Tài liệu trình bày về các phương pháp truyền dữ liệu, bao gồm truyền đơn công và song công, cùng với các khái niệm về mã đường truyền và đồng bộ. Nó cũng đề cập đến các loại mã truyền như mã nhị phân, mã phát hiện lỗi và một số phương pháp khôi phục lỗi. Cuối cùng, tài liệu phân tích đồng bộ bit, ký tự và khung trong quá trình truyền dữ liệu.

1. http://www.ctu.edu.vn/colleges/tech/det/staffs/tnkhoan
Tuần từ 22_09_08 đến 28_09_08
Bài giảng Truyền dữ liệu
Nội dung
Truyền đơn công, song công, topology, phương pháp truyền
Truyền nối tiếp bất đồng bộ
Truyền nối tiếp đồng bộ & mã đường truyền (line code)
Một số loại mã truyền: mã nhị phân, mã nén, mã phát hiện lỗi,...
Xác định tỉ lệ bit lỗi (BER: Bit Rate Error)
GV: Trần Nhựt Khải Hoàn
Trầ Nhự Khả Hoà Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 1
Truyền đơn công
Chiều truyền dữ liệu
Phát Thu
Thông tin chỉ truyền theo một chiều: Một thiết bị chỉ truyền,
thiết bị còn lại chỉ nhận
Không thể yêu cầu phát lại khi có lỗi
Phía thu thường trang bị thiết bị hiển thị thông tin nhận được
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 2

2. Truyền song công
Có 2 loại: bán song công (half duplex)
song công toàn phần (full duplex)
Half-duplex
Cho phép thông tin theo 2 hướng,
nhưng chỉ 1 hướng ở 1 thời điểm
Full-duplex
Cho phép thông tin theo 2
hướng ở cùng 1 thời điểm
Nguồn ảnh: en.wikipedia.org Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 3
Hình trạng mạng (Topology)
Điểm - Điểm (Point to Point)
Đa điểm (Multi-Point)
Một số Topo
mạng đa điểm
Nguồn ảnh: Nguyễn Trung Lập - Giáo trình Truyền dữ liệu Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 4

3. Hai phương pháp truyền
Phân biệt:
Truyền dải nền (Base band): Tín hiệu truyền có
cùng dải tần với tín hiệu nguồn
Phương pháp điều chế: cho phép dời phổ tần
của tín hiệu nguồn đến một dải tần số khác phù
hợp với kênh truyền
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 5
Truyền nối tiếp bất đồng bộ
Một số khái niệm:
Phần tử nhỏ nhất trong truyền dữ liệu là bit
Từng 8 bit nhóm thành các byte hoặc ký tự (character)
Các byte hoặc ký tự được tổ chức thành các khung (frame)
3 Mode đồng bộ truyền:
Điểm bắt đầu mỗi chu kỳ bit = đồng bộ bit (đồng hồ)
Điểm bắt đầu mỗi byte hoặc ký tự = đồng bộ byte (ký tự)
Điểm bắt đầu mỗi khung = đồng bộ khung
2 mode truyền: bất đồng bộ (Asynchronous) và đồng bộ (Synchronous)
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 6

4. Truyền nối tiếp bất đồng bộ
Đồng bộ giữa 2 bên không được duy trì trong suốt phiên truyền, chỉ thiết lập khi
có dữ liệu truyền
Dữ liệu được truyền dưới dạng từng ký tự (hoặc byte)
Ký tự (hoặc byte) được đóng gói thành 1 khung (frame) bắt đầu bằng 1 start bit
và kết thúc stop bit
Việc đồng bộ được thiết lập ở Start bit và kết thúc ở Stop bit
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 7
3 mode đồng bộ
Đồng bộ bit
Đồng bộ ký tự (byte)
Đồng bộ khung
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 8

5. Đồng bộ bit
Nguyeân lyù hoaït ñoäng
Chú ý: Bit LSB (Least Significant Bit) luôn được truyền đi trước
Nguồn ảnh: Nguyễn Trung Lập - Giáo trình Truyền dữ liệu Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 9
Đồng bộ bit
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 10

