Preparaty i akcesoria

1. 1
Kurs: Zasady wykonywania zabiegów na ciało
Źródło: www.fotolia.pl
KURS
Zasady wykonywania zabiegów na
ciało
MODUŁ Preparaty i akcesoria do zabiegów na ciało

2. 2
Kurs: Zasady wykonywania zabiegów na ciało
2 Preparaty i akcesoria do zabiegów na ciało
2.1 Surowce kosmetyczne wykorzystywane w pielęgnacji ciała
W ostatnich latach na polskim rynku można było zauważyć znaczący rozwój
kosmetologii. Związany jest on z zamożnością społeczeństwa, zmianami oraz
świadomością młodych pokoleń. Wygląd zewnętrzny stał się wyznacznikiem pozycji
społecznej, ważnym aspektem w odnoszeniu sukcesów, powodzenia w znalezieniu
pracy. Nie dziwi zatem fakt, że kosmetologia stała się dziedziną nauki i wiedzy związaną
bezpośrednio z życiem codziennym1.
Rysunek 2.1 Zioła w kosmetologii
Źródło: Praca zbiorowa Schroeder G., Kosmetyki-chemia dla ciała, Wydawnictwo Cursiva, Poznań 2011
2.1.1 Zioła
Surowcami kosmetycznymi bardzo często wykorzystywanymi do produkcji
kosmetyków są zioła.
Arnika górska zwiększa odporność organizmu na infekcje, przyspiesza gojenie się
ran po operacjach, wyrywaniu zębów. Może być używana na zaburzenia
psychiczne i fizyczne, siniaki, urazy stawu z naderwaniem wiązadeł, ból
i opuchnięcia oraz złamania. Obniża również gorączkę i pobudza krążenie2;
Bluszcz pospolity posiada związki czynne, które działają przeciwzapalnie,
wykrztuśnie i rozkurczająco. Wyciągi z liści bluszczu stosuje się najczęściej
w męczącym kaszlu i zapaleniu oskrzeli. Preparaty zwierające bluszcz wspomagają
kuracje odchudzające. W przemyśle kosmetycznym bluszcz wykorzystuje się jako
składnik kremów zwalczających tzw. pomarańczową skórkę, czyli cellulit;
1 Praca zbiorowa Schroeder G., Kosmetki-chemia dla ciała, Wydawnictwo Cursiva, Poznań 2011
2 http://www.vismaya-maitreya.pl/naturalne_leczenie_arnika_gorska.html

3. 3
Kurs: Zasady wykonywania zabiegów na ciało
Lawenda wąskolistna ma bardzo szerokie zastosowanie w kosmetyce. Kwiat tej
rośliny wykorzystywany jest do parówek twarzy oraz kąpieli. Pięknie pachnie, ma
właściwości odkażające i kojące, działa odświeżająco i oczyszczająco na skórę;
Len zwyczajny posiada zastosowanie wewnętrzne w profilaktyce chorób
nowotworowych, w leczeniu m.in. miażdżycy, zaparć różnego pochodzenia,
uszkodzeń błony śluzowej jelit substancjami żrącymi. Posiada również
zastosowanie zewnętrzne w przypadku odleżyn, świądu, wysypki alergicznej
i bolesnych stanów zapalnych skóry;
Majeranek ogrodowy często wykorzystywany jest do sporządzania pachnącego
mydła;
Melisa lekarska stosowana jest do produkcji kremów i lotionów oraz jako
dodatek do kąpieli. Nadaje się do pielęgnacji suchej, łuszczącej i starzejącej się
skóry;
Mięta ma właściwości antyseptyczne, dezynfekcyjne, odświeżające i orzeźwiające.
Pielęgnuje skórę tłustą i zanieczyszczoną;
Nagietek lekarski zawiera żywicę, białka roślinne, olejek eteryczny, co sprawia, iż
jest cennym środkiem pielęgnacyjnym. Stanowi ważny składnik kremów, olejków
oraz płynów oczyszczających. Zapobiega pękaniu skóry, powstawaniu odcisków
oraz wągrów. Działa oczyszczająco, ściągająco i przeciwzapalnie;
Oczar wirginijski jest ceniony w medycynie dzięki swoim właściwościom
ściągającym, przeciwkrwotocznym, przeciwzapalnym i przeciwbakteryjnym. Do
zastosowań wewnętrznych oczaru należy leczenie takich schorzeń, jak: problemy
przewodu pokarmowego i płuc, zapalenie błon śluzowych jelita grubego, biegunka
i hemoroidy. W kosmetyce wykorzystuje się go do pielęgnacji cery zniszczonej
o zatkanych porach;
Ogórecznik lekarski ma działanie moczopędne, napotne, przeciwzapalne,
rozmiękczające, powlekające. Ze względu na działanie osłaniające, ogórecznik
wykorzystuje się w leczeniu procesów zapalnych, nieżytów górnych dróg
oddechowych połączonych z chrypką i suchym kaszlem. Ma również duże walory
dietetyczne3;
Skrzyp polny działa oczyszczająco, ściągająco, przeciwzapalnie i poprawia
ukrwienie. Ze względu na dużą zawartość kwasu krzemowego i związków
mineralnych na jego bazie robi się kompresy, płukanki i dodatki do kąpieli;
Tymianek zawiera tyrol, który działa dezynfekcyjnie, przeciwzapalnie
i aseptycznie. Produkowane z niego emulsje oczyszczają i tonizują skórę;
Żywokost lekarski działa łagodząco na skórę.
2.1.2 Substancje czynne pochodzenia roślinnego
W kosmetyce zajmują znaczną pozycję. Często rezygnuje się z pozyskiwania
naturalnych składników z tkanek zwierzęcych, a zastępuje się je składnikami
pochodzenia roślinnego. Ilość czynników zależy od pory roku, wieku rośliny itp.
3 http://zioladobrenawszystko.pl/ziola-od-o-do-s/ogorecznik-lekarski.html

