1. KARADENİZ BÖLGESİNDEKİ
MEVCUT VE İNŞAASI PLANLANAN
HES PROJELERİNDE
KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Av. Beril Pınar Tandoğan
Tandoğan Hukuk Bürosu
12-13-14 Mayıs, 2010

2. QUOTE
“Fikirlerini ve söylediklerini asla kabul
edemem..Ama onları söyleme hakkını
ölünceye kadar savunurum.."
Voltaire

3. BARAJ NEDİR?
“Baraj” suyu
toplama, sulama
ve elektrik üretme
amacıyla
akarsular üzerine
yapılan bent
olarak
tanımlanmaktadır.

4. BARAJLARIN BAŞLICA
KURULUŞ AMAÇLARI
 su temini,
 sulama,
 taşkın kontrolü,
 hidroelektrik enerji üretimi,
 ulaşım, eğlence,
 kirlilik azalımı,
 endüstri gereksinimi,
 balıkçılık,
 faunanın korunumu,
 tuzluluk kontrolü
 yeraltı sularının beslenmesi vb.

5. HİDROELEKTRİK SANTRALLARIN
TARİHİ SÜRECİ
 İlk ortaya çıkışı 1890lar.
 150 ülkede kullanılan hidroelektrik santrallar,
dünya toplam enerji gereksiniminin % 19’unu
karşılamaktadır.
 Dünya hidroelektrik enerji üretiminin % 50’si ABD,
Brezilya, Çin, Kanada ve Rusya tarafından
üretilmektedir.
 Dünya elektrik enerjisinin ortalama 1/5
hidroelektrik santrallerden karşılanmaktadır.
 Dünya ülkelerinin 1/3ünün elektrik gereksinimi de
% 50 oranında hidroelektrik santrallerden
karşılanmaktadır.

6. TÜRKİYEDEKİ HİDROELEKTRİK
POTANSİYELİ
 Türkiye’nin Brüt Hidroelektrik Potansiyeli: 433.000
GWh/yıl ‘dır
 Bu oran dünya’nın toplam potansiyelinin % 1 ‘i,
Avrupa’nın toplam potansiyelinin % 16’sı civarındadır.
 Teknik Potansiyel: 216.000 GWh/yıl
 Ekonomik Potansiyel:127.381 GWh/yıl dır.
 Ülkemizdeki elektrik tüketimi ise her yıl % 8-10 arasında
artmaktadır.

7. HİDROELEKTRİK SANTRALLERİN
AVANTAJLARI/DEZAVANTAJLARI
Avantajlar Dezavantajlar
 Çevre dostu yenilenebilir enerji  İzafi büyüklükleri fazla
kaynağı  Maliyeti birçok enerji yatırımına
 Karbon emisyonu son derece kıyasla yüksek
düşük; asit yağmuru yaratmaz  Kötü projelendirmelerde su
 Erozyonları önleyici etki kalitesini bozabilir ve
 Doğru teknik kullanıldığında ormanlara zarar verebilir
bölgenin klimal düzenin
devamlılığına yardımcı
 Özkaynak kullanımına uygun
 Fizibl ve uluslar arası kredi ve
fonlara uygun

8. KARADENİZ BÖLGESİNDEKİ HES’LER
VE KARŞILAŞILAN SORUNLAR…
 Karadenizdeki arazi yapısı, eğimin yüksek ve yüzey altı
tabakasının geçirimsiz olması nedeniyle yağan yağışın önemli
bir miktarının yüzeysel akışla denizlere ulaşması bölgenin
önemini artırmaktadır.
 Bu bakımdan Doğu Karadeniz Bölgesi hidroelektrik enerjisi
üretimi açısından oldukça verimli bir bölgedir. Topoğrafik olarak
dağların denize paralel uzandığı ve yıllık ortalama yağışın 1291
milimetre olduğu Doğu Karadeniz Bölgesi, akım rejimi
dolayısıyla HES'lere oldukça müsaittir.
 Özellikle son yıllarda hidroelektrik üretiminin toplam elektrik
enerjisi üretimi içersindeki önemi büyük olup; 2010 yılı itibarı ile
bu oran %45'ler seviyesindedir.

