1. Xógaa pola
paz
30 de xaneiro:
Día Escolar pola Paz
e a Non-Violencia

2. xógaa pola paz Infantil xógaa pola paz Secundaria
Para este Día Escolar da Paz e a Non-Violencia propomos traballar o diálogo e o respecto como Ensinamos así a xestionar os lances do encontro a través do diálogo e non a través da violencia. Neste Día da Paz queremos ter presente a situación do pobo haitiano, que despois do sismo Imaxina por un momento como sería a túa vida se houbese un terremoto.
respostas ante as diferentes manifestacións da violencia e concretamente a de xénero. Abordamos sofre aínda máis dificultades para acceder a unha vida digna e en paz.
esta temática desde os valores que poden transmitir os xogos de equipo. Xesto Reflexiona sobre a situación de nenos e nenas, mulleres e homes de maneira diferenciada. Se enfocamos
Non queremos que despois dun tempo a súa situación acabe esquecéndose porque a reconstru- a situación das persoas de maneira diferenciada segundo sexan homes, mulleres, nenos ou nenas, pensas
OBXECTIVOS No patio do centro educativo, unha vez terminado o partido, fórmase a frase e exponse en lugar visible. ción require un proceso moi longo que desexamos poder acompañar. que o punto de partida de ambos era o mesmo? A situación resultante será igual?
• Exercitar valores como o respecto e o compañeirismo a través do xogo. RECURSOS Invitamos a achegarse agora á realidade destacando a necesidade de que todas as persoas En grupo debuxa a segunda secuencia.
• Romper estereotipos de xénero a través das cores e os xogos. poidan propor solucións á súa reconstrución.
• Fomentar o diálogo como estratexia de resolución de conflitos. • Folios, cores (rosa, violeta, negro, gris), imperdible ou cinta adhesiva para o dorsal, balón. País reconstruído
OBXECTIVOS
DESENVOLVEMENTO DA ACTIVIDADE Regras específicas segundo o xogo Como volver a construír todo o que se derrubou?
• Achegarnos á realidade de Haití despois do terremoto desde a realidade das persoas. Quen poden achegar solucións a esta reconstrución? Nenos, nenas, mulleres, homes, comunidades veciñais,
A primeira parte da actividade consiste en preparar o encontro deportivo posteriormente descrito. O depor- Voleibol: O obxectivo é marcar 14 tantos. Por cada tanto repártese unha letra da frase: X-O-G-A-N-D-O-P- • Recoñecer a necesidade de que todas as persoas implicadas sexan tidas en conta e participen na súa asociacións, escolas, gobernos, comunidade internacional, nosoutros e nosoutras…
te elixido pode ser o voleibol, o baloncesto, o balonmán ou o fútbol. Se o número de alumnos e alumnas de O-L-A-P-A-Z. Os xogadores e as xogadoras cámbianse de equipo cada tres tantos. reconstrución, e descubrir que tamén nós temos un papel que xogar. Quen ten obriga de dar resposta e protexer a esta poboación?
clase é moi elevado pódense facer catro equipos, xogando dous partidos, cada un do seu deporte. Como podemos facer para converter esta situación nunha oportunidade de vida digna para quen a vive?
Baloncesto: O obxectivo é marcar 14 canastras. Por cada tanto repártese unha letra da frase: X-O-G-A-N- DESENVOLVEMENTO DA ACTIVIDADE
Fórmanse por consenso equipos mixtos, procurando que haxa equilibrio entre o número de rapaces e rapazas D-O-P-O-L-A-P-A-Z. Os xogadores e as xogadoras cámbianse de equipo cada tres canastras. Ante unha situación tan fráxil para a supervivencia, a paz pode quebrar. Que elementos pensades que son
de cada equipo. Cada participante colorea nun folio o seu número de dorsal. Previamente a persoa que dina- A actividade consistirá en realizar unha secuencia mural de tres momentos: antes do terremoto, xusto despois fundamentais para o mantemento da paz? Diálogo, participación, outros…
miza debuxou os perfís dos números de cada participante, un por folio, deixando espazo abondo para que se Balonmán: O obxectivo é marcar 6 goles. Por cada tanto repártese unha sílaba da frase: XO-GAN-DO-PO- e na reconstrución.