4. 4
Kurs: Zasady wykonywania zabiegów na ciało
Alantoina powszechnie występuje w kiełkach zbóż. Ma nieoceniony wkład
w tworzenie różnego rodzaju maści i zasypek do trudno gojących się ran. Posiada
właściwości kojące i łagodzące podrażnienia;
Aminokwasy wykorzystywane są w kremach i balsamach w postaci mieszanin
z innymi cząstkami;
Antocyjany występują w czarnych jagodach, porzeczce, aronii, ciemnych
winogronach, malwie czarnej. Mają działanie przeciwrodnikowe, przez co
stosowane są do pielęgnacji skóry zanieczyszczonej;
Antybiotyki wytwarzają bakterie oraz pleśnie. Właściwości bakteriobójcze
i bakteriostatyczne mają niekiedy rośliny. Często z łopianu, babki, chmielu,
kocanki czy jałowca pozyskiwany jest sok lub wyciąg;
Azuleny są substancjami pochodzenia roślinnego. Wykazują działanie
przeciwzapalne, bakteriostatyczne, przeciwalergiczne. Najbardziej znanymi
ziołami o takim działaniu są rumianek i krwawnik;
Balsamy są to wydzieliny niektórych gatunków drzew podzwrotnikowych.
Najczęściej spotykane są:
− balsamy peruwiańskie posiadające właściwości przeciwzapalne oraz
aseptyczne;
− balsamy styraksowe stosowane do produkcji lotionów i pudrów;
− balsamy kopa jawa stosowane do pielęgnacji włosów4.
Chlorofil, czyli naturalny barwnik każdej zielonej rośliny, wykorzystywany jest do
pielęgnacji szarej, zmęczonej i podrażnionej skóry;
Flawonoidy posiadają działania: uszczelniające, wzmacniające śródbłonek naczyń
krwionośnych, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe, przeciwzapalne,
przeciwalergiczne. Ponadto zmniejszają skutki oparzenia słonecznego;
Garbniki mają działanie przeciwzapalne, przeciwbiegunkowe, bakteriobójcze
i przeciwkrwotoczne. Wykorzystuje się je w leczeniu hemoroidów, podrażnień
i zranień skóry. Stosowane są w stanach zapalnych błon śluzowych i na rany5;
wykorzystywane są do pielęgnacji twarzy, ciała i włosów. Ich
działanie jest bardzo wszechstronne. ,
Zmi Dodatkowo
u ją
Witaminy w kosmetologii stosowane są do stymulacji syntezy związków
potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania skóry. Mogą one brać udział
w takich procesach, jak: nawilżanie, keratynizacja, antyoksydacja, ochrona przed
promieniowaniem (filtry UV), a także mogą blokować powstawanie szkodliwych
4 Czerpak R., Jabłońska-Trypuć A., Roślinne surowce kosmetyczne, Wydawnictwo MedPharm, Wrocław
2008
5 http://notatek.pl/wyklad-garbniki

