3. I. ÑÒNH NGHÓA
• 1. CDC (USA):
• Laø tình traïng taêng tröông löïc cô hoaëc co cöùng cô gaây ñau
(thöôøng laø cô haøm vaø cô coå) vaø co giaät cô toaøn thaân maø
khoâng coù nguyeân nhaân roõ raøng
• 2. WHO 2013:
– Uoán vaùn sô sinh (neonatal tetanus):
Laø beänh xaûy ra töø ngaøy thöù ba ñeán ngaøy thöù 28 sau sinh vôùi trieäu chöùng
boû buù vaø khoâng khoùc (duø môùi sinh xong thì khoùc vaø buù bình thöôøng),
sau ñoù, cöùng cô vaø co giaät.
– Uoán vaùn saûn khoa (maternal tetanus):
Laø beänh uoán vaùn xaûy ra trong luùc mang thai hoaëc trong voøng 06 tuaàn
sau khi chaám döùt thai kyø (sinh thöôøng, xaûy thai, phaù thai).
23. VI. CHAÅN ÑOAÙN
A. Chaån ñoaùn xaùc ñònh: döïa vaøo LS
A. Yeáu toá dòch teã:
A. Coù ngoõ vaøo phuø hôïp vôùi dieãn tieán beänh: 20 – 30% khoâng coù ngoõ vaøo
B. Khoâng chuûng ngöøa hay chuûng ngöøa UV khoâng ñuùng caùch tröôùc, trong vaø sau khi bò veát thöông
B. Yeáu toá LS
A. Co cöùng cô toaøn thaân, lieân tuïc, ñau, dieãn tieán theo trình töï töø treân xuoáng.
B. Co giaät toaøn thaân hay cuïc boä, töï nhieân, hoaëc khi bò kích thích, töï heát, co giaät coù tö theá coá ñònh
C. Co thaét haàu hoïng, thanh quaûn gaây khoù thôû, tím taùi, ngöng thôû.
D. Tænh taùo, khoâng soát luùc khôûi phaùt.
E. Chuù yù:
A. Ôû ngöôøi giaø: cöùng haøm, co giaät khoâng roõ, nuoát ngheïn, nuoát saëc hay gaëp, sau ñoù, co thaét haàu hoïng, thanh quaûn, öù ñoïng
ñaøm nhôùt.
B. UVSS: khôûi ñaàu boû buù, khoùc nhoû tieáng, co cöùng cô, co giaät, soát cao.
C. Cöùng cô hay co giaät chæ xaûy ra ôû chi bò thöông: UV cuïc boä
42. IX. PHÒNG NGỪA
Phòng ngừa bệnh uốn ván sau khi bị uốn ván:
• Bệnh nhân bị UV không có miễn dịch hoàn toàn đối
với bệnh, do đó vẫn phải chích ngừa UV.
• Chích mũi thứ nhất VAT trước khi xuất viện.
• Chích mũi thứ hai: ít nhất 1 tháng sau mũi thứ nhất
• Chích mũi thứ ba: ít nhất 6 – 12 tháng sau mũi thứ hai
• Chích nhắc lại mỗi 5 – 10 năm
43. Phòng ngừa bệnh uốn ván sau khi bị vết thương
(trong vòng 24 giờ đầu):
• nếu bệnh nhân đã có chích ngừa đầy đủ đối với bệnh
uốn ván:
+ vết thương sạch: chỉ cần chăm sóc tại vết thương.
+ vết thương rộng, sâu, mô dập nát, hoại tử, mủ và
máu nhiều thì chích VAT 40 đv.
• nếu bệnh nhân chưa có chích ngừa hay chích ngừa
không đầy đủ đối với bệnh uốn ván:
+ SAT 1500 – 3000 đv tiêm bắp (test)
+ gây miễn dịch bằng “3 mũi cơ bản” VAT.
+ chích nhắc lại VAT mỗi 5 – 10 năm sau.
44. Phòng ngừa bệnh UV trước khi có vết thương
• Đây là biện pháp hữu hiệu nhất để phòng bệnh UV vì trên
thực tế, có nhiều trường hợp bệnh UV không hề biết có vết
thương. Hơn nữa, khi có vết thương mới đi chích ngừa thì
cơ thể chưa tạo kịp kháng thể đối với bệnh.
• Đối với trẻ < 7 tuổi:
+ dùng loại vắc xin phối hợp DTP (bạch hầu – uốn ván –
ho gà)
+ chích 3 mũi vào tháng thứ hai, thứ ba, thứ tư sau khi
sinh
+ chích mũi thứ tư vào tháng thứ 12 - 23 sau sinh.
+ chích mũi thứ năm lúc 4 – 6 tuổi.
+ chích nhắc lại mỗi 10 năm.
45. Phòng ngừa bệnh UV trước khi có vết thương
• Trẻ > 7 tuổi chưa được chích ngừa theo Chương trình tiêm
chủng mở rộng quốc gia và người lớn chưa chích ngừa UV:
+ loại vắc xin chích là Td (chứa giải độc tố uốn ván và
giải độc tố bạch hầu) hoặc VAT (giải độc tố UV)
+ chích mũi thứ nhất : lần đến khám đầu tiên (chưa tạo
được kháng thể)
+ chích mũi thứ hai: 4 tuần sau mũi thứ 1 (2 – 4 tuần sau
khi chích mới bảo vệ được và tác dụng bảo vệ kéo dài trong
khoảng 3 năm)
+ chích mũi thứ ba: 6 – 12 tháng sau mũi thứ hai (tác
dụng bảo vệ kéo dài được khoáng 5 năm)
+ chích nhắc lại mỗi 10 năm
46. Phòng ngừa bệnh UV trước khi có vết thương
• Thai phụ:
+ chích mũi thứ nhất: càng sớm càng tốt khi có thai lần
đầu, hoặc nữ từ 15 – 35 tuổi ở vùng có nguy cơ mắc UV sơ
sinh cao.
+ chích mũi thứ hai: ít nhất 4 tuần sau mũi thứ nhất.
+ chích mũi thứ ba: ít nhất 6 tháng sau mũi thứ hai hoặc
trong thời kỳ có thai lần hai.
+ chích mũi thứ tư: ít nhất 1 năm sau mũi thứ ba hoặc
trong kỳ có thai lần sau
+ chích mũi thứ năm: ít nhất 1 năm sau mũi thứ thứ tư
hoặc trong kỳ có thai lần sau.
+ năm mũi này đủ bảo vệ phụ nữ suốt thời kỳ sinh sản.
47. IX. PHÒNG NGỪA
THUỐC CHỦNG NGỪA
• 1/ Pentaxim (DTacP-IPV-Hib): tiêm ngừa cơ
bản & tiêm nhắc Bạch hầu, Uốn ván, Ho gà,
Bại Liệt & Hib lần 1 (2 tháng - 24 tháng).
• 2/ Tetraxim (DTacP-IPV): tiêm nhắc Bạch
hầu, Uốn ván, Ho gà & Bại Liệt lần 2 (5-13
tuổi)
• 3/ Adacel (Tdap): tiêm nhắc Bạch hầu, Uốn
ván & Ho gà cho trẻ lớn & người lớn (đến 64
tuổi).