6. Đồng bộ ký tự (byte)
Ký tự (hoặc byte) dữ liệu được đóng khung bằng 1
start bit và kết thúc khung bằng 1 stop bit
Việc đồng bộ byte được thiết lập ở Start bit và kết
thúc ở Stop bit
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 11
Đồng bộ khung
Các thông điệp gồm khối các ký tự → khung tin
Các ký tự (byte) được truyền ở thời điểm bất kỳ → nơi thu
không nhận biết được lúc nào là kết thúc 1 khung dữ liệu
Đóng khung ký tự (khung tin) bằng các ký tự đặc biệt: STX (Start of
Text) và ETX (End of Text)
Dữ liệu nhị phân có thể bao gồm các ký tự đặc biệt STX, ETX
Dùng thêm ký tự DLE (Data Link Escape) → khung trong suốt
khung trong suốt bắt đầu bằng DLE STX và kết thúc bằng DLE ETX
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 12

7. 2 trường hợp đồng bộ khung
Cấu trúc của khung tin không chứa ký tự đặc biệt
Cấu trúc của khung tin có chứa ký tự đặc biệt
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 13
Tuần từ 06_10_08 đến 12_10_08
Truyền nối tiếp đồng bộ
Truyền bất đồng bộ hiệu suất thấp do sử dụng các bit start, stop:
khoảng 70%→ truyền đồng bộ
2 phương thức truyền đồng bộ: hướng ký tự (dữ liệu là ký tự)
và hướng bit (dữ liệu nhị phân)
2 phương thức đều có chung phương pháp đồng bộ bit:
Đồng bộ bit bằng mã hoá đường truyền và khôi phục clock
Đồng bộ bằng DPLL
Ghép giữa mã hoá đường truyền và DPLL
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 14

8. Đồng bộ dùng mã đường truyền (line code)
Transmitter Receiver
Clock TxD RxD
encoder
Local Clock
PISO SIPO
... clock extract ...
Việc tách xung đồng hồ tại nơi thu căn cứ vào sự chuyển mức
của mã đường truyền
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 15
Một số mã đường truyền (line code)
Phân loại line code
Nguồn: Trần Văn Sư - Truyền số liệu và Mạng TT số Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 16

9. Một số mã đường truyền (line code)
Nguồn ảnh: Nguyễn Trung Lập - Giáo trình Truyền dữ liệu Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 17
Một số mã đường truyền (line code)
Nguồn: Trần Văn Sư - Truyền số liệu và Mạng TT số Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 18

10. Khắc phục AMI dùng B8ZS & HDB3
AMI có nhược điểm khi dữ
liệu là chuỗi bit 0 kéo dài
B8ZS (Bipolar 8-zero Substitution)
thay chuỗi 8 bit 0 bằng 2 vi
phạm luật đảo bit 1
HDB3 (High-Density Bipolar)
thay chuỗi 4 bit 0 liên tục
bằng 1 vi phạm luật đảo bit
1 của AMI
(a) số bit 1 trước đó lẻ
(b) số bít 1 trước đó chẵn
Nguồn: Trần Văn Sư - Truyền số liệu và Mạng TT số Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 19
Đồng bộ dùng Digital PLL
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 20

11. Đồng bộ dùng Digital PLL
Vò trí caùc
chuyeån tieáp
Luoàng bit thu
ñöôïc, RxD
32 x CLK 32 chu kyø 32 chu kyø
Xung laáy maãu
tín hieäu, RxC
Tröôøng hôïp lyù töôûng
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 21
Đồng bộ dùng Digital PLL
A B C D E
10 4 4 4 10
Vò trí caùc
chuyeån tieáp
Luoàng bit thu
ñöôïc, RxD
32 x CLK
32 chu kyø 32+1chu kyø kyø
32-2 chu
32-1 chu kyø
32
32+2
Xung laáy maãu
tín hieäu, RxC
Tröôøng hôïp lyù töôûng hiệu chỉnh pha
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 22