9. ÇED OLUMLU/GEREKLİ DEGİLDİR
KARARLARININ İPTALİ DAVALARINDA
MEVCUT HUKUKİ SÜREÇ
Davalı Bakanlığın
Cevabı
(Dilekçenin tebliğden itibaren 30 gün)
Mahkemenin
Davanın Ön YD Keşif Kesin YD
Açılması Kararı
Ve Dilekçenin Davalı Davalı Bakanlığın
Bakanlığa Tebliği BİM huzurunda YD
İtirazı
YD İtiraz Red
Müdahil Şirketin Cevabı
(Müdahilliğe kabulü ve dilekçenin ÇED
Tebliğden itibaren 30 gün) Olumlu/Gerekli Değildir
Kararının İptali
Danıştay Temyiz

10. KARADENİZ BÖLGESİNDEKİ HES’LER
VE KARŞILAŞILAN SORUNLAR…
 Çevre mevzuatındaki eksik düzenlemeler, yetersiz
ve hatalı uygulamalar
 Yanlış yönlendirilen ve çevreyi koruma adı altında
ülkemizi daha büyük açmazlara götüren sözde sivil
örgütlenmeler
 Bölgedeki yayla turizmi yatırımcıları
 Yargılama sürecinde yaşanan sıkıntılar ve sürecin
yavaş ilerlemesi

11. KARADENİZ BÖLGESİNDEKİ HES’LER
VE KARŞILAŞILAN SORUNLAR…
 Yetersiz bilirkişi atamaları
 Yatırımcıların mevcut lisanlarına dayanarak
akdetmiş olduğu banka kredi sözleşmeleri
ve elektromekanik teçhizat alım
sözleşmeleri ve işin başlayamaması
sebebiyle yaşanan ekonomik açmaz.
 Proje ayırmaksızın verilen “Yürütmenin
Durdurulması” Kararları

12. SONUÇ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİMİZ…
 Gerekli mevzuat değişiklikleri ve düzenlemelerin
ivedilikle yapılması
 ÇED için master plan
 Halka, en başta ve ilgili kamu otoritelerinin
katılımıyla, enerji bilinci aşılanması
 Proje veya tek bir havza bazında değil ülke
genelinde çözüm önerileri getirilmesi
 Sivil toplum örgütlerinin bilinçlendirilmesi

13. SONUÇ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİMİZ…
 Tahrikçiler ile bilinçli vatandaş arasındaki ayrım
net bir şekilde çizilerek gerekli müeyyidelerin
uygulanması
 Yürütmenin Durdurulması Kararlarının adeta bir
“ilke kararı “ gibi değil her bir projenin ayrı ayrı
değerlendirilmesi neticesinde verilmesi
 Çevre dostu ve yüksek standartlı inşaat
tekniklerinin kullanılması

14. SONUÇ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİMİZ
 Yatırımcılarca proje için tahrip edilmek zorunda
kalınan her bir ağaç için 3 ağaç dikilmesi
zorunluluğu getirilmesi
 Eski tip santraller yerine yer altı santrallerinin
tercih edilmesi
 Devlete yatırımcılarca ödenen katkı payının bir
kısmının bölge halkının ihtiyaçları ve yayla turizmi
için harcanması

15. DOĞANKENT HİDROELEKTRİK SANTRALI
GİRESUN

16. ERMENEK BARAJI
KARAMAN

17. ATATÜRK BARAJI
ADIYAMAN-ŞANLIURFA

18. KARACAÖREN BARAJI
BURDUR

19. TORTUL BARAJI
GÜMÜŞHANE

20. ASLANTAŞ BARAJI
OSMANİYE

21. HOOVER BARAJI
NEVADA

22. GORDON BARAJI
AVUSTRALYA

23. ORTAK AKIL
“Şanssızlığa katlanılabilir,
çünkü dışarıdan gelir ve
tümüyle rastlantısaldır.
Oysa bizi asıl yaralayan,
yaptığımız hatalara
hayıflanmaktır.”
Oscar Wilde

24. TEŞEKKÜRLER
Phone: +90 312 446 50 15
Fax: +90 312 446 50 51
www.bptandogan.av.tr