Σημερινη κατασταση και δομη συνταξιοδοτικων συστηματων

1. «Η ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ» (έκδοση ΕΙΑΣ, 2015)
από Κεφ. 1 «Εισαγωγή στην Ασφάλιση»
Σημερινή κατάσταση και δομή
των συνταξιοδοτικών συστημάτων
Αποτελεί κοινό τόπο ότι η εξασφάλιση επαρκούς και βιώσιμου συνταξιοδοτικού εισοδήματος για
τους πολίτες, τόσο σήμερα όσο και στο μέλλον, αποτελεί πολιτική προτεραιότητα όλων των
εθνικών κυβερνήσεων. Η πλειοψηφία των κρατών προσπάθησε μέσω μεταρρυθμιστικών αλλαγών
στα εθνικά συνταξιοδοτικά τους συστήματα να προστατεύσουν την επάρκεια των συντάξεων,
κάνοντας στροφή προς άλλες συνταξιοδοτικές πηγές.
Έτσι, πέραν της κοινωνικής ασφάλισης που κατά κανόνα λειτουργεί με το αναδιανεμητικό
σύστημα, αναπτύσσονται συνεχώς ο 2ος
και 3ος
πυλώνας που λειτουργούν, όπως θα δούμε
παρακάτω, με το κεφαλαιοποιητικό σύστημα, δηλαδή οι τομείς στους οποίους οι ασφαλιστικές
επιχειρήσεις παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο.
Το λεγόμενο συνταξιοδοτικό σύστημα των τριών πυλώνων στηρίζεται στη συνδυασμένη
εφαρμογή κοινωνικής και ιδιωτικής ασφάλισης. Παρ’ ότι συναντώνται στα διάφορα κράτη
μέλη της Ε.Ε. ποικίλες εκδοχές του συστήματος, η δομή του έχει, σε γενικές γραμμές, ως εξής,:
1ος
πυλώνας:
Παροχή κύριας και επικουρικής σύνταξης στην Ελλάδα με δημόσιο υποχρεωτικό
χαρακτήρα που λειτουργεί με τα εξής κύρια χαρακτηριστικά:
 Αναδιανεμητικό σύστημα
 Χρηματοδότηση από εργαζόμενους, εργοδότες και κράτος
Τα κρατικά ανά τον κόσμο συνταξιοδοτικά συστήματα αντιμετωπίζουν εξαιτίας των δημογραφικών
μεταβολών που έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια (μακροβιότητα σε συνδυασμό με αυξημένη
υπογεννητικότητα), διαρθρωτικά προβλήματα, με αποτέλεσμα τη συνεχή υποχώρηση των
κοινωνικών παροχών. Στην επιδείνωση των επιπτώσεων της γήρανσης του πληθυσμού έχει
συντελέσει καθοριστικά και η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση που ξεκίνησε το 2008 λόγω
αύξησης της ανεργίας, της συρρίκνωσης της ανάπτυξης και της διόγκωσης των δημόσιων χρεών.
Τα δεδομένα αυτά καθιστούν επιτακτική την ανάγκη ανάπτυξης των άλλων δύο πυλώνων.
2ος
πυλώνας:
Παροχή επαγγελματικών συντάξεων (δηλαδή, απορρέουν από εργασιακή σχέση ή
επαγγελματική ιδιότητα) που λειτουργεί με τα εξής χαρακτηριστικά:
 Κεφαλαιοποιητικό σύστημα
 Χρηματοδότηση από εργαζόμενους και εργοδότες
Η καθιέρωση της συμπληρωματικής επαγγελματικής ασφάλισης, ως αυτοτελούς πυλώνα σύνταξης (2ου
πυλώνα), υπήρξε ρυθμιστικό περιεχόμενο της οδηγίας 2003/41/ΕΚ11
.Σε προσαρμογή της οδηγίας
1
Σύμφωνα με την Πράσινη Βίβλο Ευρωπαϊκής Επιτροπής για επαρκή, βιώσιμα και ασφαλή
ευρωπαϊκά συνταξιοδοτικά συστήματα, COM (2010) 365 τελικό), ως επαγγελματικό
συνταξιοδοτικό σύστημα είναι το «συνταξιοδοτικό σύστημα, η πρόσβαση στο οποίο
συνδέεται με θέση απασχόλησης ή με επαγγελματική σχέση μεταξύ του μέλους του
συστήματος και του φορέα που δημιουργεί το σύστημα (του χρηματοδότη του
συστήματος».

