‬‫حاد‬
‫مقامی‬‫و‬‫تاریخ‬‫از‬‫درکی‬‫به‬‫روایی‬‫مسیر‬‫یک‬‫در‬‫منشورها‬
‫‌هایی‬‫ی‬‫واقع‬‫«مجموعه‬.‫‌انجامد‬‫ی‬‫م‬‫‌ایم‬‫ه‬‫ایستاد‬‫اکنون‬‫که‬
‫را‬‫بزرگ‬‫حقیقت‬‫یک‬‫تا‬‫‌شــوند‬‫ی‬‫م‬‫چیده‬‫هم‬‫کنار‬‫که‬
».‫د‬‫نن‬‫ا‬‫بنمای‬
‫نیز‬‫کیارستمی‬‫عباس‬‫که‬‫است‬‫تعبیری‬‫همان‬‫این‬‫و‬
‫اصالت‬‫در‬‫بسیار‬‫تفارق‬‫وجوه‬‫وجود‬‫با‬.‫دارد‬‫‌هایش‬‫م‬‫فیل‬‫از‬
‫اشتراک‬‫وجه‬‫بزرگترین‬‫آنچه‬،‫بیان‬‫‌های‬‫ه‬‫شیو‬‫و‬‫روایت‬
)‫کلمه‬‫خاص‬‫معنای‬‫(به‬‫موزه‬‫و‬‫کیارستمی‬‫‌های‬‫م‬‫فیل‬
‫مختلف‬‫تعابیر‬‫تجلی‬‫با‬‫دو‬‫هر‬‫که‬‫‌ســت‬‫ا‬‫ِینی‬‫د‬،‫است‬
.‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬‫ادا‬‫بشری‬‫جامعه‬‫به‬،‫حقیقت‬
‫کیارســتمی‬‫عباس‬‫نام‬،‫دریغ‬‫و‬‫دور‬‫روزهای‬‫این‬‫در‬
‫بر‬‫‌اش‬‫ی‬‫استاد‬‫سیمای‬.‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫مرور‬‫جامعه‬‫بطن‬‫در‬
‫جهان‬‫و‬‫ایران‬‫سینمای‬‫بزرگان‬.‫نیست‬‫پوشیده‬‫کسی‬
‫خود‬‫با‬‫من‬‫و‬‫گفتیم‬‫دریغ‬‫و‬‫گفتند‬‫بســیار‬،‫روزها‬‫این‬
‫خالق‬‫به‬‫‌دار‬‫ه‬‫موز‬‫یک‬‫‌عنوان‬‫ه‬‫ب‬‫من‬‫دین‬‫ادای‬‫‌اندیشم؛‬‫ی‬‫م‬
‫فرهنگ‬‫و‬‫هنر‬‫چکاد‬‫بر‬‫که‬‫آنهایی‬‫همه‬‫و‬‫گیالس‬‫طعم‬
‫باشد؟‬‫‌تواند‬‫ی‬‫م‬‫چه‬،‫‌اند‬‫ه‬‫ایستاد‬‫ما‬‫زمان‬
‫تعریف‬‫به‬‫‌باید‬‫آغاز‬‫در‬،‫ســوال‬‫این‬‫به‬‫پاســخ‬‫برای‬
.‫برسیم‬‫مقال‬‫این‬‫در‬‫تاثیرگذار‬‫‌های‬‫ه‬‫واژ‬‫از‬‫درستی‬
‫هستند؟‬‫کسانی‬‫چه‬‫فرهنگی‬‫مفاخر‬
‫به‬‫است‬‫مفخره‬‫جمع‬)‫معین‬‫لغتنامه‬‫(در‬‫مفاخر‬‫کلمه‬
.‫است‬‫فخر‬‫باعث‬‫آنچه‬‫معنی‬
‫ثنگ‬‫ریشه‬‫از‬‫هنگ‬+‫پیشوند‬،‫فر‬:‫(از‬‫فرهنگ‬‫کلمه‬
‫دو‬‫هر‬)‫فرهنگ‬‫و‬‫فرهختن‬‫و‬‫کشیدن‬‫معنی‬‫به‬‫اوستایی‬
‫معنی‬‫به‬‫که‬‫التینی‬‫در‬‫ِدوره‬‫ا‬‫و‬‫ادوکات‬‫با‬‫است‬‫مطابق‬
‫فرهنج‬‫معنی‬‫به‬‫و‬‫تربیت‬‫و‬‫تعلیم‬‫معنی‬‫به‬‫نیز‬‫و‬‫کشیدن‬
)‫دهخدا‬‫‌نامه‬‫ت‬‫(لغ‬.‫باشد‬‫ادب‬‫و‬‫دانش‬‫و‬‫علم‬‫که‬‫است‬
-3‫معرفت‬‫علم‬‫دانش‬-2‫تربیت‬)‫نفــس‬(‫ادب‬-1
‫و‬‫معارف‬،‫علوم‬‫مجموعه‬ -4‫رســوم‬‫و‬‫آداب‬‫مجموعه‬
.‫قوم‬‫یک‬‫هنرهای‬
‫در‬‫که‬‫هستند‬‫کسانی‬،‫فرهنگی‬‫مفاخر‬‫ترتیب‬‫این‬‌‫ه‬‫ب‬
‫دارند‬‫دستاوردهایی‬ …‫و‬‫تاریخ‬،‫هنر‬،‫علم‬‫‌های‬‫ه‬‫حوز‬
‫جهان‬‫گاهی‬‫و‬‫ملت‬،‫قوم‬‫یــک‬‫مباهات‬‫و‬‫فخر‬‫مایه‬‫که‬
.‫د‬‫هستن‬
‫‌سایت‬‫ب‬‫(و‬‫چیست؟‬‫فرهنگی‬‫مفاخر‬‫آثار‬‫انجمن‬
)‫ایران‬‫فرهنگی‬‫مفاخر‬‫آثار‬‫انجمن‬‫رسمی‬
‫و‬‫معرفي‬‫هــدف‬‫با‬‫فرهنگی‬‫مفاخــر‬‫آثار‬‫انجمــن‬
‫تمدن‬‫و‬‫فرهنگ‬‫عرصه‬‫متفكران‬‫و‬‫عالمان‬‫بزرگداشت‬
‫همچنين‬‫و‬‫آنان‬‫ارزنده‬‫آثار‬‫انتشار‬‫و‬‫احيا‬‫و‬‫ايران‬‫و‬‫اسالم‬
‫و‬‫نقش‬‫و‬‫ايران‬‫و‬‫اســام‬‫تمدن‬‫و‬‫فرهنگ‬‫آثار‬‫معرفي‬
‫نام‬‫با‬۱۳۰۱‫سال‬‌‫ر‬‫د‬‫آن‬‫ارتقاي‬‫و‬‫اعتال‬‫در‬‫ايرانيان‬‫سهم‬
.‫شد‬‫تأسیس‬‫ملی‬‫آثار‬‫انجمن‬
:‫اســت‬‫ذیل‬‫شــرح‬‫به‬‫انجمن‬‫این‬‫وظايف‬‫رئــوس‬
)‫ایران‬‫فرهنگی‬‫مفاخر‬‫آثار‬‫انجمن‬‫(اساسنامه‬
‫در‬‫كه‬‫متفكراني‬‫و‬‫عالمان‬‫‌نامه‬‫ي‬‫زندگ‬‫انتشار‬‫و‬‫تهيه‬.۱
‫‌اند‬‫ه‬‫بود‬‫اثر‬‫منشاأ‬‫ايران‬‫و‬‫اسالم‬‫تمدن‬‫و‬‫فرهنگ‬‫اعتالي‬
.‫آنان‬‫آثار‬‫احياي‬‫و‬
‫مراســم‬‫برپایي‬،‫تحقيقي‬‫مجامــع‬‫برگــزاري‬.۲
‫آن‬‫امثال‬‫و‬‫يادبود‬‫بناهاي‬‫ساختن‬‫به‬‫كمك‬‫و‬‫بزرگداشت‬
