1. 1
แบบเสนอโครงร่า งโครงงานคอมพิว เตอร์
รหัส วิช า ง 33202 ชือ วิช า เทคโนโลยีส ารสนเทศและ
่
การสื่อ สาร 6
ปีก ารศึก ษา 2556
ชือ โครงงาน หมึกไวท์บอร์ดจากธรรมชาติ
่
ชือ ผูท ำา โครงงาน
่ ้
1 นางสาวเกศสุดา ใจเอื้อ เลขที่ 21 ชั้น ม.6 ห้อง 8
2 นางสาวกัญญาณัฐ วันทนียวงค์ เลขที่ 25 ชั้น ม.6 ห้อง
8
3. นางสาวพัชริดา พลกุลอนุสรณ์ เลขที่ 46 ชั้น ม.6
ห้อง 8
ชื่ออาจารย์ที่ปรึกษาโครงงาน ครูเขื่อนทอง มูลวรรณ์
ระยะเวลาดำา เนิน งาน ภาคเรีย นที่ 2 ปีก ารศึก ษา
2556
โรงเรีย นยุพ ราชวิท ยาลัย จัง หวัด เชีย งใหม่
สำา นัก งานเขตพื้น ที่ก ารศึก ษามัธ ยมศึก ษาเขต 34

2. 2
ใบงาน
การจัด ทำา ข้อ เสนอโครงงานคอมพิว เตอร์
สมาชิก ในกลุ่ม
1.นางสาวเกศสุด า ใจเอื้อ เลขที่ 21 ชัน ม.6/8
้
2.นางสาวกัญ ญาณัฐ วัน ทนีย วงค์ เลขที่ 25 ชัน
้
ม.6/8
3.นางสาวพัช ริด า พลกุล อนุส รณ์ เลขที่ 46 ชั้น
ม.6/8
คำา ชี้แ จง ให้ผ ู้เ รีย นแต่ล ะกลุ่ม เขีย นข้อ เสนอโครงงานตามหัว ข้อ ต่อ
ไปนี้
ชื่อ โครงงาน (ภาษาไทย ):
หมึกไวท์บอร์ดจากธรรมชาติ
ชื่อ โครงงาน (ภาษาอัง กฤษ ): Whiteboard ink from natural
ประเภทโครงงาน :
โครงงานทดลอง
ชื่อ ผู้ท ำา โครงงาน :
นางสาวเกศสุด า ใจเอื้อ
นางสาวกัญ ญาณัฐ วัน ทนีย งค์
นางสาวพัช ริด า พลกุล อนุส รณ์
ชื่อ ที่ป รึก ษา :
ครูเ ขื่อ นทอง มูล วรรณ์
ชื่อ ที่ป รึก ษาร่ว ม
____________________________________________________________
_
ระยะเวลาดำา เนิน งาน :
ภาคเรีย นที่ 2 ปีก ารศึก ษา 2556
ที่ม าและความสำา คัญ ของโครงงาน (อธิบายถึงที่มา แนวคิด และเหตุผล
ของการทำาโครงงาน)
เนื่องจากการที่คณะผู้จัดทำาโครงงานได้สังเกตการใช้หมึกไวท์บอร์ด
ในการเขียนกระดาน ของคุณครูในโรงเรียน ทำาให้เห็นว่า การใช้หมึกไวท์
บอร์ดนั้น มีสารเคมีที่มีอันตรายเยอะมาก ซึ่งเมื่อซึมเข้าสู่ผิวหนังจะเป็น
อันตรายต่อระบบผิวหนังและเมื่อสูดดมยังเป็นอันตรายต่อระบบหายใจ อีก
ทั้งยังมีราคาแพง และเมื่อเช็ดทำาความสะอาดและกระดานยังมีเศษผงของ
หมึกหลงเหลืออยู่ด้วย อีกทั้งทั้งคุณครูและนักเรียนต่างต้องคลุกคลีกับ
ปากกาไวท์บอร์ดอยู่เป็นประจำา อาจทำาให้ได้รับสารเคมีเข้ามาในร่างกายได้
มาก และทำาให้มีสารเคมีสะสมอยู่ในร่างกายของเรามากเกินไปอีกด้วย