12. 2 phương thức truyền đồng bộ
Hướng ký tự (dữ liệu là ký tự): Dùng các ký tự
đặc biệt để đóng khung dữ liệu truyền
Hướng bit (dữ liệu nhị phân): dùng cờ (flag)
để đóng khung dữ liệu truyền
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 23
Đồng bộ hướng ký tự
Höôùng truyeàn Time
SYN SYN STX ETX
Ñoàng boä kyù töï Ñaàu khung Cuoái khung
Döõ lieäu cuûa khung
Cấu trúc khung không có ký tự đặc biệt
Höôùng truyeàn Time
SYN SYN DLE STX DLEDLE DLE ETX
Ñoàng boä kyù töï Ñaàu khung Cuoái khung
Döõ lieäu cuûa khung
Cấu trúc khung có ký tự đặc biệt
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 24

13. Đồng bộ hướng ký tự
Höôùng truyeàn Time
....00011010000110100001101000010000000110....
≠ ‘01101000’
Quaù trình ñoàng boä kyù töï.
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 25
Đồng bộ hướng ký tự
Höôùng truyeàn Time
....00011010000110100001101000010000000110....
≠ ‘01101000’
Quaù trình ñoàng boä kyù töï
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 26

14. Đồng bộ hướng ký tự
Höôùng truyeàn Time
SYN
....00011010000110100001101000010000000110....
= ‘01101000’
Quaù trình ñoàng boä kyù töï.
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 27
Đồng bộ hướng ký tự
Höôùng truyeàn Time
SYN SYN
....00011010000110100001101000010000000110....
= ‘01101000’
Quaù trình ñoàng boä kyù töï.
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 28

15. Đồng bộ hướng ký tự
Höôùng truyeàn Time
SYN SYN STX
....00011010000110100001101000010000000110....
= ‘01000000’
Quaù trình ñoàng boä kyù töï.
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 29
Đồng bộ hướng ký tự
Höôùng truyeàn Time
SYN SYN STX
....00011010000110100001101000010000000110....
Data cuûa
khung
Quaù trình ñoàng boä kyù töï.
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 30

16. Đồng bộ hướng bit
Đồng bộ hướng ký tự có hiệu suất thấp do sử dụng DLE
Có 3 giải pháp đồng bộ hướng bit:
Sử dụng cờ (flag) đầu khung và cờ cuối khung (01111110)
Sử dụng cờ đầu khung (10101011) và độ dài khung (Length)
Sử dụng các bit vi phạm (JK0JK000, JK1JK111 )
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 31
Đồng bộ dùng cờ đầu và cuối khung
Nguồn: Trần Văn Sư - Truyền số liệu và Mạng TT số Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 32

17. Đồng bộ dùng cờ đầu và cuối khung
Höôùng truyeàn Time
Data truyeàn
100111110110100001111111...
Cheøn bit 0 Cheøn bit 0
Côø ñaàu Côø cuoái
01111110 10011111001101000011111011...01111110
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 33
Đồng bộ dùng cờ đầu và độ dài khung
1 0 1 0 1 0 . . . 1 0 1 0 1 0 1 0 1 1 Header Length Data Ñuoâi
Phaàn ñoàng boä bit Ñaàu khung Ñoä daøi khung
(Preamble - 10
bit)
Ñoä daøi coá ñònh Ñoä daøi coá ñònh
Sô ñoà naøy thöôøng ñöôïc söû duïng trong caùc LAN.
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 34

18. Đồng bộ sử dụng các bit vi phạm
101010...10JK0JK000 JK1JK111
Phaàn ñoàng boä bit Ñaàu khung Data cuûa khung Cuoái khung
(preamble 10 bit)
Söû duïng maõ Manchester, côø ñaàu vaø cuoái
1 0 J K 0 J K 0 0 0
Sô ñoà naøy thöôøng ñöôïc söû duïng trong caùc LAN.
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 35
Một số loại mã truyền
Mã nhị phân: Baudot, EBCDIC, ASCII,...
Mã phát hiện lỗi, sửa lỗi: kiểm tra chẳn lẻ, CRC,
Hamming, ...
Mã nén: Huffman, Runlength, vi phân,...
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 36

