Este documento describe la clasificación de los seres vivos. Explica que la clasificación es necesaria debido a la gran variedad de organismos existentes. Se describen las ciencias de la sistemática, taxonomía y nomenclatura y sus funciones en la clasificación. También resume los principales sistemas de clasificación desde Aristóteles hasta Linneo, quien estableció el sistema binomial moderno de nomenclatura científica.
1. TEMA 8.TEMA 8.
A CLASIFICACIÓN DOS DOSA CLASIFICACIÓN DOS DOS
SERES VIVOS.SERES VIVOS.
2. A NECESIDADE DEA NECESIDADE DE
CLASIFICARCLASIFICAR..
• O ELEVADO NÚMERO E VARIEDADE DEO ELEVADO NÚMERO E VARIEDADE DE
SERES VIVOS QUE HABITAN A TERRA , FAISERES VIVOS QUE HABITAN A TERRA , FAI
IMPRESCINDIBLE ORDENALOS PARA O SEUIMPRESCINDIBLE ORDENALOS PARA O SEU
ESTUDO.ESTUDO.
• CLASIFICACIÓN CORRECTA IMPLICA:CLASIFICACIÓN CORRECTA IMPLICA:
-CRITERIO DE CLASIFICACIÓN-CRITERIO DE CLASIFICACIÓN
OBXECTIVO E DISCRIMINATORIO.OBXECTIVO E DISCRIMINATORIO.
-DEBE PODER INCLUIR SERES VIVOS-DEBE PODER INCLUIR SERES VIVOS
NOVOS.NOVOS.
3. • Ciencia que se ocupa de describir e clasificar os seresCiencia que se ocupa de describir e clasificar os seres
vivos,tendo en conta o grao de semellanza e as relaciónsvivos,tendo en conta o grao de semellanza e as relacións
evolutivas entre elesevolutivas entre eles
Traballa sobre datos aportados por outras ciencias e coaTraballa sobre datos aportados por outras ciencias e coa
axuda da taxonomía e nomenclatura.axuda da taxonomía e nomenclatura.
SISTEMÁTICA
4. • Ciencia que se ocupa de clasificar losCiencia que se ocupa de clasificar los
seres vivos en grupos dispuestosseres vivos en grupos dispuestos
jerárquicamente.jerárquicamente.
• Taxón o categoría taxonómicaTaxón o categoría taxonómica: cada uno: cada uno
de los grupos o niveles de unade los grupos o niveles de una
clasificación jerarquizada.clasificación jerarquizada.
• La unidad fundamental de la que parteLa unidad fundamental de la que parte
toda clasificación es la especietoda clasificación es la especie
TAXONOMÍA
5. • Ciencia que se ocupa de dar nombre a los taxonesCiencia que se ocupa de dar nombre a los taxones
según unas reglas preestablecidassegún unas reglas preestablecidas
• Actualmente se usa elActualmente se usa el sistema binomial desistema binomial de
nomenclaturanomenclatura propuesto por Linneo en 1753:propuesto por Linneo en 1753:
Las especies se designan por un nombre científico enLas especies se designan por un nombre científico en
latín. Éste se compone de dos nombres: el nombrelatín. Éste se compone de dos nombres: el nombre
genérico y el específico.genérico y el específico.
NOMENCLATURA
6. 3. LOS SISTEMAS DE CLASIFICACIÓN3. LOS SISTEMAS DE CLASIFICACIÓN
• Sistemas artificialesSistemas artificiales: clasificaban los seres vivos: clasificaban los seres vivos
según criterios arbitrarios, sin que estos implicasensegún criterios arbitrarios, sin que estos implicasen
necesariamente un parentesco evolutivonecesariamente un parentesco evolutivo
• Sistemas naturalesSistemas naturales: clasifican los seres vivos según: clasifican los seres vivos según
criterios basados en sus relaciones evolutivas.criterios basados en sus relaciones evolutivas.
