SlideShare a Scribd company logo
1 of 5
Download to read offline
Қостанай облысы, Қостанай ауданы, Затобол кенті
«Н.Наушабаев атындағы Затобол мектеп-гимназиясы» ММ
Сейтмағанбетова Шолпан Жугеревна
қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі
Қазақ тілі пәнін оқытуда жаңашыл әдіс-тәсілдерді
қолдану
ХХІ ғасырдаеркін білім беру, адамның шығармашылықойлауын дамыту
негізгі мәселе болыпотыр. Осы идеялардан оқытудыңжәне тәрбиелеудің
инновациялық технологияларынқолдану қажеттілігі туындайды.
Білім саласындағы жаңа көзқарас тұлғаның дамуы мен нәтижеге
бағытталған білім беруді көздейді. Сондықтан, білім жүйесін құру, оқушыларға
қазіргі заман талабына сай білім беру–бүгінгікүннің ең өзекті мәселесі.
Қазіргі кезде сабақта жаңа технологияларды бәріміз кеңінен қолданамыз.
Қазақ әдебиетінің классигі, ұлы атамыз Абай Құнанбайұлы «Шәкірттерің
жақсы оқу үшін, оның оқуға деген ынтасы және қызығушылығы зор болу
керек» – деген. Расындада, тек қана жігерлі, әр нәрсені үнемі білгісі келген,
табандылығын, шыдамдылығынкөрсеткенадам ғана мақсатына жетеді.
Заманауи жаңашыл технологиялар ұғымыныңпайдаболуы білім беру
саласындакомпьютерлік сабақтар өткізумен тығыз байланысты. Көптеген
электронды оқулықтар мен оқу бағдарламалары, мультимедиалық оқу
бағдарламалары жасалуда және жасалып та жатыр. Сондықтан, бүгінгі таңда
қазақ тілі пәні мұғалімдерінің кәсіби құзырлылығы құрылымынаноқытудың
ақпараттық – коммуникациялық технологиялары ерекше орыналады.
Жаңа ақпараттық технологиялар дегеніміз – білім беру ісінде ақпараттарды
даярлап, оны білім алушыға беру үрдісі.
Соныменбірге, ақпараттық коммуникативтік технология сабаққа
дайындалуда қосымша ақпаратты іздеуді кеңейтеді. Интернеттің іздеу жүйесі
арқылы қызықты мәліметтер, көрнекіліктер таба аламыз.
Сонда, оқу - жүйесінде ақпараттық - коммуникативтік технологияларды
қолдану мынадай нәтижелерге қол жеткізеді:
– оқушылар электронды оқулықтармен және интернет желісімен жұмыс істей
алады;
– оқушының білімі қысқа мерзімде және кез келген уақытта бағаланады;
– орындағанжұмыстарыныңқателерін бірден көруге мүмкіншілік тудырады;
– интерактивті тақтаны еркін қолданады;
– ақпараттық мәдениетін дамытады;
– сабақта уақыт та үнемделеді;
– оқушылардыңкоммуникативтік қабілеттері дамиды;
– зерттеу дағдылары дамиды;
– оқушылардыңпәнге деген қызығушылықтары артады;
– әрбір оқушының шығармашылық мүмкіндігі ашылады.
Бүгінгі таңда республикада компьютерлік бағдарламалар шығарылып,
оқытудыңжаңа технологиялары оқу үрдісіне енгізіліп, оң нәтижелер беруде.
Олар – В.Фирсовтыңсаралай оқыту, П.Эрдниевтің дидактикалық бірліктерді
шоғырландыру, Ш.Амонашвилидің ізгілікті – тұлғалық, В.Монаховтың оқыту
үрдісін жобалау, М.Жанпейісованың модульдік оқыту, Ж.Қараевтың деңгейлік
саралап оқыту, Г.Селевконың өзін - өзі дамыта оқыту және т.б.технологиялары.
Аталған технологиялардыңқазақ тілін басқа ұлт өкілдеріне оқытудағы маңызы
ерекше.
Осындайізденістен туындаған технологиялардыңбірі – тірек сызбалар
арқылы оқыту әдістемесі. Әдістеменің ерекшелігі мен маңызы неде?
Бірінші ерекшелігі – нақты, дәл есептелген тұтас оқу процесін құра білу.
Виктор Федорович Шаталов бұл құрылымды былайтүсіндіреді: «Тірек сызба
дегеніміз – ойынныңэлементі, уақыт үнемділігі және оқушы психологиясын
қызықты құбылысқабағыттау. Бірақ ең басты мақсат – берілген тақырыпты
логикалық байланыстар негізінде оқушының түсінуі және ұзақ уақыт есте
сақтауы».
Екінші ерекшелігі – уақыт үнемділігі. Мысалы, белгілі бір тарауды
түсіндіру барысындабірнеше тақырыпты жинақтап, ықшамдап бір –екі тірек
сызбасына сыйдыруғаболады.
Ал ең негізгі ерекшелігі –тірек сызбасынқолдану. Бұл әдістеме қазіргі күнге
дейін құндылығынжойғанжоқ.
Тірек сызбалар оқушылардыңсөйлеу тілін арттыру мақсатында
пайдаланатын тәсілдің бірі. Сонымен қатар тірек сызбажаңа тақырыпты жеңіл
түсінуге, есте сақтап қалуға көмектеседі. Қазақ тілін оқытуда ең қолайлы
жолдардыңбірі - тірек сызбаларынпайдалану: себебі олар тірек сызбалар
арқылы сөйлем құрастырып, өз ойларынайтып жеткізуге үйренеді, сабаққа
қызығады, еңбектенуге талпынады.
Тірек сызбасынсабақта кеңінен пайдалану - мұғалімнің жан-жақты
дайындалуына, уақытты ұтымды өткізуіне әсер етеді.
Уақыт талабы мұғалімнен сабақты қызықты, тартымды өткізе білуді, көп
шығармашылық ізденісті, білімділікті, тапқырлықты қажет етеді.
Оқушылардыңбелсенділігін, жеке дара жұмыстануынынталандыру, жеке
көзқарастарыныңқалыптасуын, дамуын, оқу еңбегінің нәтижесі тиімді болуын
талап етеді.
Грамматикалық тақырып бойыншаережені жаттау түрдебермей, тірек
сызбалар арқылы үйрету, көп есте қалатын болады. Оқушылар ережені тірек
сызбалар арқылы ұғып алса, оларды сабақта жиі пайдаланып отырса, оқу
