Międzynarodowa Konferencja Naukowa„Poszukiwanie Pamięci i Dialog. Białystok jako Model Żydostwa Wschodnioeuropejskiego” organizowana w dniach 15-17 listopada 2010 r. w Izraelu wnosi szczególną wartość do polsko-żydowskiego dialogu otwierając nowy kierunek badań o ogromnym współczesnym znaczeniu dla europejskiej historii i żydowskiej tożsamości.

1. 1

2. Dr Samuel Pisar,
Honorowy Przewodniczący Konferencji, Dyrektor Francuskiego Komitetu dla Yad Vashem
Dr Grażyna Olszewska - Baka,
Przewodnicząca Konferencji, Prezydent Instytutu Badań nad Dziedzictwem Kulturowym
Żydów Europy Wschodniej w Białymstoku,
Prof. Jerzy Nikitorowicz,
Rektor Uniwersytetu w Białymstoku;
Prof. Israel Bartal,
Center of Research on History and Culture of Polish Jewry,
The Hebrew University in Jerusalem;
Prof. Daniel Tollet,
Université de Paris IV – Sorbonne;
Prof. Hanna Malewska – Peyre,
em. profesor, Polskiego Instytutu Nauki w Paryżu;
Prof. Michèle Tauber,
Université Paris VIII;
Prof. Wojciech Śleszyński,
Dyrektor Instytutu Historii Uniwersytetu w Białymstoku;
Prof. Andrzej Sadowski,
Dziekan Wydziału Historyczno-Socjologiczny Uniwersytetu w Białymstoku;
Prof. Daniel Grinberg,
Wydział Historyczno-Socjologiczny Uniwersytetu w Białymstoku;
Prof. Daniel Boćkowski,
Wydział Historyczno-Socjologiczny Uniwersytetu w Białymstoku;
Dr Alexandre Kurc,
V-ce Prezydent Polsko-Francuskiej Fundacji Nowych Praktyk Demokratycznych im. Michela
de Montaigne, Em. Prof. Uniwersytet Nancy 2 we Francji;
Dr Rina Benari,
AMCHA - National Israeli Center for Psychological Support of the Holocaust and the Second
Generation, Jerozolima;
Dr Leor Karni, Tel Aviv
Liora Shani,
Dyrektor Cultural Events, Beit Hatfutsot - The Museum of the Jewish People;
Dr Ewa Rogalewska,
Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku;
Elżbieta Kozłowska – Świątkowska,
Prezes Międzynarodowego Stowarzyszenia Białostoczan;
Ewa Kracowski,
Uczestniczka Powstania w Gettcie Białostockim
Przy współpracy:
Prof. Liora Lavsky, Swinborne University, Australia,
Prof. Zvi Zemishlany, Tel Aviv University.
Prof. Tuvia Milo, lazarus professor Hydrodynamic Department Tel Aviv University,
Prof. Pinchas Sirota , Abarbanel Psychiatry Health Center;
Nadine Assoune – Director of the French Department of Beit Lohamei Haghetaot in Israel
– The Ghettos Fighter’s Musuem House,
Ariel Sion, Lior Smadja, Memorial de la Shoah, Museum.
2
KOMITET NAUKOWY :

3. STOWARZYSZENIE BYŁYCH MIESZKAŃCÓW BIAŁEGOSTOKU I OKOLIC W IZRAELU
INSTYTUT BADAŃ NAD DZIEDZICTWEM KULTUROWYM ŻYDÓW EUROPY WSCHODNIEJ
FUNDACJA NOWYCH PRAKTYK DEMOKRATYCZNYCH IM. MICHELA DE MONTAIGNE
STOWARZYSZENIE BADAŃ HISTORYCZNYCH I DIALOGU W IZRAELU
BEIT HATFUTSOT - THE MUSEUM OF THE JEWISH PEOPLE
UNIWERSYTET W BIAŁYMSTOKU
MIASTO YEHUD BIAŁYSTOK I REGION PODLASKI
PROGRAM
POSZUKIWANIE PAMIĘCI I DIALOG.
BIAŁYSTOK JAKO MODEL ŻYDOSTWA WSCHODNIOEUROPEJSKIEGO
MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA
YEHUD TEL AVIV JEROZOLIMA 15 -17 LISTOPAD 2010 R.
PATRONAT HONOROWY
DOKTOR SAMUEL PISAR
Prezydent Honorowy Francuskiego Komitetu dla Yad Vashem,
PROFESOR WŁADYSŁAW BARTOSZEWSKI
Przewodniczący Międzynarodowej Rady Państwowego Muzeum Auschwitz - Birkenau
PRZEWODNICZĄCA KONFERENCJI
DR GRAŻYNA OLSZEWSKA – BAKA
Prezydent Instytutu Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Żydów Europy Wschodniej
GŁÓWNY ORGANIZATOR W IZRAELU
JACOB KAGAN
Prezydent Stowarzyszenia Byłych Mieszkańców Białegostoku i Okolic w Izraelu
3