7. • Hacia el 350 A.C., el filósofoHacia el 350 A.C., el filósofo
griegogriego AristótelesAristóteles hizo lahizo la
separación entre reino vegetal yseparación entre reino vegetal y
reino animal. Introdujo el términoreino animal. Introdujo el término
especie,especie, “formas similares de“formas similares de
vida”.vida”.
• En la actualidad, el términoEn la actualidad, el término
especie se refiere a un grupo deespecie se refiere a un grupo de
organismos de una clase enorganismos de una clase en
particular, estrechamenteparticular, estrechamente
relacionados, que puedenrelacionados, que pueden
entrecruzarse y producir críasentrecruzarse y producir crías
fértiles.fértiles.
• Aristóteles dividió a los animalesAristóteles dividió a los animales
8. • TeofrastoTeofrasto, botánico griego (discípulo de, botánico griego (discípulo de
Aristóteles), desarrolló un sistema para clasificar lasAristóteles), desarrolló un sistema para clasificar las
plantas según sus hábitos de crecimientoplantas según sus hábitos de crecimiento
hierbas (sin tallo leñoso)hierbas (sin tallo leñoso)
arbustos (con muchos tallos leñosos)arbustos (con muchos tallos leñosos)
árboles (con un tallo leñoso principal)árboles (con un tallo leñoso principal)
• Introdujo la idea de la clasificación basada enIntrodujo la idea de la clasificación basada en
similitud de estructurassimilitud de estructuras..
• Los sistemas de Aristóteles y Teofrasto seLos sistemas de Aristóteles y Teofrasto se
mantuvieron casi 2000 años.mantuvieron casi 2000 años.
• Fue hasta los siglos XVI y XVII, que los exploradoresFue hasta los siglos XVI y XVII, que los exploradores
llevaron a Europa plantas y animales sin identificar dellevaron a Europa plantas y animales sin identificar de
otras tierras, cuando se empezó a necesitar otrootras tierras, cuando se empezó a necesitar otro
sistema de clasificación y se hicieron listassistema de clasificación y se hicieron listas
organizadas de acuerdo con las característicasorganizadas de acuerdo con las características
estructurales y el valor medicinalestructurales y el valor medicinal..
9. • John RayJohn Ray , botánico inglés (1628-, botánico inglés (1628-
1705), inventó un método para1705), inventó un método para
clasificar las plantas de acuerdo conclasificar las plantas de acuerdo con
la estructura de la semilla.la estructura de la semilla.
• Fue llamado el padre de la HistoriaFue llamado el padre de la Historia
Natural Inglesa.Natural Inglesa.
• Vivió 200 años antes que Darwin yVivió 200 años antes que Darwin y
Mendel, fue el primero en observarMendel, fue el primero en observar
que la especie es un grupo deque la especie es un grupo de
organismos capaces deorganismos capaces de
entrecruzarse y que las variacionesentrecruzarse y que las variaciones
en una especie son el resultadoen una especie son el resultado
natural del entrecruzamiento.natural del entrecruzamiento.
• Entendió la necesidad de darEntendió la necesidad de dar
10. • Carlos LinneoCarlos Linneo, científico, científico
sueco (1707-1778)sueco (1707-1778)
– Asignó cada organismo al reino animal oAsignó cada organismo al reino animal o
al reino vegetal.al reino vegetal.
– Subdividió cada categoría en categoríasSubdividió cada categoría en categorías
más pequeñas.más pequeñas.
– En ese tiempo se reconocieron reino,En ese tiempo se reconocieron reino,
género y especie.género y especie.
– En 1753 publicó su sistema deEn 1753 publicó su sistema de
clasificación para plantas y en 1758 paraclasificación para plantas y en 1758 para
animales.animales.
– La especie era (y es) la unidad básica delLa especie era (y es) la unidad básica del
sistema de clasificación.sistema de clasificación.