คณะผู้จัดทำาโครงงานจึงมีความคิดที่จะหาหมึกไวท์บอร์ดชนิดใหม่ที่ได้สีมา
จากธรรมชาติที่เข้มข้นพอสำาหรับการทำานำ้าหมึกไวท์บอร์ด และไม่มีสารเคมี
ที่เป็นอันตรายของคุณครูและเด็กนักเรียนที่ต้องใช้เป็นประจำา ซึ่งที่คัดเลือก

3. 3
มาคือ ดอกอัญชันและดอกกระเจี๊ยบแดงที่มีขายตามท้องตลาดทั่วไป ราคา
ถูก หาง่าย เหมาะแก่การนำามาใช้ทดลอง พัฒนา และต่อยอดให้เกิด
ประโยชน์สงสุด ซึ่งโดยทั่วไปไม่มีการต่อยอดในการใช้สารจากธรรมชาติให้
เกิดประโยชน์เช่นนี้ ทางคณะผู้จัดทำาจึงคิดค้น และจัดทำาโครงงานชิ้นนี้
และความคิดที่จะนำามาทำาผลิตภัณฑ์ให้เกิดประโยชน์สูงสุด เพื่อทดแทนสาร
เคมีที่มีอันตราย
วัต ถุป ระสงค์ (สิ่งที่ต้องการในการทำาโครงงาน ระบุเป็นข้อ)
1. เพื่อศึกษาสมบัติของสารสกัดจากอัญชันและกระเจี๊ยบแดงในการทำา
นำ้าหมึกปากกาไวท์บอร์ด
2. เ พื่อ เ ป รีย บ เ ทีย บ นำ้า ห มึ ก จ า ก ส า ร ส กั ด อั ญ ชั น แ ล ะ ก ร ะ เ จี๊ ย บ
แดง และหมึก ไวท์บ อร์ด ในปัจ จุบ ัน
ขอบเขตโครงงาน (คุณลักษณะ ขอบเขต เงื่อนไขและข้อจำากัดของการ
ทำาโครงงาน)
ขอบเขตการศึก ษา
วัตถุดิบที่ใช้ในการทำานำ้าหมึก คือ
- ดอกอัญชันสด 50 กรัม
- ดอกกระเจี๊ยบแดง 50 กรัม
- นำ้าสะอาด 80 มิลลิลิตร
หลัก การ และทฤฎี
คณะผู้จัดทำาได้ศึกษาค้นคว้าเอกสาร ทฤษฏี และงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง
ซึ่งได้นำ้าเสนอตามลำาดับหัวข้อดังนี้ 1) สารกันบูด
2) กระเจี๊ยบแดง
3) อัญชัน
4)ปากกาเคมีสำาหรับไวท์บอร์ด โลหะ และวัสดุผิวมัน
5) งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง
1.ส
า
ร
กั
น
บู
ด
(preservatives)
สารกั น บู ด (Preservatives) หรื อ เรี ย กอี ก ชื่ อ หนึ่ ง ว่ า วั ต ถุ กั น เสี ย คื อ
วัตถุเจือปนอาหาร เป็นสารเคมีที่ช่วยยืดอายุการเก็บรักษาช่วยในการถนอม
อาหารได้ เพราะช่วยชะลอหรือยับยั้งการเจริญเติบโตและทำาลายจุลินทรีย์ที่
เป็นสาเหตุการเน่า เสีย ของอาหารตั ว ที่ นิย มกั นมากคื อ พวกกรดอ่ อ นต่ างๆ
เช่น กรด เ บน โซ อิก แล ะเ กลือ เ บ น โ ซ เอ ท เพราะมีราคาถูกและไม่ทำา ให้
รสชาติ อาหารเปลี่ยน มักเติมลงในเครื่อ งดื่ มต่ างๆ เช่น นำ้า ผลไม้ ซอส ผัก
ดอง แยม เยลลี่ ผลไม้ แ ช่ อิ่ ม และเครื่ อ แกงสำา เร็ จ รู ป สำา ห รั บ ก ร ด โ ป ร ปิ
โอนิก และเกลือ โป รปิโ อ เ นต เหมาะสำาหรับใช้ป้องกันการเจริญของเชื้อ