5. 5
Kurs: Zasady wykonywania zabiegów na ciało
związków. Wyróżniamy następujące witaminy: A,B1, B2, B3, B5, D-pantenol, B6,
B7, B9, B12, B15, C, D, E, F oraz K6;
Woski w kosmetyce stosuje się w kremach jako tzw. emolienty, czyli substancje
pokrywające powierzchnię skóry warstwą okluzyjną, co zapobiega utracie wody
przez skórę. Skóra staje się wówczas lepiej nawilżona, zmiękczona, a tym samym
młodsza. Woski występują też w pomadkach, tuszach do rzęs i cieniach do powiek
jako środki nadające konsystencję. Wśród wosków wyróżniamy m.in.:
− lanolinę – jest ona dobrym emulgatorem wody w oleju oraz doskonale
wchłania się w skórę, uzupełnia barierę lipidową skóry i hamuje utratę wody,
dzięki czemu działa zmiękczająco i nawilżająco na powłokę skórną. Podłoże
maściowe otrzymane przez stopienie wazeliny z wielkocząsteczkowymi
alkoholami, powstałymi z niezmydlającej się frakcji alkoholowej lanoliny, nosi
nazwę euceryny, która nadaje kosmetykom właściwości natłuszczające,
nawilżające, ochraniające i zmiękczające,
− olbrot – jest to biała substancja woskowa, używana do wyrobu kosmetyków,
maści i mydeł,
− palmitynian cetylu (sztuczny olbrot) – jeśli jest stosowany na skórę w stanie
czystym – może być komedogenny, czyli sprzyjać powstawaniu zaskórników.
Zastosowany w preparatach do pielęgnacji skóry i włosów tworzy na
powierzchni warstwę okluzyjną, która zapobiega nadmiernemu
odparowywaniu wody z powierzchni (jest to pośrednie działanie
nawilżające), przez co kondycjonuje, czyli zmiękcza i wygładza skórę i włosy.
Woski syntetyczne są to wytwarzane sztucznie substancje o właściwościach
wosków naturalnych. Do wosków syntetycznych należą m.in.: estry,
długołańcuchowe produkty polimeryzacji etenu (etylenu), amidy wyższych
kwasów tłuszczowych, a także produkty chemiczne, przeróbki surowców
pochodzenia naturalnego. Wyróżniamy m.in.:
− lecytyny – zmniejszają dolegliwości bólowe stawów. Mogą ją także
przyjmować sportowcy, którzy chcą szybko zwalczyć kontuzje i powrócić do
intensywnych treningów. Wspomagają ludzi czułych na zmiany pogody.
Nadają włosom zdrowy wygląd i zapobiegają ich wypadaniu, są świetnym
środkiem tonizującym, zwłaszcza dla starszych osób, bez apetytu i w depresji.
Działają zmiękczająco na stolec i zapobiegają wzdęciom,
− silikony pomagają zabezpieczyć skórę przed nadmiernym wysuszeniem jej
przez środowisko oraz kosmetyki, stanowią barierę ochronną – drugą skórę,
są stosowane w medycynie jako swoistego rodzaju opatrunki.
2.1.3 Ekstrakty roślinne
Pozyskiwane są z całości rośliny lub jej części. Tonizują, łagodzą, ściągają
i nawilżają skórę. Oprócz tego mają właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne
i zmiękczające. Wykorzystywane do tego są:
6 http://stressfree.pl/witaminy-w-kosmetykach-i-ich-wlasciwosci/

6. 6
Kurs: Zasady wykonywania zabiegów na ciało
algi morskie i małże (źródło protein, witamin i mikroelementów odżywiających
skórę);
wyciąg z arniki (wspomaga krążenie, przyspiesza gojenie);
ekstrakt z drożdży (przyspiesza metabolizm) 7;
ekstrakt z passiflory (nawilża oraz regeneruje);
wyciąg z lukrecji (działa przeciwzapalnie);
ekstrakt z mimozy (właściwości przeciwzapalne, ściągające);
ekstrakt z miłorzębu (reguluje ukrwienie);
wyciąg z dzikiego mirtu (zapobiega pękaniu naczyń krwionośnych);
ekstrakt z ogórecznika (odżywia skórę);
ekstrakt z owoców egzotycznych (wygładza, regeneruje, jak i odżywia skórę);
wyciąg owocowy (złuszcza martwy naskórek, wygładzając i zmiękczając go);
wyciąg z oliwki (łagodzi i obkurcza);
ekstrakt słonecznika (pozwala na utrzymanie stałej wilgotności);
ekstrakt z ziaren pszenicy (odżywia, regeneruje i stymuluje komórki);
wyciąg z korzenia żeń-szenia (jest bardzo bogaty w składniki odżywcze).
Rysunek 2.2 Preparaty stosowane w kosmetyce
Źródło: www.aptekipelnezdrowia.pl
2.1.4 Enzymy
Odnalazły swoje miejsce w procesach fizjologicznych. Odnawiają skórę, chronią
komórki przed niedotlenieniem, pobudzają metabolizm. Bardzo popularny z tej grupy
jest koenzym Q10. Produkty, w których zawarty jest ten koenzym, wpływają na
doskonałą ochronę skóry przed zanieczyszczeniami środowiska i wolnymi rodnikami.
Najwięcej enzymów posiadają pomidory, ogórki, szpinak, ananasy, papaja. Wśród
7 www.medigo.pl

7. 7
Kurs: Zasady wykonywania zabiegów na ciało
enzymów wyróżniamy enzymy o działaniu keratolitycznym, które powszechnie są
stosowane w peelingach, zaliczamy do nich: papaję i bromelainę, czyli trypsynę, pepsynę
i pankreatynę.
2.1.5 Fitohormony sojowe
Czyli hormony roślinne – niekiedy są podobne do ludzkich, dlatego znalazły
swoje miejsce w leczeniu zaburzeń hormonalnych człowieka. Najczęściej pozyskiwane
są z kopru, bazi wierzby, ryżu, kiełków pszenicy czy kukurydzy.
2.1.6 Kwas hialuronowy
Chroni skórę przed parowaniem wody oraz przed działaniami atmosferycznymi.
Skóra go nie absorbuje, dlatego też wprowadzany jest do niej za pomocą liposomów.
2.1.7 Kwasy owocowe AHA
Występują w warzywach i owocach oraz kwaśnym mleku. Wykazują korzystny
wpływ na skórę. Działanie ich polega na uzyskaniu efektu peelingu. Kwasy te wygładzają
i rozjaśniają skórę, stymulują proces odnowy, nawilżają, regulują ilość żywych
i martwych komórek naskórka.
2.1.8 Kwasy BHA
Przeciwutleniacz zapobiega lub w znaczny sposób ogranicza szybkość
zachodzenia procesu utleniania składników tłuszczowych zawartych w kosmetyku.
Kwas salicylowy zalicza się do rodzaju kwasów BHA i jest to jedyny kwas z tej grupy
znajdujący zastosowanie w kosmetyce. Odblokowuje pory, przeciwdziała powstawaniu
wypryskom, oczyszcza skórę z zaskórników. Najczęściej znajduje zastosowanie jako
składnik żeli pod prysznic, bezalkoholowych toników, wody micelarnej i pianek.
Znajduje również zastosowanie w preparatach do złuszczania skóry oraz usuwania
piegów, w płynach i zasypkach przeciwpotowych, a także w wyrobach o działaniu
przeciwłupieżowym8.
2.1.9 Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe NNKT
Dostarczane są w żywności. Mają właściwości przeciwalergiczne,
przeciwzapalne, hamują utratę wody, uczestniczą w produkcji serum. NNKT
otrzymywane są z:
oleju wiesiołka (zapobiega złuszczaniu);
oleju awokado (nawilża, zmiękcza);
oleju migdałowego (natłuszcza);
oleju brzoskwiniowego (odżywia, nawilża, zmiękcza naskórek, poprawia kolor
skóry);
oleju winogronowego (nawilża, łagodzi);
8http://kobieta.gazeta.pl/kobieta/1,111997,9477904,Skladniki_pod_lupa__kwasy_BHA_w_kosmetykach.h
tml