4. Białystok Yehud 2010
Szanowni Państwo,
Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Poszukiwanie Pamięci i Dialog. Białystok jako
Model Żydostwa Wschodnioeuropejskiego” organizowana w dniach 15-17 listopada 2010 r.
w Izraelu wnosi szczególną wartość do polsko-żydowskiego dialogu otwierając nowy
kierunek badań o ogromnym współczesnym znaczeniu dla europejskiej historii
i żydowskiej tożsamości.
Wyjątkowy charakter konferencji wynika z faktu, iż po raz pierwszy organizowana jest
wspólnie przez społeczność Białostocką w Izraelu oraz polskie środowisko naukowe.
Ocalonych Białostoczan i ich rodziny reprezentuje Stowarzyszenie Byłych Mieszkańców
Białegostoku i Okolic, jako główny organizator konferencji, przy współpracy
ze Stowarzyszeniem Badań Historycznych i Dialogu oraz Instytutem Badań nad
Dziedzictwem Kulturowym Żydów Europy Wschodniej w Białymstoku, Polsko-Francuską
Fundacją Nowych Praktyk Demokratycznych im. Michela de Montaigne i Uniwersytetem
w Białymstoku.
Po raz pierwszy w historii relacji polsko – żydowskich, 15-17 listopada 2010 w Kiryat
Białystok, Yehud spotkają się Ocaleni Świadkowie Pamięci i ich potomkowie, dawni
mieszkańcy Wschodniej Rzeczypospolitej Polskiej by wraz z polskim i międzynarodowym
środowiskiem naukowym rekonstruować pamięć historii.
Celem konferencji jest ukazanie charakterystycznej kultury żydowskiej w dawnym obszarze
wschodniej Rzeczypospolitej Polskiej jako modelu Żydostwa Wschodnioeuropejskiego,
a także jej znaczenia i roli, jaką pełniła do czasu zagłady.
Białostocczyzna, Grodno, Wilno, Lwów, Lubelszczyzna stanowiły przed II wojną światową
centrum Żydów Wschodniej Europy i były szczególnym miejscem ich dynamicznego
rozwoju. Reprezentowały wszechstronność różnorodnych środowisk i wspólnot żydowskich
ze względu na religię, naukę, politykę i strukturę społeczną. Były ośrodkiem kształtowania
się odmiennych od innych, charakterystycznych poglądów wschodnio - europejskich.
Wśród wielokulturowego białostockiego społeczeństwa Polaków, Białorusinów, Litwinów,
Ukraińców i Tatarów społeczność żydowska stanowiła blisko połowę mieszkańców. Na tej
ziemi tworzyła się współczesna rola polskiego Żydostwa na świecie. Z tego regionu
wywodzą się znamienite postaci nauki, kultury i polityki, których nazwiska widnieją
w międzynarodowych encyklopediach oraz postaci, które tworzyły i kreują żydowskie
państwo w Izraelu.
Białystok był jednym z niewielu miast, w którym Żydzi zorganizowali powstanie zbrojne
w Gettcie, podejmując nierówną walkę z nazizmem przed całkowitą Zagładą, w której
zginęło około 300 tys. mieszkańców regionu.
Symbolem Konferencji jest kopuła zniszczonej Wielkiej Synagogi w Białymstoku, pomnika
Pamięci i Zagłady 2000 mężczyzn, kobiet i dzieci spalonych w jej wnętrzu w pierwszych
dniach Holokaustu.
4
MISJA ODKRYWANIA PAMIĘCI ŻYDÓW EUROPY WSCHODNIEJ I DIALOG.

