1. PULMONER
TROMBOEMBOLİZMDE
RİSK FAKTÖRLERİ
Int Dr Semih KÜÇÜKCANKURTARAN
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı
27 Ağustos 2014
2. TANIM
Pulmoner tromboembolizm (PTE) genellikle
derin ven trombozunun (DVT) bir
komplikasyonudur. Çoğunlukla bacak derin
venlerinde meydana gelen trombüslerden kopan
parçaların pulmoner arter ve/veya dallarını
tıkaması ile gelişir. PTE ve DVT genellikle birlikte
olması sebebiyle her iki olayı ifade eden venöz
tromboembolizm (VTE) ifadesi de kullanılabilir.
Kaynak: «Pulmoner Tromboembolizm Tanı ve Tedavi Uzlaşı Raporu», Türk Toraks Dergisi, Cilt 10, Ek 11, Eylül 2009
3. EPİDEMİYOLOJİ
YILLIK İNSİDANS: 1/1000
MORTALİTE:
Tedavi Edilmeyenler: % 25 - 30
Tedavi Edilenler: % 2 - 8
NÜKS: % 5 - 23
Kaynak: Horlander KT, Mannino DM, Leeper KV. Pulmonary embolism mortality in the United States, 1979-1998: an analysis using
multiple-cause mortality data. Arch Intern Med. Jul 28 2003;163(14):1711-7.
4. Virchow
Triadı
Endotel
Hasarı
Koagülabilite
Artışı
Staz
VTE olgularında % 75 üç faktörden biri bulunur.
5. RİSK FAKTÖRLERİ
Kalıtsal Faktörler
• Antitrombin III Eksikliği
• Protein C Eksikliği
• Protein S Eksikliği
• Aktive Protein C Rezistansı (Faktör V Leiden)
• Protrombin G20210A Mutasyonu
• Hiperhomosisteinemi
• Faktör VIII Artışı
• Konjenital Disfibrojenemi
• Antikardiyolipin Antikorları
• Plazminojen Eksikliği
• Faktör VII Eksikliği
• Faktör X Artışı
Edinsel Faktörler
• İleri Yaş
•Nefrotik Sendrom
• Şişmanlık
• Uzun Süreli Seyahat
• Majör Cerrahi (Pelvik, Abdominal vb)
• İmmobilizasyon
• Kanser
• Konjestif Kalp Yetersizliği
• Miyokard Enfarktüsü
• İnme
• Oral Kontraseptif Kullanımı
•Hormon Replasman Tedavisi
• Kemoterapi
• Santral Venöz Kateter
• Spinal Kord Yaralanması
• Polisitemia Vera
• Gebelik ve Lohusalık
• Travma
6. Tekrarlayıcı VTE
öyküsü bulunanlar
Genetik risk
faktörlerinin
özellikle
araştırılması
gereken hasta
grupları
Ailesinde VTE
öyküsü saptananlar
Olağan dışı
bölgelerde (üst
ekstremite, batın
içi venler) tromboz
gelişenler
Neonatan tromboz
öyküsü olanlar
Kırk yaşından önce
oluşan ve nedeni
açıklanamayan
tekrarlayan VTE
atakları olanlar
Tekrarlayıcı VTE
öyküsü bulunanlar
7. Cerrahi girişimlerin DVT ve ölüme yol
açan PTE riskleri
Cerrahi Girişim Türü DVT Riski (%) Ölüme Yol Açan PTE Riski (%)
Kalça Kırığı 25-35 2 – 4
Kalça Replasmanı 20-30 2 – 4
Diz Replasmanı 20-30 2 – 4
Abdominal ya da Pelvik
Kanser Cerrahisi
20 0,5 – 1,0
Kanser Dışı Abdominal
Cerrahi
5-7 0,5
Koroner Arter By-pass
Cerrahisi
5-7 0,5
Kaynak: «Pulmoner Tromboembolizm Tanı ve Tedavi Uzlaşı Raporu», Türk Toraks Dergisi, Cilt 10, Ek 11, Eylül 2009
8. Ülkemizdeki kalıtsal risk faktörlerinin
sağlıklı toplumda ve hasta gruplarındaki oranları
Sağlıklı Toplum (%) DVT’li Hastalar (%) PTE’li Hastalar (%) VTE’li Hastalar (%)
Faktör V Leiden
mutasyonu (heterozigot
+ homozigot)
2 – 12 24,6 – 28,8 7,9 – 21 5,4 - 35
Faktör V Leiden
mutasyonu (homozigot)
0 – 3,0 0 – 1,6 Veri yok 2,6 – 4,8
Faktör V Leiden
mutasyonu
(heterozigot)
0 – 8,8 22,9 – 28,8
Veri yok
17 – 30
Protrombin 20210A
mutasyonu
0 – 4,8 6,5 0 – 7,7 5,7 – 11
Protein C eksikliği 0 – 2 5,4 2,5 5,8 – 13,5
Protein S eksikliği 0 – 3 5,4 3,8 3,1 – 13,5
Antitrombin III eksikliği 0 – 0,5 0 2,5 1,0 – 5,4
Antifosfolipid
Veri yok Veri yok Veri yok
6,1
antikorları
Artmış Faktör VIII 3,0 – 9,4 Veri yok 53,3 53,1 – 55
Artmış Faktör IX 4,7 Veri yok Veri yok Veri yok
Hiperhomosisteinemi 8,9 5,4 8,8 11,5 – 17,6
Kalıtsal Trombofili 15,1 37,4 7,9 – 8,6 41,6
Kaynak: «Pulmoner Tromboembolizm Tanı ve Tedavi Uzlaşı Raporu», Türk Toraks Dergisi, Cilt 10, Ek 11, Eylül 2009