8. 8
Kurs: Zasady wykonywania zabiegów na ciało
oleju orzechowego (jest bardzo delikatny);
oleju z kiełków pszenicy (bogaty w witaminy A, D, E i lecytynę, przeciwdziała
odwodnieniu oraz chroni przed działaniem wolnych rodników).
2.1.10 Proteiny
Składają się z aminokwasów – są to kolagen, elastyna, keratyna. Działają
ochronnie i nawilżająco na skórę9.
2.1.11 Zastosowanie olejków w aromaterapii
Rysunek 2.3 Olejki stosowane w aromaterapii
Źródło: www.aptekipelnezdrowia.pl
Aromaterapia jest metodą terapii przy zastosowaniu olejków eterycznych,
wprowadzanych do organizmu poprzez drogi oddechowe (wdychanie, inhalację,
wąchanie) oraz przez skórę (kąpiel, masaż, kompres). Bazą są rośliny i ich lecznicze
oraz terapeutyczne właściwości.
Olejki eteryczne są produktami zapachowymi otrzymywanymi poprzez
destylację z parą wodną lub też poprzez wyciskanie. Były one wykorzystywane od 5000
lat p.n.e. i używane do wielu celów, w których to jednak działania terapeutyczne
stanowiły najważniejszy aspekt. Zyskały one wielką sławę w kulturach antycznych,
szczególnie w Egipcie. Hipokrates uznawany za ojca medycyny jako pierwszy zalecił
stosowanie olejków do masażu i kąpieli10.
Metoda pozyskiwania olejków eterycznych ma znaczący wpływ na jego
właściwości. Wysokie temperatury podczas destylacji wpływają na rozkład niektórych
substancji chemicznych, natomiast podczas ekstrakcji rozpuszczalnikami jego
minimalne ilości mogą pozostawać w olejku. Do celów leczniczych wykorzystywane są
9 Jurkowska S., Surowce kosmetyczne, Tom I, rozdział IV, XDI, XIV, Wydawnictwo Ekoprzem., Dąbrowa
Górnicza 1999
10 www.w-spodnicy.ofeminin.pl

9. 9
Kurs: Zasady wykonywania zabiegów na ciało
olejki, tzw. czyste, czyli powstałe z roślin, do których to upraw nie stosowano żadnych
pestycydów.
Olejki eteryczne znalazły swoje zastosowanie również w kosmetyce. Skracają one
czas potrzebny na wymianę starych komórek na nowe, poprawiają one strukturę skóry,
pobudzają metabolizm komórkowy, poprawiają ukrwienie, mogą zwalczać infekcje
wirusowe i grzybicze. Aromaterapia stosowana w masażu korzystnie wpływa na
problemy z rozstępami i cellulitem.
Wyróżniamy wiele rodzajów olejków eterycznych, a ich właściwości są
wszelakie:
olejek eukaliptusowy – działa przeciwbakteryjnie, przeciwbólowo
i przeciwwirusowo. Zwalcza kaszel, grypę, stany zapalne zatok, anginę;
olejek lawendowy – działa antybakteryjnie, przeciwwirusowo. Zwalcza infekcje
górnych dróg oddechowych, kataru, przeziębienia;
olejek miętowy – działa antyseptycznie, walczy z przeziębieniami, grypą,
zapaleniem zatok, kaszlem, katarem, do tego łagodzi bóle migrenowe,
menstruacyjne. Działa uspokajająco, przez co znajduje swoje zastosowanie przy
nerwicach;
olejek rozmarynowy – stymuluje pracę centralnego układu nerwowego;
olejek z melisy – działa uspokajająco;
olejek anyżowy – łagodzi infekcje górnych dróg oddechowych, łagodzi bóle
wewnętrzne, pomaga zwalczać kolki, wzdęcia;
olejek z drzewa herbacianego – zwalcza bakterie, wirusy i grzyby. Stosowany
podczas infekcji górnych dróg oddechowych, grypie, przeziębieniu, anginie.
Zwalcza trądzik, stosowany przy pielęgnacji skóry;
olejek goździkowy – posiada działania przeciwbólowe i rozgrzewające;
olejek paczulowy – stosowany głównie przy cellulicie, oraz pielęgnacji skóry.
Doskonale zwalcza trądzik, pęknięcia skóry, łupież, egzemy;
olejek pomarańczowy – działa antydepresyjnie i uspokajająco. Łagodzi stany
lękowe, ułatwia zasypianie;
olejek świerkowy – stosowany podczas przeziębienia i stanów
podgorączkowych;
olejek grejpfrutowy – łagodzi bóle migrenowe, napięcia nerwowe, wspomaga
terapie odwykowe. Stosowany w terapii cellulitowej i otyłości;
olejek sosnowy – stosowany przy infekcji górnych dróg oddechowych. Zwalcza
kaszel, przeziębienie, bóle reumatyczne, infekcje pęcherza, zapalenie zatok;
olejek tymiankowy – działa przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo, wzmacnia
system odpornościowy;
olejek geraniowy – reguluje krążenie krwi, zwalcza cellulit, reguluje gospodarkę
płynami, stosowany do pielęgnacji skóry;