5. Społeczność Białostocka w Izraelu pełni wyjątkową rolę w powojennej historii żydowskiej
tworząc w mieście Yehud, bliskiej odległości od Tel Aviv miejsce upamiętniające historię
kultury i Zagłady Żydów Białostocczyzny – Kiryat Białystok. Wielkim wysiłkiem została
wybudowana synagoga, muzeum, szkoła oraz domy byłych Białostoczan. Społeczność jest
bardzo aktywna w utrzymywaniu kontaktów z Białymstokiem w Polsce oraz kultywowaniu
pamięci Getta i powstania żydowskiego.
Szanowni Państwo,
Wielowątkowa konferencja w Izraelu jest kontynuacją Idei Odkrywania Pamięci Żydów
Europy Wschodniej rozpoczętej przez Białostocki Kongres w maju 2009, który zakończył
się przyjęciem Rezolucji o powołaniu Instytutu Badań nad Dziedzictwem Kulturowym
Żydów Europy Wschodniej w Białymstoku.
Podejmując problematykę historii, kultury i Zagłady żydowskiej na Białostocczyźnie
w obecności Ocalonych jest wyrazem szacunku wobec tragicznej przeszłości. Jest także
procesem otwierającym możliwość dialogu dla potomków Białostoczan, młodych
Izraelczyków i Polaków, by poprzez naukową debatę i edukację ukazać wartość przeszłości
historycznej oraz wzmocnić poczucie wspólnoty przeciwstawiającej się antysemityzmowi
i przemocy.
Chcemy, by fakt ten stał się inspiracją budowania nowej świadomości w przestrzeni relacji
polsko-żydowskich, pracą nad zmianą negatywnych stereotypów i uprzedzeń wnosząc
nowe wartości i wiedzę wyzwalającą pozytywną aktywność zbliżenia. By w ten sposób
stworzyć szansę na otwarcie drogi do zmiany wzajemnych postaw i uczuć, bez wypierania
się pamięci o przeszłości z przekonaniem i nadzieją, że jedynie poprzez dialog możemy
osiągnąć wzajemny szacunek. Jest to trudne wyzwanie i zobowiązanie do odpowiedzialności
za przyszłość.
Nie możemy zmienić bolesnej historii, ale mamy wszelkie narzędzia mentalne i obywatelskie
do zachowania tej Pamięci oraz do tworzenia demokratycznych podstaw dialogu w oparciu
o wartości cywilizacyjne przeszłości, w której Żydzi Europy Wschodniej odegrali istotną
rolę. Pozostajemy z nadzieją na wsparcie naszej misji.
Patronami Honorowymi konferencji są wybitne postaci –
Dr Samuel Pisar - Białostoczanin ocalały z Auschwitz, wielki intelektualista, doradca
prezydentów amerykańskich, międzynarodowy prawnik i pisarz, założyciel i Prezydent
Honorowy Francuskiego Komitetu dla Yad Vashem, założyciel Muzeum Beth Hatefutsoth
w Tel Aviv, który wygłosi wykład inauguracyjny oraz
Prof. Władysław Bartoszewski - więzień Auschwitz, Przewodniczący Międzynarodowej
Rady Państwowego Muzeum Auschwitz – Birkenau, członek Tymczasowego Komitetu
Pomocy Żydom "Żegota" podczas II wojny światowej, polityk i historyk, honorowy obywatel
Państwa Izrael.
Ideę wspierają - przedstawiciele establishmentu izraelskiego i polskiego, Prezydenci Miasta
Yehud i Miasta Białystok oraz Polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ambasador
Rzeczypospolitej Polskiej w Tel Aviv, Uniwersytet w Białymstoku środowiska naukowe
Polski, Izraela, Francji, USA i Australii.
Międzynarodową Konferencję Naukową kierujemy do społeczności polskiej i izraelskiej,
do młodzieży i studentów oraz do społeczności żydowskiej związanej z Białostocczyzną
z różnych stron świata, środowisk zajmujących się historią i kulturą Żydów polskich,
dialogiem i edukacją, do Białostoczan oraz wszystkich tych, dla których problematyka
ta jest ważna.
5