жүйесін жақсы түсінетін болады.
Берілген тірек сызбаларды пайдалана отырып, оқушыларға грамматиканы
кеңінен және керекті ережені қолдануларына мүмкіншілік туғызуға болады.
Сабақ барысындакөпсөйлемей-ақ сабақ негіздерін қысқада нұсқа ұсынып,
шығармашылық ой-өріс жүйесін арттыруға жағдай жасалады. Оқушылар
аудару жұмысынорындағандаграмматиканы оңай түрдеқолдана алатын
болады.
Қазақ тілі сабақтарында өзім қолданатын келесі тірек сызбалардың
үлгілерін ұсынамын. Мысалы, лексика тарауы бойынша мынадай тірек
сызбаларды оқушылар назарына ұсынамын.
1- сызба
Лексиканың салалары:
Лексикология Сөз байлығынтексеретін ғылым.
Семасиология Сөз мағынасынзерттейді.
Этимология Сөздердіңшығуын тексереді.
Лексикография Сөздердіңдұрыс жазылуынзерттейді.
Фразеология, диалектология, топонимика, антропонимика,
ономасиология, этнонимика, астрономика.
2- сызба
Кірме сөздер Басқа тілден енген сөздер Айна, перде, таразы,
мектеп, қалам, кірпіш,
мереке, т.б.
Сөздер жиынтығы
тілдің сөздік құрамы
Лексика
Сөз және оның мағынасын зерттейді.
Диалект
сөздер
Жергілікті жерде ғана
қолданылатын сөздер
Шырпы, ши, кепе, шақпа,
кәсе, леген, т.б.
Фразеологизм Құрамын, орнынөзгертуге
болмайтын тіркестер
Таяқ тастам – жақын,
Жүрекжұтқан – батыр
Неологизм
сөздер
Тұрмыстажаңадан енген
құбылыстар мен атауларды
білдіретін сөздер
Көрермен, аялдама,
үйірме, келіссөз,
ғарышкер, жүлдегер,т.б.
Термин
сөздер
Белгілі бір ғылым мен
техникаға байланысты
сөздер
Грамматика, синус,
дирижер, лексика, т.б.
Кәсіби сөздер Белгілі бір кәсіпке
байланысты айтылатын
сөздер
Атыз, әңгелек, жылым,
т.б.
3- сызба
Сөз
Грамматикалық тақырыпты түсіндіргеннен кейін тапсырмалар беремін.
Тапсырмаларды сабақкезеңдері бойыншаүш топқа бөлемін:
1. Түсінігін тексеру тапсырмалары
2. Сабақты бекіту тапсырмалары
3. Сабақты қорытындылау тапсырмалары
Сөз мағынасы
Белгілі ұғымды білдіреді
Омонимдер
(дыбысталуы
бірдей, мағынасы
әртүрлі)
М: жаз (зат есім)
жаз ( етістік)
Синонимдер
(дыбысталуы
әртүрлі, мағынасы
бірдей)
М: сұлу, әдемі,
көркем, келбетті
Антонимдер
(мағыналары бір –
біріне қарама –
қарсы)
М: отыр – тұр,
ақ - қара,
Бұл тапсырмалардың мақсаты:
- Білімдерін тереңдету, қайталау, пысықтау.
- Сөздікқорын, сөйлеу мәдениетін дамыту.
- Шығармашылығын, ізденісін арттыру.
- Оқыпүйренген тақырыпты меңгеріп, есте сақтау қабілетін дамыту.
- Ой-өрісін, белсенділігін, қызығушылығын, шығармашылықізденісін ояту.
Тиімділігі:
- Берік білім негізі қаланып сөйлеу қабілеті дамиды;
- Тұжырымдап, топшылау дағдылары қалыптасады;
- Оқушыларды өз еріктерімен шығармашылық қызметке бағыштайды;
- Оқушылардыңсабаққа дайындалу процесін тездетеді, жеңілдетеді.
Осы тірек сызбалардың нәтижесін анықтау мақсатында, жалпы бұл тірек
сызбалардыңоқушыларғакөмегі бар ма, бар болсақаншалықты көмектеседі
деген оймен өзім сабақ беретін сыныптарда, оқушыларға анкеталық сұрақтар
жүргіздім. Оқушылардың көпшілігі оныңқажет екендігін, көмегінің көп
екендігін айтып қолдады.
Қорыта айтқанда, өздігінен белсенді әрекет ету арқылы білімді меңгерту
қазіргі мұғалімнің негізгі талаптарының бірі. Сонымен мемлекеттік тілді оқыту
жүйесіне ақпараттық технологияны енгізу тілді саналы меңгертіп, байланыстыра
сөйлеуде ғана емес, өскелең ұрпақтың ізденімпаздық әрі шығармашылық
қабілеттерін дамытуда ықпалы зор және тіл меңгеруге деген қызығушылығы арта
түсетіні айдан анық. Сабақтың мазмұнынабайланысты кейбір мәселелер жөнінде
қойылатын сұрақтар немесе оқушылардың өздерінің сұрақ қоя білуі мен жауап
қайтарудағы тапқырлығы проблеманы түсінудің маңызды көрсеткіші екендігінің
айқын дәлелі. Сабақтың барысындаөз көзқарасындәлелдеп, пікірін қорғай білуге
талаптандыру, басқаларды да тыңдай білу және өз позициясын түсіне білуге,
құрбы-құрдастарын ренжітпей, өз ойын қисынды айта білуге үйрету, сөйтіп,
адамдар арасындағы, яғни, құрбыларымен, оқытушыларымен қарым-қатынасты
дұрыс жолға түсіруге ықпал ету болып табылады.
Әдебиеттер:
1. Қазақстан РеспубликасыныңПрезидентіНұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың
Қазақстан халқына Жолдауы. – Астана: Елорда, 2008. – 23- б.
2. Қалым Г.М. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар // Педагогикалық
альманах, 2011.– 1.
3. Жұматаева Е. Жоғары мектеп дидактикасы. – Павлодар, 2006.
4. ТүсіповаА. Компьютер - оқытудыңжаңа ақпараттық технологиясы.–
Қазақстан мектебі, 2004. №7.
5. ӨтемұратоваБ.С. Білім беруде ақпараттандырудағы мәдениет танымдық
аспектілер // Қазақстан кәсіпкері. – 2009. – №11.
6. Қазақстан мектебі. «Ақпараттық технологиялардыңтиімділігі», 2008 ж. №6
7. Қазақстан мектебі. «Инновациялық педагогикалықтехнологияларды қолдану
тетіктері», 2006 ж. №4