19. Mã nhị phân
Baudot
ASCII - American Standard Code for Information Interchange
EBCDIC - Exteded Binary Code Decimal Interchange Code
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 37
Mã Baudot
Mã 5 bits, được phát minh bởi Emile Baudot (người Pháp) năm 1870
Sử dụng trong hệ thống điện tín (Telegraph)
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 38
http://home.austin.rr.com/kinghome/signpage/baudot.html

20. Mã ASCII
Mã 7 bits, là mã chuẩn dùng trong trao đổi thông tin của Mỹ
Công bố lần đầu bởi ASA (American Standards Association,
nay là ANSI) vào năm 1963
Là bộ ký tự và mã ký tự dựa trên bảng chữ cái La Tinh
Dùng hiển thị văn bản trong máy tính và các thiết bị thông tin
khác
và dùng trong các thiết bị điều khiển
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 39
Bảng Mã ASCII
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 40

21. Mã EBCDIC
(Exteded Binary Code Decimal Interchange Code)
Mã 8 bits, được đề nghị bởi IBM năm 1963 & 1964
Sử dụng cho hệ thống máy tính lớn (Mainframe) của IBM
Vẫn còn sử dụng tới ngày nay do sự tương thích với các
mainframe thế hệ trước
Khác biệt so với ASCII là mã các ký tự alphabet không liên
tục ⇒ gây khó chịu khi sử dụng
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 41
Bảng Mã EBCDIC
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 42

22. Bảng Mã EBCDIC
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 43
Mã phát hiện lỗi, sửa lỗi
Kiểm tra chẵn lẻ
Kiểm tra khối BSC (Block Sum Check)
Kiểm tra CRC (Cyclic Redundancy Check)
Mã Hamming (sửa 1 lỗi)
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 44

23. Kiểm tra chẵn lẻ
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 45
Kiểm tra khối BSC
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 46

24. Trường hợp BSC ko phát hiện lỗi
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 47
Kiểm tra CRC
CRC: Cyclic Redundancy Check
Nguyên tắc tạo mã: khung truyền gồm
M: k bit dữ liệu
F: n bit kiểm tra FCS (Frame Check Sequence)
T = 2n.M+F: khung truyền (n+k) bit chia hết cho chuỗi kiểm tra P
(n+1) bit
Nơi thu sẽ kiểm tra lỗi bằng cách chia T cho P, nếu chia
không hết thì chuỗi nhận được là có lỗi
Nguồn: Võ Trường Sơn - Cơ sở kỹ thuật truyền số liệu - Chg 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 48

25. Cách tạo CRC
T = 2n.M+F
F được tạo bằng cách dời chuỗi M (k bit) sang trái n bit,
Chia chuỗi 2n.M cho chuỗi kiểm tra P (n+1) bit,
Số dư của phép chia chính là F (n bit)
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 49
Ví dụ về cách tạo CRC
Nguồn: Nguyễn Trung Lập - Giáo trình Truyền dữ liệu Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 50

26. Một số đa thức sinh P(x) thông dụng
Các chuỗi P thường biểu diễn bằng 1 đa thức theo biến x
→ P(x) gọi là đa thức sinh
Bậc của x chỉ trọng số,và hệ số là các số nhị phân
Ví dụ: chuỗi 1101 được biểu diễn là: x3 + x2 + 0.x1 + 1
4 đa thức sinh P(x) thông dụng:
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 51
Mã sửa lỗi - Hamming
Với mọi số nguyên dương m ≥ 3, tồn tại mã Hamming với các
thông số sau:
Chiều dài từ mã: n = 2m – 1.
Chiều dài phần tin: k = 2m – m – 1.
Chiều dài phần kiểm tra: m = n –k
Khả năng sửa sai: t = 1 (dmin =3)
Ma trận kiểm tra H với các cột là một vector m chiều
khác không
Nguồn: Phạm Hồng Liên - Lý thuyết thông tin Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 52

