1. บาลีเ สริม ๑๐
หลัก การแต่ง บาลี
บรรยายโดย
พระมหาธานิน ทร์ อาทิต วโร
น.ธ.เอก, ป.ธ.๘, พธ.บ.
(อัง กฤษ), พธ.ม. (บาลี) ,
พธ.ด. (พระพุท ธศาสนา)

2. หลัก การเรีย งบทอาลปนะ
• อาลปนะนัน ใช้เ ขีย นใน
้
ประโยคเลขใน คือ ประโยคคำา
พูด เท่า นั้น และบทอาลปนะนั้น
มีท ั้ง อาลปนะนาม และอาลปนะ
นิบ าต เช่น ภนฺเ ต อาวุโ ส
เป็น ต้น หลัก การเรีย งอาลปนะ
นั้น ไม่แ น่น อน ตามทีป รากฏใน
่
คัม ภีร ์ต ่า งๆ มีห ลัก การเรีย งเป็น

3. ๑) ตามนัย บาลี
• ตามนัย บาลี เรีย งเป็น ตัว ที่ ๒
บ้า ง ที่ ๓ บ้า ง ที่ ๔ บ้า ง ที่ ๕
บ้า ง ขึ้น อยู่ก ับ บทอื่น ๆ ใน
ประโยคนั้น จะเป็น ตัว กำา หนด
เช่น
• ก. เรีย งเป็น ตัว ที่ ๒ เช่น
• - อยำ ภิก ฺข เว ตุม ฺเ ห เปเสตฺว า มำ
นิว ตฺเ ตติ ฯ

4. • ข. เรีย งเป็น ตัว ที่ ๓ เช่น
• - กตมํ ปน ภนฺเ ต คนฺถ ธุร ํ กตมํ วิป สฺ
สนาธุร ํ ฯ
• ข้า แต่พ ระองค์ผ เ จริญ ก็ค ัน ถธุร ะ
ู้
เป็น อย่า งไร วิป ส สนาธุร ะ เป็น
ั
อย่า งไร ฯ
• ค. เรีย งเป็น ตัว ที่ ๔ เช่น
• - กนิฏ ฺฐ ภาตา เม อตฺถ ิ ภนฺเ ต ฯ

5. • ง. เรีย งเป็น ตัว ที่ ๖ หรือ สุด ท้า ย
ประโยค เช่น
• - สพฺเ พหิ สทฺธ ึเ ยว เสว ภิก ฺข ํ
คณฺห ถ ภนฺเ ต ฯ
• ท่า นผู้เ จริญ พรุ่ง นี้ ขอพระคุณ
ท่า นพร้อ มกับ ภิก ษุท ั้ง ปวงจงรับ
ภิก ษาเถิด ฯ

6. ๒) ตามนัย อรรถกถา
• ตามนัย อรรถกถา เรีย งไว้ต ้น
ประโยคบ้า ง ท้า ยประโยคบ้า ง
ไม่แ น่น อน แต่พ อกํา หนดได้
ดัง นี้
• ก. ถ้าเป็นประโยคสันๆ เป็นเชิงบอก
้
เล่า นิยมเรียงไว้ตนประโยค เช่น
้
• - อาวุโ ส ตุมฺเห ปุรโต คจฺฉถ ฯ
• ท่า นผู้ม ีอ ายุ พวกท่าน จงล่วงหน้า

7. • ข. ถ้าเป็นประโยคแสดงความ
ประสงค์ หรือเป็นการถาม-ตอบ
นิยมเรียงไว้สดประโยค เช่น
ุ
• - ตุมฺเห ปน ภนฺเ ต ฯ
• ท่า นผู้เ จริญ ก็ท่านเล่า ฯ

8. ๓) อาลปนะนิบ าตมาคู่ก ับ
อาลปนะนาม
• อาลปนะนิบ าตมาคู่ก ับ อาลปนะ
นาม นิย มเรีย งอาลปนะนิบ าต
ไว้ห น้า อาลปนะนาม เช่น
• - วเทหิ ตาว อาวุโ ส ปาลิต ฯ
• ท่า นปาลิต ะ ท่านจงกล่าวก่อนเถิด
ฯ

9. • - สาธุ มยํ อาวุโ ส อานนฺท ลเภยฺ
ยาม ภควโต สมฺมุขา ธมฺมีกถํ สวน
าย ฯ
• อานนท์ผ ู้ม ีอ ายุ ดีละ ข้าพเจ้าทั้ง
หลาย พึงได้ฟงธรรมีกถาในทีเฉพาะ
ั ่
พระพักตร์พระผู้มพระภาคเจ้าเถิด ฯ
ี

10. • ข้อ สัง เกต
• บทอาลปนะนีจะตรงกับคำาไทยว่า
้
“ท่านครับ ท่านขา ขอรับ เจ้าคะ
ครับ ค่ะ” เป็นต้น

11. สรุป หลัก การเรีย งบทอาลปนะ
• ๑. เรียงเป็นตัวที่ ๒ บ้าง ที่ ๓ บ้าง ที่
๔ บ้าง ที่ ๕ บ้าง
• ๒. ถ้าเป็นประโยคสั้นๆ เป็นเชิงบอก
เล่า นิยมเรียงไว้ตนประโยค
้
• ๓. ถ้าเป็นประโยคแสดงความ
ประสงค์ หรือเป็นการถาม-ตอบ
นิยมเรียงไว้สดประโยค
ุ

12. • ๔. อาลปนะนิบาตมาคู่กบอาลปนะ
ั
นาม นิยมเรียงอาลปนะนิบาตไว้หน้า
อาลปนะนาม