10. 10
Kurs: Zasady wykonywania zabiegów na ciało
olejek cytrynowy – obniża ciśnienie, poprawia funkcje systemu
immunologicznego;
olejek cedrowy – stosowany do pielęgnacji skóry, tonizuje i pobudza organizm,
redukuje napięcie i stres;
olejek szałwiowy – niweluje bóle reumatyczne i bóle mięśni, łagodzi infekcje
skóry, zmarszczki, rozstępy;
olejek jodłowy – działa antyseptycznie i relaksująco;
olejek z kopru – łagodzi niestrawność, redukuje zatrzymywanie płynów. Zwalcza
cellulit i walczy z nadwagą poprzez obniżenie apetytu;
olejek z drzewa różanego – działa tonizująco, zwalcza zmęczenie, mdłości, bóle
głowy;
olejek kadzidłowcowy – obniża emocje, uspokaja. Stosowany jest do higieny
skóry;
olejek cynamonowy – działa antybakteryjnie, przeciwwirusowo, rozgrzewająco.
Zmniejsza bóle reumatyczne;
olejek mandarynkowy – uspokaja, łagodzi napięcie nerwowe, pomocny przy
higienie skóry, zwalcza rozstępy11.
Zasady bezpieczeństwa podczas aromaterapii
Aromaterapia ma być przede wszystkim zabiegiem niosącym korzyści dla ogólnego
samopoczucia, dlatego najważniejszym faktem jest używanie olejków eterycznych
wiadomego pochodzenia od sprawdzonych producentów. Jest to istotne, ponieważ
jedynie te naturalne posiadają właściwości terapeutyczne.
Aby zabieg był przyjemny przy wyborze zapachu, warto kierować się przede
wszystkim własnym gustem i wybrać po prostu ulubiony;
Podstawową zasadą bezpiecznego korzystania z tych substancji zapachowych jest
bezwzględny zakaz stosowania ich doustnie. Są one silnie skoncentrowane,
dlatego też nie wolno ich stosować bez uprzedniego rozcieńczenia;
Zawsze należy się stosować do wskazówek producenta na opakowaniu, zwykle
jest to 5-10 kropli w specjalnym kominku do aromaterapii oraz 15-20 kropli
dodawanych do kąpieli w wannie;
Alergicy przed ich zastosowaniem powinni wykonać test kontrolny, który polega
na rozcieńczeniu kropli preparatu w łyżce oliwy i wtarciu w takiej formie za ucho
dwóch kropel mieszanki. Jeżeli po 12 godzinach nie występują reakcje alergicznie,
można bezpiecznie korzystać z aromaterapii;
Jeżeli mieszanka z olejków eterycznych dostanie się do oczu, należy przemyć je
mlekiem, ponieważ są one rozpuszczalne w tłuszczach.
11 Konopacja-Brud I., Brud W., Aromaterapia w gabinecie kosmetycznym odnowy biologicznej wellness
i Spa, WWSZKiPZ, Warszawa 2010

