1. ADIMEN-URRITASUNA
à Faktore biologikoak
Definizioa
• Kromosoma anomaliak: Down
Adimen-urritasuna egungo
sindromea, Edward sindromea,
funtzionamenduaren funtsezko
Patau sindromea, X kromosoma
mugapenei dagokie.
ahula...
Bere ezaugarria bateaz
• Metabolismo nahasketak:
bestekoaren azpitik dagoen
Aminoazidoak, karbohidratoak,
funtzionamendu intelektuala izatea da,
lipidoak metabolizazioaren
normalean ondoko egokitzapen-
gaixotasunak
trebetasunen arloetako bitan edo
• Hormona urritasun larria:
gehiagotan beste mugapen batzuekin
Hipotiroidismoa, kretinismoa...
batera existitzen den funtzionamendu
• Sindrome. dejeneratiboak
intelektuala, alegia: komunikazioa,
norbere zaintza, etxeko bizitza,
à Inguruneko faktoreak (eragina
trebetasun sozialak, komunitatearen
izan dezakete baina ez dira
erabilera, nork bere burua zuzentzea,
determinanteak).
osasuna eta segurtasuna, ikasketa-
• Jaio aurretik: Infekzioak,
trebetasun funtzionalak, aisialdia eta
irradiazioak, toxinak,
lana.
ezezagunak...
Adimen-urritasunak 18 urte bete
• Erditzerakoan: Goiztiarra izatea,
aurretik agertu behar du.
anoxia, garun kaltea....
• Jaio ondoren: Garun kaltea,
meningitisa, enzefalitisa, anoxia,
intoxikazioak, hormona
urritasuna, arazo metabolikoak...
Ezaugarriak
à Kognizioa eta Ikazkuntza.
• Metakognizioan hutsuneak: Ez
dute euren memoria edo
ezagupenaren kontzientziarik.
Memoriarekiko estrategia zuzenik
erabiltzen ez dute, ezta
Etiologia errepasorik edo sailkapenik
egiten.
Adimen urritasunaren etiologiaren
• Atentzioan hutsuneak: Ez dituzte
inguruan esan daiteke %49an eragileak
ondo aukeratzen beharrezkoak
ezagunak direla eta hauek izan daitezke
zaizkien estimuluak.
bai ingurunekoak (%30,03) eta baita
Dispersiorako joera.
genetikoak ere (%18,84). Beste %51an
• Erantzuteko denbora: luzeagoa
ordea ezezagunak dira arrazoaiak.
Arrazoien ezagutza ezak prebentzio da. Jasotzen duten estimulua
lanak zailago bihurtzen ditu. dagokion prozesu kognitiboa eta
erantzunarekin lotzeko denbora
behar dute.
• Ez dute barruko hizkuntza
bitarteko gisa erabiltzen

2. • errepikapen asko, hiztegi
Estrategia kognitiboak
sinplea... Honek beraiengan
planifikatzerakoan nahasketak eta
eragina du, euren komunikazio
desordenak agertzen dira
estiloa “infantilizatuz”.
(lehentasunak markatu, zer egin l.,
zer gero..).
• Ikasitakoa à Nortasunezko alderdiak
egoera berrietara
• Euren arazo kognitiboa dela eta
transferitzeko, orokortzeko
euren gorputz eskema eraikitzeko
hutsuneak.
eta inguruko munduarekin
à Hizkuntza eta komunikazioa. harremanak izateko arazoak
azaltzen dituzte. Hauek
Eremu honetan ikasle hauek
erreferentziazko puntu
zailtasunak izaten dituzte bi
garrantzitsuenak dira norberaren
arrazoirengatik:
NIA eraikitzeko eta PERTSONA
-euren alderdi kognitiboaren
sentitzeko, ez objektu bat. Beraz,
ondorioak (kognizio – hizkuntza oso
mundua egoki ulertzeko arazoak
lotuta daude).
izango dituzte eta laguntza
-inguruan jasotako estimulazioaren
beharko dute manipulatuak ez
ondorioa (ume moduan tratatuak
izateko.
badira..)