poida colorear o interior. Para o último curso de infantil os dorsais poden ser realizados integramente polo alum- LA PAZ. Os xogadores e as xogadoras cámbianse de equipo cada dous goles. En grupo debuxa a terceira secuencia.
nado, desde o número ata colorear. En calquera caso esta indicación debe ser valorada por cada docente. En primeiro lugar reflexionarán en asemblea sobre algúns puntos, desde os cales a continuación levarán a
Fútbol: O obxectivo é marcar 6 goles. Por cada tanto repártese unha sílaba da frase: XO-GAN-DO-PO-LA cabo o mural. Xesto: Xógaa pola paz, xógaa por Haití
Forma de colorear os dorsais. As rapazas pintan o número en cor rosa ou violeta; os rapaces píntano de cor PAZ. Os xogadores e as xogadoras cámbianse de equipo cada dous goles.
gris ou negra. Finalizados os dorsais, os integrantes dun mesmo equipo intercámbianos: os nenos toman os Dividiranse en tres ou catro grupos de traballo para que resulte máis doada e participativa a elaboración do Elaborarán corazóns vermellos coa palabra Haití escrita en negro e cada rapaz e rapaza entregarallo ao
das nenas e viceversa. Cómpre que os equipos estean bastante equilibrados para que, á hora do cambio, polo mural que poderá ser realizado con pinturas de mans ou a xeito de collage. compañeiro do lado dicindo en voz alta un compromiso de non esquecemento coas persoas de Haití.
menos a maioría, se non todos os integrantes do equipo, cambiasen o dorsal. Deste xeito a maioría dos nenos
levará dorsais rosas ou violetas e a maioría das nenas, negros ou grises. Antes do terremoto RECURSOS
A segunda parte da actividade realízase no patio; o deporte de equipo pode ser o fútbol, o baloncesto, o Para traballar esta parte propoñemos manexar datos de Haití que podedes atopar no material “Haití: 12 de • Presentación “Haití: 12 de xaneiro de 2010” en PowerPoint que podes descargar do Buscador de recursos
balonmán ou o voleibol. Fórmanse, segundo o indicado, equipos mixtos. xaneiro de 2010” que podedes atopar no Buscador de recursos de www.redentreculturas.org do portal Educadores e educadoras de www.redentreculturas.org, papel e pinturas para os corazóns, papel
continuo ou tres cartolinas por equipo e pinturas de mans ou obxectos para o collage segundo se decida
O obxectivo é meter determinado número de goles, canastras ou puntos. Por cada gol, canastra ou punto entré- Que sabemos agora? En grupo debuxa a primeira secuencia. levar a cabo unha ou outra cousa.
gase un papel cunha parte dunha frase. Unha vez completado o número de goles, canastras ou puntos, fór-
mase unha frase que se compartirá ao final do xogo. Despois do terremoto
A medida que vai transcorrendo o xogo vanse cambiando xogadores dun equipo a outro. Ao final do encon- O día 12 de xaneiro de 2010, un sismo de 7,3 na escala Richter sacudiu Porto Príncipe, a capital de Haití,
tro os equipos serán totalmente distintos dos formados ao principio. o país máis empobrecido de toda América Latina. A febleza previa do país e a intensidade do terremoto
dan como resultado unha situación de catástrofe que necesitará da colaboración de toda a comunidade.
Unha vez finalizado o encontro reflexiónase sobre como se sentiron no encontro e insístese sobre as
actitudes de respecto, evitando a burla polo simple feito de levar unha cor ou outra. A comunidade internacional reacciona rapidamente para canalizar a axuda. A sociedade civil amosa de novo
a súa grande solidariedade.
Reflexiónase tamén sobre a importancia do traballo en equipo e de actuar conxuntamente para conseguir un
obxectivo, a frase neste caso, sen importar tanto o compoñente competitivo do xogo. Nenas, nenos, mulleres e homes érguense das cinzas e reconstrúen as súas propias vidas, a súa comunida-
de e o seu país…
Frase: Xogando pola paz.
xógaa pola paz Primaria xógaa pola paz Bacharelato
Para este Día Escolar da Paz e a Non-Violencia propomos traballar o diálogo e o respecto como Ensinamos así a xestionar os lances do encontro a través do diálogo e non a través da violencia. Neste Día da Paz queremos ter presente a situación do pobo haitiano, que despois do sismo Paz e o terremoto
respostas ante as diferentes manifestacións da violencia e concretamente a de xénero. sofre aínda máis dificultades para acceder a unha vida digna e en paz.
