1. МОНГОЛ ХЭЛ
5-р анги
Хичээлийн сэдэв: Эхийн хувиргал (Эхийг хураах)
Үйл ажиллагаа 1.
1. Хүүхдүүд ээ! Зургийг ажиглаад, асууултын дагуу ярилцахад бэлтгээрэй.
Багшийн тайлбар:
Жинчин - Манай
Монголчууд адил төмөр зам,
усан зам, авто тээвэр болон
агаарын тээвэр байгаагүй
учраас тэмээгээр жин тээдэг
байжээ. Жингийн цувааг уртын,
богинын гэж хоѐр ангилдаг,9-18
тэмээ, зарим үед 60 гаруй тэмээ
явах тохиолдол байдаг байна.
Мал аж ахуйн
үс,ноос,арьс шир зэрэг зүйлийг
маш хол газар /Бээжин гэх мэт/
аваачиж оронд нь бөс
бараа,чихэр ѐотон зэрэг зүйлийг
- Зургийн үйл явдал ямар улиралд авчирдаг байсан байна. Жин хол
болж байна вэ? газар их удаан явдаг учраас
- Зураг дээр юу юу дүрслэгдсэн идэр чийрэг бие бялдар сайтай
байна вэ? хүч чадалтай эрчүүд явдаг байв.
- Хэдий үеийн үйл явдал гэж бодож
байна вэ? Жингийн цувааны
- Зургаас ямар сэтгэгдэл төрж хамгийн сүүлийн тэмээ хонхтой
байна вэ? түүнийг чимээг чагнан явдаг
учраас цувуу тасардаггүй
байжээ.
Үйл ажиллагаа 2.
2. Дараах эхийг анхааралтай уншаарай.
Жинчин дагасан могой
Бээжин орохоор говийг туулан жинчид явж байжээ. Нэг өглөө ачаа барааных
нь дэргэд могой цагираглан хэвтэж байв. Хэн ч түүнийг тоосонгүй.
Маргааш нь нэг газар хоноод хөдлөхөд аанай л бас нэг могой хэвтэж байв.
Хэн ч түүнийг анхаарч үзсэнгүй.

2. Тав дахь удаа хоноглоод хөдлөх гэж байтал элэг нь улаан нялга болчихсон могой
мөлхсөөр орж ирлээ.Хөдлөх гэж байсан жинчид саатаж, тэмээгээ түр хэвтүүлэв. Яг
л гурав дахь тэмээний хавьд очоод зогсжээ.
- Энд л нэг учир байна даа гэхэд
- Наадах чинь эх могой байна. Үр зулзагыг нь бид ачаандаа оруулжээ гэж
хэлсэн юм.
Нээрээ л тийм байжээ.
Үгийн тайлбар:
Цагираглан хэвтэх – дугуйрч хэвтэх
Улаан нялга – шалбарч цус шүүрэх
Зургаас аль нь цагираглан хэвтэж байгаа могой вэ? Олоорой.
Үйл ажиллагаа 3.
3. Гарчигт тохирсон цогцолборыг олж холбоорой.
1-р цогцолбор Тав дахь удаа хоноглоод хөдлөх гэж байтал
Хэн ч тоогоогүй элэг нь улаан нялга болчихсон хөөрхий могой
мөлхсөөр орж ирлээ. Хөдлөх гэж байсан жинчид
саатаж, тэмээгээ түр хэвтүүлэв. Яг л гурав дахь
тэмээний хавьд очоод зогсжээ.
2-р цогцолбор -Энд л нэг учир байна даа гэхэд
Бээжин орохоор говийг туулан жинчид явж
Анхаарч үзээгүй
байжээ. Нэг өглөө ачаа барааных нь дэргэд могой
цагираглан хэвтэж байв. . Хэн ч тоосонгүй.
3-р цогцолбор Наадах чинь эх могой байна. Үр зулзагыг нь бид
Улаан нялга ачаандаа оруулжээ гэж хэлсэн юм.
Нээрээ л тийм байжээ.
4-р цогцолбор Маргааш нь нэг газар хоноод хөдлөхөд аанай л
Зулзагыг нь ачаанд бас нэг могой хэвтэж байв. Хэн ч анхаарч үзсэнгүй.

3. Үйл ажиллагаа 4.
1. Эхэд өгүүлэгдэж байгаа зүйл, тулгуур үг, гол санааг тодорхойлоорой.
Багшийн тайлбар:
Өгүүлэгдэж байгаа зүйл
Жинчид Могой Эхийг хураана гэдэг нь эхээс
тулгуур үгийг олж, гол санааг
явж байсан цагираглан хэвтэж байсан.
хоносон хэвтэж байв гаргаж бичихийг хэлнэ.
анхаарч үзээгүй мөлхсөөр ирсэн
хоноглосон улаан нялга болсон Эхийг хураахдаа дараах
саатсан зогсжээ алхмын дагуу ажиллаж сурах
хэвтүүлсэн хэрэгтэй.
учир байна даа гэсэн
эх могой байна гэж хэлсэн
 Эхийг уншиж, агуулгыг
зулзагыг нь оруулсан
ойлгох
 Эхээс өгүүлэгдэж
Тулгуур үг байгаа юмыг олох
жинчин - жинчид  Тулгуур үгийг олох
могой - нэгэн, эх, хөөрхий  Гол санааг тодорхойлох
улаан нялга – элэг нь
эх могой – үр зулзага
ачаа - жинчний
.
Эхийн гол санаа
Жинчдийн ачаа бараанд ороод явсан зулзаганыхаа хойноос элгээ
улаан нялга болгон тэмцэж ирсэн эх могойн сэтгэлийг харуулсан.
“Жичнчин дагасан могой” эхийн гол санаа нь эхийн сэтгэл байжээ.
2. Дараах зүйр үгээс “Жинчин дагасан могой” эхтэй тохирохыг нь сонгоорой.
Эхийн санаа үрд
Үрийн санаа ууланд
Үхтэл үр харам
Ишиг эврээ ургахаар
Эхийгээ мөргөнө
Сиймхий ч гэсэн гэр минь
Сэгсгэр ч гэсэн ээж минь
Гэрийн даалгавар:

4. 1. Унших даалгавар
Монгол хэл 5, “Адмон” 2006 сурах Монгол хэл 5, “Мөнхийн үсэг”
бичигтэй хүүхдүүд 2006
сурах бичигтэй хүүхдүүд
48-р хуудас “Нохой”
63-р хуудас “Духан дээрх булдруу”
2. Эхийг уншаад дараах даалгаврыг гүйцэтгэнэ үү.
1. Дараах эхийг уншаад цогцолбороор нь зааглан тодорхойлоорой.
2. Цогцолбор тус бүрийн тулгуур үгийг ялган бичээрэй.
3. Тулгуур үгнээсээ ургуулан цогцолбор тус бүрийн санааг тайлбарлаарай
4. Эхийн гол санааг хураан бичээрэй.
5. Эхийн гол санаанд тохирсон хэлц үгийг олж бичээрэй.
Багш Б.Шархүү (18 дугаар сургууль)