SANG CHẤN SẢN KHOA.ppt

1. SANG CHẤN SẢN KHOA
Ở TRẺ SƠ SINH
BS VÕ THỊ KHÁNH NGUYỆT

2.  MỤC TIÊU BÀI HỌC :
 1. Kể được các yếu tố nguy cơ gây sang chấn
sản khoa.
 2. Kể được các triệu chứng của từng sang
chấn sản khoa.
 2. Biết được cách khám và nêu đượïc cách sơ
cứu, các tai biến sản khoa thông thường.

3.  NỘI DUNG
 1.Đại cương :
Sang chấn sản khoa là các hậu quả cơ học
(do chèn ép hay kéo ) gây nên trong lúc chuyển dạ.
Sang chấn sản khoa giảm từ 61 xuống 7,5 trên 100.000 trẻ sinh ra .
 2.Các yếu tố nguy cơ :
 - Con so
 - Con nhẹ cân, cực non
 - Thai to khổng lồ
 - Thai dị tật
 - Mẹ nhỏ con
 - Khung chậu mẹ bất thường
 - Chuyển dạ kéo dài hoặc quá nhanh
 - Thiểu ối
 - Ngôi thai bất thường
 - Sử dụng dụng cụ giúp sanh

4. Các dạng sang chấn sang sản khoa:
Chấn thương phần mềm :
Chấm xuất huyết và vết bầm (ecchymose): ngôi mông, sanh
khó, chuyển dạ kéo dài hoặc sanh kéo quá nhanh, dây rốn
quấn cổ, ngôi mặt..
Vết trầy loét : khỏi sau khi sinh vài ngày
Sang chấn vùng đầu mặt cổ :
Bướu máu dưới xương sọ ( céphalhématome ):
- Lâm sàng :
 Xử trí :

5.  3.2.2. Bướu huyết thanh :
 - Lâm sàng:
 - Xử trí: Chẩn đoán bướu máu dưới màng xương bướu huyết
thanh.
Đặc điểm Bướu máu dưới Bướu huyết
màng xương sọ thanh
 Vị trí dưới màng xương dưới da đầu
 Thời gian xuất hiện vài giờ sau sanh lúc chuyển dạ
 Mật độ , giới hạn căng , giới hạn rõ mềm , giới hạn
không rõ
 Giới hạn xương chỉ trên một xương bao trùm nhiều
xương
 Diễn tiến có thể hóa xương nhỏ dần và tự
biến mất
Lưu ý :

8. Xuất huyết nội sọ :
 - Chẩn đoán : Dựa vào dấu hiệu lâm sàng và
theo dõi dung tích hồng cầu, cần làm thêm siêu
âm xuyên thóp hay CT scan .
 Chỉ chọc dò màng não khi cần để chẩn đoán
phân biệt viêm màng não mủ.
 Nguyên tắc xử trí :
 * Bù mất máu
 * Chống tăng áp lực nội sọ
 * Chống xuất huyết
 * Dinh dưỡng đầy đủ.

9. Lõm hoặc gãy hộp sọ :
- Lâm sàng:
 Giống như gãy cành xanh, thường ở vị trí một bên và ở
xương thành do sanh kềm hoặc khung chậu hẹp, đầu trẻ
bị ép vào xương mu gây nên.
 Thường phối hợp với bướu máu, sang thương ở da đầu
làm che khuất nơi khuyết lõm ở xương đầu. Sờ vào tổn
thương lạo xạo, thường kèm theo xuất huyết não màng
não. Chụp X quang xương sọ thẳng và nghiêng dễ phát
hiện nơi gãy.
- Xử trí : nên giải phẩu trong tuần đầu, nhưng thường nguy
hiểm và cần bác sĩ chuyên khoa ngoại thần kinh.

10. Chấn thương mắt :
Chấn thương tai :
Chấn thương cơ ức đòn chũm :
Lâm sàng: Trẻ bị vẹo cổ từ lúc mới sanh, làm đầu trẻ thường
chỉ ngiêng về một bên. khám, sờ thấy có khối u ở cơ ức đòn
chũm.
Nguyên nhân do chấn thương lúc chuyển dạ tạo nên khối
máu tụ trong cơ, hoặc do vị trí tử cung bất thường,
cột sống cổ thai nhi bất thường.
Xử trí: Cho trẻ nằm xoay đầu về phía đối diện, lót gối cứng
để giữ tư thế cố định. Tập dãn cơ cổ nhiều lần mỗi ngày
giúp trẻ xoay đầu để căng cơ cổ .U cơ sẽ tiêu dần,
thường hồi phục sau 3 đến 4 tháng, đôi khi 1 năm .

11. Tổn thương thần kinh, cột sống :
Dây thần kinh mặt :
Dây thần kinh thanh quản :
Chấn thương cột sống :
Liệt thần kinh hoành (C3, 4 và 5):

14. Liệt Duchenne Erb :
- Lâm sàng : do tổn thương gốc thần kinh C5-6. tư thế
khép và quay cánh tay vào trong, cánh tay ở tư thế
sấp, bàn tay còn duỗi được, nhưng phản xạ cơ nhị
đầu phản xạ Moro mất cùng bên bị tổn thương, phản
xạ nắm còn.
Nếu tổn thương toàn bộ mạng thần kinh tay thì cả
cánh tay mềm nhũn, tất cả phản xạ biến mất.