– Se basaba en las similitudes de laSe basaba en las similitudes de la
estructura del cuerpo.estructura del cuerpo.
– Es considerado el fundador de laEs considerado el fundador de la
taxonomía moderna.taxonomía moderna.
11. • Ciencia que se ocupa de clasificar losCiencia que se ocupa de clasificar los
seres vivos en grupos dispuestosseres vivos en grupos dispuestos
jerárquicamente.jerárquicamente.
• Taxón o categoría taxonómicaTaxón o categoría taxonómica: cada uno: cada uno
de los grupos o niveles de unade los grupos o niveles de una
clasificación jerarquizada.clasificación jerarquizada.
• La unidad fundamental de la que parteLa unidad fundamental de la que parte
toda clasificación es la especietoda clasificación es la especie
TAXONOMÍA
12.
13.
14. CATEGORÍA TAXONÓMICACATEGORÍA TAXONÓMICA
EJEMPLOSEJEMPLOS
(Especie animal)(Especie animal)
EJEMPLOSEJEMPLOS
(Especie vegetal)(Especie vegetal)
ESPECIEESPECIE Homo sapiensHomo sapiens Olea europaeaOlea europaea
GENERO:GENERO:
Conjunto se especies con caracteres comunes.Conjunto se especies con caracteres comunes.
HomoHomo OleaOlea
FAMILIA:FAMILIA:
Conjunto de géneros con caracteres comunes.Conjunto de géneros con caracteres comunes.
HomínidosHomínidos OleaceasOleaceas
ORDEN:ORDEN:
Conjunto de familias con caracteres comunes.Conjunto de familias con caracteres comunes.
PrimatesPrimates OlealesOleales
CLASE:CLASE:
Conjunto de ordenes con caracteres comunes.Conjunto de ordenes con caracteres comunes.
MamíferosMamíferos DicotiledóneasDicotiledóneas
FILO (animales) o DIVISIÓN vegetales)FILO (animales) o DIVISIÓN vegetales)::
Conjunto de clases con caracteres comunes.Conjunto de clases con caracteres comunes.
CordadosCordados EspermatófitasEspermatófitas
REINO:REINO:
Conjunto de fila o divisiones con caracteresConjunto de fila o divisiones con caracteres
comunes.comunes.
Metazoos (animal)Metazoos (animal) Metafitas (vegetal)Metafitas (vegetal)
A partir de la especie se construyen las demás categorías
taxonómicas de la siguiente forma:
15. • Ciencia que se ocupa de dar nombre a los taxonesCiencia que se ocupa de dar nombre a los taxones
según unas reglas preestablecidassegún unas reglas preestablecidas
• Actualmente se usa elActualmente se usa el sistema binomial desistema binomial de
nomenclaturanomenclatura propuesto por Linneo en 1753:propuesto por Linneo en 1753:
Las especies se designan por un nombre científico enLas especies se designan por un nombre científico en
latín. Éste se compone de dos nombres: el nombrelatín. Éste se compone de dos nombres: el nombre
genérico y el específico.genérico y el específico.
NOMENCLATURA
16. • O nome xenéricoO nome xenérico ( xénero) é común a todas( xénero) é común a todas
as especies do mesmo xénero .A súa primeiraas especies do mesmo xénero .A súa primeira
letra escríbese con maiúscula.letra escríbese con maiúscula.
• O nome específicoO nome específico e común a todos ose común a todos os
individuos desa especie.Diferencia especies doindividuos desa especie.Diferencia especies do
mesmo xénero.mesmo xénero.
• Exemplo: Canis lupus ( lobo).Exemplo: Canis lupus ( lobo).
• Canis familiaris (can).Canis familiaris (can).
• Pertencen ó mesmo xénero,Canis pero diferentePertencen ó mesmo xénero,Canis pero diferente
especie.especie.
