Presentatie van dr. E. Kolthoff (Directeur Bureau Integriteit) op het TIN Symposium 2010: Hoe corrupt is Nederland en wat doen wij eraan?

1. Corruptie maakt slachtoffers
Symposium Hoe corrupt is Nederland en wat doen wij er aan?
Transparency International Nederland
11 oktober Den Haag
Emile Kolthoff

2. Slachtoffers van corruptie
– Bedrijven die niet willen meedoen of worden
uitgesloten.
– Burgers die te veel (smeergeld) moeten betalen of (bij
niet willen of kunnen betalen) de diensten waar zij recht
op hebben niet krijgen.
– Medewerkers binnen een corrupte organisatie ervaren
gevoelens van onveiligheid.
– Het vertrouwen in de organisatie (het openbaar
bestuur)
Corruptie maakt slachtoffers
Pagina 2

3. Overzicht Tactische Rijksrecherchezaken 2009
De 88 tactische onderzoeken onderverdeeld in
overheidssectoren/diensten:
Gemeente 7; Provincie 1; Rijk 10; Opsporingsinstanties 60;
Rechtswezen 6; Andere overheidsinstellingen 4.
De 88 tactische onderzoeken onderverdeeld in 106 delicten
*):
Ambtelijke corruptie 13 (2008=23; 2007=30; 2006=30;
2005=14); Schending geheimhoudingsplicht 10;
Schietincidenten 23; Celdoden 13; Tegenspraak 2;
Overige confrontatie met politie 13; Nalatigheid zorgplicht
5; Uitvoering rechtshulp 2; Overige 25.
Corruptie maakt slachtoffers
Pagina 3

4. VU onderzoek door gemeenten opgegeven
onderzoeken naar fraude en corruptie 1998-2003
Corruptie maakt slachtoffers
Pagina 4

5. corruptie- en fraudeonderzoeken in gemeente A
1998-2002
Corruptie maakt slachtoffers
Pagina 5

6. Corruptie items in Integriteitmeter
1. Het in functie aannemen van geld of gunsten om iets te
doen of na te laten;
2. Het tegen betaling (in geld of natura) verstrekken van
vertrouwelijke informatie aan derden;
3. Vriendjespolitiek door leidinggevenden;
4. Bevoordelen van vrienden en familie buiten de
organisatie;
5. Aannemen van grotere geschenken (boven de 25 Euro)
van externen.
Corruptie maakt slachtoffers
Pagina 6

7. Frequentie 6 NL gemeenten 2007
(schaal van 1 t/m 5)
Corruptie maakt slachtoffers
Pagina 7

8. Vergelijking gemeenten NL/US, 2007
Corruptie maakt slachtoffers
Pagina 8

9. Corruptie en mensenrechten
Corruptie maakt slachtoffers
Pagina 9
• Onafhankelijk recht om in een corruptievrije wereld te leven
• Handhaving van mensenrechten leidt tot vermindering van
corruptie
• Corruptie schendt mensenrechten:
– Direct
– Indirect (noodzakelijke voorwaarde)
– Draagt bij aan (één factor naast andere)
• Corruptie en mensenrechtenschendingen floreren bij
dezelfde condities

10. Mensenrechten items in Integriteitmeter
1. Achterhouden van gegevens aan bevoegd gezag;
2. Opgave van onware gegevens in processen-verbaal;
3. Onzorgvuldig omgaan met vertrouwelijke politie-informatie;
4. Discriminatie van collega’s op grond van sekse, afkomst of geaardheid;
5. Discriminatie van burgers of arrestanten op grond van sekse, afkomst of
geaardheid;
6. Seksuele intimidatie;
7. Pesterijen op de werkplek (treiteren, negeren, isoleren);
8. Toepassen van ongepast en/of disproportioneel geweld;
9. Incorrecte zorg voor arrestanten;
10. Met geweld dreigen tijdens verhoor; en
11. Toepassen van onwettige opsporingsmethoden.
Corruptie maakt slachtoffers
Pagina 10

11. Correlations. Spearman’s rho.
Frequentie van integriteit
schendingen.
N=660
Het in functie
aannemen van geld of
gunsten om iets te
doen of na te laten
Het tegen betaling
verstrekken van
vertrouwelijke
informatie aan derden
Vriendjespolitiek door
leidinggevenden
Bevoordelen van
vrienden en familie
buiten de organisatie
Aannemen van
grotere geschenken
(boven de 25 Euro)
van externen
Achterhouden van gegevens aan
bevoegd gezag
.527** .551** .545** .555** .644**
Opgave van onware gegevens in
processen-verbaal .528** .540** .486** .542** .608**
Onzorgvuldig omgaan met
vertrouwelijke politie-informatie
.537** .510** .539** .527** .596**
Discriminatie van collega’s op
grond van sekse, afkomst of
geaardheid
.553** .561** .540** .551** .619**
Discriminatie van burgers of
arrestanten op grond van sekse,
afkomst of geaardheid
.421** .426** .379** .374** .452**
Seksuele intimidatie .611** .597** .544** .569** .645**
Pesterijen op de werkplek
(treiteren, negeren, isoleren)
.540** .547** .518** .557** .548**
Toepassen van ongepast en/of
disproportioneel geweld .472** .468** .401** .452** .511**
Incorrecte zorg voor arrestanten .397** .409** .305** .362** .438**
Met geweld dreigen tijdens
verhoor .409** .429** .306** .371** .455**
Toepassen van onwettige
opsporingsmethoden .410** .425** .326** .376** .447**

12. Corruptiepreventie = organisatie en regelgeving
• Basisnormen n.a.v. Ambtenarenwet 2006:
Aandacht voor integriteit; Gedragscode; Onderzoeken bij
werving en selectie; Kwetsbare functies; Het afleggen
van de eed of belofte; Nevenwerkzaamheden;
Financiële belangen; Informatiebescherming;
Relatiegeschenken; Inkoop- en aanbesteding
procedure; Vertrouwenspersoon voor integriteit;
Meldingsprocedure misstand; Handelwijze bij
aantasting integriteit of vermoedens daarvan
• AO/IC
• Risico inventarisatie en management
Corruptie maakt slachtoffers
Pagina 12

13. Corruptiepreventie => Leiderschap
1. Het vervullen van een voorbeeldrol, verantwoordelijkheid
nemen voor het eigen gedrag en daar verantwoording
over afleggen;
2. het creëren van randvoorwaarden waardoor een veilige
werkomgeving ontstaat, waar risico’s worden gemanaged
door het wegnemen van verleidingen en het
implementeren van heldere regels en procedures;
3. het handhavend optreden, door bijvoorbeeld het
beschermen van slachtoffers en het adequaat optreden
tegen niet integer gedrag door medewerkers, collega’s en
superieuren.
Corruptie maakt slachtoffers
Pagina 13