1. Kolegji Universitarë “Iliria” – Dega në Pejë
Punim Seminarik
Tema: E-Komuna - Nevojat, Sfidat dhe
Implementimi
Studenti: Profesor i lëndës:
Yll Ferizi Prof. Dr. Sc. Edmond Beqiri
Nr. Index: 21/10/001
1

2. Përmbajtja
Gjendja në Kuvendet Komunale para fillimit të projektit............................................. 3
Donatorët dhe implementuesi .................................................................................... 3
Mbi Kompaninë .......................................................................................................... 3
Qëllimi i Projektit ........................................................................................................ 4
Problemi..................................................................................................................... 4
Zgjidhja ...................................................................................................................... 5
Fazat e Projektit ......................................................................................................... 5
Instalimi i rrjetit të brendshëm dhe atij në distancë .................................................... 6
Mundësitë e INTRANET-it të komunave .................................................................... 8
Grupet e shfrytëzuesve....................................................................................... 9
Web faqet dhe ofrimi i shërbimeve online për qytetarët ............................................. 9
Teknologjia e përdorur ............................................................................................. 12
Sfidat dhe mundësitë ............................................................................................... 12
Përmbledhje............................................................................................................. 14
Referencat dhe literatura ......................................................................................... 14
2

3. Gjendja në Kuvendet Komunale para fillimit të projektit
- Qytetarët nuk ishin të informuar për aktet rregullative dhe për aktivitetet e
Kuvendit Komunal
- Qytetarët janë të kyçur në procesin e kryerjes së shërbimeve:
o Duhet të shkojnë në Kuvendin Komunal
o Rreshtat e gjatë para zyrave gjithnjë të zëna të administratës
o Humbja e kohës
o Kryerja e shërbimeve administrative kërkon shumë kohë
- Komunikim i dobët në mes të punëtorëve të Kuvendit Komunal dhe
Drejtorateve
- Punëtorët e Kuvendit Komunal kanë punë me shumë letra, formalitete
procedurale dhe rrjedhjen e dokumenteve.
- Qasje e vështirë në burimet e brendshme të informacionit dhe burimeve të
jashtme.
- Infrastrukturë e dobët e Teknologjive Informative dhe qasje e pamjaftueshme
në Internet në kryeqytet ndërsa në komunat tjera as qe ka ekzistuar rrjeti i
brendshëm telekomunikues.
- Mungon departamenti për Teknologji Informative
Shërbimet e Kuvendit Komunal për qytetarë dhe proceset e punës së administratës
komunale gjithnjë kanë qenë një sfidë si për qytetarët ashtu edhe për punëtorët e
Kuvendit Komunal. Ata kanë qenë të shumtën e kohës të mbingarkuar me punë me
letra, formalitete, rreshta të gjatë para zyreve të administratës, humbje të kohës dhe
shumë frustrime – për të dyja anët.
Donatorët dhe implementuesi
 Kompani ATI-KOS si pioniere ka dizajnuar the implementuar projektin për E-
Komunat në Kosovë duke i paraprirë me këtë E-qeverisjes.
 Ky projekt është financuar prej zyrës së UNDP-së dhe KFOS-it (Fondacioni
Kosovar për Shoqëri të Hapur) dhe pastaj është mbështetur edhe nga
buxheti i komunave për kërkesat specifike të cilat nuk kane qenë të parapara
me projekt.
Mbi kompaninë implementuese
ATI-KOS (www.ati-kos.com) është kompani private kosovare e cila merret me
implementimin dhe promovimin e teknologjive të reja në Kosovë.
Kjo kompani vepron si ofrues i shërbimeve të internetit-ISP, ofrues i zgjidhjeve
softuerike, web dizajn, integrimin e sistemeve kompjuterike dhe trajnimet
profesionale si ato të CISCO dhe ECDL.
3

4. ATI-KOS ka dizajnuar dhe implementuar projektin për E-komunat në Kosovë, një
projekt i financuar nga UNDP, zyra në Prishtine dhe Fondacioni për shoqëri te hapur
në Kosovë.
Projekti ka filluar në 2003, me versionin 1.0 të softuerit Intranet. ATI-KOS ka bërë
përherë të reja mbi software të bazuar në kërkesat e specifikuara nga donatorët dhe
komunat dhe në procedurat ekzistuese ligjore. Versioni i fundit i intranetit për
komuna është “ATI-KOS Intranet v.3+”
Projekti është implementuar në 30 komunat e Kosovës.
Qëllimi i Projektit
Ofrimi i shërbimeve të kualitetit të lartë për qytetarët, më shpejt, në mënyrë më
efikase dhe me çmim më të ultë.
Shkëmbimi e dijes në mes drejtorateve, përmirësimi i komunikimit në mes
drejtorateve dhe punëtorëve me qëllim të përmirësimit të shërbimeve për qytetarët.
Shpejtë, në mënyrë Efikase, dhe me Shpenzime më të ulëta.
Problemi
Pritjet e gjata dhe mungesa e një vendi për pranimin e palëve
4