ราและเกิด เมือกหรือยางเหนีย วในโด(dough) หรือแป้งขนมปั งที่ ผ่านการ
นวดแล้ วจึ งเหมาะที่จ ะใช้ ใ นอาหารประเภทขนมปั ง ,เค้ ก และเนยแข็ ง ชนิ ด

4. 4
ต่างๆส่วนกรดซิตริก เป็นส่วนประ กอบของผลไม้สามารถป้องกันแบคทีเรีย
และยี ส ต์ ไ ด้ ดี เ หมาะสำา หรั บ ใส่ ใ นเครื่ อ งดื่ ม นำ้า หวาน นำ้า อั ด ลม เยลลี่ แยม
เป็ น ต้ น สารกั น บู ด ที่ ดี ค วรจะออกฤทธิ์ ทำา ลายจุ ลิ น ทรี ย์ ที่ เ ป็ น สาเหตุ ทำา ให้
อาหารเน่าเสีย มากกว่าที่จะออกฤทธิ์ ยับ ยั้ งโดยเฉพาะอย่ า งยิ่ งพวกที่ ทำา ให้
อาหารเป็ น พิ ษ ทั้ ง นี้ เ พื่ อ ป้ อ งกั น การเกิ ด ส า ย พั น ธุ์ ต ้ า น ท า น (resistant
strain) นอกจากนี้ ส ารกั น บู ด ไม่ ค วรจะเสื่ อ มคุ ณ ภาพเพิ่ ม ใส่ ล งในอาหาร
ยกเว้นสารกันบูดประเภทที่ฆ่าเชื้อได้ ควรจะถูกเปลี่ยนสภาพให้เป็นสาร ไม่มี
พิษหรือถูกทำาลายได้ด้วยการหุงต้ม
2.กระเจี๊ย บแดง
ชื่อวิทยาศาสตร์ Hibiscus sabdariffa Linn.
ชื่อวงศ์ Malvaceae
ชื่ออังกฤษ Jamaican sorrel, Roselle of Rama,Red Sorrel,
Roselle, Rozelle
ชื่อท้องถิ่น กระเจี๊ยบ, กระเจี๊ยบเปรี้ยว, ผักเก็งเค็ง, ส้มเก็งเค็ง, ส้ม
ตะเลงเครง, ส้มปู
คุ
ณ
ค่
า
ด้
า
น
อ
า
ห
า
ร
นำ้า กระเจี๊ย บแดง มี รสเปรี้ย ว นำา มาต้ มกั บ นำ้า เติ มนำ้า ตาล ดื่มแก้
ร้อนใน กระหายนำ้า และช่วยป้องกันการจับตัวของไขมันในเส้นเลือดได้ และ
ยังนำา มาทำา ขนมเยลลี่ แยม หรือใช้เป็นสารแต่งสี ใบอ่อนของกระเจี๊ยบเป็น
ผักได้ หรือใช้แกงส้ม รสเปรี้ย วกำา ลั งดี กระเจี๊ยบเปรี้ย วมี ชื่อเรีย กอีกชื่อ ว่า
"ส้มพอเหมาะ" ในใบมี วิตามินเอ ช่วยบำา รุงสายตา ส่วนกลีบเลี้ยงและกลีบ
ดอก มีสารแคลเซียม ช่วยบำา รุงกระดูกและฟันให้แข็งแรงดอก และผลของ
กระเจี๊ ย บแดง แก้ โ รคนิ่ ว ในไต แก้ โ รคนิ่ ว ในกระเพราะปั ส สาวะ ขั ด เบา
ละลายไขมันในเส้นเลือด กัดเสมหะขับเมือกในลำาไส้ให้ลงสู่ทวารหนักลดไข
มันในเส้นเลือดแก้กระหายนำ้า รักษาแผลในกระเพาะเมล็ด บำา รุงธาตุ บำา รุง
กำาลัง แก้ดีพิการ ขับปัสสาวะ ลดไขมันในเส้นเลือด
สารเคมี ดอก พบ Protocatechuic acid, hibiscetin, hibicin,
organic acid, malvin, gossypetin
สีของกระเจี๊ยบเกิดจากสาร Anthocyanin

5. 5
3. อัญ ชัน
ชื่อวิทยาศาสตร์: Clitoria ternatea L.