17. • Llamada también nomenclatura binaria o Sistema de Clasificación Binomial.Llamada también nomenclatura binaria o Sistema de Clasificación Binomial.
• Sistema para dar nombre a todos los organismos (Linneo).Sistema para dar nombre a todos los organismos (Linneo).
• A cada especie se le da un nombre de dos palabras en latín, por ejemplo:A cada especie se le da un nombre de dos palabras en latín, por ejemplo:
Nombre comúnNombre común Nombre científicoNombre científico SignificadoSignificado
hombrehombre Homo erectusHomo erectus hombre rectohombre recto
CormoránCormorán Phalacrocorax carboPhalacrocorax carbo cuervo calvo de color carbóncuervo calvo de color carbón
polillapolilla Microchilo murilloiMicrochilo murilloi en honor al pintoren honor al pintor
mejicano Murillomejicano Murillo
• Cuando se usan nombres vulgares y científicos, generalmente estos últimosCuando se usan nombres vulgares y científicos, generalmente estos últimos
entre paréntesis acompañan a los vulgaresentre paréntesis acompañan a los vulgares. Por ejemplo: el gato (. Por ejemplo: el gato (FelisFelis
catuscatus)…)…
18. • UTILIDADE DO NOME CIENTÍFICOUTILIDADE DO NOME CIENTÍFICO ::
• Moitas especies non teñen nome vulgar,ben por serMoitas especies non teñen nome vulgar,ben por ser
microscópicas, ben porque non hai necesidade concreta demicroscópicas, ben porque non hai necesidade concreta de
nomealas.nomealas.
• O nome científico é universal, común a todos os idiomas.O nome científico é universal, común a todos os idiomas.
• O nome vulgar é pouco precispo,ás veces un mesmo nomeO nome vulgar é pouco precispo,ás veces un mesmo nome
asignase a especies diferentes,ou unha mesma especie tenasignase a especies diferentes,ou unha mesma especie ten
diferentes nomes vugares.diferentes nomes vugares.
• ExEx::Castellano:Castellano: GalloGallo
Nombre Científico:Nombre Científico: Lepidorhombus bosciiLepidorhombus boscii
English:English: MegrimMegrim
Français:Français: Cardine FrancheCardine Franche
Galego:Galego: RapantesRapantes
Euskera:Euskera: Oilar TxikiaOilar Txikia
Catalá:Catalá: BruixaBruixa
19. A evolución como fundamento daA evolución como fundamento da
clasificaciónclasificación..
• Na actualidade úsase o sistemaNa actualidade úsase o sistema
taxonómico de clasificación natural,quetaxonómico de clasificación natural,que
usa dous criterios:usa dous criterios:
• Caracteres morfolóxicos eCaracteres morfolóxicos e
funcionais(presenza de órganosfuncionais(presenza de órganos
homólogos)homólogos)
• Parentesco evolutivo.Parentesco evolutivo.
20. • Nace así a filoxeniaNace así a filoxenia :: rama da cienciarama da ciencia
que s e encarga de establecer relaciónsque s e encarga de establecer relacións
evolutivas ( filoxenéticas) entre osevolutivas ( filoxenéticas) entre os
distintos grupos de organismos,tratandodistintos grupos de organismos,tratando
de conseguir clasificacións naturais.de conseguir clasificacións naturais.
21. ´´MÉTODOS ACTUAIS DEMÉTODOS ACTUAIS DE
CLASIFICACIÓN.CLASIFICACIÓN.
• TAXONOMÍA NUMÉRICA OU FENÉTICATAXONOMÍA NUMÉRICA OU FENÉTICA:: agrupa osagrupa os
seres vivos baseandose nas semellanzas e diferenciasseres vivos baseandose nas semellanzas e diferencias
entre eles,analizando un gran número de caracteresentre eles,analizando un gran número de caracteres
seleccionados arbitrariamenteseleccionados arbitrariamente..