5. Zgjidhja
Krijimi i zyrave pritëse dhe regjistrimi elektronik i kërkesave
Zyrat e Pranimit (Front Office) - Bën pranimin e kërkesave nga qytetarët. I
regjistron ato në bazën e shënimeve, të cilat më pastaj procedohen nga Drejtoratet
përkatëse për t’u zgjidhur. Pasi që kërkesat/ankesat përfundohen kjo zyre i pranon
dokumentet të cilat i arkivon në arkivin e komunës dhe i ruan ato sipas rregullores
mbi arkivat.
Krijimi i Zyrës së procedimit të kërkesave (Back Office) në të cilën do të
procedohen të dhënat (Server Room) si dhe do të vendoset një lidhje me Web (Zyra
e Informacionit)
“Është dera e parë në të cilën troket qytetari.”
Fazat e Projektit
• Instalimi i rrjetit të brendshëm – LAN
• Lidhja e objekteve të ndara të komunës nga objekti kryesorë i komunës.
• Instalimi i softuerit “ATI-KOS INTRANET” në 30 Komunat e Kosovës
• Trajnimet rreth këtij sistemi - fillimisht trajnimet lidhur me përdorimin,
administrimin,mirëmbajtjen dhe menagjimin e intranetit për administratorët e
sistemit komunal, të cilët janë përgjegjës për mbarëvajtjen e punëve rreth këtij
sistemi.
Gjithashtu u organizuan trajnime për stafin udhëheqës dhe punëtorët e
Komunës si dhe u krijuan manualet e shtypura dhe ato digjitale për ta
ndihmuar edhe më shumë procesin.
• Dizejnimi dhe publikimi i Web faqeve të Komunave - Për 15 komunat më të
mëdha të Kosovës janë dizajnuar dhe publikuar web faqet zyrtare
• Lidhja dinamike e Intranetit me web faqe – aplikimet online.
5

6. Instalimi i rrjetit të brendshëm dhe atij në distancë
Në kuadër të këtij projekti është financuar edhe dizejnimi dhe instalimi i rrjetave
lokale kompjuterike – LAN në të gjitha komunat e Kosovës në disa faza duke i
paraprirë instalimit të aplikacioneve softuerike.
Pamje nga realizimi i
rrjetit te brendshëm
dhe lidhja e switchave
si dhe routerave të
cilët e mundësojnë
komunikimin.
Me këtë rast janë
instaluar po ashtu
edhe lidhjet me
objektet tjera të
kuvendit komunal
por qe kanë qenë të
vendosura në
lokacione të
ndryshme të
vendosura disa
edhe me kilometra
larg njëra tjetrës
dhe shumë të
izoluara. Kjo është
arritur duke
instaluar antena mikrovalore e së fundi edhe përmes kabllove me fije optike duke
ofruar një kualitet më të mirë të jetës.
6

7. Organizimi i ri në Kuvendet Komunale
Krijimi i zyrës për teknologji informative - Ky projekt nuk do të mund të
realizohej pa krijimin e një Departamenti për Teknologji Informative - për
mirëmbajtjen e serverëve dhe rrjetit kompjuterik.
Kështu duket skema e rrjetëzimit nga punëtorët tek dhoma e serverëve ku
furnizohen me të dhëna nga “INTRANETI” si dhe kanë qasje të sigurt në
“INTERNET” në shumicën nga Kuvendet Komunale të Kosovës dhe të
realizuar nga stafi profesional i “ATI-KOS”
Ri-organizimi i zyrave pritëse ose të pranimit - Bën pranimin e kërkesave
nga qytetarët. I regjistron ato në bazën e shënimeve, të cilat më pastaj
procedohen nga drejtoritë përkatëse për t’u zgjidhur.
Krijimi i zyrës së Informimit - e cila poston informata ne Intranetin e
komunës (informata ekskluzive për punëtorë) dhe e mirëmban me informata
Web faqen e Kuvendit Komunal.
7