ชื่อวงศ์: Leguminosae
ชื่อสามัญ: Blue pea, Blue vine, Butterfly pea, Pigeon
wings
ชื่อพื้นเมือง: แดงชัน หรือ เอืองชัน
้
ลักษณะทั่วไป:
ต้น ไม้เลื้อยเนื้ออ่อน อายุสั้น ใช้ยอดเลื้อยพัน ลำาต้นมีขน
ปกคลุม
ใบ ประกอบแบบขนนก เรียงตรงข้าม มีใบย่อย 5-9 ใบ รูปไข่
แกมรูปรี ปลายใบแหลม โคนใบมน ผิวใบด้านล่างมีขนหนาปกคลุม
ดอก สีขาว ฟ้า และม่วง ดอกเดี่ยวหรือออกเป็นคู่ตามซอกใบ
รูปดอกถั่ว มีทั้งดอกชั้นเดียวและดอกซ้อน กลีบดอก 5 กลีบ ดอกชั้นเดียว
กลีบขั้นนอกมีขนาดใหญ่กลางกลีบสีเหลือง ส่วนกลีบชั้นในขนาดเล็ก แต่
ดอกซ้อนกลีบดอกมีขนาดเท่ากัน ซ้อนเวียนเป็นเกลียว ดอกบานเต็มที่กว้าง
2-2.5 ซม.
ฝัก/ผล ผลแห้งแตก เป็นฝักแบน กว้าง 1-1.5 ซม. ยาว 5-8
ซม.
เมล็ด รูปไต สีดำา มี 5-10 เมล็ด
ฤดูกาลออกดอก: ออกดอกเกือบตลอดปี
การขยายพันธุ์: การเพาะเมล็ด
การใช้ประโยชน์: - เป็นไม้ประดับแสนสวย เป็นอาหาร ยา และ
เครื่องสำาอาง
- นอกจากนั้นอัญชันเป็นพืชตระกูลถั่ว จึงปลูกคลุม
ดินเป็นปุ๋ยพืชสด บำารุงดินให้อุดมสมบูรณ์
ถิ่นกำาเนิด: อินเดีย
แหล่งที่พบ: พบขึ้นกระจายอยู่ทั่วไปในหลายพื้นที่ มีสภาพที่แตกต่าง
กัน ทั้งในดินร่วนปนทราย ดินเหนียว ดินทราย

6. 6
สรรพคุณ ของอัญ ชัน
ราก : รสเย็นจืด บำารุงดวงตา ทำาให้ตาสว่าง ขับปัสสาวะ แก้
ปัสสาวะพิการ แก้ปวดฟัน ทำา ให้ฟันทน
นำ้าคั้นจากใบสดและดอกสด : ใช้หยอดตา แก้ตาอักเสบ ฝ้าฟาง
ตาแฉะ มืดมัว
นำ้าคั้นจากดอก : ใช้ทาคิ้ว ทาหัว เป็นยาปลูกผม (ขน) ทำาให้ ผม
ดกดำาเงางาม
สีจากดอกอัญชัน ใช้ทำาประโยชน์ได้หลายอย่าง นิยมใช้ดอก
สีนำ้าเงินซึ่งมีสาร Anthocyanin ใช้ ทำาสีขนม
4.ปากกาเคมีส ำา หรับ ไวท์บ อร์ด โลหะ และวัส ดุผ ิว มัน
ปากกาไวท์บ อร์ด เป็นปากกาเคมีชนิดที่มีตัวเร่งปฏิกริยาให้หมึกแห้ง
เร็ ว แห้ ง แบบฉั บ พลั น ที่ เ ขี ย น เหตุ ผ ลก็ คื อ หากเขี ย นบนวั ส ดุ ผิ ว มั น โลหะ
โฟไมก้าร์ และไวท์บอร์ด ก็จะได้แห้งทันที ไม่เลอะเทอะ และได้สีสันเข้มข้น
เพราะโลหะและวัสดุผิวมันจะทำา ให้เนื้อสีเกาะลอยตัวอยู่ที่พื้นผิวเป็นปึกหนา
แน่น
ดังนั้น ความคมชัดและสีสันของปากกาเคมีเขียนไวท์บอร์ดจึงสัมพันธ์
กับวัสดุที่ใช้เขียนโดยตรง จึงไม่เหมาะด้วยประการทั้งปวงที่จะใช้เขียนกับ
กระดาษและวัสดุที่สามารถดูดซับหมึกและสีสันจากปากกา เหตุผลก็คือ หมึก
จะแห้งอย่างรวดเร็วทำา ให้กระดาษดูดซับหมึกไม่ทัน ซึ่งจะทำา ให้เหมือนกับ