Abordamos esta temática desde os valores que poden transmitir os xogos de equipo. Unha vez finalizado o encontro reflexiónase sobre como se sentiron no encontro e insístese sobre as 12 de xaneiro de 2010, Haití derrúbase.
actitudes de respecto, evitando a burla polo simple feito de levar unha cor ou outra. Construímos colectivamente o personaxe simbólico dunha rapaza haitiana e percorremos canda
OBXECTIVOS ela o suceso do terremoto e a súa repercusión nela e na súa comunidade e a reconstrución de O día 12 de xaneiro de 2010, un sismo de 7,3 na escala Richter sacudiu Porto Príncipe, a capital de Haití,
Xesto todo o derrubado. o país máis empobrecido de toda América Latina. A febleza previa do país e a intensidade do terremoto
• Exercitar valores como o respecto e o compañeirismo a través do xogo. dan como resultado unha situación de catástrofe que necesitará da colaboración de toda da comunidade.
• Romper estereotipos de xénero a través das cores e os xogos. No patio do centro educativo, unha vez terminado o partido, fórmase a frase e exponse en lugar visible. OBXECTIVOS
• Fomentar o diálogo como estratexia de resolución de conflitos. A comunidade internacional reacciona rapidamente para canalizar a axuda. A sociedade civil amosa de
RECURSOS • Achegarnos á realidade haitiana empatizando cunha historia de vida. novo a súa grande solidariedade.
DESENVOLVEMENTO DA ACTIVIDADE • Reflexionar sobre a paz que se pon en xogo na vulnerabilidade e nas catástrofes naturais e que ten que
• Folios, cores (rosa, violeta, negro, gris), imperdible ou cinta adhesiva para o dorsal, balón. ser reconstruída a través do diálogo e a participación de todas as persoas afectadas. Nenas, nenos, mulleres e homes érguense das cinzas e reconstrúen as súas propias vidas, a súa comuni-
A primeira parte da actividade consiste en preparar o encontro deportivo posteriormente descrito. Sen expo- dade e o seu país…
ñer os obxectivos explícaselle ao grupo a celebración dun encontro deportivo; para iso cómpre elixir deporte, Regras específicas segundo o xogo DESENVOLVEMENTO DA ACTIVIDADE
que se pode facer por votación, e formar os dous equipos. Se o número total de alumnas e alumnos da clase Que estaba facendo Paz cando ocorreu o terremoto?
é moi elevado pódense formar catro equipos e xogar dous partidos. Voleibol: O obxectivo é marcar 14 tantos. Por cada tanto repártese unha letra da frase: X-O-G-A-N-D-O-P- A actividade consiste en crear un personaxe que vive o terremoto de Haití. En primeiro lugar creamos o per- Que lle pasa a Paz, á súa familia e aos seus amigos e amigas con este terremoto?
O-L-A-P-A-Z. Os xogadores e as xogadoras cámbianse de equipo cada tres tantos. sonaxe de maneira colectiva atribuíndolle unha identidade e tratando de poñernos na súa pel e no seu día Como queda Paz despois do terremoto?
Ao principio animámolos para que eles mesmos se organicen, dando como única consigna que traten de face- a día; cando estea definido tamén haberá que darlle vida debuxándoo. Como quedan os seus desexos e os seus soños?
lo equilibradamente. Unha vez organizados, se os equipos non fosen equilibrados e estivesen separados Baloncesto: O obxectivo é marcar 14 canastras. Por cada tanto repártese unha letra da frase: X-O-G-A-N-
nenos e nenas, reorganízanse de novo formándoos mixtos. D-O-P-O-L-A- P-A-Z. Os xogadores e as xogadoras cámbianse de equipo cada tres canastras. A continuación o noso personaxe sofre o terremoto acontecido en Haití en xaneiro de 2010 e propoñemos Debuxa a Paz no momento do terremoto.
recrear como viviu este momento e reflectilo no que será a segunda parte do mural. Paz érguese despois do terremoto.