11. 11
Kurs: Zasady wykonywania zabiegów na ciało
2.1.12 Składniki biologiczne czynne w preparatach kosmetycznych stosowanych do
masażu ciała
Na rynku jest wiele preparatów kosmetycznych do masażu o wielu
właściwościach. Dlatego też kosmetyki dobierane powinny być indywidualnie do
potrzeb pacjenta.
Olej z ekstraktem z pomarańczy i cynamonu – masaż z jego użyciem poprawia
krążenie krwi i wspomaga usuwanie substancji toksycznych poprzez zwiększenie
potliwości skóry. Stosowany jest podczas masaży zwalczających cellulit oraz przy
zabiegach oczyszczających;
Olej miodowy do masażu zawiera wiele witamin i minerałów. Dzięki swoim
właściwościom nawilżającym i uelastyczniającym polecany jest do skóry suchej,
delikatnej i problematycznej;
Skóra wchłania aloes cztery razy szybciej aniżeli wodę, przez co olej aloesowy
bogaty w witaminy, minerały, aminokwasy i enzymy jest idealny do masażu. Aloes
posiada właściwości o działaniu antyseptycznym, regenerującym, grzybobójczym
i łagodzącym;
Olejek z ekstraktem melisy i nagietka działa przeciwzapalnie i regenerująco.
Melisa w swoim składzie posiada dużo witaminy A, ponadto ma właściwości
oczyszczające i bakteriobójcze. Nagietek zaś ma łagodzące i przeciwzapalne.
Połączenie tych olejków jest idealnym rozwiązaniem dla skóry tłustej
i problematycznej;
Olej z ekstraktem mięty i rozmarynu posiada właściwości odprężające
i przeciwbólowe. Jest idealny po opalaniu. Rozmaryn stymuluje krążenie krwi
i łagodzi bóle artretyczne. Stosuje się go przede wszystkim w fizykoterapii;
Ekstrakt z papryki używany jest do walki z nadwagą i cellulitem ze względu na
swoje działania odchudzające i tonizujące. Podczas masaży wyszczuplających
pomaga zlikwidować zbędną tkankę tłuszczową i wygładza skórę;
Ekstrakt z lawendy ma działanie przeciwbólowe i odprężające. Olejki
z ekstraktem z lawendy zalecane są do zabiegów relaksacyjnych;
Sezamowy olejek do masażu nawilża i oczyszcza skórę, przywracając jej
równowagę i oczyszczając z toksyn;
Olejki do masażu na bazie oleju z pestek winogron oraz kukurydzy przywracają
skórze elastyczność i gładkość. Zapobiega również przedwczesnemu starzeniu się
skóry;
Masaże z użyciem preparatów, w których skład wchodzą algi morskie, wpływają
na skórę silnie oczyszczająco i uwalniają zalegające w niej toksyny;
Masaż z użyciem kofeiny zwiększa spalanie tłuszczu i metabolizm, pobudza
krążenie krwi. Kofeina pomaga usunąć toksyny oraz nadmiar wody na poziomie
komórkowym, dotlenia skórę i ją odżywia;

12. 12
Kurs: Zasady wykonywania zabiegów na ciało
Zielona herbata posiada właściwości zdrowotne. Zawarte w niej
przeciwutleniacze niszczą wolne rodniki12.
2.1.13 Składniki biologicznie czynne w preparatach antycellulitowych, przeciw
rozstępom i na biust
Każdy kosmetyk składa się z surowców podstawowych oraz substancji
aktywnych. Do surowców podstawowych należą, np. tłuszcze, oleje i woski, które przy
odpowiednie połączenie ze składnikami czynnymi odpowiadają za docelowe działanie
preparatu kosmetycznego. Wszystko zależy od tego, czego oczekuje się od danego
kosmetyku i z jakim problemem skórnym ma działać. Do zwalczania i przeciwdziałania
cellulitu stosuje się:
metyloksantyny (kofeina, teofilina, teobromina, aminofilina) – stymulują
wydzielanie neuroprzekaźników biorących udział w procesie redukcji tkanki
tłuszczowej, a wraz z ekstraktem z zielonej herbaty wpływają na aktywację
procesów enzymatycznych, które pobudzają komórki tłuszczowe zgromadzone
pod skórą i wykorzystują zawarte w nich lipidy w procesach energetycznych
organizmu;
l-karnityna – przyspiesza przemianę materii, umożliwiając wykorzystanie
tłuszczu dla potrzeb energetycznych, skutecznie wzmacnia i poprawia strukturę
skóry, odgrywa bardzo istotną rolę w redukcji tkanki tłuszczowej i daje widoczne
efekty wyszczuplające poprzez obniżanie poziomu glukozy w komórkach oraz
zapobieganie gromadzeniu się substancji tłuszczowych;
flawonoidy – odpowiadają za zmniejszenie przepuszczalności naczyń
krwionośnych, najwięcej tych aktywnych związków występuje w kasztanowcu
zwyczajnym, nagietku, lukrecji, rumianku, szałwii, pomarańczy, cytrynie,
krwawniku i algach;
wyciąg z bluszczu pospolitego (Hedera helix) – jest bogaty we flawonoidy,
przyspiesza proces redukcji tkanki tłuszczowej, pobudza krążenie krwi i zmniejsza
przepuszczalność naczyń krwionośnych, usprawnia funkcjonowanie tkanki
łącznej, poprawia elastyczność i jędrność skóry, neutralizuje wolne rodniki oraz
wykazuje działanie przeciwzapalne;
saponiny – uszczelniają drobne naczynia krwionośne i jednocześnie działają
przeciwzapalnie, znajdują się w kwiatach kasztanowca, iglicy włoskiej oraz
w kozieradce;
wyciągi z kasztana indyjskiego, kasztanowca pospolitego (bogate w saponiny)
oraz wyciąg z miłorzębu japońskiego, które również uszczelniają naczynia
krwionośne – poprawiają odpływ żylny, zapobiegając obrzękom;
jod (wolny) - jak też preparaty zawierające duże ilości jodu (np. wodorosty) –
przeciwdziała gromadzeniu się tłuszczu w komórkach tłuszczowych;
aloes ma za zadanie odżywić, zmiękczyć i ujędrnić skórę, pobudza do wzrostu
nowe komórki, odmładza skórę i chroni ją;
12 Mrukot M., Kosmetologia, Wydawnictwo Receptariusz, Kraków 2006