‫‌هاي‬‫ه‬‫نمايشگا‬‫و‬‫مجامع‬،‫سمينارها‬‫در‬‫موثر‬‫مشاركت‬‫و‬
.‫جهان‬‫و‬‫ايران‬‫مهم‬‫فرهنگي‬
‫آثار‬‫پديدآورندگان‬‫از‬‫حمايت‬‫و‬‫تشــويق‬،‫تجليل‬.۳
‫انتخاب‬‫امر‬‫در‬‫همــكاري‬‫و‬‫ارزنده‬‫علمــي‬‫و‬‫فرهنگي‬
.‫سال‬‫برگزيده‬‫‌هاي‬‫ب‬‫كتا‬
‫فرهنگي‬‫موسسات‬‫با‬‫همكاري‬‫و‬‫اطالعات‬‫مبادله‬.۴
‫و‬‫تهيه‬‫زمينه‬‫در‬‫كشور‬‫خارج‬‫و‬‫داخل‬‫‌هاي‬‫ه‬‫كتابخان‬‫و‬
‫هنري‬‫و‬‫فرهنگي‬‫نفيس‬‫‌هاي‬‫ه‬‫مجموع‬‫فهرست‬‫تكميل‬
‫و‬‫‌ها‬‫ب‬‫كتا‬‫اين‬‫نشر‬‫در‬‫تالش‬‫و‬‫خطي‬‫نسخ‬‫و‬‫‌ها‬‫ب‬‫كتا‬‫و‬
‫فرهنگ‬‫ارزنده‬‫آثار‬‫در‬‫تحقيق‬‫به‬‫ترغيب‬‫و‬‫تشويق‬‫و‬‫نسخ‬
.‫ايران‬‫و‬‫اسالم‬
‫سهم‬‫ويژه‬‫به‬‫ايران‬‫در‬‫اسالم‬‫فرهنگ‬‫تاريخ‬‫معرفي‬.۵
‫ميراث‬‫و‬‫اسالمي‬‫تمدن‬‫و‬‫اسالم‬‫به‬‫خدمت‬‫در‬‫ايرانيان‬
.‫ايران‬‫در‬‫اسالم‬
‫‌های‬‫ت‬‫شخصی‬‫‌های‬‫ه‬‫‌موز‬‫ه‬‫خان‬/‫‌ها‬‫ه‬‫موز‬
‫دارند؟‬‫وظایفی‬‫چه‬‫تاریخی‬‫ـ‬‫فرهنگی‬
‫و‬‫آثار‬‫حفظ‬‫و‬‫ثبــت‬،‫گــردآوری‬‫‌ها‬‫ه‬‫موز‬‫این‬‫نقش‬
‫حساســیت‬‫حفظ‬‫و‬‫معرفی‬،‫فرهنگی‬‫مفاخر‬‫احوال‬
‫بر‬‫ژرف‬‫نگاهی‬‫ایجاد‬‫و‬‫ایشــان‬‫نام‬‫به‬‫نســبت‬‫جامعه‬
‫عرصه‬‫در‬‫ماندگار‬‫‌هــای‬‫ه‬‫چهر‬‫این‬‫تاثیرگذاری‬‫میزان‬
‫‌فرد‬‫ه‬‫منحصرب‬‫و‬‫پویا‬‫فضایی‬‫ایجاد‬.‫اســت‬‫استادیشان‬
‫شخصیت‬‫درباره‬‫‌رسانی‬‫ع‬‫اطال‬‫پایگاه‬‫‌ترین‬‫م‬‫مه‬‫‌عنوان‬‫ه‬‫ب‬
.‫ایشان‬‫منزلت‬‫و‬‫شأن‬‫خور‬‫در‬‫و‬‫نظر‬‫مورد‬
‫چیست؟‬‫معنوی‬‫میراث‬
‫‌های‬‫ه‬‫پای‬)‫ناملموس‬‫فرهنگی‬‫(میراث‬‫معنوی‬‫میراث‬
‫از‬‫‌جامانده‬‫ه‬‫ب‬‫آثــار‬.‫هســتند‬‫جوامع‬‫فرهنگ‬‫اصلــی‬
‫و‬‫اندیشه‬‫معرف‬،‫تاریخ‬‫طول‬‫در‬‫مختلف‬‫‌های‬‫گ‬‫فرهن‬
‫میراث‬.‫است‬‫بوده‬‫جامعه‬‫آن‬‫بر‬‫حاکم‬‫معنوی‬‫فرهنگ‬
‫کالبد‬‫در‬‫کــه‬‫اســت‬‫جامعه‬‫روح‬‫حقیقت‬‫در‬‫معنوی‬
‫‌یابد‬‫ی‬‫م‬‫تجلی‬‫مادی‬/‫ملموس‬‫تاریخی‬‫و‬‫فرهنگی‬‫میراث‬
‫و‬‫ملت‬‫هر‬‫فرهنگی‬‫حقیقت‬،‫کالبد‬‫و‬‫روح‬‫مجموعــه‬‫و‬
‫اصل‬‫یا‬‫جوهره‬‫که‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫محسوب‬‫آن‬‫اساسی‬‫رکن‬
.‫‌سازد‬‫ی‬‫م‬‫را‬‫‌ها‬‫ت‬‫مل‬‫و‬‫اقوام‬‫هویت‬‫و‬‫فرهنگ‬
‫فرهنگی‬‫میراث‬‫از‬‫«پاسداری‬‫کنوانسیون‬‫براساس‬
‫میراث‬،‫یونسکو‬۲۰۰۳‫‌ســال‬‫مصوبه‬»‫بشر‬‫معنوی‬‫و‬
‫‌ای‬‫ه‬‫مجموع‬)‫ناملمــوس‬‫فرهنگی‬‫(میــراث‬‫معنوی‬
‫که‬‫اســت‬‫جهان‬‫مردم‬‫فرهنگی‬‫ذخایر‬‫و‬‫‌هــا‬‫ی‬‫دارای‬‫از‬
‫و‬‫رسیده‬‫امروزی‬‫انســان‬‫به‬‫بشر‬‫اجداد‬‫از‬‫‌نسل‬‫ه‬‫‌ب‬‫ل‬‫نس‬
.‫شود‬‫منتقل‬‫بعدی‬‫نسل‬‫به‬‫که‬‫است‬‫بایسته‬
‫‌ها‬‫گ‬‫‌فرهن‬‫ه‬‫خرد‬‫حفظ‬‫در‬‫مهمی‬‫عامل‬‫معنوی‬‫میراث‬
.‫است‬‫‌شدن‬‫ی‬‫جهان‬‫روند‬‫مقابل‬‫در‬‫فرهنگی‬‫گوناگونی‬‫و‬
‫و‬‫اشتراکات‬‫ایجاد‬‫دلیل‬‫به‬‫بشری‬‫میراث‬‫از‬‫بخش‬‫این‬
‫مختلف‬‫اجتماعات‬‫متقابل‬‫احترام‬‫به‬،‫فرهنگی‬‫تناسبات‬
.‫‌انجامد‬‫ی‬‫م‬‫زندگی‬‫‌های‬‫ش‬‫رو‬‫سایر‬‫به‬
،‫حال‬‫طریق‬‫از‬‫کــه‬‫‌ماند‬‫ی‬‫م‬‫پلی‬‫به‬‫معنوی‬‫میراث‬
‫و‬‫دانش‬‫انتقال‬‫باعث‬‫و‬‫‌زند‬‫ی‬‫م‬‫پیوند‬‫را‬‫آینده‬‫و‬‫گذشته‬
.‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫دیگر‬‫نسل‬‫به‬‫نسلی‬‫از‬‫فرهنگی‬‫معرفت‬
‫کرد‬‫اطالق‬‫آن‬‫به‬»‫معنوی‬‫«میراث‬‫نام‬‫‌توان‬‫ی‬‫م‬‫آنچه‬
:‫ست‬‫کلیدی‬‫۴ویژگی‬‫دارای‬
‫به‬‫‌های‬‫ت‬‫سن‬‫نماینده‬‫لزوما‬.‫است‬‫زمان‬‫در‬‫سیال‬.۱