8. Mundësitë e INTRANET-it të komunave
• Funksionimi i Intranetit brenda ndërtesës së Kuvendit të Komunës është i
bazuar në softuerin i cili është i instaluar në Kompjuterët Qendrorë që quhen
Serverë. Softueri i tillë mundëson një efektivitet më të lartë në punë. Krijon
kushtet për komunikim shumë të shpejtë në mes të punëtorëve
• Lajmërimet - Vlejnë për të gjithë punëtorët, publikohen nga Zyra e
Informacionit. Kjo është faqja e parë e cila paraqitet menjëherë pas kyçjes në
Intranet. Të gjitha lajmërimet arkivohen dhe do të mund të shfletohen në të
ardhmen nëse është e nevojshme. Po ashtu është i mundur kërkimi i
informatave të caktuara nga baza e shënimeve.
• Menaxheri i Dokumenteve – shkëmbim i shpejtë i dokumenteve ndërmjet të
punësuarve. Fajllat që dërgohen në server nga administratori apo
shfrytëzuesit tjerë që kanë qasje të lejuar për këtë opcion. Këtu mund të
publikohen Rregulloret, Vendimet dhe formularët e ndryshëm.
• E-mail - sistem i brendshëm i postës elektronike
• Punëtorët – Baza e të dhënave e punëtorëve të Kuvendit Komunal. Punëtori
mund të ndërrojë vetëm shënimet e veta (fjalëkalimin dhe shënimet tjera
personale) dhe varësisht nga puna që kryen i caktohen edhe të drejtat në
shfrytëzimin e Intranetit.
• Kërkesat – Të gjitha kërkesat e bëra nga qytetarët regjistrohen në bazën e
shënimeve dhe mandej automatikisht përpunohen nga drejtorati përkatës. Kjo
është njëra nga elementet kryesore të Intranetit dhe përmes kësaj
funksionalizohet Zyra e Pranimit. Është implementuar një opcion për kërkim
të avancuar duke u bazuar në një apo më shumë fusha. Poashtu mund të
gjenerohen raporte të ndryshme brenda një kohe shumë të shkurtër.
• Mbledhjet – Të gjitha mbledhjet të cilat mbahen në Kuvendin Komunal ruhen
në bazën e shënimeve. Punëtorët mund të zbresin nga serveri në kompjuterët
8

9. e tyre edhe agjendën e mbledhjes (si dokument) dhe pas mbajtjes së
mbledhjes edhe vendimet e mbledhjes.
• Menagjuesi i Inventarit – (Qe te mbani shënime mbi inventarin tuaj)
• Libraritë elektronike – (Libraritë elektronike përdoren për shkëmbimin e
librave elektronike dhe doracakeve te ndryshëm)
• Ndihma teknike – (Sistemi i tiketave dhe pyetjet me te shpeshta)
• Ndihma Elektronike - (Informata ne kohe si dhe trajnime)
• Lokacionet ne web - (Paraqitni ueb lidhjet te cilat kanë te bëjnë me punën e
institucionit)
• Galeria
• Forumi
• Propozimet – (Gjithnjë do te ketë hapësire për përsosjen e aplikacioneve,
këtu punëtoret do te kenë mundësi te kërkojnë gjera ta tilla)
• E-Mail - është sistem intern i e-mailit, ku të gjithë punëtorët e regjistruar për
shfrytëzim të Intranetit mund të kenë qasje dhe në fazat e ardhshme të
projektit do të mund të lidhet me Internet.
• Kërkime te avancuara (detajuara) - (Informata është e pa nevojshme nëse
njerëzit nuk mund ta gjejnë atë).
• Raportet – (Shpërndarja e raporteve si dhe krijimi i shpejt i tyre.)
• Mbështetje për përdorues me gjuhe te ndryshme – (Zgjidhja softuerike ne
disa gjuhe).
• Veglëria për administrim – (Intraneti i mbështet shtesat, ka nivele te
ndryshme sigurie, mundësi te ndryshme te plotësimit, filtrimit, kërkimit,
raportimit dhe azhurimeve ditore.)
Grupet e shfrytëzuesve
 Shfrytëzuesit e thjeshtë
 Zyra e informimit
 Zyra e pranimit
 Drejtor – koordinatorë
 Administratorë
 Qytetarë – grup i rezervuar për nevojat e aplikimit online apo nga kiosqet e
komunave
Portali i Komunës dhe ofrimi i shërbimeve online për
qytetarët e saj
Krijimi web faqeve që ofrojnë kryerjen e shërbimeve për qytetarë në çfarëdo kohe.
Qëllimi:
 Shpejtimi i procedurave
 Rritja e produktivitetit
 Thjeshtësimi
 Kursimi
9