13. 13
Kurs: Zasady wykonywania zabiegów na ciało
algi morskie zielone i brunatne – są cennym źródłem wielu substancji
aktywnych biologicznie, m.in. witamin z grupy B. Związki te biorą czynny udział
w metabolizmie tłuszczów i białek. Zmniejszają tendencję do zastoju płynów
i poprawiają krążenie limfatyczne. Stosowane są bogate w jod ekstrakty
z listownicy brunatnej i z morszczynu. Obecny w wielu glonach kwas alginowy
stymuluje przemianę materii i przyczynia się do usuwania złogów tłuszczu,
wskutek drenażu tkanek działa wyszczuplająco. Ze względu na zdolność wiązania
toksyn ma także właściwości odtruwające;
retinol – ma zdolność rozkładania tłuszczów do wolnych kwasów tłuszczowych;
glinki naturalne – bogate są w związki mające działanie detoksykacyjne oraz
mają wpływ na elastyczność tkanki łącznej.
Z medycznego punktu widzenia rozstępy powstają na wskutek uszkodzeń
włókien kolagenu i elastyny, dlatego też w składzie najnowszych preparatów
związanych z tym problemem możemy zauważyć:
hydrolizowany kolagen zwiększający elastyczność i jędrność skóry – ma za
zadanie zapobiegać powstawaniu co raz to nowym rozstępom i działać naprawczo
na już zaistniałe poprzez regenerację komórek. Kolagen jest głównym
składnikiem kremów przeciw rozstępom, gdyż wpływa on na napięcie skóry, jej
elastyczność oraz odporność na urazy;
aloes ma za zadanie odżywić, zmiękczyć i ujędrnić skórę, pobudza do wzrostu
nowe komórki, odmładza skórę i chroni ją;
masło Shea produkowane jest ze zmiażdżonych orzechów. Regeneruje skórę
i sprawia, że jest ona bardziej jędrna i napięta;
elastyna morska pozyskiwana jest z tkanki łącznej i wiązadeł ryb, pomaga
zwiększyć elastyczność skóry oraz wzmacnia tkankę podtrzymującą;
wyciąg z wąkrota azjatyckiego (trawa tygrysia) ma właściwości lecznicze,
kojące, pobudza biosyntezę kolagenu, i poprawia sprężystość tkanki łącznej.
Biust jest symbolem kobiecości. Jednak z biegiem czasu poddaje się prawu
ciążenia oraz narażony jest na wiele czynników. Niektóre kobiety mają duży jędrny
biust, inne z kolei mały i nieelastyczny. Jednak niezależnie od pierwotnego wyglądu
piersi – liczy się bardziej systematyczna pielęgnacja. Odpowiednio dobrane do potrzeb
zabiegi oraz kosmetyki pomagają utrzymać je w dobrej kondycji. Do pielęgnacji biustu
zazwyczaj stosuje się substancje aktywne:
chmiel, który posiada właściwości nawilżające, zmiękczające, tonizujące,
antyseptyczne oraz ściągające. Wyciąg z szyszek chmielu ma działanie estrogenne,
czyli istotne w procesie powiększania biustu;
kiełki pszenicy są bogate w witaminy i sole mineralne. Ze względu na swoje
właściwości odżywcze i zmiękczające wykorzystuje się je w kosmetyce skóry
wrażliwej i narażonej na niekorzystne warunki. Pszenica zwiększa napięcie
i wygładza skórę, pobudzając tym samym efekt liftingu piersi;
masło Shea regeneruje skórę i sprawia, że jest ona bardziej jędrna i napięta;

14. 14
Kurs: Zasady wykonywania zabiegów na ciało
gryka zwyczajna posiada rutynę zapobiegającą rozkładowi witaminy C, działa
uszczelniająco na naczynia krwionośne, zwiększając tym samym ich odporność
i zmniejszając przepuszczalność. Działa ujędrniająco na skórę dekoltu i piersi;
alantoina stanowi jeden z naturalnych czynników nawilżających w skórze.
Posiada właściwości kojące, zmiękczające i zapobiegające podrażnieniom. Często
wykorzystywana jest w kremach na biust;
aloes ma za zadanie odżywić, zmiękczyć i ujędrnić skórę, pobudza do wzrostu
nowe komórki, odmładza skórę i chroni ją.
2.2 Akcesoria do zabiegów na ciało
Akcesoria służące do wykonania zabiegów na ciało:
pędzel do ciała;
Rysunek 2.4 Pędzel do ciała
Źródło: http://pl.fotolia.com/id/49457481
opaska z froty;
Rysunek 2.5 Opaska z froty
Źródło: http://www.robimax.com.pl/szlafroki.htm
myjka do zabiegów kosmetycznych;

15. 15
Kurs: Zasady wykonywania zabiegów na ciało
Rysunek 2.6 Myjka do zabiegów kosmetycznych
Źródło: http://pl.fotolia.com/id/59328899
pędzel do maseczki i kwasów owocowych;
pędzel wachlarzowy;
Rysunek 2.7 Pędzel wachlarzowy
Źródło: http://www.sanita.wroclaw.pl/galeria/zabiegi-kosmetyczne
pędzel do maski z białego jedwabiu;
szpatułka plastikowa;
Rysunek 2.8 Szpatułka
Źródło: http://www.clarena.pl/akcesoria/518/633
elastyczna miseczka plastikowa;
waciki kosmetyczne;

16. 16
Kurs: Zasady wykonywania zabiegów na ciało
Rysunek 2.9 Waciki kosmetyczne
Źródło: http://pl.fotolia.com/id/54220600
miseczka do alg;
Rysunek 2.10 Miseczka
Źródło: http://pl.fotolia.com/id/49457407
rękawica ścierająca do produktów;
folia do zabiegów na ciało.
Rysunek 2.11 Folia do zabiegów na ciało
Źródło: http://www.snella.pl/480,folia-do-zabiegow-body-wrap-body-wrapping.html
Informacje na temat akcesoriów i produktów do zabiegów na ciało
znajdziesz w prezentacji.