‫زنده‬‫و‬‫معاصر‬‫‌تواند‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫نیست‬‫گذشته‬‫از‬‫رسیده‬‫ارث‬
.‫د‬‫باش‬
‫محاط‬‫سیاسی‬‫مرزهای‬‫به‬‫و‬‫است‬‫مکان‬‫در‬‫سیال‬.۲
‫مشترک‬‫فرهنگی‬‫نمودهای‬‫شامل‬‫‌تواند‬‫ی‬‫م‬.‫‌شود‬‫ی‬‫نم‬
‫و‬‫مکان‬‫و‬‫زمان‬‫سفر‬‫در‬‫که‬‫میراثی‬.‫باشــد‬‫اقوام‬‫دیگر‬‫با‬
‫‌های‬‫ه‬‫ریش‬‫با‬‫و‬‫شــده‬‫متحول‬،‫رشد‬‫محیط‬‫تناسب‬‫به‬
‫دوستی‬‫ایجاد‬‫بر‬‫عالوه‬،‫گوناگون‬‫‌های‬‫ت‬‫صور‬‫و‬‫مشترک‬
‫تاریخی‬‫تداوم‬‫و‬‫مشــترک‬‫هویت‬‫از‬‫حســی‬‫به‬‫اقوام‬
.‫د‬‫بینجام‬
‫‌همتا‬‫ی‬‫ب‬‫یا‬‫انحصاری‬،‫معنوی‬‫میراث‬‫اهمیت‬‫دلیل‬.۳
‫است‬‫آن‬‫بر‬‫میراث‬‫این‬‫شکوفایی‬‫بلکه‬،‫نیست‬‫آن‬‫بودن‬
‫وابسته‬‫و‬‫گرفته‬‫شکل‬‫اجتماعی‬‫‌های‬‫ه‬‫گرو‬‫براساس‬‫که‬
‫‌ها‬‫ت‬‫مهار‬،‫‌ها‬‫ت‬‫سن‬‫از‬‫آنها‬‫دانش‬‫که‬‫‌ست‬‫ا‬‫کسانی‬‫تمام‬‫به‬
‫اجتماعات‬‫و‬‫آینده‬‫‌های‬‫ل‬‫نس‬،‫اجتماع‬‫باقی‬‫به‬‫‌ها‬‫ن‬‫آیی‬‫و‬
.‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫منتقل‬‫دیگر‬
‫یا‬‫پدیده‬‫یــک‬‫به‬»‫معنوی‬‫«میراث‬‫نــام‬‫اطالق‬.۴
‫یک‬‫خواست‬‫به‬‫و‬‫دستوری‬‫امری‬،‫فرهنگی‬‫شخصیت‬
‫بطن‬‫در‬‫ریشه‬‫بلکه‬،‫‌گیرد‬‫ی‬‫نم‬‫صورت‬‫دولتی‬‫نهاد‬‫یا‬‫فرد‬
،‫خلق‬‫را‬‫میراث‬‫آن‬‫زمان‬‫طی‬‫در‬‫که‬‫دارد‬‫افرادی‬‫و‬‫جامعه‬
.‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬‫منتقل‬‫و‬‫نگهداری‬
‫اشخاصی‬‫با‬‫‌هایی‬‫ت‬‫تفاو‬‫چه‬‫فرهنگی‬‫مفاخر‬
‫ثبت‬‫معنوی‬‫میراث‬‫زمره‬‫در‬‫‌شان‬‫م‬‫نا‬‫که‬‫دارند‬
‫‌شود؟‬‫ی‬‫م‬
‫فخر‬‫یک‬‫جایگاه‬‫از‬‫نام‬‫یک‬‫‌شــود‬‫ی‬‫م‬‫ســبب‬‫آنچه‬
‫مقام‬‫به‬»‫ماندگار‬‫«چهره‬‫معاصر‬‫تعبیر‬‫به‬‫یا‬‫فرهنگی‬
‫معیارهایی‬‫همان‬‫شود‬‫نایل‬‫جامعه‬‫یک‬‫معنوی‬‫میراث‬
‫تاریخ‬.‫شد‬‫برده‬‫نام‬‫معنوی‬‫میراث‬‫تعریف‬‫در‬‫که‬‫است‬
.‫دارد‬‫بسیار‬‫‌های‬‫م‬‫نا‬)‫مثال‬‫‌عنوان‬‫ه‬‫(ب‬‫فارســی‬‫ادبیات‬
‫تاثیرگذار‬‫وجوهی‬‫در‬‫هریک‬‫که‬‫‌ای‬‫ه‬‫برجســت‬‫مفاخر‬
‫فراتر‬‫پای‬‫ایشان‬‫از‬‫نفر‬‫چند‬‫تنها‬‫میان‬‫این‬‫در‬‫اما‬‫‌اند‬‫ه‬‫بود‬
.‫‌اند‬‫ه‬‫ایستاد‬‫معنوی‬‫میراث‬‫جایگاه‬‫در‬‫و‬‫نهاده‬
‫ادب‬‫ارجمنــدان‬‫از‬‫خاقانــی‬،‫شــبهه‬‫و‬‫‌شــک‬‫ی‬‫ب‬
‫از‬‫گسترده‬‫استفاده‬،‫‌دانی‬‫ب‬‫اد‬.‫اســت‬‫پارسی‬
‫شعر‬‫در‬‫روز‬‫دانش‬‫بر‬‫احاطه‬‫و‬‫ایرانی‬‫‌های‬‫ه‬‫اسطور‬
‫تجمیع‬‫الحق‬‫که‬‫نیست‬‫پوشیده‬‫فن‬‫اهالی‬‫بر‬‫خاقانی‬
‫از‬‫هیچگاه‬‫خاقانی‬‫شــعر‬‫اما‬.‫است‬‫دانشکده‬‫چندین‬
‫یک‬‫همان‬‫مطلع‬‫اگر‬‫و‬‫نشد‬‫جدا‬‫خود‬‫ادبی‬‫خاســتگاه‬
‫عبر‬‫دیده‬‫از‬/‫بین‬‫عبرت‬‫دل‬‫‌ای‬‫‌هــان‬(‫معروف‬‫قصیده‬
‫محفل‬‫از‬‫غیر‬،‫نبود‬)‫دارد‬‫‌المثل‬‫ل‬‫ارسا‬‫حکم‬‫که‬،‫هان‬‌‫ن‬‫ک‬
‫تاریخ‬‫قفسه‬‫در‬‫نامی‬‫تنها‬‫پارسی‬‫ادب‬‫جدی‬‫دوستداران‬
.‫‌ماند‬‫ی‬‫م‬‫باقی‬‫ادبیات‬
،‫نظامی‬،‫خیــام‬،‫فردوســی‬‫نظیر‬‫‌هایی‬‫م‬‫نا‬‫آنچــه‬
‫‌شان‬‫ی‬‫ادب‬‫جایگاه‬‫و‬‫بستر‬‫از‬‫را‬‫حافظ‬‫و‬‫سعدی‬،‫مولوی‬
‫را‬‫نسل‬‫چندین‬،»‫معنوی‬‫«میراث‬‫‌عنوان‬‫ه‬‫ب‬،‫کرده‬‫جدا‬
‫توأمان‬‫‌ناپذیری‬‫ن‬‫مکا‬‫و‬‫زمان‬،‫‌دهد‬‫ی‬‫م‬‫قرار‬‫‌تاثیر‬‫ت‬‫تح‬
‫نفوذ‬.‫است‬‫اولیه‬‫خاستگاه‬‫ورای‬‫فکری‬‫‌ســازی‬‫ن‬‫جریا‬
‫و‬‫مذهب‬‫و‬‫رنگ‬‫ورای‬،‫اجتمــاع‬‫مختلف‬‫‌های‬‫ه‬‫الی‬‫در‬
‫‌حدومرزهای‬‫ی‬‫ب‬‫مختلف‬‫جوامع‬‫میان‬‫اشتراکات‬‫ایجاد‬