More Related Content

What's hot

Математиканы оқытуда Ж.Қараевтың деңгейлеп оқыту технологиясын қолдана отыр...
Математиканы  оқытуда Ж.Қараевтың деңгейлеп оқыту технологиясын  қолдана отыр...Математиканы  оқытуда Ж.Қараевтың деңгейлеп оқыту технологиясын  қолдана отыр...
Математиканы оқытуда Ж.Қараевтың деңгейлеп оқыту технологиясын қолдана отыр...Айбек Қуандықұлы
 
Деңгейлік бағдарлама бойынша біліктілігін арттырған педагогтың жұмыс мазмұны
Деңгейлік бағдарлама бойынша біліктілігін арттырған педагогтың жұмыс мазмұныДеңгейлік бағдарлама бойынша біліктілігін арттырған педагогтың жұмыс мазмұны
Деңгейлік бағдарлама бойынша біліктілігін арттырған педагогтың жұмыс мазмұныАйбек Қуандықұлы
 
технология пәні бойынша ашық
технология пәні бойынша ашық технология пәні бойынша ашық
технология пәні бойынша ашық Nurlan Abilhanov
 
2. оқу бағдарлама акт бастауыш мектеп 1 нұсқа 180214
2. оқу бағдарлама акт бастауыш мектеп 1 нұсқа 1802142. оқу бағдарлама акт бастауыш мектеп 1 нұсқа 180214
2. оқу бағдарлама акт бастауыш мектеп 1 нұсқа 180214NisEdu
 
дарынды оқушымен жұмыс
дарынды оқушымен жұмысдарынды оқушымен жұмыс
дарынды оқушымен жұмысnurbolat84
 
конференция итог 2017г 1
конференция итог 2017г 1конференция итог 2017г 1
конференция итог 2017г 1akkemir
 
бекмағанбетова нурсулуj
бекмағанбетова нурсулуjбекмағанбетова нурсулуj
бекмағанбетова нурсулуjNurlan Abilhanov
 
мұғалімнің жетістіктері
мұғалімнің жетістіктерімұғалімнің жетістіктері
мұғалімнің жетістіктеріAsem Sarsembayeva
 
Көшбасшылық жұмыстарды жүргізудің ерекшелігі
Көшбасшылық  жұмыстарды   жүргізудің  ерекшелігіКөшбасшылық  жұмыстарды   жүргізудің  ерекшелігі
Көшбасшылық жұмыстарды жүргізудің ерекшелігіАйбек Қуандықұлы
 