เขี ย นไม่ อ อกทั้ ง ที่ เ ป็ น ปากกาใหม่ เ อี่ ย ม และเมื่ อ พยายามที่ จ ะใช้ เ ขี ย น
กระดาษก็จ ะดูด ซับ จำา เพาะสารเคมี แ ต่ ไ ม่ ส ามารถดู ด ซั บ สี สั นที่ เข้ ม ข้ นกว่ า
ปากกาสำาหรับเขียนกระดาษ หมึกก็จะแห้งอย่างรวดเร็ว เขียนไม่ออก ไม่ชัด
การที่ปากกาเคมีไวท์บอร์ดมีประสิทธิภาพการใช้อยู่ตรงที่เป็นหมึกที่
แห้งเร็ว การเขียนปากกาเคมีสำา หรับไวท์บอร์ดจึงต้องหมั่นปิดปลอกปากกา

7. 7
เมื่อลืมปิดปลอกปากกาและหมึ กแห้ ง ปากกาด้ามนั้นก็จ ะหมดสภาพการใช้
งานไปทันที ทักษะของผู้ใช้จึงสำาคัญมาก
ปากกาไวท์บอร์ดก็จะมีสองแบบคือปากกลมกับปากแบน มีขนาดเล็ก
ใหญ่ ใ ห้ เ ลื อ กตามที่ ต้ อ งการ และมี อั ก ษรกำา กั บ A และ B ปากกาที่ มี
อักษร A จะเป็นปากกาปากกลม และอักษร B จะเป็นปากกาปากแบน
5.งานวิจ ัย ที่เ กี่ย วข้อ ง
โครงงาน เรื่อง หมึกจากสนิม โดย นางสาวอัจรา จอมสว่างคืวงค์ พบ
ว่า ใช้ผงตะไบเหล็ก 50 กรัมใบชา 20 กรัม แช่ในนำ้าร้อน 200 cc. เป็น
เวลา 1 ชั่วโมง แล้วนำามาระเหยนำ้าออกจนเหลือสารละลาย 30 cc. จะได้
สารละลายนำ้าหมึกที่ใช้ทดแทนหมึกในท้องตลาดได้ นอกจากใบชาแล้วยัง
สามารถใช้พืชชนิดอื่นแทนได้อีกเช่น เปลือกสีเสียด สีเสียดผง เปลือกผล
ทับทิม หมากแห้ง เพราะสิ่งเหล่านี้ล้วนให้สาร Tannin ซึ่งทำาปฏิกิริยากับ
สนิมเหล็กแล้วเกิดสารละลายสีดำาใช้เป็นนำ้าหมึกได้
วิธ ีก ารดำา เนิน การ
แบ่งการทดลองเป็น 2 ตอน คือ
1. การสกัดสารจากดอกอัญชันและกระเจี๊ยบแดง
2. ทดสอบอินดิเคเตอร์ด้วยนำ้ามะนาวและนำ้าขี้เถ้า
ตอนที่ 1 การสกัด สารจากดอกอัญ ชัน และกระเจี๊ย บแดง
วัส ดุอ ุป กรณ์
1. นำ้าสะอาด
2. บีกเกอร์ขนาดกลาง
3. บีกเกอร์ขนาดใหญ่
4. ดอกอัญชัน
5. ดอกกระเจี๊ยบแห้ง
6. Hot Plate
7. เครื่องชั่งดิจิตอล
8. ผ้าขาวบาง
วิธ ีส กัด สีจ ากดอกอัญ ชัน
1. นำาดอกอัญชัน 50 กรัม มาบดในโกร่งให้ละเอียด
2. นำาไปต้มในนำ้า 20 มิลลิลิตรจนเดือดที่อุณหภูมิประมาณ 60
องศาเซลเซียส
3. ตั้งทิ้งไว้ให้ดอกอัญชันที่ต้มมีอุณหภูมิลดลง จากนั้นนำามาคั้นโดย
ใช้ผ้าขาวบาง
4. นำานำ้าที่คั้นได้ มาต้มต่อประมาณ 20 นาที จะได้นำ้าอัญชันที่เข้ม
ข้น
5. ใส่สารกันบูดโซเดียมเบนโซเอท 3 กรัม

8. 8
วิธ ีก ารสกัด สารจากกระเจี๊ย บแดง
1. นำากระเจี๊ยบแห้ง 50 กรัม มาโม่ให้ละเอียด
2. นำาไปต้มในนำ้า 60 มิลลิลิตรจนเดือดที่อุณหภูมิประมาณ 60
องศาเซลเซียส
3. ตั้งทิ้งไว้จนอุณหภูมิลดลง จากนั้นนำามาคั้นโดยผ้าขาวบาง