.‫ی‬‫سیاس‬
‫آخر‬‫کالم‬
‫از‬‫بزرگی‬‫فقــدان‬‫اندوهگین‬‫کــه‬‫‌ای‬‫ه‬‫هنگامــ‬‫به‬
‫به‬‫نیاز‬،‫حزن‬‫این‬‫ورای‬،‫هســتیم‬‫‌مان‬‫گ‬‫فرهن‬‫بزرگان‬
‫عباس‬‫مرگ‬‫تراژدی‬‫پی‬‫در‬‫و‬‫داریم‬‫خردمحور‬‫صبری‬
‫مسائل‬‫پیگیری‬‫پرهیاهوی‬‫بســتر‬‫در‬‫و‬‫کیارستمی‬
‫‌اندازی‬‫ه‬‫را‬‫از‬‫صحبت‬‫‌ها‬‫ه‬‫رســان‬‫از‬‫بسیاری‬‫در‬،‫پزشکی‬
‫تعبیر‬‫به‬‫و‬‫نهادن‬‫ارج‬‫منظور‬‫به‬‫ایشــان‬‫نام‬‫به‬‫‌ای‬‫ه‬‫موز‬
.‫بود‬»‫مافات‬‫«جبران‬‫دیگر‬
‫ماندگار‬‫چهره‬‫یــک‬‫به‬‫نهادن‬‫ارج‬‫نمودهای‬‫آنچه‬
،‫یادبود‬‫بنای‬‫ساخت‬،‫بزرگداشت‬‫برگزاری‬‫از‬‫اعم‬،‫است‬
‫نهادهای‬‫انبوه‬‫توسط‬‫‌بایست‬‫ی‬‫م‬...‫و‬‫احوال‬‫و‬‫آثار‬‫چاپ‬
‫نه‬‫و‬‫شود‬‫برگزار‬‫نامربوط‬‫و‬‫مربوط‬‫کالن‬‫و‬‫خرد‬‫فرهنگی‬
!‫موزه‬‫احداث‬‫لزوما‬
‫شــدن‬‫نهاده‬‫ارج‬‫برای‬‫فرهنگی‬‫مفاخر‬‫از‬‫‌کدام‬‫چ‬‫هی‬
‫تاثیرگذاری‬‫و‬‫اعتبار‬‫و‬‫نیســتند‬‫موزه‬‫احداث‬‫نیازمند‬
‫نام‬‫به‬‫‌ای‬‫ه‬‫موز‬‫احداث‬‫قطعا‬‫اما‬‫‌گیرند‬‫ی‬‫نم‬‫موزه‬‫از‬‫را‬‫خود‬
‫و‬‫فرهنگی‬‫بلوغ‬‫نشانگر‬،‫جامعه‬‫هر‬‫ماندگار‬‫‌های‬‫ه‬‫چهر‬
.‫است‬‫جامعه‬‫آن‬‫مردمان‬‫حساسیت‬‫میزان‬
‫‌های‬‫ه‬‫چهر‬‫برخی‬‫به‬‫تکریم‬‫نگاه‬‫با‬‫و‬‫اخیر‬‫دهه‬‫چند‬‫در‬
‫موزه‬‫خانه‬/‫مــوزه‬‫زیادی‬‫تعداد‬،‫-تاریخــی‬‫فرهنگی‬
‫هیاهوی‬‫با‬‫که‬‫‌هایی‬‫ه‬‫موز‬.‫شد‬‫ساخته‬‫فرهنگی‬‫مفاخر‬
‫یک‬‫حد‬‫در‬‫اما‬‫شدند‬‫افتتاح‬‫بزرگان‬‫حضور‬‫با‬‫و‬‫تبلیغاتی‬
.‫ماندند‬‫باقی‬‫درشان‬‫سر‬‫‌سلیقه‬‫ج‬‫ک‬‫تابلوی‬‫و‬‫‌نفوذ‬‫ی‬‫ب‬‫نام‬
‫بررســی‬،‫آن‬‫که‬‫دارد‬‫وجود‬‫‌ای‬‫ه‬‫دقیق‬‫میانه‬‫این‬‫در‬
.‫خردمندانه‬‫و‬‫آرام‬‫بستری‬‫در‬‫است‬‫موزه‬‫احداث‬‫چرایی‬
‫جبران‬‫موزه‬‫یک‬‫‌اندازی‬‫ه‬‫را‬‫سرچشمه‬‫و‬‫خاستگاه‬‫اگر‬
‫جفا‬‫او‬‫بر‬‫حیات‬‫دوران‬‫در‬‫که‬‫باشد‬‫شخصیتی‬‫به‬‫مافات‬
‫روز‬‫چند‬‫همان‬‫حد‬‫در‬‫‌اش‬‫ی‬‫تأثیرگذار‬،‫شده‬‫غفلت‬‫یا‬
‫این‬‫دچار‬‫را‬‫مسئوالن‬‫و‬‫بود‬‫خواهد‬‫نخست‬‫ماه‬‫چند‬‫و‬
.‫ستودنی‬‫‌اند‬‫ه‬‫کرد‬‫کارستانی‬‫که‬‫کرد‬‫خواهد‬‫توهم‬
‫موزه‬‫نقش‬.‫بیاورد‬‫دوام‬‫زمان‬‫گذر‬‫در‬‫بایســت‬‫موزه‬
‫عطف‬‫نقاط‬‫این‬‫معرفی‬‫و‬‫حفظ‬،‫ثبت‬‫با‬‫که‬‫است‬‫تعهدی‬
‫ایشان‬‫‌که‬‫ن‬‫ای‬‫«اما‬.‫دارد‬‫بعد‬‫‌های‬‫ل‬‫نس‬‫قبال‬‫در‬،‫فرهنگی‬
‌‫ی‬‫پاسخ‬،‫خیر‬‫یا‬‫‌شوند‬‫ی‬‫م‬‫بدل‬‫جامعه‬»‫معنوی‬‫میراث‬‫به‬
.‫داد‬‫خواهد‬‫زمان‬‫که‬‫است‬
|‫موزه‬‫کارشناس‬|‫جزنی‬‫آزاده‬|
‫محکمی/شهروند‬‫امید‬:‫طرح‬
‫‌فرهنگی‬‫ث‬‫میرا‬‫مثابه‬‫به‬»‫کیارستمی‬‫«عباس‬‫‌های‬‫ه‬‫‌ماند‬‫ی‬‫برجا‬‫به‬‫نگاهی‬
‫مافات‬‫جبران‬‫و‬‫موزه‬‫کارگردان؛‬‫آقای‬
‫ه‬‫ا‬‫گ‬‫ن‬
‫به‬‫‌ای‬‫ه‬‫تاز‬‫‌های‬‫ه‬‫دریچ‬‫هنرمنــدان‬‫مرگ‬‫‌که‬‫ن‬‫ای‬
‫‌ای‬‫ه‬‫تاز‬‫چندان‬‫مسأله‬،‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫باز‬‫مخاطبان‬‫سوی‬
‫جوامع‬‫همه‬‫در‬‫و‬‫دور‬‫بسیار‬‫‌های‬‫ه‬‫گذشت‬‫از‬‫و‬‫نیست‬
‫تا‬‫هلندی‬‫نامدار‬‫نقاش‬‫ونگوگ‬‫فقر‬‫از‬،‫هست‬‫و‬‫بوده‬
‫عکاسی‬‫آمریکایی‬‫نابغه‬‫مایر‬‫دوروتی‬‫ویوین‬‫گمنامی‬
‫مدرن‬‫نقاش‬‫سزان‬‫پل‬‫دیرهنگام‬‫شناخت‬‫از‬،‫خیابانی‬
‫ناشناس‬‫کافکای‬‫فرانتس‬‫ادبی‬‫میراث‬‫تا‬‫فرانسوی‬
‫شهرت‬‫به‬‫دوســتش‬‫واســطه‬‫به‬‫مرگ‬‫از‬‫پس‬‫که‬
‫باعث‬‫هنرمند‬‫یک‬‫فقدان‬‫‌که‬‫ن‬‫ای‬‫اما‬ .‫رسید‬‫جهانی‬