Диалогтық оқыту. Әңгімелесудің түрлері.
Диалогтық оқыту. Әңгімелесудің түрлері.Диалогтық оқыту. Әңгімелесудің түрлері.
Диалогтық оқыту. Әңгімелесудің түрлері.Айбек Қуандықұлы
 
трехъязычие 010413 каз.
трехъязычие 010413 каз.трехъязычие 010413 каз.
трехъязычие 010413 каз.NisEdu
 
5. оқу бағдарлама қазақ тілі т2 бастауыш мектеп 1 нұсқа 310114
5. оқу бағдарлама қазақ тілі т2 бастауыш мектеп 1 нұсқа 3101145. оқу бағдарлама қазақ тілі т2 бастауыш мектеп 1 нұсқа 310114
5. оқу бағдарлама қазақ тілі т2 бастауыш мектеп 1 нұсқа 310114NisEdu
 
4. оқу бағдарлама қазақ тілі мен әдебиеті т1 бастауыш мектеп 1 нұсқа 310114
4. оқу бағдарлама қазақ тілі мен әдебиеті т1 бастауыш мектеп 1 нұсқа 3101144. оқу бағдарлама қазақ тілі мен әдебиеті т1 бастауыш мектеп 1 нұсқа 310114
4. оқу бағдарлама қазақ тілі мен әдебиеті т1 бастауыш мектеп 1 нұсқа 310114NisEdu
 
3. оқу бағдарлама әлемтану бастауыш мектеп 1 нұсқа 180214
3. оқу бағдарлама әлемтану бастауыш мектеп 1 нұсқа 1802143. оқу бағдарлама әлемтану бастауыш мектеп 1 нұсқа 180214
3. оқу бағдарлама әлемтану бастауыш мектеп 1 нұсқа 180214NisEdu
 

What's hot (20)

алмашd
алмашdалмашd
алмашd
 
Математиканы оқытуда Ж.Қараевтың деңгейлеп оқыту технологиясын қолдана отыр...
Математиканы  оқытуда Ж.Қараевтың деңгейлеп оқыту технологиясын  қолдана отыр...Математиканы  оқытуда Ж.Қараевтың деңгейлеп оқыту технологиясын  қолдана отыр...
Математиканы оқытуда Ж.Қараевтың деңгейлеп оқыту технологиясын қолдана отыр...
 
Деңгейлік бағдарлама бойынша біліктілігін арттырған педагогтың жұмыс мазмұны
Деңгейлік бағдарлама бойынша біліктілігін арттырған педагогтың жұмыс мазмұныДеңгейлік бағдарлама бойынша біліктілігін арттырған педагогтың жұмыс мазмұны
Деңгейлік бағдарлама бойынша біліктілігін арттырған педагогтың жұмыс мазмұны
 
технология пәні бойынша ашық
технология пәні бойынша ашық технология пәні бойынша ашық
технология пәні бойынша ашық
 
201456
  201456  201456
201456
 
2. оқу бағдарлама акт бастауыш мектеп 1 нұсқа 180214
2. оқу бағдарлама акт бастауыш мектеп 1 нұсқа 1802142. оқу бағдарлама акт бастауыш мектеп 1 нұсқа 180214
2. оқу бағдарлама акт бастауыш мектеп 1 нұсқа 180214
 
дарынды оқушымен жұмыс
дарынды оқушымен жұмысдарынды оқушымен жұмыс
дарынды оқушымен жұмыс
 
конференция итог 2017г 1
конференция итог 2017г 1конференция итог 2017г 1
конференция итог 2017г 1
 
бекмағанбетова нурсулуj
бекмағанбетова нурсулуjбекмағанбетова нурсулуj
бекмағанбетова нурсулуj
 
мұғалімнің жетістіктері
мұғалімнің жетістіктерімұғалімнің жетістіктері
мұғалімнің жетістіктері
 
Көшбасшылық жұмыстарды жүргізудің ерекшелігі
Көшбасшылық  жұмыстарды   жүргізудің  ерекшелігіКөшбасшылық  жұмыстарды   жүргізудің  ерекшелігі
Көшбасшылық жұмыстарды жүргізудің ерекшелігі
 
Диалогтық оқыту. Әңгімелесудің түрлері.
Диалогтық оқыту. Әңгімелесудің түрлері.Диалогтық оқыту. Әңгімелесудің түрлері.
Диалогтық оқыту. Әңгімелесудің түрлері.
 
Xx
XxXx
Xx
 
2222
22222222
2222
 
лLеsson study м -__ал¦мн¦__ к__с¦би __рлеу жолы¬
лLеsson study  м -__ал¦мн¦__ к__с¦би __рлеу жолы¬лLеsson study  м -__ал¦мн¦__ к__с¦би __рлеу жолы¬
лLеsson study м -__ал¦мн¦__ к__с¦би __рлеу жолы¬
 
Мұғалімнің портфолиосы #1
Мұғалімнің портфолиосы #1Мұғалімнің портфолиосы #1
Мұғалімнің портфолиосы #1
 
трехъязычие 010413 каз.
трехъязычие 010413 каз.трехъязычие 010413 каз.
трехъязычие 010413 каз.
 