27. Tạo mã Hamming
Ma trận kiểm tra:
Các bit kiểm tra x, y, z đặt ở vị trí 2i với i = 0, 1, 2, . . .,
t = (x, y, u0, z, u1, u2, u3), với u0, u1, u2, u3 là các bit mang tin
Để tìm x, y, z: ta có t.HT = 0 ⇒ x, y, z
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 53
Tính các bit kiểm tra
Nguồn: Phạm Hồng Liên - Lý thuyết thông tin Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 54

28. Giải mã Hamming
Nguồn: Phạm Hồng Liên - Lý thuyết thông tin Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 55
Mã nén dữ liệu
Huffman, Shanon, Fano,...
Runlength,
Mã vi phân,...
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 56

29. Mã Huffman
Từ mã dài ngắn khác nhau phụ thuộc xác suất xuất hiện của nó
Nguồn ảnh: Phạm Hồng Liên - Lý thuyết thông tin Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 57
Tính kinh tế của mã Huffman
H(u ) Entropy nguån
Tiêu chuẩn kinh tế: ρ= =
n chiÒu dµi TB tõ m·
H(u ) = −∑ p i log 2 p i
i
n = ∑ pi n i
i
ρ càng tiến tới 1 tính kinh tế của mã càng cao
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 58

30. Mã Runlength
Thay thế chuỗi bit 0s (hoặc 1s) liên tiếp bằng một số nhị phân
Chỉ hiệu quả khi chuỗi dữ liệu chứa nhiều 1 loại bit nào đó
Ví dụ: Mã Runlength dùng 4 bits nhị phân để thay thế các chuỗi
bits 0 liên tiếp:
Nguồn ảnh: Nguyễn Trung Lập - Truyền dữ liệu - Chương 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 59
Một số nhận xét về mã Runlength
1 bit 1 giữa các chuỗi bit 0 sẽ không được mã,
2 bit 1 liên tiếp xem như 1 chuỗi gồm không bit 0 ở giữa,
Nếu số số 0 nhiều hơn 15: 20=15+5; 30=15+15+0. Máy thu khi
gặp chuỗi bốn bit 1 thì lấy tổng số này với các số phía sau,
(trường hợp sau số 30)
Nếu chuỗi bắt đầu bằng 1,máy phát sẽ gửi đi 4 bit 0 đầu tiên,
Cuối bản tin, tín hiệu báo chấm dứt bản tin và nhờ đó máy thu
biết cách xử lý cho trường hợp bản tin kết thúc bởi chuỗi bit 0
hay bit 1.
Tham khảo: Nguyễn Trung Lập - Truyền dữ liệu - Chương 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 60

31. Mã vi phân - differential encoding
Chỉ truyền sự sai khác giữa 2 khung dữ liệu liên tiếp,
Chỉ hiệu quả khi sai khác giữa 2 khung không đáng kể,
Ví dụ ứng dụng: mã tín hiệu hình ảnh trong kỹ thuật video.
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 61
Ví dụ Mã vi phân
Nguồn ảnh: Nguyễn Trung Lập - Truyền dữ liệu - Chương 3 Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 62

32. Tỉ lệ bit lỗi BER (Bit Rate Error)
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 63
Nguồn: Chi Wai Chow - Lecture9 - National Chiao Tung University
Tỉ lệ bit lỗi BER (Bit Rate Error)
Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 64
Nguồn: Chi Wai Chow - Lecture9 - National Chiao Tung University

33. Tỉ lệ bit lỗi BER (Bit Rate Error)
Tính BER theo hàm phân bố xác suất Gaussian
(Gaussian probability distribution function)
σ=
1 n
(
∑ xi − x
n − 1 i =1
) 2
1 n
x = ∑ xi
n i =1
I1 − I0
Q=
σ1 + σ0
1 ⎛ Q ⎞
BER = erfc⎜ ⎟
2 ⎝ 2⎠
Tham khảo: Govind P.Agrawal, “Fiber Optics Communication
Systems”, Third Edition, 2002 – chapter 4 - page 164
erfc: Complementary error function Bài giảng Truyền dữ liệu Slide 65