• Pentsamenduaren
Ezaugarriak: gogortasuna:
• Ahozkatze-zailtasunak: estrategia kognitiboa aldatzea
asko kostatzen zaie eta
Arruntenak, dislaliak eta
pertseberazirako joera agertzen da
ahotsaren nahasteak izaten dira.
(ziur sentitzeko).
Estimulazio goiztiarrarekin
• Inpultsibitatea.
ahoskatze nahastea gutxitzen da. Erantzunaren
• Hizkuntza-arazoak elaboraziorako denbora gutxi
Hizkuntzak lotura handia dauka erabiltzen dute. Jokabidearen
pentsamenduarekin, beraz: ondorioak aurreikustea kosta
a) Adierazpenean, ez dituzte egiten zaie.
menperatzen arau
gramatikalak, abstrakzio Klasifikapena
faltagatik oso zaila egiten zaie
Psikometriaren ikuspegitik lau
definizioak ematea, esaldiak
maila bereizten ditugu: Adimen-
egituratzerakoan pobretasuna
urritasun arina, ertaina, latza eta sakona.
adierazten dute.
• Adimen urritasun sakona.
b) Ulermenean: esaldiak luzeak
Adimen maila hau daukaten
direnean galtzen dira.
pertsonak A.U.ren barruan %1a
Ezezko(bikoitza) eta
besterik ez dira. Bere C.I. oso
pasibozko perpausak ez
baxua da; 0tik 24ra. Urritasunaren
dituzte ulertzen. Aditzen
jatorria, medikoa da. Arazo fisiko
denboraldiak nahasten dituzte
eta mentalak muturrekoak dira.
c) Komunikazioan: normalean ,
Norberaren autonomia ez
haurrak balira bezala hitz
daukatelako oso instituziona-
egiten diegu, adibidez: arreta
lizatuak egoten dira.
lortzeko mekanismo anitzak
erabiltzen ditugu: aginte
doinua, galdera gutxi,

3. • Irizpide psikometrikoa: Adimena
da errendimendu eskolarraren
baldintza. Neur daitekeen
gaitasuna da: C.I. adin
mentala/adin kronologikoa x 100
(Binet eta Simon).Segregazioa.
• Irizpide konduktista: A.U.
agertuko da kanpoko estimuluek
eragindakoa. Heziketarekin
hasten da (Skinner eta Loovas).
• Irizpide kognitiboa: A.U.
prozesu kognitiboen disfuntzioa
da. Estrategia kognitibo berriak
• Adimen urritasun latza.
erakutsi (Feuerstein).
%7a da. Bere C.I. 25etik 39ra.
• Irizpide soziologikoa: A.U.
Urritasunaren kausa orokorki ere
pertsona eta ingurune arteko
medikoa da. Motore garapena
funtzionamenduaren ondorioa
murriztua izaten dute gehienetan.
da. Inguruan operatu, laguntzak
Eguneroko ekintzak ikas
(A.A.M.R.).
ditzakete, baina laguntza
handiarekin (eguneko zentroak,
okupazio zentroak...).
Irakasleentzat orientabideak:
• Adimen urritasun ertaina.
Ø Planteatzen diren helburuak
%12a da. 40tik 54ra doa bere C.I.
epe luzerakoak izan behar dira,
Trebetasun funtzionalak ikas
eta denboran jarraituta.
ditzakete eta lan bat egin
Autonomia pertsonalari eta
dezakete, baina beti laguntzarekin.
integrazio sozialari garrantzia
(lantegi babestuak, eguneko
emango zaie.
zentroak, okupazio zentroak...).