5. оқу бағдарлама қазақ тілі т2 бастауыш мектеп 1 нұсқа 310114
5. оқу бағдарлама қазақ тілі т2 бастауыш мектеп 1 нұсқа 3101145. оқу бағдарлама қазақ тілі т2 бастауыш мектеп 1 нұсқа 310114
5. оқу бағдарлама қазақ тілі т2 бастауыш мектеп 1 нұсқа 310114
 
4. оқу бағдарлама қазақ тілі мен әдебиеті т1 бастауыш мектеп 1 нұсқа 310114
4. оқу бағдарлама қазақ тілі мен әдебиеті т1 бастауыш мектеп 1 нұсқа 3101144. оқу бағдарлама қазақ тілі мен әдебиеті т1 бастауыш мектеп 1 нұсқа 310114
4. оқу бағдарлама қазақ тілі мен әдебиеті т1 бастауыш мектеп 1 нұсқа 310114
 
3. оқу бағдарлама әлемтану бастауыш мектеп 1 нұсқа 180214
3. оқу бағдарлама әлемтану бастауыш мектеп 1 нұсқа 1802143. оқу бағдарлама әлемтану бастауыш мектеп 1 нұсқа 180214
3. оқу бағдарлама әлемтану бастауыш мектеп 1 нұсқа 180214
 

Similar to сейтмаганбетова ш.ж. мақала

963укцкуцкуц
963укцкуцкуц963укцкуцкуц
963укцкуцкуцnurlan93kz
 
шетел тілін оқыту әдістемесі пәні сабақтарында студенттердің коммуникативтік ...
шетел тілін оқыту әдістемесі пәні сабақтарында студенттердің коммуникативтік ...шетел тілін оқыту әдістемесі пәні сабақтарында студенттердің коммуникативтік ...
шетел тілін оқыту әдістемесі пәні сабақтарында студенттердің коммуникативтік ...Вспомогательный образовательный сайт
 
23erewrewrwsssssssssss
23erewrewrwsssssssssss23erewrewrwsssssssssss
23erewrewrwsssssssssssnurlan93kz
 
№1 исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында қ...
№1 исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында қ...№1 исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында қ...
№1 исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында қ...oquzaman
 
для экспресс конкурса исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдеб...
для экспресс конкурса исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдеб...для экспресс конкурса исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдеб...
для экспресс конкурса исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдеб...Вспомогательный образовательный сайт
 
№1 исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында қ...
№1 исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында қ...№1 исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында қ...
№1 исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында қ...Вспомогательный образовательный сайт
 
инновациялық технологияларды пайдалануды жүзеге асыру –жеке тұлғаны қалыптаст...
инновациялық технологияларды пайдалануды жүзеге асыру –жеке тұлғаны қалыптаст...инновациялық технологияларды пайдалануды жүзеге асыру –жеке тұлғаны қалыптаст...
инновациялық технологияларды пайдалануды жүзеге асыру –жеке тұлғаны қалыптаст...Asem Sarsembayeva
 
урок уразова и.а
урок уразова и.аурок уразова и.а
урок уразова и.аAsem Sarsembayeva
 
мен зерттеушимин
мен зерттеушиминмен зерттеушимин
мен зерттеушиминAsem Sarsembayeva
 

Similar to сейтмаганбетова ш.ж. мақала (20)

5п
5п5п
5п
 
963укцкуцкуц
963укцкуцкуц963укцкуцкуц
963укцкуцкуц
 
шетел тілін оқыту әдістемесі пәні сабақтарында студенттердің коммуникативтік ...
шетел тілін оқыту әдістемесі пәні сабақтарында студенттердің коммуникативтік ...шетел тілін оқыту әдістемесі пәні сабақтарында студенттердің коммуникативтік ...
шетел тілін оқыту әдістемесі пәні сабақтарында студенттердің коммуникативтік ...
 
баяндама
баяндамабаяндама
баяндама
 
23erewrewrwsssssssssss
23erewrewrwsssssssssss23erewrewrwsssssssssss
23erewrewrwsssssssssss
 
тукубаева т.т
тукубаева т.ттукубаева т.т
тукубаева т.т
 
салтенова н.с
салтенова н.ссалтенова н.с
салтенова н.с
 
сб данияровой 2я
сб данияровой  2ясб данияровой  2я
сб данияровой 2я
 
дарынды балалармен жұмыс
дарынды балалармен жұмысдарынды балалармен жұмыс
дарынды балалармен жұмыс
 
Fvyvfv (3)
Fvyvfv (3)Fvyvfv (3)
Fvyvfv (3)
 
№1 исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында қ...
№1 исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында қ...№1 исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында қ...
№1 исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында қ...
 
для экспресс конкурса исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдеб...
для экспресс конкурса исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдеб...для экспресс конкурса исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдеб...
для экспресс конкурса исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдеб...
 
№1 исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында қ...
№1 исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында қ...№1 исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында қ...
№1 исаева а.д. умк. триз технологиясын қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында қ...
 
Әдіс.pptx
Әдіс.pptxӘдіс.pptx
Әдіс.pptx
 
инновациялық технологияларды пайдалануды жүзеге асыру –жеке тұлғаны қалыптаст...
инновациялық технологияларды пайдалануды жүзеге асыру –жеке тұлғаны қалыптаст...инновациялық технологияларды пайдалануды жүзеге асыру –жеке тұлғаны қалыптаст...
инновациялық технологияларды пайдалануды жүзеге асыру –жеке тұлғаны қалыптаст...
 