‫مخاطبش‬‫جامعه‬‫و‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫آثارش‬‫بازنشر‬‫و‬‫توجه‬
‫حیات‬‫طول‬‫در‬‫که‬‫کســانی‬‫و‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫‌تر‬‫ه‬‫گسترد‬
‫ســطحی‬‫و‬‫کوتاه‬‫چند‬‫هر‬،‫‌اند‬‫ه‬‫نبود‬‫وی‬‫مخاطب‬
‫به‬‫روشــنفکری‬‫و‬‫مد‬‫موج‬‫در‬‫گرفتن‬‫قرار‬‫ســر‬‫از‬‫و‬
‫بدی‬‫اتفاق‬‫نظــر‬‫به‬،‫‌پیوندند‬‫ی‬‫م‬‫مخاطبــان‬‫جمع‬
‫هنرمندان‬‫دسته‬‫در‬»‫کیارستمی‬‫«عباس‬.‫نیست‬
‫شــهرت‬‫و‬‫بود‬‫نامدار‬‫بســیار‬‫اتفاقا‬‫و‬‫نبــود‬‫گمنام‬
‫از‬‫خارج‬‫در‬‫ایران‬‫سینمای‬‫شناخت‬‫موجب‬‫آثارش‬
‫ایرانیان‬‫معدود‬‫از‬‫کیارستمی‬.‫بود‬‫شده‬‫وطن‬‫مرزهای‬
‫و‬‫جنگ‬‫بحبوحه‬‫در‬‫و‬60‫دهه‬‫در‬‫که‬‫‌ســت‬‫ا‬‫جهانی‬
‫نوی‬‫موج‬‫معرفی‬‫به‬‫انقالب‬‫از‬‫پس‬‫اولیه‬‫‌های‬‫ل‬‫ســا‬
‫داشت‬‫که‬‫خاصی‬‫نگاه‬‫با‬‫و‬‫پرداخت‬‫ایران‬‫سینمای‬
‫با‬‫اما‬.‫کرد‬‫معرفی‬‫‌شــماری‬‫ی‬‫ب‬‫مخاطبان‬‫به‬‫را‬‫ایران‬
‫او‬‫جهانی‬‫شــخصیت‬‫از‬‫دیگری‬‫‌های‬‫ه‬‫الی‬‫وی‬‫مرگ‬
‫اندازه‬‫به‬‫ایرانی‬‫هنرمند‬‫هیچ‬‫مرگ‬‫شاید‬.‫شد‬‫عیان‬
‫بسیاری‬.‫است‬‫نداشته‬‫جهانی‬‫بازتاب‬‫کیارســتمی‬
‫برخی‬‫و‬‫جهان‬‫هنری‬‫و‬‫فرهنگی‬‫‌های‬‫ت‬‫شخصی‬‫از‬
‫نشان‬‫واکنش‬‫وی‬‫فقدان‬‫به‬‫سیاسی‬‫‌های‬‫ت‬‫شخصی‬
‫مطرح‬‫نشریات‬‫از‬‫بســیاری‬‫نخســت‬‫تیتر‬‫و‬‫دادند‬
‫مثابه‬‫به‬‫کیارستمی‬.‫یافت‬‫اختصاص‬‫آن‬‫به‬‫جهانی‬
‫را‬‫ایرانی‬‫بومی‬‫اندیشه‬‫که‬»‫معاصر‬‫انسانی‬‫«میراث‬
‫بسط‬‫و‬‫نشر‬‫قدرت‬‫و‬‫ساخته‬‫مطرح‬‫جهانی‬‫ابعاد‬‫در‬
،‫است‬‫داده‬‫نشان‬‫آثارش‬‫در‬‫را‬‫خالق‬»‫ایرانی‬‫«انسان‬
‫‌طور‬‫ه‬‫ب‬‫تاکنون‬‫شاید‬‫که‬‫دارد‬‫را‬‫حرکتی‬‫آغاز‬‫قابلیت‬
‫این‬‫از‬‫استفاده‬‫آن‬‫و‬‫باشد‬‫نشده‬‫پرداخته‬‫آن‬‫به‬‫جدی‬
‫در‬»‫انسانی‬‫«میراث‬‫به‬‫توجه‬‫گسترش‬‫برای‬‫ظرفیت‬
‫را‬‫آن‬‫ما‬‫از‬‫پیش‬،‫بسیاری‬‫که‬‫مسیری‬.‫است‬‫کشور‬
‫آثار‬‫ارایه‬‫و‬‫تدوین‬،‫مستندسازی‬‫آن‬‫و‬‫‌اند‬‫ه‬‫کرد‬‫طی‬
‫و‬‫صحیح‬‫قالبی‬‫در‬‫موثر‬‫‌های‬‫ن‬‫انسا‬‫دستاوردهای‬‫و‬
-‫خانه‬‫مورد‬‫این‬‫در‬‫مطلوب‬‫قالب‬‫یک‬‫که‬‫است‬‫موثر‬
‫‌های‬‫ت‬‫شخصی‬‫موزه‬-‫خانه‬‌‫ی‬‫ســناریو‬.‫است‬‫موزه‬
‫ابزاری‬‫به‬‫‌تواند‬‫ی‬‫م‬‫دم‬‫دو‬‫شمشیر‬‫مثابه‬‫به‬‫فرهنگی‬
‫مکانی‬‫به‬‫برعکس‬‫یا‬‫شــناخت‬‫و‬‫معرفی‬‫برای‬‫موثر‬
.‫شــود‬‫بدل‬‫موثری‬‫خروجی‬‫‌هیچ‬‫ی‬‫ب‬‫‌آلــود‬‫ت‬‫رخو‬
‫قریب‬‫‌ها‬‫ه‬‫موز‬‫ایــن‬‫داخلی‬‫‌های‬‫ه‬‫نمون‬‫متاســفانه‬
‫نگارنده‬‫‌نظر‬‫ه‬‫ب‬.‫دارند‬‫قــرار‬‫دوم‬‫حالت‬‫در‬‫اتفاق‬‫به‬
‫‌طور‬‫ه‬‫ب‬‫باید‬‫فرهنگی‬‫شخصیت‬‫یا‬‫هنرمند‬‫ردپای‬
‫مطلوبی‬‫‌های‬‫ه‬‫انگار‬‫طریق‬‫از‬‫محسوسی‬‫و‬‫ملموس‬
‫مرکز‬‫مثابه‬‫به‬‫موزه‬-‫خانه‬.‫شود‬‫منتشر‬‫جامعه‬‫در‬
‫ردپای‬‫از‬‫دقیقی‬‫‌های‬‫ی‬‫نشان‬‫‌تواند‬‫ی‬‫م‬‫هنرمند‬‫حضور‬
‫کند‬‫اعالم‬‫را‬‫او‬‫حضور‬‫‌های‬‫ت‬‫موقعی‬‫و‬‫‌ها‬‫ن‬‫مکا‬‫در‬‫او‬
‫نشــان‬‫مخاطب‬‫به‬‫را‬‫‌اش‬‫ی‬‫زندگ‬‫فضای‬‫و‬‫محیط‬‫و‬
‫دانستن‬‫جذابیت‬‫شاید‬‫فیلمساز‬‫مورد‬‫در‬‫مثال‬.‫دهد‬
‫و‬‫سناریو‬‫دســتنویس‬‫یا‬‫‌ها‬‫م‬‫فیل‬ ‫دقیق‬‫لوکیشن‬
‫مخاطب‬‫بــرای‬‫حیات‬‫زمان‬‫حــوادث‬‫و‬‫اتفاقات‬
‫چنین‬‫کسب‬‫برای‬‫دقیق‬‫راهنمای‬‫و‬‫باشد‬‫جذاب‬
‫به‬‫اگر‬‫اما‬.‫بود‬‫خواهد‬‫موزه‬-‫خانه‬‫قطعا‬،‫اطالعاتی‬
‫‌جا‬‫ن‬‫ای‬‫در‬‫مهم‬‫موضوع‬،‫بازگردیم‬‫نخســت‬‫سخن‬