Ø Funtsezkoa da ikasleei
proposatzen zaizkien
• Adimen urritasun arina. ikaskuntzak arrakasta lortzeko
%80a da. Bere C.I. 55etik 69ra egokiak izatea. Horrela
doa.Bizimodu normalizatuenean ikaslearen segurtasuna eta barne
bizi daitezke. Autonomiaren motibazioa estimulatzen dugu.
aldetik nahikoa dute, nahiz eta Ø Ikaslearen gaitasun mailari eta
egoera berrien aurrean estrategia adin kronologikoari egokitutako
gutxi eduki. Lana apoiorekin egin jarduerak planteatzea (oreka
dezakete. hori lortzea da erronka).
Ø Ikaslearen bere eguneroko
bizitzarako erabilgarriak, eta
Tratamendua eta orientabideak: adierazgarriak (bere interesak
Historian zehar adimen-urritasunera ezagutu behar) izango zaizkion
hurbiltzeko izandako irizpidearen ikaskuntzak planteatzea.
Ø Ikaskuntza prozesuan zehar,
arabera, horrela tratamendu edo
erantzuna lotuta etorri da. zuzen edo oker egindakoari
• Irizpide buruzko informazioa ematea.
medikoa: A.U.
Ø Lantzen diren ikaskuntzak bere
gaixotasun mentala da:
bizitzan orokortzen
oligofrenia. Tratamendu
laguntzea.Zerrenda ekologikoak
psikiatrikoa (Lafon).

4. Gurasoentzat orientabideak:
VERDUGO M.A., G.BERMEJO,B.
§ Gurasoak informatuta egon behar (1999) Retraso mental. Adaptación
dira. Gurasoek pertsona hauen social y prob. de comportamiento. Ed.
gaineko informazio argia eta Pirámide . Madrid
arrazoitua jasotzea garrantzitsua
da.Beharrezkoa bada ere, laguntza JOHNSON, M.A. (1990) La educación
emozionala eskatu eta jasotzea. del niño deficiente mental. Manual para
Guraso elkarteak oso aproposak padres y educadores . Cincel. Madrid
dira horretarako.
§ Gurasoek ikasi behar dute umea Helbideak
behatzen, irakasleekin ATZEGI: Gipuzkoako Adimen
informazioaren elkartrukea egin Urritasuna duten pertsonen aldeko
ahal izateko. elkartea DONOSTIA
§ Beste seme-alaba batzuk tratatzen Tfnoa: 943-423942
dituzten bezala tratatu behar dute E-mail: atzegiasociados@jet.es
ume hau. Aldi berean bere neurrian www.atzegi.org
ere exijitu behar diote.
§ Aholkuak hezkuntza-helburuei GORABIDE: Bizkaiko Adimen
begira. Urritasuna duten pertsonen aldeko
a) Komunikazioa eta hizkuntza elkartea. BILBO
bultzatu. Tfnoa: 94-4431210 /4437217
b)Haurraren gaitasunen gaineko
konfiantza izan. EUSKAL HERRIKO DOWN
c) Kultura aldetik balioa aitortzen SINDROMEAREN FUNDAZIOA
zaien jardueretan ume hauei BILBO. Tfnoa: 94- 4790284
parte hartzeko aukerak eman.
d)Haurraren aurrerapenak beste
inorenarekin alderatu gabe Internet:
baloratu.
www.down21.org
e) Helduen bizimodura eta lanera
egin beharreko trantsizioa www.paidos.rediris.es
zaindu.
www.discapnet.es
www.polibea.com
Bibliografia
A.A.M.R. (American Association on
Mental Retardation) (1997) Retraso
Mental: Definición, Clasificación y
sistemas de apoyo. Alianza. Madrid
EUSKO JAURLARITZA (1992)
Ezintasun mentala latza eta sakona eta
H.P.B.ak. E.J.ren Argitalpen Zerbitzu
Nagusia. Gasteiz
EUSKO JAURLARITZA (1998) Down
sindromea: Hezkuntza Premiak eta
Lengoaiaren garapena. E.J.ren
Argitalpen Zerbitzu Nagusia. Gasteiz