урок уразова и.а
урок уразова и.аурок уразова и.а
урок уразова и.а
 
ашық сабақ 4кл уразова и.а
ашық сабақ 4кл уразова и.аашық сабақ 4кл уразова и.а
ашық сабақ 4кл уразова и.а
 
мен зерттеушимин
мен зерттеушиминмен зерттеушимин
мен зерттеушимин
 
Df(2)fd
Df(2)fdDf(2)fd
Df(2)fd
 
доклад нарикбаева к
доклад нарикбаева кдоклад нарикбаева к
доклад нарикбаева к
 

More from Вспомогательный образовательный сайт

More from Вспомогательный образовательный сайт (20)

метод.в орлеу1
метод.в орлеу1метод.в орлеу1
метод.в орлеу1
 
открытый урок украинченко ю.с.
открытый урок украинченко ю.с.открытый урок украинченко ю.с.
открытый урок украинченко ю.с.
 
стасенко о.а.
стасенко о.а.стасенко о.а.
стасенко о.а.
 
откр.урок состав слова
откр.урок состав словаоткр.урок состав слова
откр.урок состав слова
 
менің педагогикалық жетістігім
менің педагогикалық жетістігімменің педагогикалық жетістігім
менің педагогикалық жетістігім
 
ашық сабақ т дыбысы
ашық сабақ т дыбысыашық сабақ т дыбысы
ашық сабақ т дыбысы
 
открытый урок по обучению грамоте
открытый урок по обучению грамотеоткрытый урок по обучению грамоте
открытый урок по обучению грамоте
 
2 мәуе презента бағдарла
2 мәуе презента бағдарла2 мәуе презента бағдарла
2 мәуе презента бағдарла
 
джунелбаева
джунелбаеваджунелбаева
джунелбаева
 
методическое пособие от филатовой а. н.
методическое пособие от филатовой а. н.методическое пособие от филатовой а. н.
методическое пособие от филатовой а. н.
 
пед.чтение ижанара
пед.чтение ижанарапед.чтение ижанара
пед.чтение ижанара
 
фото с урока
фото с урокафото с урока
фото с урока
 
урок кошанова г.б.
урок кошанова г.б.урок кошанова г.б.
урок кошанова г.б.
 
этноград работа
этноград   работаэтноград   работа
этноград работа
 
оразбай сабина 1г
оразбай сабина 1горазбай сабина 1г
оразбай сабина 1г
 
тельмарова айзере 1 в
тельмарова айзере 1 втельмарова айзере 1 в
тельмарова айзере 1 в
 
алиева жамиля 1в
алиева жамиля 1валиева жамиля 1в
алиева жамиля 1в
 
малдагар али 1 в
малдагар али 1 вмалдагар али 1 в
малдагар али 1 в
 
самопознание
самопознаниесамопознание
самопознание
 
джандаралова гк портфолиоPpt
джандаралова гк портфолиоPptджандаралова гк портфолиоPpt
джандаралова гк портфолиоPpt
 

