Cyfryzacja edukacji po polsku... czyli ratujmy co się da!

1. 80 INNOWACJE
Cyfryzacja edukacji po polsku,
czyli… ratujmy, co się da!
Jednym z przykładów cyfryzacji
edukacji jest opracowanie i udo-
stępnienie otwartych zasobów
edukacyjnych w internecie.
Przedsięwzięcia te są zbieżne z dyrek-
tywami Unii Europejskiej i łatwo
pozyskać granty na ich finansowanie,
z czego chętnie korzystają organiza-
cje rządowe, ośrodki akademickie
oraz fundacje. W ostatnich kilkunastu
latach w Polsce powstało wiele plat-
form, e-podręczników i innych
innowacyjnych narzędzi edukacyj-
nych. Na ich przygotowanie wydano
ogromne kwoty, lecz większość nigdy
nie doczekała się upowszechnienia.
Dlaczego? Aby odpowiedzieć na to
pytanie, przyjrzyjmy się kilku projek-
tom realizowanym pod patronatem
Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Nieaktualne 3428 opracowań
Celem finansowanego przez Euro-
pejski Fundusz Społeczny projektu
„Repozytorium modułowych progra-
mów nauczania i pakietów edukacyj-
nych”, realizowanego w latach 2000-
2008, było między innymi przygoto-
wanie tzw. pakietów edukacyjnych,
zawierających poradniki do kształce-
nia zawodowego. Repozytorium
liczy 3428 kilkudziesięciostronico-
wych opracowań, w których znalazły
się treści merytoryczne do kształcenia
w 186 zawodach. Są to opracowania
podręcznikowe adresowane do
uczniów szkół zawodowych oraz po-
radniki dydaktyczne dla nauczycieli
przedmiotów zawodowych. Pomimo
wysokiej jakości i doskonałych recen-
zji, zasoby te praktycznie nigdy nie
trafiły do szkół. Ukończenie prac nad
repozytorium zbiegło się
z wprowadzeniem zmian w systemie
edukacji, marginalizacją szkolnictwa
zawodowego i wdrożeniem nowych
podstaw programowych kształcenia
zawodowego. Zmiana ta wymusiła
wprowadzenie nowych podręczni-
ków i tym samym cyfrowy księgoz-
biór uznany został za nieaktualny.
Produkty tego projektu można
jeszcze znaleźć w archiwalnych
materiałach zamieszczonych na
stronach Krajowego Ośrodka Wspie-
rania Edukacji Zawodowej i Usta-
wicznej (www.koweziu.edu.pl/pro-
gramy-modulowe).
Prawne ograniczenia
Wkrótce po zakończeniu projektu
„Repozytorium modułowych progra-
mów nauczania i pakietów edukacyj-
nych” rozpoczęto prace nad wprowa-
dzeniem nowych zasobów edukacyj-
nych do kształcenia zawodowego.
Realizowany w latach 2009-2014
program„Model systemu wdrażania
i upowszechniania kształcenia na od-
ległość w uczeniu się przez całe życie”
miał upowszechnić i promować edu-
kację na odległość w kształceniu za-
wodowym i ustawicznym. Głównym
rezultatem przedsięwzięcia było przy-
gotowanie 169 kursów e-learningo-
wych dla uczniów i słuchaczy szkół
zawodowych opartych na nowej
podstawie programowej kształcenia
w zawodach. Opublikowane w sieci
i udostępnione do pobrania kursy są
interaktywnymi platformami zawie-
rającymi setki e-booków, filmów i tes-
tów, które w znaczący sposób mogą
ułatwić zdobywanie wiedzy i kompe-
tencji w zawodach wszystkich branż.
Pomimo dostępności tak obszernych
materiałów i narzędzi szkoły zawodo-
we nie są zainteresowane korzysta-
niem z nich. Wynika to z tego, że for-
ma„kursów”wymusza instalację plat-
form na serwerach szkół i ich obsługę
techniczną oraz administracyjną.
Kolejną trudnością są zapisy prawa
uniemożliwiające szkołom prowa-
dzenie zajęć z wykorzystaniem
Szymon Konkol
Pedagog, nauczyciel kształcenia zawodowego,
mistrz rzemieślniczy, publicysta. Popularyza-
tor technik informacyjno-komunikacyjnych,
otwartych zasobów edukacyjnych oraz
e-learningu. Założyciel niezależnej
inicjatywy edukacyjnej Mała Akademia
Mistrzostwa Zawodowego. n
Każda kolejna ekipa rządząca wciela w życie własną
wizję ulepszenia systemu edukacji i unowocześnienia
procesów uczenia się i nauczania. Jedną z recept jest
wprowadzanie do szkół technik i technologii
informacyjno-komunikacyjnych.

2. 81INNOWACJE
metod kształcenia na odległość. Kursy
e-learningowe są dostępne pod
adresem: www.kno.koweziu.edu.pl.
Jak zapowiada MEN, w roku 2017
ma nastąpić kolejna zmiana podstaw
programowych oraz kwalifikacji
w zawodach i zasoby platform
zostaną wycofane z użytku szkolne-
go. Otworzy to drogę do już plano-
wanych prac nad opracowaniem
nowych zasobów edukacyjnych
i e-podręczników do kształcenia
zawodowego.
E-podręczniki trafią do kosza?