6. Grażyna Olszewska – Baka
Prezydent
Instytut Badań nad Dziedzictwem
Kulturowym Żydów Europy Wschodniej
w Białymstoku
Jacob Kagan
Prezydent
Stowarzyszenia Byłych Mieszkańców
Białegostoku i Okolic
w Izraelu
JACOB KAGAN
PREZES STOWARZYSZENIA BYŁYCH MIESZKAŃCÓW BIAŁEGOSTOKU
I OKOLIC W IZRAELU
Uroczystość 66. Rocznicy
Wybuchu Powstania
w Gettcie Białostockim –
sierpień 2009 r., Yehud
„Znajdujemy się tu w 70 lat po tym strasznym wydarzeniu, jakie dotknęło
ludzkość. Wszyscy mamy nadzieję, że żadna siła nie przywróci nienawiści na
ulicach Europy czy to w stosunku do Żydów, czy innych narodowości.
Trzeba pamiętać, że historia Żydów białostockich była integralną
częścią historii Polski. Przed wojną Żydzi stanowili niemal połowę
mieszkańców Białegostoku, tworzyli kulturę i gospodarkę tego miasta.
My, wychodźcy z Białegostoku i okolic, chcemy upamiętnić los naszych
przodków. Nie zapominajmy ich dziedzictwa i strasznego losu.
Polska jest dziś jednym z najprawdziwszych przyjaciół Izraela.
Ceremonia Ustanowienia Instytutu Badań nad Dziedzictwem Kulturowym
Żydów Europy Wschodniej, Białystok/ Polska, 17.05.2010 r.
Szanowni Państwo, drodzy Białostoczanie,
„(…) Jestem Białostoczanką, jestem Polką, reprezentuję
środowisko naukowe mego miasta, Fundację Nowych Praktyk
Demokratycznych im. Michela de Montaigne, Instytut Badań nad
Dziedzictwem Kulturowym Żydów Europy Wschodniej.
Od kilku lat szukam Was - jeżdżę po całym świecie i szukam
Was…
Gdzie jesteście ŻYDZI z Białegostoku?
Chodzę po waszych białostockich ścieżkach, wsłuchuję się w głosy
przeszłości, które przemawiają do nas Pamięcią wielkiej
żydowskiej kultury ziemi Białostockiej i tragedii Zagłady, którą
przeżyła ta ziemia.
Spalona Synagoga z dwoma tysiącami spalonych żywcem osób,
Getto, w którym do dziś stoją budynki jak świadkowie Waszej
tragedii, stare cmentarze, gdzie macewy pochylają się coraz
bardziej i cmentarz Białostockiego Getta, powstańców,
Mordechaja Tenenbauma i pamięć wielkiego zrywu i tragicznej miłości Bronki Klibański.
Białystok bez Was jest okaleczonym miastem, którego historia zawsze była związana
z żydowską i polską kulturą. Dlatego utworzyliśmy w Białymstoku - Instytut Badań nad
Dziedzictwem Kulturowym Żydów Europy Wschodniej.
Chcę Wam przekazać moje wyrazy przyjaźni i szacunku…
Dziękuję za wsparcie i zaangażowanie w kreowanie Idei Pamięci Żydów Europy
Wschodniej.”
6
DR. GRAŻYNA OLSZEWSKA – BAKA*
PRZEWODNICZĄCA KONFERENCJI,
PREZYDENT INSTYTUTU BADAŃ NAD DZIEDZICTWEM KULTUROWYM ŻYDÓW
EUROPY WSCHODNIEJ W BIAŁYMSTOKU