• TAXONOMÍA CLADÍSTICATAXONOMÍA CLADÍSTICA: basease no parentesco: basease no parentesco
evolutivo ,sen ter en conta as semellanzas e diferenzas,evolutivo ,sen ter en conta as semellanzas e diferenzas,
seón os antepasados comúns.seón os antepasados comúns.
24. A ESPECIE
• É A CATEGORÍA TAXONÓMICA FUNDAMENTAL E REPRESENTA AÉ A CATEGORÍA TAXONÓMICA FUNDAMENTAL E REPRESENTA A
UNIDADE BÁSICA DE CLASIFICACIÓN.UNIDADE BÁSICA DE CLASIFICACIÓN.
• ATA FINAIS DO SÉCULO XIX USÁBASE O CONCEPTO DE ESPECIEATA FINAIS DO SÉCULO XIX USÁBASE O CONCEPTO DE ESPECIE
MORFOLÓXICA.,BASEADO NAS SIMILITUDES MORFOLÓXICAS.MORFOLÓXICA.,BASEADO NAS SIMILITUDES MORFOLÓXICAS.
• ACTUALMENTE , EMPREGASE O CONCEPTO DE ESPECIE BIOLÓXICAACTUALMENTE , EMPREGASE O CONCEPTO DE ESPECIE BIOLÓXICA
PROPOSTO POR ERNST MAYR:PROPOSTO POR ERNST MAYR:
• A ESPECIEA ESPECIE É UN CONXUNTO DE ORGANISMOS QUE POSÚENÉ UN CONXUNTO DE ORGANISMOS QUE POSÚEN
UN GRAN NÚMERO DE CARACTERES COMUNS POIS COMPARTEN OUN GRAN NÚMERO DE CARACTERES COMUNS POIS COMPARTEN O
MESMO PATRIMONIO XENÉTICO PODEN CRUZARSE ENTRE ELESMESMO PATRIMONIO XENÉTICO PODEN CRUZARSE ENTRE ELES
DANDO DESCENDENCNIA FÉRTIL ,E EN CONDICIÓNS NATURAIS NONDANDO DESCENDENCNIA FÉRTIL ,E EN CONDICIÓNS NATURAIS NON
ESES CARACTERES CON OUTROS ORGANISMOS(EXISTEESES CARACTERES CON OUTROS ORGANISMOS(EXISTE
ILLAMENTO REPRODUTIVO).ILLAMENTO REPRODUTIVO).
• ESTE CONCEPTO ADÁPTASE BEN OS ANIMIS PERO NON OSESTE CONCEPTO ADÁPTASE BEN OS ANIMIS PERO NON OS
MICROORGANISMOS OU ÁS PLANTAS QUE SE PODEN REPRODUCIRMICROORGANISMOS OU ÁS PLANTAS QUE SE PODEN REPRODUCIR
ASEXUALMENTE E CON FRECUENCIA DAR HÍBRIDOS ENTRE DÚASASEXUALMENTE E CON FRECUENCIA DAR HÍBRIDOS ENTRE DÚAS
ESPECIES, NON PODEMOS ,POIS, FALAR DE ILLAMENTOESPECIES, NON PODEMOS ,POIS, FALAR DE ILLAMENTO
REPRODUTIVO.REPRODUTIVO.
25. OO PROCESO DE ESPECIACIÓNPROCESO DE ESPECIACIÓN
• CONSISTE NA APARICIÓN DUNHA NOVA ESPECIE A PARTIRCONSISTE NA APARICIÓN DUNHA NOVA ESPECIE A PARTIR
DOUTRA.DOUTRA.