Sztandarowym projektem mini-
strów edukacji dwóch poprzednich
kadencji były cyfrowe podręczniki dla
szkół podstawowych, gimnazjów oraz
szkół ponadgimnazjalnych udostęp-
nione na platformie epodręczniki.pl.
E-podręczniki do kształcenia ogólne-
go to komponent„Rządowego pro-
gramu rozwijania kompetencji
uczniów i nauczycieli w zakresie sto-
sowania technologii informacyjno-
komunikacyjnych – cyfrowa szkoła”.
Przedsięwzięcie koordynował Ośro-
dek Rozwoju Edukacji. Cyfrowe zaso-
by miały zastąpić podręczniki druko-
wane. Zgodnie z założeniami projek-
tu w latach 2012-2015 powstała no-
woczesna platforma edukacyjna do
tworzenia i udostępniania e-podręcz-
ników na zasadach pełnej otwartości
(materiały zawarte w tych podręczni-
kach będą publikowane na wolnych
licencjach). Projekt ten miał radykal-
nie zmienić obraz polskiego szkol-
nictwa, ale tak się nie stanie. Decyzja
o likwidacji gimnazjów i zmianach
w edukacji wczesnoszkolnej spowo-
duje również zmiany w zakresie
materiałów dydaktycznych dopusz-
czonych do użytku szkolnego,
a e-podręczniki trafią do kosza.
Ratujmy, co się da...
Na przełomie sierpnia i września
2016 r. kilkunastoosobowa grupa
młodych informatyków, uczniów
z Zespołu Szkół nr 4 w Tychach, pod-
jęła się zadania archiwizacji i upo-
wszechnienia zasobów powstałych
w ramach opisywanych projektów.
15 sierpnia 2016 r. w sieci pojawiła
się platforma„E-podręczniki do
kształcenia w zawodzie”, a pierwszego
września premierę miała platforma
„E-podręczniki do kształcenia ogólne-
go”. Celem tej oddolnej inicjatywy jest
uchronienie treści opracowań meryto-
rycznych przed zniszczeniem i udo-
stępnienie ich internautom w prostej
do odbioru formie. Aby to było możli-
we, połączono kilkadziesiąt stron
internetowych redagowanych przez
różnych autorów w formie blogów,
na których publikowane są udostęp-
nione na wolnych licencjach treści.
– W Polsce w czasie unijnej perspek-
tywy finansowej na lata 2007-2013,
a także wcześniej, wydano olbrzymie
pieniądze na eksperymenty związane
z e-learningiem. Powstało wiele mate-
riałów, których nie wykorzystywano.
Pomimo zmian programowych w edu-
kacji, nie są one bezużyteczne, posia-
dają dużą wartość merytoryczną,
szczególnie jeśli chodzi o aspekt zawo-
dowy – mówi Bartosz Kiszewski, na-
uczyciel informatyki koordynujący
pracę zespołu uczniów przygoto-
wujących platformę„E-podręczniki do
kształcenia w zawodzie”. – Dlatego
uczniowie z mojej szkoły, Technikum
nr 3 w ZS nr 4 im. J. Groszkowskiego
w Tychach, zaangażowali się w udo-
stępnianie części tych treści. To wspa-
niała młodzież, która w swoim wolnym
czasie, nawet podczas wakacji, praco-
wała pro publico bono, współtworząc
i uzupełniając platformy edukacyjne
– dodaje.
Na platformie poświęconej edukacji
zawodowej znajdziemy e-podręczniki
do nauki większości popularnych za-
wodów, natomiast platforma dla
kształcenia ogólnego zawiera komplet
e-podręczników dla szkoły średniej.
Treści będzie można pobrać na własną
stronę i dowolnie edytować. Platformy
dostępne są pod adresami: epodrecz-
niki-ogolne.blogspot.com oraz epod-
reczniki-zawodowe.blogspot.com.
– Cieszę się, że po zamieszczeniu ma-
teriałów na stronie projektu widać efekt
włożonej przez nas pracy. Dodatkowo
dzięki projektowi nabyłem umiejętnoś-
ci, których nie obejmuje program
nauczania. Miałem okazję doświadczyć,
jak powinna zostać zorganizowana
duża grupa projektowa oraz że coś, co
na pierwszy rzut oka wydaje się proste
i niewymagające poświęcenia dużej
ilości czasu, wcale takie nie jest – mówi
Jakub Sroka, jeden z uczniów zaan-
gażowanych w stworzenie platform.
Pozostaje mieć nadzieję, że ten
projekt będzie przykładem dla decy-
dentów, jak efektywnie przygotować
atrakcyjne treści edukacyjne.
Szymon Konkol
W latach 2012-2015 powstała nowoczesna
platforma edukacyjna do udostępniania
e-podręczników na zasadach pełnej otwartości.
Projekt ten miał radykalnie zmienić obraz
polskiego szkolnictwa, ale tak się nie stanie.
Na e-podręczniki do kształcenia ogólnego
w ramach„Rządowego programu rozwijania
kompetencji uczniów i nauczycieli w zakresie
stosowania technologii informacyjno-komu-
nikacyjnych – cyfrowa szkoła”wydano
45 mln zł. Program„Model systemu wdrażania
i upowszechniania kształcenia na odległość
w uczeniu się przez całe życie”, w ramach któ-
rego między innymi opracowano 169 kursów
e-learningowych,kosztował15,5mln zł. AREM