7. Fragment Wystąpienia Podczas Uroczystości 66. Rocznicy Wybuchu Powstania w Gettcie
i Zagłady Getta Białostockiego, Kiriat Białystok, Yehud / Izrael, 30.08.2009 r.
* Grażyna Olszewska – Baka - kreatorka Idei Odkrywania Pamięci Żydów Europy Wschodniej;
Przewodnicząca, autorka i donator - Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Poszukiwanie
Pamięci i Dialog - Białystok 65 Lat Później”, 16-18 maj 2009, Białystok; autorka
Międzynarodowego Sympozjum Naukowego „Poszukiwanie Pamięci i Dialog. Białystok Jako
Model Żydostwa Wschodnioeuropejskiego”, 15-17 listopad 2010, Tel Aviv, Yehud; Odznaczona
Srebrnym Krzyżem Zasługi przez Prezydenta RP za kreowanie dialogu polsko - żydowskiego
i Honorowym Dyplomem Białostockiej Społeczności Żydowskiej Izraela za działalność na rzecz
Odkrywania Pamięci Żydów Europy Wschodniej; Przewodnicząca międzynarodowych konferencji
naukowych dialogu, autorka i szef projektów naukowo – badawczych w obszarze problematyki
żydowskiej i wielokulturowości.
My, ostatni ocaleni z tych przerażających
wydarzeń, kolejno odchodzimy. Wkrótce historia
będzie w najlepszym razie mówić o Holokauście
obojętnym głosem badaczy, naukowców
i powieściopisarzy, a w najgorszym wrogim
głosem rewizjonistów i oszustów. Ten podstępny
proces już się rozpoczął. Ale tak długo jak my tu
jesteśmy mamy święte dziedzictwo do
przekazania naszym bliźnim, ponieważ my
wiemy całym naszym ciałem, że zwierzę ludzkie
jest w stanie dopuścić się najgorszego, jak i
najlepszego szaleństwa geniuszu. Wiemy, że to co
niewyobrażalne pozostaje możliwe (…)
Czy każde pokolenie jest skazane na przeżywanie tych samych koszmarów? Wchodząc
w XXI wiek musimy zewrzeć szeregi i poświęcić się nowemu humanizmowi wywodzącemu
się z uniwersalnych wartości etnicznych, jeżeli mamy uwolnić świat z plagi rasistowskiego
i terrorystycznego gwałtu.
Wy, wybitni polityczni przywódcy, członkowie akademii, pedagodzy i naukowcy społeczni
tu zgromadzeni, oraz zaprawdę wszyscy ludzie dobrej woli, musicie szybko przejąć
pochodnię z drżących rąk tych, którzy ocaleli z ludobójczej rzezi i stać się godnymi
strażnikami wykrzyczanego z samego serca przesłania: „nigdy więcej!”.
Mamy nadzieję i modlimy się, żeby archiwa piekieł, które dokumentują nasze jedyne
w swoim rodzaju, tragiczne doświadczenie, nasze ostrzeżenie ludzkości przed horrorami
jakie jeszcze przyjdą, pomogą Wam stworzyć narzędzia edukacji, pamięci i badań –
narzędzia, za pomocą których można zbudować zabezpieczenie przed takimi horrorami w
szkołach i podręcznikach dla dzieci, w sercach i umysłach dorosłych. Że pomogą Wam
zrozumieć przyczyny, procesy, szaleństwo i głupotę jakie mogą pchnąć demokracje w
opresje tyranów (...) Oby nauki zainspirowane tą konferencją przyniosły światu więcej
współczucia, tolerancji i pokoju.
Edukacja o Holokauście: Dokąd Zmierzamy?
Fragmenty wykładu.
* Samuel Pisar - urodził się w 1929 r. w Białymstoku, jego rodzina zamieszkiwała tu od pokoleń.
Po wybuchu II wojny światowej dwunastoletni Samuel Pisar trafił do Getta Białostockiego, a po jego
likwidacji do obozów koncentracyjnych - Majdanek, Auschwitz i Dachau. Jako jedyny z rodziny oraz
rówieśników z klasy przeżył Holocaust.
Wśród zgliszcz powojennych Niemiec odnalazła go rodzina z Francji. Samuel Pisar rozpoczął nowe
życie wśród bliskich w Australii, gdzie podjął studia w Melbourne. W kolejnych latach kontynuował
naukę w Stanach Zjednoczonych i Paryżu. Uzyskał doktoraty na Harvardzie i Sorbonie, a także
doktoraty honoris causa wielu prestiżowych amerykańskich i europejskich uniwersytetów. W 1961
roku, dzięki specjalnej ustawie Kongresu, podpisanej przez jego przyjaciela – Prezydenta USA Johna
F. Kennedy’ego, otrzymał obywatelstwo amerykańskie.
7
DR. SAMUEL PISAR*
HONOROWY PATRON KONFERENCJI