сейтмаганбетова ш.ж. мақала

  • 1. Қостанай облысы, Қостанай ауданы, Затобол кенті «Н.Наушабаев атындағы Затобол мектеп-гимназиясы» ММ Сейтмағанбетова Шолпан Жугеревна қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі Қазақ тілі пәнін оқытуда жаңашыл әдіс-тәсілдерді қолдану ХХІ ғасырдаеркін білім беру, адамның шығармашылықойлауын дамыту негізгі мәселе болыпотыр. Осы идеялардан оқытудыңжәне тәрбиелеудің инновациялық технологияларынқолдану қажеттілігі туындайды. Білім саласындағы жаңа көзқарас тұлғаның дамуы мен нәтижеге бағытталған білім беруді көздейді. Сондықтан, білім жүйесін құру, оқушыларға қазіргі заман талабына сай білім беру–бүгінгікүннің ең өзекті мәселесі. Қазіргі кезде сабақта жаңа технологияларды бәріміз кеңінен қолданамыз. Қазақ әдебиетінің классигі, ұлы атамыз Абай Құнанбайұлы «Шәкірттерің жақсы оқу үшін, оның оқуға деген ынтасы және қызығушылығы зор болу керек» – деген. Расындада, тек қана жігерлі, әр нәрсені үнемі білгісі келген, табандылығын, шыдамдылығынкөрсеткенадам ғана мақсатына жетеді. Заманауи жаңашыл технологиялар ұғымыныңпайдаболуы білім беру саласындакомпьютерлік сабақтар өткізумен тығыз байланысты. Көптеген электронды оқулықтар мен оқу бағдарламалары, мультимедиалық оқу бағдарламалары жасалуда және жасалып та жатыр. Сондықтан, бүгінгі таңда қазақ тілі пәні мұғалімдерінің кәсіби құзырлылығы құрылымынаноқытудың ақпараттық – коммуникациялық технологиялары ерекше орыналады. Жаңа ақпараттық технологиялар дегеніміз – білім беру ісінде ақпараттарды даярлап, оны білім алушыға беру үрдісі.
  • 2. Соныменбірге, ақпараттық коммуникативтік технология сабаққа дайындалуда қосымша ақпаратты іздеуді кеңейтеді. Интернеттің іздеу жүйесі арқылы қызықты мәліметтер, көрнекіліктер таба аламыз. Сонда, оқу - жүйесінде ақпараттық - коммуникативтік технологияларды қолдану мынадай нәтижелерге қол жеткізеді: – оқушылар электронды оқулықтармен және интернет желісімен жұмыс істей алады; – оқушының білімі қысқа мерзімде және кез келген уақытта бағаланады; – орындағанжұмыстарыныңқателерін бірден көруге мүмкіншілік тудырады; – интерактивті тақтаны еркін қолданады; – ақпараттық мәдениетін дамытады; – сабақта уақыт та үнемделеді; – оқушылардыңкоммуникативтік қабілеттері дамиды; – зерттеу дағдылары дамиды; – оқушылардыңпәнге деген қызығушылықтары артады; – әрбір оқушының шығармашылық мүмкіндігі ашылады. Бүгінгі таңда республикада компьютерлік бағдарламалар шығарылып, оқытудыңжаңа технологиялары оқу үрдісіне енгізіліп, оң нәтижелер беруде. Олар – В.Фирсовтыңсаралай оқыту, П.Эрдниевтің дидактикалық бірліктерді шоғырландыру, Ш.Амонашвилидің ізгілікті – тұлғалық, В.Монаховтың оқыту үрдісін жобалау, М.Жанпейісованың модульдік оқыту, Ж.Қараевтың деңгейлік саралап оқыту, Г.Селевконың өзін - өзі дамыта оқыту және т.б.технологиялары. Аталған технологиялардыңқазақ тілін басқа ұлт өкілдеріне оқытудағы маңызы ерекше. Осындайізденістен туындаған технологиялардыңбірі – тірек сызбалар арқылы оқыту әдістемесі. Әдістеменің ерекшелігі мен маңызы неде? Бірінші ерекшелігі – нақты, дәл есептелген тұтас оқу процесін құра білу. Виктор Федорович Шаталов бұл құрылымды былайтүсіндіреді: «Тірек сызба дегеніміз – ойынныңэлементі, уақыт үнемділігі және оқушы психологиясын қызықты құбылысқабағыттау. Бірақ ең басты мақсат – берілген тақырыпты логикалық байланыстар негізінде оқушының түсінуі және ұзақ уақыт есте сақтауы». Екінші ерекшелігі – уақыт үнемділігі. Мысалы, белгілі бір тарауды түсіндіру барысындабірнеше тақырыпты жинақтап, ықшамдап бір –екі тірек сызбасына сыйдыруғаболады. Ал ең негізгі ерекшелігі –тірек сызбасынқолдану. Бұл әдістеме қазіргі күнге дейін құндылығынжойғанжоқ. Тірек сызбалар оқушылардыңсөйлеу тілін арттыру мақсатында пайдаланатын тәсілдің бірі. Сонымен қатар тірек сызбажаңа тақырыпты жеңіл түсінуге, есте сақтап қалуға көмектеседі. Қазақ тілін оқытуда ең қолайлы жолдардыңбірі - тірек сызбаларынпайдалану: себебі олар тірек сызбалар арқылы сөйлем құрастырып, өз ойларынайтып жеткізуге үйренеді, сабаққа қызығады, еңбектенуге талпынады. Тірек сызбасынсабақта кеңінен пайдалану - мұғалімнің жан-жақты дайындалуына, уақытты ұтымды өткізуіне әсер етеді.