4. นำานำ้าที่คั้นได้ มาต้มต่อประมาณ 20 นาที 15 นาที จะได้นำ้า
กระเจี๊ยบที่เข้มข้น
5. ใส่สารกันบูดโซเดียมเบนโซเอท 3 กรัม
ตอนที่ 2 การทดสอบอิน ดิเ คเตอร์ด ้ว ยนำ้า มะนาวและนำ้า ขี้เ ถ้า
1. นำานำ้ามะนาวมาหยดลงบนนำ้าอัญชัน นำ้าอัญชันจะเปลี่ยนเป็นสี
ม่วง
2. นำานำ้าขี้เถ้ามาหยดลงบนนำ้าอัญชัน นำ้าอัญชันจะมีสีเจือจางลง
3. นำานำ้ามะนาวมาหยดลงบนนำ้ากระเจี๊ยบ นำ้ากระเจี๊ยบไม่เกิดการ
เปลี่ยนแปลง
4. นำานำ้าขี้เถ้ามาหยดลงบนนำ้ากระเจี๊ยบ จะไม่เปลี่ยนสี แต่เมื่อตั้งทิ้ง
ไว้จะเกิดเกลือ
ประโยชน์ท ี่ไ ด้ร ับ จากโครงงาน
1.ได้รู้ข้อมูลเกี่ยวกับสมบัติข องสารสกัด จากอัญ ชัน และกระเจี๊ย บ
แดงในการทำา นำ้า หมึก ปากกาไวท์บ อร์ด
2.ได้รู้ถึงความแตกต่างระหว่างนำ้า หมึก จากสารสกัด อัญ ชัน
กระเจี๊ย บแดงกับ หมึก ไวท์บ อร์ด ในปัจ จุบ ัน
3.ได้ฝึกทักษะในการสกัดสีจากธรรมชาติ และใช้อุปกรณ์ทาง
วิทยาศาสตร์ต่างๆ
4.ได้รู้ข้อมูลเกี่ยวกับการสกัดสี และพืชที่ให้สีในธรรมชาติ
5.ได้ฝึกการวิเคราะห์และสังเกต
6.สามารถนำาข้อมูลที่ได้จากโครงงานไปใช้เป็นประโยชน์แก่ผู้ที่สนใจ
ในนำ้าหมึกจากธรรมชาติได้
ข้อ เสนอแนะ
โครงงานนี้สามารถนำาไปต่อยอดเป็นแนวทางในการสกัดสารจากธรรม
ชาติอื่นๆ เช่น สีเหลืองจากขมิ้น สีแดงจากครั่ง และสีม่วงจากผักปลัง เป็นต้น
แหล่ง อ้า งอิง
พุทธรินทร์ วรรณิสสร สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่ง
ประเทศไทย เข้าถึงได้จาก http://guru.sanook.com/pedia/topic/

9. 9
รศ. ดร.วีณา เชิดบุญชาติ, อัญชัน, ศาลาสมุนไพร เข้าถึงได้จาก
http://th.wikipedia.org/wiki/
ฐานข้อมูลพันธุ์ไม้ที่ใช้ในงานภูมิสถาปัตยกรรม, ศูนย์ความรู้ด้านเกษตร
สำานักหอสมุด มหาวิทยาลัย
เกษตรศาสตร์http://agkc.lib.ku.ac.th/plantwebsite/webpage/Vi
nes/
นิตยสารหมอชาวบ้าน เล่มที่: 347 มีนาคม 2008 นักเขียนหมอชาว
บ้าน: รศ.ดร.สุธาทิพ ภมร
http://www.doctor.or.th/article/detail/1187

10. 9
รศ. ดร.วีณา เชิดบุญชาติ, อัญชัน, ศาลาสมุนไพร เข้าถึงได้จาก
http://th.wikipedia.org/wiki/
ฐานข้อมูลพันธุ์ไม้ที่ใช้ในงานภูมิสถาปัตยกรรม, ศูนย์ความรู้ด้านเกษตร
สำานักหอสมุด มหาวิทยาลัย
เกษตรศาสตร์http://agkc.lib.ku.ac.th/plantwebsite/webpage/Vi
nes/
นิตยสารหมอชาวบ้าน เล่มที่: 347 มีนาคม 2008 นักเขียนหมอชาว
บ้าน: รศ.ดร.สุธาทิพ ภมร
http://www.doctor.or.th/article/detail/1187