‫شهروندان‬‫اهمیت‬‫که‬‫اســت‬»‫انســانی‬‫«میراث‬
‫مشــخص‬‫ملت‬‫یک‬‫تعالی‬‫در‬‫را‬‫پیشــرو‬‫و‬‫خالق‬
‫سرمایه‬‫‌ترین‬‫م‬‫مه‬‫انسانی‬‫نیروی‬‫‌شک‬‫ی‬‫ب‬.‫‌کند‬‫ی‬‫م‬
‫چین‬‫مانند‬‫‌هایی‬‫ن‬‫سرزمی‬‫در‬.‫است‬‫‌ای‬‫ه‬‫جامع‬‫هر‬
‫رهبری‬‫و‬‫هدایت‬‫با‬‫و‬‫مجرد‬‫‌طور‬‫ه‬‫ب‬‫جمعیت‬،‫هند‬‫و‬
‫کسب‬‫به‬‫است‬‫توانسته‬‫اخیر‬‫‌های‬‫ه‬‫ده‬‫در‬‫صحیح‬
‫برخی‬.‫شــود‬‫منجر‬‫اقتصادی‬‫و‬‫اجتماعی‬‫قدرت‬
‫و‬‫نیرو‬‫همین‬‫اتکای‬‫به‬‫ژاپن‬‫و‬‫آلمــان‬‫مانند‬‫جوامع‬
‫در‬‫‌اند‬‫ه‬‫توانست‬‫طبیعی‬‫جدی‬‫‌های‬‫ه‬‫ســرمای‬‫بدون‬
‫اجتماعی‬‫و‬‫اقتصادی‬،‫فرهنگی‬‫‌های‬‫ه‬‫رد‬‫باالترین‬
‫به‬‫مهاجران‬‫به‬‫که‬‫است‬‌‫ی‬‫نگاه‬‫چنین‬.‫گیرند‬‫قرار‬
‫با‬ ‫و‬ ‫‌نگرد‬‫ی‬‫م‬ ‫‌برداری‬‫ه‬‫‌بهر‬‫ل‬‫قاب‬ ‫‌های‬‫ت‬‫ظرفی‬ ‫چشم‬
‫قدرت‬‫گسترش‬‫و‬‫ثروت‬‫تولید‬‫به‬‫صحیح‬‫مدیریت‬
‫این‬‫با‬.‫‌پردازد‬‫ی‬‫م‬‫خود‬‫انســانی‬‫نیروهای‬‫طریق‬‫از‬
‫‌های‬‫ت‬‫ثرو‬،‫پیشرو‬‫و‬‫زبده‬‫انســانی‬‫نیروهای‬‫وصف‬
‫حیات‬‫زمان‬‫در‬‫چه‬‫که‬‫هستند‬‫‌پایانی‬‫ی‬‫ب‬‫و‬‫سترگ‬
‫اعتبار‬‫و‬‫آبرو‬‫کسب‬‫به‬‫‌توانند‬‫ی‬‫م‬‫مرگ‬‫از‬‫پس‬‫چه‬‫و‬
»‫کیارستمی‬‫«عباس‬.‫شوند‬‫منجر‬‫جامعه‬‫یک‬‫برای‬
.‫‌هاست‬‫ن‬‫انسا‬‫همین‬‫از‬‫یکی‬‫‌شک‬‫ی‬‫ب‬‫قابی‬‫چنین‬‫در‬
‫‌ست‬‫ا‬‫میراثی‬‫او‬.‫بدیع‬‫افکاری‬‫با‬‫جهانی‬‫شخصیتی‬
‫در‬‫دیگر‬‫که‬‫امــروز‬‫چه‬‫و‬‫حیات‬‫زمــان‬‫در‬‫چه‬‫که‬
‫از‬‫ناشی‬‫ثروت‬‫و‬‫باشد‬‫موثر‬‫‌تواند‬‫ی‬‫م‬،‫نیست‬‫ما‬‫میان‬
.‫شود‬‫نو‬‫و‬‫تازه‬‫اتفاقاتی‬‫به‬‫منجر‬‫است‬‫قادر‬‫او‬‫اندیشه‬
‫«سینما‬:‫‌گوید‬‫ی‬‫م‬‫‌اش‬‫ه‬‫دربار‬‫گدار‬‫لوک‬‫ژان‬‫که‬‫کسی‬
‫پایان‬‫کیارســتمی‬‫با‬‫و‬‫‌شــود‬‫ی‬‫م‬‫آغاز‬‫گریفیث‬‫با‬
‫برترین‬‫از‬‫یکی‬‫را‬‫او‬‫اسکورسیزی‬‫مارتین‬‫و‬».‫‌یابد‬‫ی‬‫م‬
‫نماینده‬‫و‬‫جهان‬‫ســینمای‬‫تاریخ‬‫‌های‬‫ن‬‫کارگردا‬
‫در‬‫‌شک‬‫ی‬‫ب‬،‫‌داند‬‫ی‬‫م‬‫سینما‬‫در‬‫هنر‬‫سطح‬‫‌ترین‬‫ی‬‫عال‬
‫انسانی‬‫«میراث‬‫لقب‬‫که‬‫‌ست‬‫ا‬‫افرادی‬‫بهترین‬‫زمره‬
.‫بود‬‫خواهد‬‫‌اش‬‫ه‬‫شایست‬»‫معاصر‬
‫خالق‬ ِ‫ذهن‬ ِ‫میراث‬
‫‌شان‬‫ت‬‫دوس‬‫چه‬‫کیارستمی‬‫عباس‬‫‌های‬‫م‬‫فیل‬
‫سرگرمی‬‫برای‬‫‌تردید‬‫ی‬‫ب‬،‫نه‬‫چه‬‫و‬‫باشیم‬‫داشته‬
‫‌ای‬‫ه‬‫جلو‬‫‌ها‬‫م‬‫فیل‬‫این‬.‫‌اند‬‫ه‬‫نشد‬‫ساخته‬‫تماشاگر‬
‫در‬‫را‬‫نگاه‬‫ایــن‬‫او‬‫و‬‫جهان‬‫به‬‫او‬‫نگاه‬‫از‬‫هســتند‬
‫از‬ ‫که‬ ‫‌هایی‬‫ب‬‫کتا‬ ‫در‬ ،‫‌هایــش‬‫س‬‫عک‬ ‫مجموعه‬
،‫گردآورد‬‫نیما‬‫و‬‫سعدی‬،‫مولوی‬،‫حافظ‬‫شعرهای‬
‫که‬‫پوسترهایی‬‫و‬‫تیتراژها‬‫حتی‬‫و‬‫‌ها‬‫ن‬‫چیدما‬‫در‬
.‫داد‬‫ادامه‬،‫کرد‬‫طراحی‬
‫خود‬‫در‬‫شاعرانگی‬‫و‬‫شعر‬‫از‬‫‌هایی‬‫ه‬‫رگ‬‫نگاه‬‫این‬
‫زندگی‬‫به‬‫ایرانی‬‫شاعران‬‫نگاه‬‫‌دار‬‫ث‬‫میرا‬‫و‬‫داشت‬
‫او«خانه‬‫‌هــای‬‫م‬‫فیل‬‫‌ترین‬‫ف‬‫معرو‬‫از‬‫یکــی‬.‫بود‬
‫از‬‫شعری‬‫بر‬‫بود‬‫‌ای‬‫ه‬‫ادام‬‫انگار‬»‫کجاست‬‫دوست‬
‫«باد‬.‫دارد‬‫خود‬‫بر‬‫را‬‫نام‬‫همین‬‫که‬‫سپهری‬‫سهراب‬
.‫فرخزاد‬‫فروغ‬‫شعر‬‫از‬‫بود‬‫سطری‬»‫برد‬‫خواهد‬‫را‬‫ما‬
‫منظومه‬‫به‬‫بود‬‫متفاوتی‬‫و‬‫مدرن‬‫نگاه‬»‫«شیرین‬
‫«زیر‬،»‫هیچ‬‫دیگر‬‫و‬‫«زندگی‬.‫نظامی‬‫عاشــقانه‬
‫از‬‫ردپایی‬‫هم‬»‫گیالس‬‫«طعم‬‫و‬»‫زیتون‬‫درختان‬
‫خود‬‫در‬‫را‬‫خیام‬‫‌غنیمتی‬‫م‬‫د‬‫و‬‫حافظ‬‫رندانه‬‫نگاه‬
‫حرف‬‫جهان‬‫به‬‫شاعرانه‬‫نگاه‬‫از‬‫وقتی‬‫اما‬.‫داشتند‬