17. 17
Kurs: Zasady wykonywania zabiegów na ciało
2.3 Literatura
2.3.1 Literatura obowiązkowa
Czerpak R., Jabłońska-Trypuć A., Roślinne surowce kosmetyczne, Wydawnictwo
MedPharm, Wrocław 2008;
Drygas B., Mrozowska M., Szpindor R., Kosmetyka pielęgnacyjna i upiększająca –
dłonie, stopy, ciało, Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2013;
Konopacja-Brud I., Brud W., Aromaterapia w gabinecie kosmetycznym odnowy
biologicznej wellness i Spa, WWSZKiPZ, Warszawa 2010;
Krasicki I., Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, Wydawnictwo PIW, Warszawa
1980;
Jurkowska S., Surowce kosmetyczne, Wydawnictwo Ekoprzem., Dąbrowa Górnicza
1999;
Malinka W., Zarys chemii kosmetycznej, Wydawnictwo Volymed, Wrocław 1999;
Mrukot M., Kosmetologia, Wydawnictwo Receptariusz, Kraków 2006;
Schroeder G., Kosmetyki – chemia dla ciała, Wydawnictwo Cursiva, Poznań 2011.
2.3.2 Literatura uzupełniająca
Dylewska-Grzelakowska J., Kosmetyka stosowana, WSiP, Warszawa 2002;
Dylewska-Grzelakowska J., Zabiegi pielęgnacyjne ciała, WSiP, Warszawa 2013.
2.3.3 Netografia
www.aptekipelnezdrowia.pl;
www.medigo.pl;
www.w-spodnicy.ofeminin.pl;
http://www.vismaya-maitreya.pl/naturalne_leczenie_arnika_gorska.html;
http://zioladobrenawszystko.pl/ziola-od-o-do-s/ogorecznik-lekarski.html;
http://notatek.pl/wyklad-garbniki;
http://kobieta.gazeta.pl/kobieta/1,111997,9477904,Skladniki_pod_lupa__kwasy_
BHA_w_kosmetykach.html;
http://stressfree.pl/witaminy-w-kosmetykach-i-ich-wlasciwosci/.
2.4 Spis rysunków
Rysunek 2.1 Zioła w kosmetologii ............................................................................................................2
Rysunek 2.2 Preparaty stosowane w kosmetyce................................................................................6
Rysunek 2.3 Olejki stosowane w aromaterapii ...................................................................................8

18. 18
Kurs: Zasady wykonywania zabiegów na ciało
Rysunek 2.4 Pędzel do ciała .....................................................................................................................14
Rysunek 2.5 Opaska z froty ......................................................................................................................14
Rysunek 2.6 Myjka do zabiegów kosmetycznych............................................................................15
Rysunek 2.7 Pędzel wachlarzowy..........................................................................................................15
Rysunek 2.8 Szpatułka ...............................................................................................................................15
Rysunek 2.9 Waciki kosmetyczne..........................................................................................................16
Rysunek 2.10 Miseczka ..............................................................................................................................16
Rysunek 2.11 Folia do zabiegów na ciało ...........................................................................................16
2.5 Spis treści
2 Preparaty i akcesoria do zabiegów na ciało ................................................................................2
2.1 Surowce kosmetyczne wykorzystywane w pielęgnacji ciała.........................................................2
2.1.1 Zioła.........................................................................................................................................................................................2
2.1.2 Substancje czynne pochodzenia roślinnego..........................................................................................................3
2.1.3 Ekstrakty roślinne.............................................................................................................................................................5
2.1.4 Enzymy ..................................................................................................................................................................................6
2.1.5 Fitohormony sojowe........................................................................................................................................................7
2.1.6 Kwas hialuronowy............................................................................................................................................................7
2.1.7 Kwasy owocowe AHA......................................................................................................................................................7
2.1.8 Kwasy BHA...........................................................................................................................................................................7
2.1.9 Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe NNKT.............................................................................................7
2.1.10 Proteiny .............................................................................................................................................................................8
2.1.11 Zastosowanie olejków w aromaterapii ...............................................................................................................8
2.1.12 Składniki biologiczne czynne w preparatach kosmetycznych stosowanych do masażu ciała 11
2.1.13 Składniki biologicznie czynne w preparatach antycellulitowych, przeciw rozstępom i na biust
……………………………………………………………………………………………………………………………………….12
2.2 Akcesoria do zabiegów na ciało...............................................................................................................14
2.3 Literatura..........................................................................................................................................................17
2.3.1 Literatura obowiązkowa.............................................................................................................................................17
2.3.2 Literatura uzupełniająca.............................................................................................................................................17
2.3.3 Netografia..........................................................................................................................................................................17
2.4 Spis rysunków.................................................................................................................................................17