A continuación cada integrante elaborará o seu dorsal, despois de se pór de acordo nos números. As rapazas Balonmán: O obxectivo é marcar 6 goles. Por cada tanto repártese unha sílaba da frase: XO-GAN-DO-PO- Despois da destrución, Paz érguese e empeza outra vez…
pintan o seu número de cor rosa ou violeta; os rapaces pintan o seu de cor gris ou negra. Rematados os dor- LA PAZ. Os xogadores e as xogadoras cámbianse de equipo cada dous goles. Finalmente levamos a cabo a reflexión sobre a reconstrución plasmándoo finalmente na terceira parte do
sais, os integrantes dun mesmo equipo intercámbianos: os nenos toman os das nenas e viceversa. Cómpre que mural. Que necesita Paz para erguerse e reconstruír canda a súa comunidade?
os equipos estean bastante equilibrados para que, á hora do cambio, polo menos a maioría, se non todos os Fútbol: O obxectivo é marcar 6 goles. Por cada tanto repártese unha sílaba da frase: XO-GAN-DO-PO-LA Como logra Paz continuar despois deste terremoto?
integrantes do equipo, cambiasen o dorsal. Deste xeito a maioría dos nenos levará dorsais rosas e a maioría PAZ. Os xogadores e as xogadoras cámbianse de equipo cada dous goles. Propoñemos utilizar como punto de partida o material complementario “Haití: 12 de xaneiro de 2010” que Que lle queremos dicir nós a Paz?
das nenas, negros. nos achega algúns datos que nos axudarán a poñernos en situación.
Debuxa a Paz despois do terremoto.
A segunda parte da actividade realízase no patio; o deporte de equipo pode ser fútbol, o baloncesto, o balon- O terremoto de Paz
mán ou o voleibol. Fórmanse, segundo o indicado, equipos mixtos. Xesto: Xógaa pola paz, xógaa por Haití
Crea un avatar, chámase Paz.
O obxectivo é meter determinado número de goles, canastras ou puntos. Por cada gol, canastra ou punto Elaborarán corazóns vermellos coas palabras Paz e Haití escritas en negro e cada rapaz e rapaza entrega-
entrégase un papel cunha parte dunha frase. Unha vez completado o número de goles, canastras ou puntos, Paz é un personaxe especial, encántalle participar nas tarefas comunitarias que impulsan a paz e o ben rallo ao compañeiro do lado dicindo en voz alta un compromiso de non esquecemento coas persoas de
fórmase unha frase que se compartirá ao final do xogo. común, e sabe que isto só se consegue escoitando ás persoas, dialogando con elas, descubrindo as súas Haití.
necesidades e acompañándoas para que xuntas poidan achegar solucións. É unha rapaza aparentemente
A medida que vai transcorrendo o xogo vanse cambiando xogadores dun equipo a outro. Ao final do encontro moi normal, os seus amigos e amigas pensan que é alguén xenial. RECURSOS
os equipos serán totalmente distintos dos formados ao principio.
Paz vive en Haití, imaxinade a súa idade, a súa identidade, os seus gustos, a súa música favorita,… • Presentación “Haití: 12 de xaneiro de 2010” en PowerPoint que podes descargar do Buscador de recur-
Reflexiónase tamén sobre a importancia do traballo en equipo e de actuar conxuntamente para conseguir un sos do portal Educadores e educadoras de www.redentreculturas.org, papel e pinturas para os corazóns,
obxectivo, a frase neste caso, sen importar tanto o compoñente competitivo do xogo. Como é Paz? Como vive? Imaxina que fai no seu día a día. papel continuo ou tres cartolinas por equipo e pinturas de mans ou obxectos para o collage, segundo se
decida levar a cabo unha ou outra cousa.
Frase: Xogando pola paz. Agora debuxa a Paz, pode ser a xeito de avatar, non é necesario que se debuxe un personaxe con trazos
ben definidos, pode ser incluso un personaxe simbólico.
Coordinadora de Sensibilización: Raquel Martín. Departamento de Educación para o Desenvolvemento. Irene Ortega. Coordinación
da proposta: Mª Luisa Caparrós. Autoría: Alberto Medina, Iván Mirón e Mª Luisa Caparrós. Coordinación de produción: Cristina
Fernández e Blanca Bonnelly. Deseño e arte gráfica: Maribel Vázquez. Tradución: Reverso Comunicación, Cultura e Lingua.
Entreculturas 2010.