‫‌زنیم؟‬‫ی‬‫م‬‫حرف‬‫چه‬‫از‬‫داریم‬‫دقیقا‬،‫‌زنیم‬‫ی‬‫م‬
‫آن‬‫‌پذیربودن‬‫م‬‫الها‬،‫شعر‬‫ویژگی‬‫نخستین‬‫شاید‬
‫‌های‬‫ه‬‫لحظ‬‫حال‬‫و‬‫حس‬‫حکایت‬‫شعر‬‫هر‬.‫باشد‬
‫جریان‬‫در‬‫را‬‫خود‬‫شــاعر‬.‫اســت‬‫شاعر‬‫زندگی‬
‫جهان‬‫از‬‫او‬‫برداشــت‬‫و‬‫‌دهد‬‫ی‬‫م‬‫قرار‬‫هســتی‬
‫لحظه‬‫«در‬.‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫پیدا‬‫تجلی‬‫شعر‬‫در‬‫اطرافش‬
‫‌شمار‬‫ه‬‫ب‬‫شاعران‬‫‌های‬‫ی‬‫شوریدگ‬‫از‬»‫‌کردن‬‫ی‬‫زندگ‬
‫‌های‬‫ه‬‫نشــان‬‫از‬‫ســرودن‬‫‌البداهه‬‫ی‬‫ف‬‫و‬‫‌رود‬‫ی‬‫مــ‬
‫کیارستمی‬.‫است‬‫شاعری‬‫در‬‫آنان‬‫‌دستی‬‫ه‬‫چیر‬
:‫‌گوید‬‫ی‬‫م‬‫فیلمســازیش‬‫روند‬‫توضیح‬‫در‬‫جایی‬
،‫است‬‫رسم‬‫که‬‫‌طور‬‫ن‬‫آ‬‫را‬‫‌ها‬‫ه‬‫فیلمنام‬‫غالبا‬‫«من‬
‫فیلمبرداری‬‫جریان‬‫در‬.‫‌نویسم‬‫ی‬‫نم‬‫دقیق‬‫خیلی‬
‫فیلم‬‫به‬‫‌آرام‬‫م‬‫آرا‬‫روزمره‬‫تغییرات‬‫که‬‫است‬‫تولید‬‫و‬
‫خودش‬‫نهایی‬‫شکل‬‫فیلمنامه‬‫و‬‫‌دهد‬‫ی‬‫م‬‫شکل‬
،‫فیلمبرداری‬‫روز‬‫هــر‬‫از‬‫بعد‬...‫‌کنــد‬‫ی‬‫م‬‫پیدا‬‫را‬
‫من‬‫که‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫اضافه‬‫فیلم‬‫به‬‫‌ای‬‫ه‬‫تاز‬‫چیزهای‬
‫انرژی‬‫من‬‫به‬‫این‬‫و‬‫‌ام‬‫ه‬‫نداشــت‬‫را‬‫انتظارش‬‫قبال‬
‫‌تر‬‫ی‬‫پرانرژ‬‫و‬‫‌تر‬‫ل‬‫ســرحا‬‫بعد‬‫روز‬‫در‬‫تا‬‫‌دهد‬‫ی‬‫م‬
‫این‬‫از‬‫را‬‫پا‬‫دیگر‬‫جای‬‫در‬».‫کنم‬‫دنبال‬‫را‬‫کار‬‫بتوانم‬
‫را‬‫خود‬‫سپردن‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫سعی‬‫و‬‫‌گذارد‬‫ی‬‫م‬‫فراتر‬
،‫«تقدیر‬:‫دهد‬‫توضیح‬‫اینچنین‬‫زندگی‬‫جریان‬‫به‬
‫این‬‫مجموع‬‫مــن‬...‫الهی‬‫حکمت‬،‫قــدر‬‫و‬‫قضا‬
‫الگوهای‬‫‌عنوان‬‫ت‬‫تح‬‫هم‬‫را‬‫شانس‬‫حتی‬‫و‬‫عوامل‬
‫نه‬‫را‬‫پنهان‬‫الگوهای‬‫این‬‫نقش‬‫و‬‫‌آورم‬‫ی‬‫م‬‫پنهان‬
.‫کارم‬‫در‬‫نه‬‫و‬‫‌کنم‬‫ی‬‫م‬‫نفی‬‫‌ام‬‫ی‬‫شخص‬‫زندگی‬‫در‬
‫اعتراف‬‫باید‬‫که‬‫هست‬‫‌هایم‬‫م‬‫فیل‬‫تمام‬‫در‬‫لحظاتی‬
».‫‌ام‬‫ه‬‫نساخت‬‫را‬‫آن‬‫من‬‫کنم‬
‫‌های‬‫ی‬‫ویژگ‬‫دیگــر‬‫از‬‫ابهــام‬‫حتی‬‫و‬‫ایهــام‬
‫رندانه‬‫‌های‬‫ی‬‫چربدست‬‫از‬‫این‬.‫اســت‬‫شاعرانگی‬
‫دوپهلوگویی‬‫از‬‫بتواند‬‫اگر‬‫‌آید‬‫ی‬‫م‬‫حساب‬‫به‬‫شاعر‬
‫برآمدن‬.‫کنــد‬‫اســتفاده‬‫‌ها‬‫ه‬‫واژ‬‫چندمعنایی‬‫و‬
‫دیگری‬‫خصلت‬،‫اندک‬‫‌های‬‫ه‬‫واژ‬‫از‬‫معنا‬‫چندین‬
‫حذف‬:‫است‬‫ایجاز‬‫همانا‬‫که‬‫‌آورد‬‫ی‬‫م‬‫خود‬‫با‬‫نیز‬‫را‬
‫پیچیدگی‬‫و‬‫ژرفی‬‫عین‬‫در‬‫‌گویی‬‫ه‬‫فشرد‬‫و‬‫زواید‬
‫اینچنینی‬‫‌هایی‬‫ی‬‫ویژگ‬‫هم‬‫کیارستمی‬.‫محتوا‬
‫«فیلم‬:‫اســت‬‫قایل‬‫خودش‬‫‌های‬‫م‬‫فیل‬‫بــرای‬‫را‬
‫یا‬‫موسیقی‬‫ما‬‫مگر‬.‫نیست‬‫فهمیدنی‬‫من‬‫‌نظر‬‫ه‬‫ب‬
‫این‬‫‌فهمیم؟‬‫ی‬‫م‬‫دقیقا‬‫را‬‫شعر‬‫قطعه‬‫یک‬‫یا‬‫نقاشی‬
‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫موضوع‬‫یک‬‫درگیر‬‫را‬‫ما‬‫که‬‫است‬‫ابهام‬
‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫اضافه‬‫بعد‬».‫داستان‬‫و‬‫موضوع‬‫فهم‬‫نه‬‫و‬
‫نکته‬‫این‬‫بر‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫را‬‫ســینما‬‫هنر‬‫«اساس‬‫که‬
‫‌توانیم‬‫ی‬‫م‬‫ما‬،‫حذف‬‫از‬‫اســتفاده‬‫با‬.‫کرد‬‫استوار‬
‫طریق‬‫از‬.‫کنیم‬‫وادار‬‫فکری‬‫تالش‬‫به‬‫را‬‫تماشاگر‬
‫ساخت‬‫در‬‫خودش‬‫‌تواند‬‫ی‬‫م‬‫او‬،‫تجســم‬‫و‬‫خیال‬
‫تماشاگر‬‫برای‬‫درگیری‬‫این‬‫و‬‫کند‬‫دخالت‬‫فیلم‬