8. Muzeum Kiryat
Bialystok, Yehud
Sala konferencyjna
Muzeum Pamięci
Poległych Żołnierzy,
Yehud
Samuel Pisar był członkiem komisji doradczej Prezydenta J.F. Kennedy’ego do spraw polityki
zagranicznej i gospodarczej, konsultantem Izby Reprezentantów. Pełnił również funkcję attaché w
biurze Sekretarza Generalnego ONZ i attaché Dyrektora Generalnego UNESCO.
Jest założycielem i przewodniczącym Yad Vashem we Francji, administratorem Fundacji Pamięci
Shoah i członkiem Rady Brookings Institution w Waszyngtonie. Regularnie współpracuje z
instytucjami międzynarodowymi m.in. Forum Gospodarczym Davos, Fundacją Nobla, Międzynaro-
dowym Funduszem Walutowym czy Parlamentem Europejskim.
Samuel Pisar otrzymał nagrodę imienia Elie Wiesel oraz inne wyróżnienia za wkład w krzewienie
pokoju, tolerancji oraz praw człowieka. Za swą działalność był nominowany w 1973 r. do Pokojowej
Nagrody Nobla. Jest Kawalerem Legii Honorowej, otrzymał Francuski Order Sztuki i Literatury,
Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej i Order Australii.
Jest autorem wielu publikacji i książek. Do najbardziej znanych należą „Coexistence and Comerce”
oraz „Le sang de l’espoir”, która została opublikowana w dwudziestu językach, w Polsce –
pt. „Z krwi i nadziei”.
Godz.16:30 – 18:30
 Białystok jaki pamiętam - to czego nie ma…
Dokument filmowy
Jacob Kagan,
Prezydent Stowarzyszenia Byłych Mieszkańców Białegostoku i
Okolic,
Yehud,
Zeev Balglay,
Były Prezydent Stowarzyszenia Byłych Mieszkańców
Białegostoku i Okolic,
Yehud,
 Utrwalanie tożsamości historycznej i kulturowej
Żydów Białostockich - misja Muzeum Kiryat Bialystok.
 Poszukiwanie Pamięci i Dialog - Białystok 65 Lat
Później.
Konferencja 2009.
Dokument filmowy
Godz. 18:30 – 21:00
 Dr David Witstum,
Dyrektor Telewizji Izraelskiej, Kanał 1
Wprowadzenie
 Jacob Kagan,
Prezydent Stowarzyszenia Byłych Mieszkańców Białegostoku
i Okolic, Yehud,
8
SESJA INAUGURACYJA - PLENARNA
UROCZYSTE OTWARCIE KONFERENCJI
SESJA SPECJALNA
PRZYGOTOWANA PRZEZ OCALAŁYCH BIAŁOSTOCZAN I ICH RODZINY
HISTORIA I PAMIĘĆ - KIRYAT BIALYSTOK
I DZIEŃ
15 listopad 2010, PONIEDZIAŁEK
PROGRAM KONFERENCJI

9. II DZIEŃ
16 listopad 2010, WTOREK
Białostoccy Żydzi w Izraelu.
 Dr Grażyna Olszewska – Baka,
Prezydent Instytutu Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Żydów
Europy Wschodniej, Białystok
Misja odkrywania pamięci Żydów Europy Wschodniej.
 DR SAMUEL PISAR,
Honorowy Patron Konferencji, Białostoczanin ocalały z Auschwitz,
Założyciel Instytutu Yad Vashem w Paryżu, międzynarodowy
pisarz i prawnik.
WYKŁAD INAUGURACYJNY
 Wystąpienia gości oficjalnych
Przedstawiciele establishmentu izraelskiego i polskiego.
Godz. 21:00 Uroczysta Kolacja
organizowana przez Prezydenta Miasta Yehud - Yossi Ben – David
Muzeum Pamięci Poległych Żołnierzy, Yehud
Sala konferencyjna
Godz. 9:00 – 11:30
Przewodnicząca Konferencji:
 Dr Grażyna Olszewska – Baka,
Prezydent Instytutu Badań nad Dziedzictwem Kulturowym
Żydów Europy Wschodniej
Gdy Pamięć staje się faktem - idea i program Konferencji.
Prowadzący:
Vered Yinon,
Dziennikarka, Tel Aviv
Jakub Kupferberg,
Prezes Stowarzyszenia Badań Historycznych i Dialogu
 Prof. Rebecca Kobrin,
Columbia University Harriman Institute, USA
Żydowski Białystok i jego Diaspora: model międzynarodowej
społeczności żydowskiej XX wieku.
Prof. Wojciech Śleszyński,
Dyrektor Instytutu Historii Uniwersytetu w Białymstoku
Społeczność żydowska na ziemiach północno – wschodniej
Rzeczypospolitej.
 Dr Alexandre Kurc,
Polsko – Francuska Fundacja Nowych Praktyk Demokratycznych MM
Z Białegostoku do Białegostoku (Kyriat).
 Dr Artur Markowski,
9
I SESJA PLENARNA
HISTORIA I ZAGŁADA ŻYDÓW EUROPY WSCHODNIEJ