10. Në kuadër të projekteve të lartë cekuar
ajanë ndërtuar edhe web faqet e
fillimisht 8 komunave më të mëdha të
Kosovës si dhe dy më të vogla:
Prishtina, Prizreni, Peja, Gjakova (pilot
projekti), Ferizaj, Gjilani, Podujeva,
Mitrovica, Shtime e Lipjani. Ndërsa më
vonë me ndihmën e donatorëve të tjerë
apo me financim të vet komunave janë
ndërtuar dhe mbi ndërtuar web faqet
zyrtare.
(Në foto web faqja zyrtare e Kuvendit
Komunal të Gjilanit e dalluar nga
komunat tjera me azhuritetin e të
dhënave dhe informacionet e bollshme).
Kjo gjë e hapi një kapitull të ri të interaktivitetit me qytetarin dhe u ngjall një shpresë
për më shumë transparencë, fleksibilitet dhe lehtësime të tjera për qytetarët pse jo
edhe për turistet e mundshëm pasi që është përfshirë edhe hapësira për qytetin dhe
ju dedikohet edhe vizitorëve të mundshëm brenda dhe jasht territorit të Kosovës.
Mundësi tjetër këtu është edhe instalimi i e-mail sistemeve për të pasur mundësi që
qytetarët ta kontaktojnë zyrtarin e caktuar direkt nga kjo web faqe. Web faqet janë
ndërtuar në gjuhët zyrtare që përdoren në Kosovë dhe në bazë të standardeve
ndërkombëtare.
Aplikimet Online
Në bazë të kërkesës së Kuvendit Komunal Pejë, ATI-KOS ka dizajnuar online
modulet në Web faqen e Komunës, të cilat shfrytëzohen nga qytetarët për të bërë
një kërkesë për nxjerrjen e një dokumenti nga zyra e Ofiqarisë.
Si projekti i parë i kësaj natyre ky projekt ka bërë një jehonë të madhe dhe është
paraqitur në mediat e shkruara dhe ato të dëgjuara e në disa prej tyre ishte cilësuar
edhe si “Plusi i javës” për idenë kreative.
10

11. Diagrami logjik i funksionimit të modulit për Certifikatën e lindjes online
11

12. Teknologjia e përdorur
• Sistemet kompjuterike janë të ndërlidhura brenda kufinjëve të një organizate
dhe përmirësojnë rrjedhjen e informatave dhe dijes me qëllim të arritjes së
rezultateve pozitive. Intranetet janë mënyra më e lehtë, më e lirë dhe më e
afërt me shfrytëzuesin për të arritur këtë qëllim.
• Shfrytëzimi i Web shfletuesve mundëson një interfejz të lehtë për shfrytëzim
të informatave dhe aplikacioneve. Intraneti mundëson qasje universale në
informacione. Informacionet mbahen në server brenda rrjetit kompjuterik lokal
dhe atyre mund të ju qaset prej cilitdo kompjuter brenda intranetit. Softueri i
Intranetit i zhvilluar nga ATI-KOS është një zgjidhje dinamike e cila mund të
punojë në sistemin operativ Windows apo Linux. Bazohet në softuerin me kod
të hapur, me MySQL bazat e shënimeve, Apache Web server dhe PHP
programim. Aplikacioni shumë lehtë mund të zhvendoset nga Windows në
Linux.
• Ideja ishte që të promovohet softueri me kod të hapur dhe me çmim më të
ultë.
• Sistemi Operativ Windows është zgjedhë për shkak se në Kuvendet Komunal
ende nuk ekzistojnë departamentet për Teknologji Informative dhe në
kuvendet komunale mungojnë kuadrot të cilat do të ishin në gjendje të
mirëmbajnë sistemet kompjuterike që punojnë në Linux.
• Apache Web serveri është lider botëror për Internet – Intranet serverët,
softuer me kod të hapur dhe shumë i sigurt.
• MySQL është sistem i fuqishëm i bazave të shënimeve, i gatshëm të kryejë
operacionet më të vështira dhe në kombinim me PHP kodin jep rezultate të
shkëlqyeshme.
• Ky softuer mundëson qasje të shumëfishtë, duke u bazuar në përgjegjësitë e
punëtorëve të Kuvendit Komunal dhe administrohet nga administrator i
Intranetit, i cili është shfrytëzuesi me të drejtat më të larta.
• Po ashtu ky softuer është dizajnuar që të punojë dy gjuhë, Shqip dhe
Serbisht. Shumica e tabelave të bazës së shënimeve janë të menaxhueshme
dhe administrator i Intranetit mund t’i ndërrojë ato në bazë të kërkesave të
kohës.
Sfidat dhe mundësitë
 Zhvillimi i infrastrukturës
o Krijimi i infrastrukturës së re ose përdorimi i infrastrukturës ekzistuese
 Ligji dhe politikat publike
o Pengesat e mundshme ligjore.
o Krijimi i ligjeve që trajtojnë pranimin e dokumenteve dhe
transaksioneve elektronike
 Ndarja digjitale
12