‫معماهای‬‫کشف‬‫و‬‫کاذب‬‫هیجان‬‫از‬‫بیش‬،‫خالق‬
‫‌جاست‬‫ن‬‫همی‬».‫دارد‬‫لذت‬‫‌پاافتاده‬‫ش‬‫پی‬‫و‬‫مبتذل‬
،‫فرانسوی‬‫سینماگر‬،‫برسون‬‫روبر‬‫از‬‫‌ای‬‫ه‬‫‌گفت‬‫به‬‫که‬
،‫راه‬‫از‬‫بلکه‬‫افزودن‬،‫راه‬‫از‬‫نه‬‫«ما‬:‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫استناد‬
‫‌آورد‬‫ی‬‫م‬‫‌قول‬‫ل‬‫نق‬‫نیچه‬‫از‬‫و‬».‫‌آفرینیم‬‫ی‬‫م‬‫کاستن‬
».‫‌طلبد‬‫ی‬‫م‬‫نقاب‬،‫است‬‫ژرف‬‫چه‬‫«هر‬‫که‬
‫طبیعتا‬ ‫شــعر‬ ‫در‬ ‫‌هایــی‬‫ت‬‫خصل‬ ‫چنیــن‬
‫درپی‬‫نیز‬‫را‬‫ابیات‬‫از‬‫متفاوت‬‫‌های‬‫ی‬‫تفسیرپذیر‬
‫‌وحالی‬‫س‬‫ح‬‫با‬‫ما‬‫از‬‫کــدام‬‫هر‬‫‌که‬‫ن‬‫همچنا‬.‫دارد‬
‫از‬‫و‬‫‌زنیم‬‫ی‬‫م‬‫تفــأل‬‫حافظ‬‫دیــوان‬‫به‬‫متفاوت‬
،‫‌گیریم‬‫ی‬‫م‬‫متفاوت‬‫‌هایی‬‫ب‬‫جوا‬،‫همسان‬‫ابیات‬
‫استقبال‬‫به‬‫پیشاپیش‬‫نیز‬‫کیارستمی‬‫‌های‬‫م‬‫فیل‬
‫ذهن‬ ‫«ترکیب‬ :‫‌روند‬‫ی‬‫م‬ ‫تفسیرپذیری‬ ‫خصلت‬
‫‌آفریند‬‫ی‬‫م‬‫اثری‬‫که‬‫اســت‬‫تماشاگر‬‫و‬‫فیلمساز‬
‫است‬‫فیلمی‬‫از‬‫مفیدتر‬‫و‬‫‌تر‬‫ل‬‫اصی‬،‫ماندگارتر‬‫که‬
‫تاثیرگذاری‬‫و‬‫‌ســرایی‬‫ن‬‫داستا‬‫هدفش‬‫تنها‬‫که‬
‫از‬‫داستانی‬‫وقتی‬...‫اســت‬‫تماشــاگر‬‫اعصاب‬‫بر‬
‫ادبی‬‫روایی‬‫شــکل‬‫و‬‫‌آید‬‫ی‬‫م‬‫بیرون‬‫تصویر‬‫دل‬
‫داستان‬‫این‬‫به‬‫‌دادن‬‫ل‬‫شــک‬‫در‬‫تماشاچی‬‫ندارد‬
‫را‬‫خودش‬‫شخصی‬‫داستان‬‫و‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫پیدا‬‫نقش‬
».‫‌سازد‬‫ی‬‫م‬
‫شاعرانه‬‫نگاه‬‫که‬‫اســت‬‫‌هایی‬‫ی‬‫ویژگ‬‫چنین‬‫با‬
‫والری‬‫«پل‬:‫‌گیرد‬‫ی‬‫م‬‫شکل‬‫جهان‬‫به‬‫کیارستمی‬
‫باعث‬‫نگارش‬‫کار‬‫در‬‫که‬‫‌خواهد‬‫ی‬‫م‬‫دلم‬‫بود‬‫گفته‬
‫که‬‫بگویم‬‫باید‬‫تعریف‬‫این‬‫با‬‫بشوم‬‫خود‬‫حیرت‬
‫که‬‫چیزی‬‫از‬‫‌کنم‬‫ی‬‫م‬‫حیرت‬‫چراکه‬‫‌ام‬‫ه‬‫شد‬‫موفق‬
‫سرودن‬‫فرآیند‬‫در‬‫شاعر‬».‫‌بینم‬‫ی‬‫م‬‫صحنه‬‫روی‬
‫کند‬‫فکر‬‫شعرش‬‫مخاطب‬‫به‬‫‌که‬‫ن‬‫آ‬‫از‬‫بیش‬‫شعر‬
‫لحظه‬‫از‬‫خود‬‫شخصی‬‫حال‬‫و‬‫حس‬‫روایت‬‫کار‬‫در‬
‫همان‬‫این‬‫و‬‫‌برد‬‫ی‬‫م‬‫سر‬‫به‬‫آن‬‫در‬‫که‬‫اســت‬‫آنی‬‫و‬
‫دنبال‬‫به‬‫اثرش‬‫هر‬‫در‬‫کیارستمی‬‫که‬‫است‬‫چیزی‬
‫این‬‫از‬‫که‬‫است‬‫حیرتی‬‫حکایت‬‫او‬‫اثر‬‫هر‬.‫بود‬‫آن‬
‫نظر‬‫«به‬:‫دارد‬‫‌اش‬‫ه‬‫پیچید‬‫روابط‬‫کشف‬‫و‬‫جهان‬
،‫شعر‬‫یک‬‫به‬‫شود‬‫تبدیل‬‫‌باید‬‫ی‬‫م‬‫‌ای‬‫ه‬‫اید‬‫هر‬‫من‬
‫روابط‬‫‌ترین‬‫ه‬‫‌پاافتاد‬‫ش‬‫پی‬‫و‬‫روزمره‬‫زندگی‬‫حتی‬
‫به‬‫آخر‬‫در‬‫باید‬‫که‬‫‌کنــد‬‫ی‬‫م‬‫پیدا‬‫جوهری‬‫نهایتا‬
‫سه‬‫سینما‬‫و‬‫عکس‬،‫شعر‬...‫شود‬‫تبدیل‬‫شعر‬‫یک‬
».‫‌ناپذیرند‬‫ی‬‫جدای‬‫عنصر‬
‫‌های‬‫ه‬‫گفت‬ ‫از‬ ‫برگرفتــه‬ ‫‌هــا‬‫ل‬‫‌قو‬‫ل‬‫نق‬ ‫همه‬ -
‫پشت‬‫و‬»‫ده‬‫‌روی‬‫«ده‬‫فیلم‬‫دو‬‫در‬‫کیارســتمی‬
.‫است‬»‫«پنج‬‫فیلم‬‫ساخت‬‫صحنه‬
‫درگذشتش‬‫روز‬‫چهلمین‬‫آستانه‬‫در‬‫تازه‬‫منظری‬‫از‬»‫کیارستمی‬‫«عباس‬‫کیارستمی‬‫سینمای‬‫در‬‫شعر‬‫تاثیر‬‫درباره‬
|‫سمنان‬‫دانشگاه‬‫هرن‬‫دانشکده‬‫علمی‬‫هیأت‬‫عضو‬|‫رنگچیان‬‫علی‬||‫مستندساز‬|‫‌نژاد‬‫ی‬‫سید‬‫سیدمرتضی‬|
...‫‌ماند‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫است‬‫نگاه‬
‫مرگش‬‫از‬‫پس‬‫‌روز‬‫ک‬‫ی‬،‫کیارستمی‬‫عباس‬‫خانه‬
‫کیارستمی‬‫عباس‬‫قبر‬‫سنگ‬
‫ه‬‫چ‬‫ی‬‫ر‬‫د‬
| gozaresh@shahrvand-newspaper.ir :‫گزارش‬ ‫‌گروه‬‫ل‬‫ایمی‬ | www.shahrvand-newspaper.ir