10. Instytut Historii, Uniwersytet Warszawski
Kilka narracji o białostockim pogromie.
 Prof. Daniel Boćkowski,
Instytut Historii, Uniwersytet w Białymstoku
Białostoccy Żydzi pod okupacją sowiecką w świetle
dokumentów sowieckich.
Dr Ewa Rogalewska,
Instytut Pamięci Narodowej O/Bialystok
Opór i walka w Gettcie Białostockim - fenomen Powstania.
 Ewa Kracowska,
Uczestniczka Powstania w Gettcie Białostockim
Żydowskie dzieci Białostocczyzny – świadectwo Pamięci.
Godz. 11:30 – 12:00 Przerwa kawowa
Godz. 12:00 – 13:30
Prowadzący: Prof. Wojciech Śleszyński,
Dyrektor Instytutu Historii
Uniwersytetu w Białymstoku
Dr Rina Benari,
AMCHA - National Israeli Center
for Psychological Support of the Holocaust
and the Second Generation, Jerozolima
 Prof. Jerzy Nikitorowicz,
Rektor Uniwersytetu w Białymstoku
Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku
w rewitalizacji przestrzeni i pamięci
o kulturze żydowskiej.
 Prof. Andrzej Sadowski,
Wydział Historyczno – Socjologiczny,
Uniwersytet w Białymstoku
Miejsce społeczności żydowskiej w strukturze
Białegostoku jako odradzającego się
miasta wielokulturowego.
 Dr Tomasz Ołdytowski
Politechnika Białostocka,
Stowarzyszenie Przyjaciół Supraśla
Postindustrialne dziedzictwo Żydów Białostockich.
 Elżbieta Kozłowska – Świątkowska,
Prezes Międzynarodowego Stowarzyszenia Białostoczan,
Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Nieobecni – obecni w świadomości pokoleniowej
Białostoczan.
1
II SESJA PLENARNA
ŻYDZI EUROPY WSCHODNIEJ W PAMIĘCI ZBIOROWEJ

11.  Anna Piszczatowska – Biernacka,
Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym
Żydów Europy Wschodniej, Białystok
Moja rodzina ratowała Żydów.
Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata
Godz. 13:30 – 14:30 Przerwa kawowa, Lunch
Godz. 14:30 – 16:00
Prowadzący: Prof. Jerzy Nikitorowicz,
Rektor Uniwersytetu w Białymstoku
Dr Leor Karni,
Tel Aviv
 Yaron Karol Becker,
Tel Aviv
Polski temat w izraelskich podręcznikach
do historii jako odzwierciedlenie izraelskiej
percepcji historii Polski i polsko - żydowskich relacji.
 Prof. Zvi Zemishlany,
Tel Aviv University
Wyciszanie polskiego dziedzictwa po Holokauście
w Izraelu.
 Anna Sznajder,
Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym
Żydów Europy Wschodniej, Białystok
Znaczenie Instytutu Badań nad Dziedzictwem
Kulturowym Żydów Europy Wschodniej
w Białymstoku
 Radosław Olszewski,
Kolegium Nauczycielskie w Białymstoku
Studenci białostoccy rekonstruują żydowską pamięć.
 Benjamin Kurc,
Niemcy/Francja
Sympozjum Białystok – w poszukiwaniu
żydowskiej tożsamości.
 Moses Sapir – Shapiro,
1
III SESJA PLENARNA
ODKRYWANIE PAMIĘCI ŻYDÓW EUROPY WSCHODNIEJ
- MŁODZI DLA PRZYSZŁOŚCI

12. Tel Aviv
Jak odtworzyć własną historię – refleksje z pracy
w projekcie odkrywania „Pamięci białostockiej”.
 Dr Izabela Skórzyńska,
Instytut Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu
Świadek "nieobecności":
Widowiskowe strategie aktualizacji
żydowskiej przeszłości w Polsce.
 Avi Mizrachi,
Dyrektor Holocaust Memorial, Miami
Katharine Gorsuch,
The Foundation for Holocaust Education Projects, USA
Kto zwróci moją duszę…
Transfer tragicznych biografii w edukacji młodzieży.
Debata
Godz. 16:00 – 16:30 Przerwa kawowa
Godz. 16:30 – 18:30
Prowadzący: Dr Grażyna Olszewska – Baka,
Prezydent Instytut Badań nad Dziedzictwem
Kulturowym Żydów Europy Wschodniej, Białystok
Dr Alexandre Kurc,
Polsko-Francuska Fundacja
Nowych Praktyk Demokratycznych
 Dr Katarzyna Rodrigo – Pereira,
Uniwersytet w Białymstoku
Jak przeżyć po Holokauście?
Izaak Celnikier - Rola przyjaźni w duchowej drodze artysty.
 Dr Leor Karni,
Tel Aviv
Owca wśród 70 wilków –
Pamięć o Holokauście jako czynnik kształtujący
odbiór rzeczywistości w Izraelu.
 Vered Yinon,
Tel Aviv
Zbyt bolesna do opowiedzenia historia
mego dzieciństwa.
 Dr Rina Benari,
AMCHA - National Israeli Center for Psychological
Support of the Holocaust and the Second Generation,
Jerozolima
Esperanto - sposób życia / historia Josef'a Murźan
 Jakub Kupferberg,
Prezes Stowarzyszenia Badań Historycznych i Dialogu,
Tel Aviv
1
IV SESJA PLENARNA
TRAUMA I TOŻSAMOŚĆ