2. αυτής, εισήχθη στην Ελλάδα ο θεσμός των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Α.).
Εντασσόμενα συστηματικά στο 2ο
πυλώνα, τα Τ.Ε.Α. λειτουργούν συμπληρωματικά προς τον 1ο
πυλώνα. Συνιστούν Ν.Π.Ι.Δ. και η ίδρυσή τους είναι προαιρετική ανά επιχείρηση ή κλάδο
εργαζομένων ή αυταπασχολουμένων. Παρά το γεγονός ότι η οδηγία 2003/41/ΕΚ (ΙΟRP) ρητά
κατοχύρωσε τη δυνατότητα των ασφαλιστικών επιχειρήσεων να δραστηριοποιηθούν στο χώρο των
επαγγελματικών συντάξεων, ο ελληνικός νόμος ενσωμάτωσης, δυστυχώς, δεν περιέλαβε την επιλογή
αυτή, σε αντίθεση με την τρέχουσα Ευρωπαϊκή πρακτική. Παραμένει σοβαρή εκκρεμότητα η
αναγνώριση από την ελληνική Πολιτεία της δυνατότητας των ασφαλιστικών επιχειρήσεων να
διαχειρίζονται τα Τ.Ε.Α. αλλά και να ιδρύουν ανάλογα Ταμεία Επαγγελματικής Συνταξιοδοτικής
Ασφάλισης, τα οποία θα λειτουργούν κατ’ ουσίαν ως ομαδικά συνταξιοδοτικά προγράμματα.
Σημειώνεται ότι ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέθεσε πρόταση οδηγίας για την αναθεώρηση της
οδηγίας 2003/41/ΕΚ (COM92014)167final). Ως γενικός στόχος τίθεται η ακόμη μεγαλύτερη ανάπτυξη
της επαγγελματικής συνταξιοδοτικής αποταμίευσης υπό το βάρος των πιέσεων που ασκούνται στα
εθνικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης της Ε.Ε. Ως ειδικότεροι στόχοι της πρότασης τίθενται:
 η βελτίωση της διακυβέρνησης των ιδρυμάτων επαγγελματικής ασφάλισης και η διαχείριση
των κινδύνων
 η αύξηση της διασυνοριακής τους δραστηριότητας
 η παροχή σαφούς και επαρκούς πληροφόρησης προς υποψήφια μέλη, υφιστάμενα μέλη και
δικαιούχους
 ο εξοπλισμός των εποπτών με τα αναγκαία εργαλεία για την αποτελεσματική εποπτεία των
ιδρυμάτων αυτών.
3ος
πυλώνας:
Προαιρετική ιδιωτική ασφάλιση μέσω σύναψης ατομικών ή ομαδικών ασφαλιστηρίων
που λειτουργεί με τα εξής χαρακτηριστικά:
 Κεφαλαιοποιητικό σύστημα
 Χρηματοδότηση: α) στα ατομικά ασφαλιστήρια: από τους ασφαλισμένους και
β) στα ομαδικά ασφαλιστήρια: από τους ασφαλισμένους εργαζόμενους ή και
εργοδότες αυτών.
Στο 3ο
πυλώνα δραστηριοποιούνται οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες. Οι ασφαλιστικές εταιρίες
διαθέτουν την τεχνογνωσία και την κατάλληλη υποδομή προκειμένου να συμβάλλουν μέσω
ειδικών ατομικών προγραμμάτων του 3ου
πυλώνα στην προώθηση της συμπληρωματικής
αποταμίευσης. Κατά το μοντέλο των λοιπών ευρωπαϊκών κρατών, τα εν λόγω προγράμματα, τα
οποία πληρούν συγκεκριμένες αυστηρές προδιαγραφές, χαίρουν ειδικής ευνοϊκής φορολογικής
μεταχείρισης.
Πηγή: Η Ιδιωτική Ασφάλιση (νέα έκδοση 2015, ΕΙΑΣ).
Το βιβλίο μπορείτε να το προμηθευτείτε από το Ελληνικό Ινστιτούτο Ασφαλιστικών Σπουδών
(Λ. Συγγρού 106, Αθήνα 117 41/Τ: 210 9219660 & 210 9219684/ E-mail: eiasinfo@eias.gr)