  • 3. Уақыт талабы мұғалімнен сабақты қызықты, тартымды өткізе білуді, көп шығармашылық ізденісті, білімділікті, тапқырлықты қажет етеді. Оқушылардыңбелсенділігін, жеке дара жұмыстануынынталандыру, жеке көзқарастарыныңқалыптасуын, дамуын, оқу еңбегінің нәтижесі тиімді болуын талап етеді. Грамматикалық тақырып бойыншаережені жаттау түрдебермей, тірек сызбалар арқылы үйрету, көп есте қалатын болады. Оқушылар ережені тірек сызбалар арқылы ұғып алса, оларды сабақта жиі пайдаланып отырса, оқу жүйесін жақсы түсінетін болады. Берілген тірек сызбаларды пайдалана отырып, оқушыларға грамматиканы кеңінен және керекті ережені қолдануларына мүмкіншілік туғызуға болады. Сабақ барысындакөпсөйлемей-ақ сабақ негіздерін қысқада нұсқа ұсынып, шығармашылық ой-өріс жүйесін арттыруға жағдай жасалады. Оқушылар аудару жұмысынорындағандаграмматиканы оңай түрдеқолдана алатын болады. Қазақ тілі сабақтарында өзім қолданатын келесі тірек сызбалардың үлгілерін ұсынамын. Мысалы, лексика тарауы бойынша мынадай тірек сызбаларды оқушылар назарына ұсынамын. 1- сызба Лексиканың салалары: Лексикология Сөз байлығынтексеретін ғылым. Семасиология Сөз мағынасынзерттейді. Этимология Сөздердіңшығуын тексереді. Лексикография Сөздердіңдұрыс жазылуынзерттейді. Фразеология, диалектология, топонимика, антропонимика, ономасиология, этнонимика, астрономика. 2- сызба Кірме сөздер Басқа тілден енген сөздер Айна, перде, таразы, мектеп, қалам, кірпіш, мереке, т.б. Сөздер жиынтығы тілдің сөздік құрамы Лексика Сөз және оның мағынасын зерттейді.
  • 4. Диалект сөздер Жергілікті жерде ғана қолданылатын сөздер Шырпы, ши, кепе, шақпа, кәсе, леген, т.б. Фразеологизм Құрамын, орнынөзгертуге болмайтын тіркестер Таяқ тастам – жақын, Жүрекжұтқан – батыр Неологизм сөздер Тұрмыстажаңадан енген құбылыстар мен атауларды білдіретін сөздер Көрермен, аялдама, үйірме, келіссөз, ғарышкер, жүлдегер,т.б. Термин сөздер Белгілі бір ғылым мен техникаға байланысты сөздер Грамматика, синус, дирижер, лексика, т.б. Кәсіби сөздер Белгілі бір кәсіпке байланысты айтылатын сөздер Атыз, әңгелек, жылым, т.б. 3- сызба Сөз Грамматикалық тақырыпты түсіндіргеннен кейін тапсырмалар беремін. Тапсырмаларды сабақкезеңдері бойыншаүш топқа бөлемін: 1. Түсінігін тексеру тапсырмалары 2. Сабақты бекіту тапсырмалары 3. Сабақты қорытындылау тапсырмалары Сөз мағынасы Белгілі ұғымды білдіреді Омонимдер (дыбысталуы бірдей, мағынасы әртүрлі) М: жаз (зат есім) жаз ( етістік) Синонимдер (дыбысталуы әртүрлі, мағынасы бірдей) М: сұлу, әдемі, көркем, келбетті Антонимдер (мағыналары бір – біріне қарама – қарсы) М: отыр – тұр, ақ - қара,
  • 5. Бұл тапсырмалардың мақсаты: - Білімдерін тереңдету, қайталау, пысықтау. - Сөздікқорын, сөйлеу мәдениетін дамыту. - Шығармашылығын, ізденісін арттыру. - Оқыпүйренген тақырыпты меңгеріп, есте сақтау қабілетін дамыту. - Ой-өрісін, белсенділігін, қызығушылығын, шығармашылықізденісін ояту. Тиімділігі: - Берік білім негізі қаланып сөйлеу қабілеті дамиды; - Тұжырымдап, топшылау дағдылары қалыптасады; - Оқушыларды өз еріктерімен шығармашылық қызметке бағыштайды; - Оқушылардыңсабаққа дайындалу процесін тездетеді, жеңілдетеді. Осы тірек сызбалардың нәтижесін анықтау мақсатында, жалпы бұл тірек сызбалардыңоқушыларғакөмегі бар ма, бар болсақаншалықты көмектеседі деген оймен өзім сабақ беретін сыныптарда, оқушыларға анкеталық сұрақтар жүргіздім. Оқушылардың көпшілігі оныңқажет екендігін, көмегінің көп екендігін айтып қолдады. Қорыта айтқанда, өздігінен белсенді әрекет ету арқылы білімді меңгерту қазіргі мұғалімнің негізгі талаптарының бірі. Сонымен мемлекеттік тілді оқыту жүйесіне ақпараттық технологияны енгізу тілді саналы меңгертіп, байланыстыра сөйлеуде ғана емес, өскелең ұрпақтың ізденімпаздық әрі шығармашылық қабілеттерін дамытуда ықпалы зор және тіл меңгеруге деген қызығушылығы арта түсетіні айдан анық. Сабақтың мазмұнынабайланысты кейбір мәселелер жөнінде қойылатын сұрақтар немесе оқушылардың өздерінің сұрақ қоя білуі мен жауап қайтарудағы тапқырлығы проблеманы түсінудің маңызды көрсеткіші екендігінің айқын дәлелі. Сабақтың барысындаөз көзқарасындәлелдеп, пікірін қорғай білуге талаптандыру, басқаларды да тыңдай білу және өз позициясын түсіне білуге, құрбы-құрдастарын ренжітпей, өз ойын қисынды айта білуге үйрету, сөйтіп, адамдар арасындағы, яғни, құрбыларымен, оқытушыларымен қарым-қатынасты дұрыс жолға түсіруге ықпал ету болып табылады. Әдебиеттер: 1. Қазақстан РеспубликасыныңПрезидентіНұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. – Астана: Елорда, 2008. – 23- б. 2. Қалым Г.М. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар // Педагогикалық альманах, 2011.– 1. 3. Жұматаева Е. Жоғары мектеп дидактикасы. – Павлодар, 2006. 4. ТүсіповаА. Компьютер - оқытудыңжаңа ақпараттық технологиясы.– Қазақстан мектебі, 2004. №7. 5. ӨтемұратоваБ.С. Білім беруде ақпараттандырудағы мәдениет танымдық аспектілер // Қазақстан кәсіпкері. – 2009. – №11. 6. Қазақстан мектебі. «Ақпараттық технологиялардыңтиімділігі», 2008 ж. №6 7. Қазақстан мектебі. «Инновациялық педагогикалықтехнологияларды қолдану тетіктері», 2006 ж. №4