13. Beth Hatefutsoth,
The Museum of the Jewish
People, Tel Aviv
Wybraliśmy życie.
 „Mordechaj Tenebaum”
Etiuda filmowa (15min.), przygotowana
przez studentów białostockich.
reż. Ewa Kaleta
na podstawie tekstu Marty Sokołowskiej.
Debata
Godz. 20:00 Recepcja /kolacja/
na zaproszenie Ambasadora RP w Izraelu
Pani Agnieszki Magdziak - Miszewskiej
Godz. 9:00 – 11:00
 Liora Shani,
Dyrektor Cultural Events,
Beit Hatfutsot - The Museum of the Jewish People
 Haim Ghuzieli,
Dyrektor Depertamentu ds. Baz Danych,
Beit Hatfutsot - The Museum of the Jewish People
Misja umacniania tożsamości Żydów
oraz utrwalania dziedzictwa żydowskiego na świecie
- Muzeum Beth Hatefutsoth.
Godz. 11:00 – 12:00 PODSUMOWANIE KONFERENCJI
Godz. 13:00 – 17:00
1
V SESJA
BEIT HATFUTSOT
- THE MUSEUM OF THE JEWISH PEOPLE, TEL AVIV
SESJA WYJAZDOWA
INSTYTUT YAD VASHEM, JEROZOLIMA
III DZIEŃ
17 listopad 2010, ŚRODA

14. PREZYDENT MIASTA YEHUD
PREZYDENT MIASTA BIAŁEGOSTOKU
BEIT HATFUTSOT
THE MUSEUM OF THE JEWISH PEOPLE
1
ORGANIZATORZY :
INSTYTUT BADAŃ NAD DZIEDZICTWEM KULTUROWYM
ŻYDÓW EUROPY WSCHODNIEJ W BIAŁYMSTOKU
FUNDACJA NOWYCH PRAKTYK DEMOKRATYCZNYCH
IM. MICHELA DE MONTAIGNE
STOWARZYSZENIE BYŁYCH MIESZKAŃCÓW BIAŁEGOSTOKU
I OKOLIC W IZRAELU

15. UNIWERSYTET W BIAŁYMSTOKU
STOWARZYSZENIE BADAŃ HISTORYCZNYCH I DIALOGU
W IZRAELU
AMBASADA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W IZRAELU
INSTYTUT POLSKI W TEL AVIV
Stowarzyszenie Byłych Mieszkańców Białegostoku i Okolic w Izraelu,
Prezydent Miasta Yehud,
Prezydent Miasta Białystok,
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Izraelu,
Instytut Polski w Tel Aviv,
Polsko- Francuska Fundacja Nowych Praktyk Demokratycznych im. Michela de Montaigne,
Dr Grażyna Olszewska – Baka,
Jakub Kupferberg,
Nadav Poms.
IZRAEL, TEL-AVIV:
Koordynator Konferencji: Jacob Kagan tel. kom.: 00972 505 243 896
Komitet Organizacyjny Konferencji: Jakub Kupferberg tel. kom.: 00972 544 550 806
International Cooperation Leader: Mishel Sapir tel. kom.: 00972 527 584 546
POLSKA, BIAŁYSTOK:
Asystent naukowy: Anna Piszczatowska – Biernacka tel. /fax. + 48 85 732 46 42
Asystent organizacyjny: Anna Sznajder tel. /fax. + 48 85 732 22 25
Polsko – Francuska Fundacja
Nowych Praktyk Demokratycznych im. Michela de Montaigne
Polska, 15-277 Bialystok, ul. Swietojanska 12,
tel. /fax. + 48 85 732 46 42
www.nowademokracja.pl, www.searchingmemory.pl,
e-mail: fondation@networks.pl
1
DONATORZY :
BIURO KONFERENCJI:

16. 1