15. duchenne erb palsy

16.  - Xử trí :
 Cần phân biệt liệt mạng thần kinh tay với tổn thương ở não, gãy
xương và mô mềm .
 * Chụp X quang xương bả vai, cánh tay và phổi.
 * Trong 7-10 ngày đầu,tránh tập dượt tay để giữ cho dây thần kinh hết
phù.
 * Sau ngày thứ 10 nên tập vật lý trị liệu cánh tay để tránh cứng khớp .
 -Diễn tiến : Thời gian hồi phục rất khó tiên đoán.
 Thường sau 2 tuần chức năng tay gần bình thường.
 Sau 6 tháng nếu không hồi phục xem như tổn thương vĩnh viễn, cánh
tay tổn thương sẽ ngắn hơn tay bình thường.

17.  Liệt đám rối thần kinh cánh tay:
 - Lâm sàng: liệt chi trên, có thể kèm hoặc
không kèm theo liệt cẳng tay và bàn tay, do kéo
vai quá mạnh khi sổ thai .
 Cần chẩn đoán phân biệt với gãy xương cánh tay,
sai khớp vai, gãy xương đòn.Tiên lượng tùy thuộc
nơi thần kinh bị chèn ép, bị kéo hay bị đứt (để lại
tổn thương vĩnh viễn)
 Xử trí: kéo các cơ đối ngược không bị liệt, cho trẻ
nằm để nắm tay lên đầu giường, giữ cánh tay gập
và xoay ngoài, nên dùng nẹp di động được.

18.  Một trường hợp liệt đám rối thần kinh tay phải:
- Không ngửa được cẳng tay
- Không gấp được khuỷu
- Không dạng được vai

19.  Liệt kiểu Kumple: hiếm gặp do tổn
thương rễ thần kinh cổ 7-8 và đốt sống L1
 - Lâm sàng : liệt bàn tay, sụp mi mắt,
co đồng tử nếu thần kinh giao cảm L1
cũng bị tổn thương .

21. Gãy xương :
Gãy xương đòn :
 - Lâm sàng : Gãy xương đòn là dạng gãy xương thường gặp nhất
ở sơ sinh .Trẻ bị gãy xương đòn thường không cử động cánh tay bị
thương, trẻ hay khóc khi cử động hoặc khi khám. Khám thấy vị trí
tổn thương sưng, cứng. Tuy nhiên nếu gãy không hoàn toàn thì
không có triệu chứng rõ.
- Xử trí : Chụp X quang xương đòn. Cố định vị trí gãy bằng cách ghim
dính tay áo vào thân áo làm dấu để mọi người chú ý. Tránh di động
tay bé. Thời gian lành 7-10 ngày.
Gãy xương dài : Khi nghi ngờ trẻ bị gãy xương cánh tay, xương đùi
nên cho chụp X quang để phân biệt với viêm khớp nhiễm trùng.
Thời gian xương lành, có calci hóa thường từ 2 đến 4 tuần
Trật khớp: khớp nhiễm trùng. Cho trẻ bất động chi trong 10-14 ngày.
Nên cho trẻ chụp X quang để chấn đoán phân

23. Tổn thương phủ tạng:
Gan bị vở: do sanh ngôi mông , nhờ có màng bọc
nên nếu khối máu tụ ít sẽ chỉ biểu hiện thiếu máu
trên lâm sàng .Nếu khối máu tụ lớn tụ lớn sẽ bị vỡ
và sẽ bị sốc do mất nhiều máu .
Tổn thương thượng thận: do thiếu oxy, chỉ phát
hiện được khi mổ tử thi.

24. Phòng ngừa:
Để phòng ngừa tích cực chấn thương sản khoa cần phải :
Phòng ngừa cấp 0: + Quản lý thai nghén : khuyên bà mẹ đi
khám thai đều đặn để kịp thời phát hiện những bất thường ,
những yếu tố nguy cơ đã nêu trên.
Phòng ngừa cấp 1: + Đối với trường hợp sanh con so, ngôi
bất thường, mẹ có bệnh lý, dáng người nhỏ bé …Khuyên mẹ
sanh ở nơi có phương tiện can thiệp, cấp cứu hồi sức kịp
thời .
 + Đối với ngành sản khoa nên tránh
những thủ thuật nội xoay thai, hạn chế sanh hút sanh
kềm,chỉ định mổ đẻ kịp thời, tránh chuyển dạ kéo dài.


25.  Phòng ngừa cấp 2:
 + Khám phát hiện và xử trí đúng cách các tai biến sản khoa với
phương tiện sẵn có ở tuyến y tế cơ sở .
 + Với những trường hợp ngoài khả năng chuyển lên tuyến trên sau
khi sơ cứu với phương tiện có sẵn.
Phòng ngừa cấp 3:
+ Quản lý các trẻ bị sang chấn sản khoa đã ổn định ở địa phương để
theo dõi về phát triển vận động tâm thần và giáo cha mẹ về cách
chăm sóc theo dõi và cư xử đối với trẻ trong tương lai .