• HAI DOUS TIPOS BÁSICOS DE ESPECIACIÓN:HAI DOUS TIPOS BÁSICOS DE ESPECIACIÓN:
• --ALOPÁTRIDAALOPÁTRIDA::
prodúcese cando unha determinada poboación queda ilada físicamente porprodúcese cando unha determinada poboación queda ilada físicamente por
barreiras xeográficas,como montañas,desertos,illas …que lle impiden obarreiras xeográficas,como montañas,desertos,illas …que lle impiden o
cruzamento con outras poboacións da mesma especie.As poboaciónscruzamento con outras poboacións da mesma especie.As poboacións
illadas seguen camiños evolutivos diferentes,o que fará que co paso doilladas seguen camiños evolutivos diferentes,o que fará que co paso do
tempo non poidan reproducirse entre si.tempo non poidan reproducirse entre si.
• --SIMPÁTRIDA ::
ocorre cando unha especie se diversifica en dúas poboacións debido aocorre cando unha especie se diversifica en dúas poboacións debido a
mecanismos que impiden a súa reprodución,com diferenzas demecanismos que impiden a súa reprodución,com diferenzas de
comportamento,habitats distintos nun mesmo territorio,diferenzas noscomportamento,habitats distintos nun mesmo territorio,diferenzas nos
órganos reprodutores…órganos reprodutores…
27. OS CINCO REINOSOS CINCO REINOS
• Ata mediados do século XIX,os seresvivosAta mediados do século XIX,os seresvivos
clasificábanse en dous reinos: animal e vexetal.clasificábanse en dous reinos: animal e vexetal.
• FoiFoi HaeckelHaeckel quen propuxo o Reino Protistas para osquen propuxo o Reino Protistas para os
organismos unicelulares.organismos unicelulares.
• A principios do século XX,descubríuse que osA principios do século XX,descubríuse que os
procariótas nn tiñan núcleo definido,polo que se creouprocariótas nn tiñan núcleo definido,polo que se creou
un Reino aparte ,oun Reino aparte ,o Reino MonerasReino Moneras..
• En 1969En 1969 WhitakerWhitaker, sacou ós fungos do Reino, sacou ós fungos do Reino
vexetal,polas súas características especiais,e creou ovexetal,polas súas características especiais,e creou o
Reino FungosReino Fungos. E dicir,quedaban así 5 Reinos:. E dicir,quedaban así 5 Reinos:
• Reino Vexetal,Reino Animal,Reino Fungos,ReinoReino Vexetal,Reino Animal,Reino Fungos,Reino
Protista e Reino Moneras.Protista e Reino Moneras.
28. • Uns anos máis tarde o propio WhitakerUns anos máis tarde o propio Whitaker
,xunto con Lynn Margullis, introduciron as,xunto con Lynn Margullis, introduciron as
algas no Reino Protistas, que pasou aalgas no Reino Protistas, que pasou a
chamarsechamarse ProtoctistasProtoctistas..
29. OS TRES DOMINIOSOS TRES DOMINIOS
• En 1991 ,Woese propuxo unhaEn 1991 ,Woese propuxo unha
clasificación baseada na comparación dasclasificación baseada na comparación das
secuencias dun tipo de ARN.Propuxosecuencias dun tipo de ARN.Propuxo
unha agrupación en tres dominios:unha agrupación en tres dominios:
• Bacteria e Archaea,inclúen os organsimosBacteria e Archaea,inclúen os organsimos
procarióntes .procarióntes .
• Eukarya, organismos eucarióntesEukarya, organismos eucarióntes
divididos en varios Reinos.divididos en varios Reinos.
30. O REINO MONERASO REINO MONERAS
• EubacteriasEubacterias: a maioría dos procarióntes: a maioría dos procarióntes
coñecidos.Teñen parede celular concoñecidos.Teñen parede celular con
mureína.mureína.
• ArquibacteriasArquibacterias:Non teñen mureína na:Non teñen mureína na
parede .Son os organismos actuais máisparede .Son os organismos actuais máis
parecidos ós primeiros que apareceronparecidos ós primeiros que apareceron
naTerra hai 3000 m.a.naTerra hai 3000 m.a.