13. o Gjeografia, ekonomia, kombësia, gjinia, njohja e gjuhëve ndikojnë në
mundësitë e përdorimit të teknologjisë
 E-Literacy
o Gjithmonë do të ketë edhe grupe të margjinalizuara që nuk do ta
përdoriin teknologjinë për shkak të mosdijes
 Qasja
o Konsiderata për qytetarë me aftësi të kufizuara
 Besimi
o Që të jenë të sukseshëm projektet e eQeverisjes duhet të krijojnë
besimin mes dhe brenda drejtorateve, mes dhe brenda qeverisë lokale
dhe qendrore, me biznese, OJQ dhe qytetarë
 Privaticiteti
o Duke pasë parasysh se menaxhon sasi enorme të informacioneve për
qytetarë qeveritë e të gjitha niveleve duhet të kenë parasysh
privaticitetin e qytetarëve
 Siguria
o Siguria e të dhënave është e shtrenjtë por është e domosdoshme
 Transparenca
o Mundësia e përcjelljes së procesit në të gjitha fazat
 Interoperabiliteti
o Përdorimi i sistemeve dhe formateve kompatibile
 Menaxhimi i të dhënave
o Shkëmbimi, digjitalizimi, standardizimi (metadata)
 Informacionet e gatshme në çdo kohë dhe ruajtja e tyre
o Teknologjia ofron mundësi për të dhëna në çdo kohë dhe ruajtje
efikase të tyre
 Edukimi dhe marketingu
o Shërbimet e eQeversijes kanë kuptim nëse qytetarët nuk janë në
dijeni për to. Kampanjat dhe vlerësimet
 Bashkëpunimi dhe konkurenca mes sektorit publik dhe privat
o Nevoja për definimin e mënyrave të reja të bashkëpunimit të sektorit
privat dhe publik
 Çështjet e stafit
o Trajnimi, motivimi, struktura dhe menaxhimi i stafit për eQeverisje
13

14. Përmbledhje
E-Komuna e filluar përmes aplikacionit të Intranetit për komuna është dizajnuar
ashtu që të sigurojë që punëtorët e Kuvendit Komunal të mund të kryejnë shumicën
e detyrave të tyre të punës. Kjo përfshin regjistrimin dhe përpunimin e shpejtë të
kërkesave të qytetarëve, teknikat për kërkim të avancuar, shtypjen e raporteve,
lajmërimet për punëtorët, regjistrimin e mbledhjeve, menaxherin e fajllave, e-mail
sistemin intern dhe shumë mundësi tjera.
Për fazat e ardhshme të projektit,
intranet i Komunës mund të lidhet me
Web faqen e Kuvendit në mënyrë
dinamike për të mundësuar një
transparencë të punës së Kuvendit .
Në të ardhmen në aplikacionin e
Intranetit mund të ndërlidhen edhe
programe tjera që u takojnë drejtorateve
të veçanta.
Është menduar edhe promovimi i e-
Kioskut, ky qytetarët në çdo kohë do të
mund të merrnin informacione nga
Intranet i kuvendit komunal.
Kuvendet komunale duhet të pranojnë
idenë se shërbimet Online janë
investime që kthehen.
Ato duhet ta kuptojnë se kjo mënyrë e ofrimit të shërbimeve për qytetarët ka shumë
përfitime edhe për qytetarin, bizneset dhe të tjerët.
Ato duhet të respektojnë faktin se shprehja “Dija është Fuqi” është shndërruar në
“Shpërndarja e dijes është fuqi”.
Çdo Kuvend Komunal duhet të ndërtojë një Zyrë të Pranimit efektive, një Zyrë të
Informacionit dhe një department për Teknologjitë Informative.
Referencat dhe literatura
“Zhvillimi i shërbimit civil dhe administratës publike – teknologjia informative nëpër
komuna” – Fatos Stavileci – Drejtor Ekzekutiv “ATI-KOS” - Korrik 2004
“E-Komuna” – Yll Ferizi - Dhjetorë 2006, Tiranë - Support to implementation of Free /
Open Source Software (FOSS) Initiatives in the Government and Education Sector
in Albania
www.ati-kos.com - Kompania “ATI-KOS” me seli në Gjakovë
www.gjilani-komuna.org/ - ueb faqja zyrtare e Komunës së Gjilanit
www.peja-komuna.org/e-citizen – aplikimi online në Komunën e Pejës
14