МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ, МЭДЭЭЛЛИЙН СИСТЕМ ХИЧЭЭЛИЙН ХӨТӨЛБӨРИЙН ТАНИЛЦУУЛГА. АГУУЛГА. АРГА ЗҮЙ, ҮНЭЛГЭЭ.

1. Зөвшөөрөв. Батлав.
Сургалтын албаны эрхлэгч Захирал
.......................Б.Өлзийсайхан ...........................Т.Отгон
ХИС-ИЙН ХАРЪЯА БИЛИГ ДЭЭД СУРГУУЛИЙН ЭРХЭМ
ЗОРИЛГО:
“ОЛОН УЛСЫН ХЭМЖЭЭНД ӨРСӨЛДӨХҮЙЦ ХӨРВӨХ
ЧАДВАРТАЙ, АЖЛЫН БАЙРТАЙ МЭРГЭЖИЛТЭНГ БЭЛТГЭН
ГАРГАХАД ОРШИНО.”
МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ,
МЭДЭЭЛЛИЙН СИСТЕМ
UH103
ХИЧЭЭЛИЙН ХӨТӨЛБӨР
2011-2012 оны хичээлийн жилийн II-р улирал
Анги I-97, I-98, I-99, II-100
Улаанбаатар хот
2012 он.

2. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
ГАРЧИГ
НЭГ. МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ, МЭДЭЭЛЛИЙН СИСТЕМ
ХИЧЭЭЛИЙН ХӨТӨЛБӨРИЙН ТАНИЛЦУУЛГА.
a) Хичээлийн хөтөлбөрийн стандарт
b) Хичээлийн судлах хэрэгцээ шааардлага
c) Хичээлийн агуулга, цаг хувиарлалт
d) Багшид тавих шаардлага
ХОЁР. МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ, МЭДЭЭЛЛИЙН СИСТЕМ
ХИЧЭЭЛИЙН АГУУЛГА.
a) Лекцийн агуулга
b) Семинар дасгалын агуулга.
ГУРАВ. МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ, МЭДЭЭЛЛИЙН СИСТЕМ
ХИЧЭЭЛИЙН АРГА ЗҮЙ.
a) Хичээлийн арга зүйд тавигдах шааардлага
b) Мэдээлэл түгээх арга
c) Мэдлэг бүтээх буюу оролцооны аргууд
ДӨРӨВ.МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ, МЭДЭЭЛЛИЙН СИСТЕМ
ХИЧЭЭЛИЙН ҮНЭЛГЭЭ.
a) Үнэлгээний зорилго
b) Үнэлгээний журам
c) Үнэлгээний шалгуур

3. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
I-a. ХӨТӨЛБӨРИЙН СТАНДАРТ
Улирал Хавар, Намар
Хичээлийн нэр Хичээлийн Хэлбэр Кредит Багш
код
Мэдээллийн технологи, UH103 12 3 Т.Мэндбаяр.
мэдээллийн систем
Мэдээллийн технологийн талаархи
үндсэн ойлголтыг олгох, компьютерийн
програм хангамжтай ажиллаж сурах,
Хөтөлбөрийн кредит
мөн интернэт хэрэглээ, хайлтын систем,
тодорхойлолт
компьютерийн зохистой зөв хэрэглээтэй
болох, бүтээмжийг дээшлүүлэх
хэрэглээний програмуудыг ашиглах
мэдлэг чадвар олгох .
• Õýðýãëýýíèéé ïðîãðàì
хангамжуудтай хэрхэн ажиллах,
суралцах, тэдгээрийн хэрэглээ.
• Microsoft Office Word: Бàðèìтыí
ìýдýýëýë бîëîвсðууëàх ïðîãðàìыí Track
Changes хýðýãсëèéã àшèãëàх, Micros
àшèãëàх, References- Footnote хýðýãëүүð
ашиглах.
• ¯éëдëèéí сèстåìтýé тàíèëöàх:
Агуулгын стандарт
Windows XP бîëîí Windows 7 үéëдëèéí
сèстåì сууëãàх, driver тàíèуëàх, бусàд
тохиргоо.
• Microsoft Office Excel: тîîí
мэдээлэлтэй ажиллах, мэдээллийг
ашиглан граôик, хүснэгтэн тайлан
гаргах, мэдээллийн сантай ажиллах,
томú¸о ашиглаж сурах.
• Интэрнет ашиглах.

4. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
Компьютерийн зохистой зөв хэрэглээ,
хэрэглээний програм хангамжтай
Зорилго
ажиллаж сурах бүтээмжийг дээшлүүлэх ,
интернэтийн хайлт ашиглаж сурах.
Өмнөх ба давхар Байхгүй.
холбоо
Сургалтын орчинд Хичээлийн зохион явуулахад шаардагдах
тавигдах шаардлага ном, сурах бичиг, гарын авлага, анги
тэнхим, шаардагдах техник хэрэгсэлээр
хангагдсан байх.
Үнэлэх арга хэлбэр, Хичээлийн явцад оюутнуудын цуглуулах
үнэлгээний 100 оноо дараах байдлаар хуваагдана.
индикаторууд Үүнд:
- Ирц, 10 оноо
- Идэвхи 10 оноо
- Бие даалт 20 оноо
- Явц I -15 оноо
- Явц II-15 оноо
Эцсийн шалгалт 30 оноо
ДОЛОО ХОНОГ БҮРИЙН ХИЧЭЭЛИЙН АГУУЛГА
Microsoft Office Word: Бàðèìтыí ìýдýýëýë бîëîвсðууëàх
1.
ïðîãðàìыí Track Changes хýðýãсëèéã àшèãëàх.
Microsoft Office Word: Бàðèìтыí ìýдýýëýë бîëîвсðууëàх
2.
ïðîãðàìыí Micros хýðýãсëèéã àшèãëàх.
Microsoft Office Word: Бàðèìтыí ìýдýýëýë бîëîвсðууëàх
3.
ïðîãðàìыí References- Footnote хýðýãсëèéã àшèãëàх.
Windows XP үéëдëèéí сèстåì сууëãàх, driver тàíèуëàх, бусàд
4.
тохиргоо.
Windows 7 үéëдëèéí сèстåì сууëãàх, driver тàíèуëàх, бусàд
5.
тохиргоо.

5. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
Microsoft Office Excel: тîîí ìýдýýëýëтýé àæèëëàх ïðîãðàìыí
6. Worksheet-д хýсýãчèëсýí бîëîí бүтýí хàìãààëàëт protect
хийх, нуух, бүр мөсөн нуух.
Microsoft Office Excel: тîîí ìýдýýëýëтýé àæèëëàх ïðîãðàìыí
7.
Worksheet дýýð ìуæ бëîкëîх, ìөí ãðуïëýх.
Microsoft Office Excel: Утãыã àëдàãдууëãүéãýýð Merge хèéх,
8.
Remove Duplicates хýðýãëүүðтýé àæèëëàх.
Microsoft Office Excel: Text to Columns toolbar, From-тàé
9.
ажиллах.
Microsoft Office Excel: Camera toolbar, Sort Left to right
10.
toolbar-тàé àæèëëàх.
=UPPER(), =lower(), =Proper(), =TRIM(), =LEFT(),
11. =RIGHT(), =SMALL(), =LARGE(), =CONCATENATE()
ôункцүүд ашиглах.
=SUM(), =SUMIF(), COUNT(), =COUNTA(), =COUNTIF(),
12. COUNTBLANK(), =WORKDAY(), =INDIRCET(), SUBTO-
TAL() фуíкöүүд àшèãëàх.
Өгөгдсөн жагсаалтыг индексжүүлэх, Динамик байдлаар
13.
хүснэгтийн мөрийг дугаарлах, Овог нэрийг салгах.
14. Гðàфèкãүéãýýð ãðàфèк үүсãýх, Дèíàìèк SUM фуíкö.
15. Интэрнет ашиглах.
Сургалтын материал
• www.excelpedia.org
• www.mtmsbilig.wordpress.com
• Microsoft Office 2007 хýðýãëýý.
• Paul McFedries, Fofmulas and Functions With MS Excel
• Төрийн албан хаагчын компьютерийн хэрэглээ.
• Д. Бîëîðìàà “Windows XP, Internet, Word 2003”
• Д. Аíхтуяà “Кîìïьютåð хýðýãëýãчдèéí ãàðыí àвëàãà”
• Д. Бîëîðìàà “MS-Excel 2007”
• Д. Уðàíбàéãàëь “MS Access 2000”
• Sarah E.Hutchinson “MS EXCEL 2002”
• Timothy J. O’Leary Linda J. O’Leary “Office XP”

6. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
I-b. МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ,МЭДЭЭЛЛИЙН СИСТЕМ
ХИЧЭЭЛИЙГ СУДЛАХ, ХЭРЭГЦЭЭ ШААРДЛАГА
Компьютер нь бидний амьдарч байгаа өнөөгийн нийгэм болон
цаашид зайлшгүй хэрэгтэй хүн бүрхний эзэмших ¸стой боловсрол
болон хөгжиж байна.
Орчин үед мэдээллийн технологийн техник болоод програм
хангамж маш хурдацтай хөгжин шинэчлэгдсээр байна. Энэ их
эрэлт хэрэгцээний шаардлагыг цаг тухайд нь амжин хангахын
тулд мэдээллийн техинологи, мэдээллийн систем хичээлийг судлах
хэрэгцээ шаардлага зайлшгүй шаардагдаж байгаа билээ.
Энэ хичээлийг судлахын ач холбогдол нь:
Компьютер, мэдээллийн техинологи, мэдээллийн систем хичээлийг
судалснаар, хэрэглээний програмуудыг бүрэн дүүрэн эзэмших,
компьютерийн техник хангамжуудтай зөв зохистой харьцаж сурах,
интэрнетийн орчинд ажиллаж сурах, хүссэн мэдээллээ хайлтын
систем ашиглаж олох, сүлжээний зохиох мэдлэгтэй болох болон
засвар үйлчилгээ хийх зэрэг мэдлэгийг олж авсанаар ажлын
байрандаа болон ахуйн амьдралдаа мэргэжилдээ ашиглах, ажил
олгогч байгуулага болон хэрэглэгчийн хэрэгцээ хангах мэргэжлийн
өндөр чадвартай боловсон хүчин, мэргэжилтэн болох, цаг үеийн
техникийн хөгжилтөө энэ зэрэгцэн мэдээллийн системийг бүрэн
дүүрэн ашиглаж сурахад оршино.
Компьютерийг хэрэглсэнээр хүн төрлөхтөний ажлын цаг багасаж,
эдийн засагт хэмнэл гаргаж, мэдээллийг богино хугацаанд
дамжуулан боловсруулах зэргээр өдөр тутмын хэрэгцээг хангасан
ажлын гол зэвсэг болсоор байна.
Мэдээллийн технологи,мэдээллийн систем хичээлийг сайтар
ойлгон (mtmsbilig.wordpress.com) блогт тавигдсан лекц болон
видео хичээл, дасгал тогтмол хийснээр таны компьютер эзэмших
чадвар бүрэн цогц байдлаар сайжрах болно.

7. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
I-c. МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ,МЭДЭЭЛЛИЙН СИСТЕМ
ХИЧЭЭЛИЙН
ЦАГ СЭДВИЙН ТӨЛӨВЛӨГӨӨ.
Хичээлийн
Цаг
№ Хичээлийн сэдэв Хичээлийн агуулга арга лекц
семинар
Microsoft Office Microsoft Office Word:
Word: Track Changes Баримтын мэдээлэл
хэрэгслийг ашиглах. боловсруулах лекц
1. ïðîãðàìыí Track 2
семинар
Changes хýðýãсëèéã
ашиглах.
Microsoft Of- Microsoft Office Word:
fice Word: Micros Баримтын мэдээлэл
хэрэгслийг ашиглах. боловсруулах лекц
2. 2
ïðîãðàìыí Micros семинар
хэрэгслийг ашиглах.
Microsoft Office Microsoft Office Word:
Word: Referenc Баримтын мэдээлэл
öýсíèé Footnote боловсруулах лекц
3. хэрэгслийг ашиглах. ïðîãðàìыí Refer- 2
семинар
ences- Footnote
хэрэгслийг ашиглах.
Windows XP Windows XP
үйлдлийн систем үйлдлийн систем
сууëãàх, driver сууëãàх, driver
таниулах, бусад таниулах, бусад лекц
4. 2
тохиргоо.програм тохиргоо. семинар
суулгах.

8. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
Windows 7 үéëдëèéí Windows 7 үéëдëèéí
систем суулгах, систем суулгах,
driver тàíèуëàх, driver тàíèуëàх, бусàд Дасгал
5. бусад тохиргоо. тохиргоо. 2
семинар
хэрэглээний програм
суулгах.
Microsoft Office Microsoft Office Ex-
Excel: Worksheet-д cel: тîîí ìýдýýëýëтýé
хэсэгчилсэн болон ажиллах програмын
бүтэн хамгаалалт Worksheet-д
Дасгал
6. protect хèéх, íуух, хэсэгчилсэн болон 2
семинар
бүр мөсөн нуух. бүтэн хамгаалалт
protect хèéх, íуух,
бүр мөсөн нуух.
Microsoft Office Ex- Microsoft Office Ex-
cel: Worksheet дýýð cel: тîîí ìýдýýëýëтýé
муж блоклох, мөн ажиллах програмын Дасгал
7. 2
груплэх. Worksheet дýýð ìуæ семинар
блоклох, мөн груплэх.
Microsoft Of- Microsoft Of-
fice Excel: Утãыã fice Excel: Утãыã
алдагдуулгүйгээр алдагдуулгүйгээр
Merge хèéх, Re- Merge хèéх, Re- Дасгал
8. 2
move Duplicates move Duplicates семинар
хэрэглүүртэй хэрэглүүртэй
ажиллах. ажиллах.
Microsoft Office Ex- Microsoft Office Ex-
cel: Text to Columns cel: Text to Columns
toolbar, From-тàé toolbar, From-тàé Дасгал
9. 2
ажиллах. ажиллах. семинар

9. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
Microsoft Office Microsoft Office
Excel: Camera tool- Excel: Camera tool-
Дасгал
10. bar, Sort Left to right bar, Sort Left to right 2
toolbar-тàé àæèëëàх. toolbar-тàé àæèëëàх. семинар
=UPPER(), =lower(), =UPPER(), =lower(),
=Proper(), =Proper(), =TRIM(),
=TRIM(), =LEFT(), =LEFT(), =RIGHT(),
=RIGHT(), =SMALL(),
Дасгал
11. =SMALL(), =LARGE(), =CON- 2
семинар
=LARGE(), CATENATE()
=CONCATENATE() ôункцүүд ашиглах.
ôункцүүд ашиглах.
• =SUM(), =SUM(), =SUMIF(),
=SUMIF(), COUNT(), =COUN-
• COUNT(), TA(), =COUNTIF(),
=COUNTA(), COUNTBLANK(),
=COUNTIF(), =WORKDAY(),
COUNT- =INDIRCET(), SUB- Дасгал
12. BLANK(), TOTAL() фуíкöүүд 2
семинар
• =WORKDAY(), ашиглах.
• =INDIRCET(),
• SUBTOTAL()
ôункцүүд
ашиглах.
Өгөгдсөн Өгөгдсөн жагсаалтыг
жагсаалтыг индексжүүлэх,
индексжүүлэх, Динамик байдлаар
Динамик байдлаар хүснэгтийн мөрийг
Дасгал
13. хүснэгтийн мөрийг дугаарлах, Овог 2
семинар
дугаарлах, Овог нэрийг салгах.
нэрийг салгах.

10. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
Граôикгүйгээр Граôикгүйгээр
граôик үүсгэх, граôик үүсгэх,
Дасгал
14. Дèíàìèк SUM Дèíàìèк SUM 2
ôункц. ôункц. семинар
Интэрнет ашиглах. Интэрнет ашиглах.
15. 2 семинар
Дасгал
Нийт 30
семинар
Тайлбар:
Дээрхи хичээлүүдийн лекцийг багшийн блог (mtmsbilig.wordpress.
com) хаягаар орж хичээлүүдийг уншиж судалсан байх.

11. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
I-d. БАГШИД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА.
1. Çаах арга ç¿йн чиглэлээр:
• Ëåкö уíшèх, сåìèíàð бîëîí îюутíуудыí бèå дààëтыí
ажлыг удирдах арга зүйг эзэмшсэн, сурган хүмүүжүүлэх ухааны
зохих мэдлэг, чадвартай байх.
• Мýдýýëýë çүéí суðãàëт явууëàх, çààх àðãà çүéд ãàðч буé
орчин үеийн хандлагын өөрчлөлтийг мэдэрч өөрийн заах арга зүйг
боловсронгуй болгох, байнга шинэчлэх чин эрмэлзлэлтэй байх.
• Îюутíы ëåкöýýð îëæ àвсàí ìýдýýëýë бîëîí бèå дààí
судалсан мэдлэгт суурилан Мэдээлэл зүйн онолын мэдлэгийг
бүтээх үйл явцыг удирдаж чаддаг байх.
• Бàãш, îюутíуудтàé хàìтðàí бàãààð àæèëëàх чàдвàðтàé бàéх
• Мýдýýëýë түãýýх бîëîí îðîëöîîíы èдýвхтýé àðãуудыã
хэрэгжүүлэх зохих мэдлэг, дадалтай байх.
• Òухàéí хèчýýëèéí сýдýвт тîхèðсîí çààх àðãà, àðãàчëàëыã
сонгож хэрэглэх чадвартай байх.
2. Бусад чиглэлээр:
• Ñуðãàëтыí ìàтåðèàë /суðàх бèчèã, тàðààх ìàтåðèàë,
үëãýðчèëсýí àæèëбàð çýðýã суðãàëтыí хýðýãëýãдýхүүí/-ã шèíýëýã
хэлбэрээр бэлтгэх, тэдгээрийг ашиглах аргыг оюутнуудад зааж
сургах.
• Îюутíуудàд çîðèуëсàí ãàðыí àвëàãыã тîвч, тîдîðхîé,
энгийн хялбаршуулсан аргаар бэлтгэх
• Îðчèí үåèéí суðãàëтыí тåхíèк, хýðýãсëèéã àшèãëàх
чàдвàðтàé бàéх /кîìïьютåð, ïðîåктîð, кîдîскîï, вèдåî, àудèî
тåхíèк хýðýãсýë,бëîã, вýб /.
• Õèчýýëýýð îëсîí ìýдëýã, чàдвàðыã үíýëýх çîхèстîé
шалгуурыг сонгон авч оюутан, сонсогч нэг бүрийг бодитойгоор
үнэлэх чадвартай байх.

12. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
II хэсэг. МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ,МЭДЭЭЛЛИЙН СИСТЕМ
ХИЧЭЭЛИЙН АГУУЛГА.
II-(a.) Мэдээллийн технологи, мэдээллийн систем хичээлийн
лекцийн агуулга:
Хичээлийн сэдэв: Microsoft Office Word: Бàðèìтыí ìýдýýëýë
бîëîвсðууëàх ïðîãðàìыí Track Changes, Micros, Footnote
хэрэгслийг ашиглах.
Хичээлийн хэлбэр: Лекцсеминар.
Б¿лгийн çорилго: Microsoft Office Word: Бàðèìтыí ìýдýýëýë
бîëîвсðууëàх ïðîãðàìыí Track Changes , Micros, Footnote
хэрэглүүрийг хэрхэн ашиглах талаар мэдлэгтэй болгоход энэ
сэдвийн зорилго оршино.
Нэр томъёо:
• Track Changes.
• Accept.
• Reject.
• Veiw Macros.
• Record Macros.
• Insert footnote.
• Insert endnote.
• Next footnote.
• Show notes.
• Continuous.
• Below text.
Лекцийн агуулга:
Microsoft Office Word: Бàðèìтыí ìýдýýëýë бîëîвсðууëàх
ïðîãðàìыí Track Changes, Micros, Footnote хýðýãсëèéã àшèãëàх.
Эх çохиол сурах бичиг:
• Д.Анхтуяа "Компьютер хэрэглэгчдийн гарын авлага"
• Ч.Чуëууí öýöýã” Кîìïьютåðèéí хýðýãëýýíèé ïðîãðàì өөðөө
суðàх бèчèã”
• www.mtmsbilig.wordpress.com/

13. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
Хичээлийн сэдэв: Windows XP , Windows 7 үéëдëèéí сèстåì
сууëãàх, driver тàíèуëàх, бусàд тîхèðãîî.
Хичээлийн хэлбэр: Лекцсеминар.
Б¿лгийн çорилго: Windows XP , Windows 7 үéëдëèéí сèстåì
сууëãàх, кîìïьютåðèéí driver тàíèуëàх, хýë бîëîí бусàд тîхèðãîî.
хэрхэн хийх, програм суулгах талаар мэдлэгтэй болгоход энэ
сэдвийн зорилго оршино.
Нэр томъёо:
• BIOS.
• Boot.
• Ctrl+Alt+Esc, Del, F2.
• CMOS.
• 1st Boot device.
• CD ROM.
• Hard disc.
• Boot device priority.
• Custom advanced.
• Disc Partition.
Хичээлийн агуулга:
Windows XP , Windows 7 үéëдëèéí сèстåì сууëãàх, driver тàíèуëàх,
бусад тохиргоо.
Хяналтын асуулт:
BOOT ãýæ юу вý?
BOOT-í тîхèðãîîã хýðхýí яàæ хèéх вý?
¯éëдëèéí сèстåìèéí CD-ã ýхëýæ уíшууëàхàд àëь тîвчыã дàðàх вý?
Õýë бîëîí өдөð, öàãíèé тîхèðãîîã хýðхýí хèéх вý?
Кîìïьютåðèéí үçүүëýëт буюу хүчèí чàдëыã хýðхýí ìýдýх вý?
Эх çохиол сурах бичиг:
• Ч.Чуëууí öýöýã” Кîìïьютåðèéí хýðýãëýýíèé ïðîãðàì өөðөө
суðàх бèчèã” 2006 îí.
• Б.Аìãàëàíбàяð “Кîìïьютåðèéí ãýìтýë çàсвàð 1, 2 ” 2009, 2011
он.
• www.mtmsbilig.wordpress.com/

14. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
Хичээлийн сэдэв:
Microsoft Office Excel: тîîí ìýдýýëýëтýé àæèëëàх ïðîãðàìыí
Worksheet-д хýсýãчèëсýí бîëîí бүтýí хàìãààëàëт protect хèéх,
нуух, бүр мөсөн нуух.
Worksheet дýýð ìуæ бëîкëîх, ìөí ãðуïëýх. Утãыã àëдàãдууëãүéãýýð
Merge хèéх, Remove Duplicates хýðýãëүүðтýé àæèëëàх.
Text to Columns toolbar, From, Camera toolbar, Sort Left to right
toolbar-тàé àæèëëàх.
Хичээлийн хэлбэр: Лекцсеминар.
Б¿лгийн çорилго:
• Microsoft Office Excel: тîîí ìýдýýëýëтýé àæèëëàх ïðîãðàìыí
Worksheet-д хýсýãчèëсýí бîëîí бүтýí хàìãààëàëт protect хèéх,
нуух, бүр мөсөн нуух.
• Microsoft Office Excel: тîîí ìýдýýëýëтýé àæèëëàх ïðîãðàìыí
Worksheet дýýð ìуæ бëîкëîх, ìөí ãðуïëýх.
• Microsoft Office Excel: Утãыã àëдàãдууëãүéãýýð Merge хèéх,
Remove Duplicates хýðýãëүүðтýé àæèëëàх.
• Microsoft Office Excel: Text to Columns toolbar, From-тàé
ажиллах.
• Microsoft Office Excel: Camera toolbar, Sort Left to right toolbar-
тай ажиллах.
талаар мэдлэгтэй болгоход энэ сэдвийн зорилго оршино.
Нэр томъёо:
• Protect.
• Unprotect.
• Locked.
• Hide.
• Veiw Code.
• 2-xlSheetVery Hidden.
• Project-VBAProject.
• Visible.
• -1-xlSheet Visible.
• Office Button.
• ScrollArea.
• Show Sheet tabs.

15. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
Хичээлийн агуулга:
• Microsoft Office Excel: тîîí ìýдýýëýëтýé àæèëëàх ïðîãðàìыí
Worksheet-д хýсýãчèëсýí бîëîí бүтýí хàìãààëàëт protect хèéх,
нуух, бүр мөсөн нуух.
• Microsoft Office Excel: тîîí ìýдýýëýëтýé àæèëëàх ïðîãðàìыí
Worksheet дýýð ìуæ бëîкëîх, ìөí ãðуïëýх.
• Microsoft Office Excel: Утãыã àëдàãдууëãүéãýýð Merge хèéх,
Remove Duplicates хýðýãëүүðтýé àæèëëàх.
• Microsoft Office Excel: Text to Columns toolbar, From-тàé
ажиллах.
• Microsoft Office Excel: Camera toolbar, Sort Left to right toolbar-
тай ажиллах.
Хяналтын асуулт:
• Protect хýðхýí хèéх вý?
• Worksheet дýýð ìуæ бëîкëîх, бîëîí ãðуïëýíý үү?
• Утãыã íь àëдàãдууëàëãүé Merge хèé.
• From бîëîíText to Columns toolbar, -тàé хýðхýí àæèëëàх вý?
• Camera , Sort Left to right toolbar дýýð àæèëëàíà уу?.
Эх çохиол сурах бичиг:
• Ч.Чуëууí öýöýã” Кîìïьютåðèéí хýðýãëýýíèé ïðîãðàì өөðөө
суðàх бèчèã”2006îí.
• “HAPPY GUYS” Гàдààд хýë, Кîìïьютåð суðãàëтыí төв
• -“Micro soft Excel” 2007îí.
• Эíхбààтàð (2008) “Microsoft Excel 2003 тîìъёî, фуíкöүүд
• Helen Dixon (2007) “Excel 2007: Beyond the Manual”.
• Б.Çîëçàяà “Кîìïьютåð” УБ 2006.
• www.excelpedia.org

16. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
Хичээлийн сэдэв:
• =UPPER(), =lower(), =Proper(), =TRIM(), =LEFT(), =RIGHT(),
=SMALL(), =LARGE(), =CONCATENATE() фуíкöүүд àшèãëàх.
• =SUM(), =SUMIF(), COUNT(), =COUNTA(), =COUNTIF(),
COUNTBLANK(), =WORKDAY(), =INDIRCET(), SUBTOTAL()
ôункцүүд ашиглах.
• Өгөгдсөн жагсаалтыг индексжүүлэх, Динамик байдлаар
хүснэгтийн мөрийг дугаарлах, Овог нэрийг салгах.
• Гðàфèкãүéãýýð ãðàфèк үүсãýх, Дèíàìèк SUM фуíкö.
Б¿лгийн çорилго:
=UPPER(), =lower(), =Proper(), =TRIM(), =LEFT(), =RIGHT(),
=SMALL(), =LARGE(), =CONCATENATE() фуíкöүүд àшèãëàх.
=SUM(), =SUMIF(), COUNT(), =COUNTA(), =COUNTIF(),
COUNTBLANK(), =WORKDAY(), =INDIRCET(), SUBTOTAL()
Дèíàìèк SUM àшèãëàæ суðàхàд ýíý сýдвèéí çîðèëãî îðшèíî.
Нэр томъёо:
• UPPER • SUM
• lower • SUMIF
• Proper • COUNT
• TRIM • COUNTA
• LEFT • COUNTIF
• RIGHT • COUNTBLANK
• SMALL • WORKDAY
• LARGE • INDIRCET
• CONCATENATE • SUBTOTAL
Хичээлийн агуулга:
• =UPPER(), =lower(), =Proper(), =TRIM(), =LEFT(), =RIGHT(),
=SMALL(), =LARGE(), =CONCATENATE() фуíкöүүд àшèãëàх.
• =SUM(), =SUMIF(), COUNT(), =COUNTA(), =COUNTIF(),
COUNTBLANK(), =WORKDAY(), =INDIRCET(), SUBTOTAL()
ôункцүүд ашиглах.
• Өгөгдсөн жагсаалтыг индексжүүлэх, Динамик байдлаар
хүснэгтийн мөрийг дугаарлах, Овог нэрийг салгах.
• Гðàфèкãүéãýýð ãðàфèк үүсãýх, Дèíàìèк SUM фуíкö.

17. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
Хяналтын асуулт:
• UPPER() • SUM()
• lower() • SUMIF()
• Proper() • COUNT()
• TRIM() • COUNTA()
• LEFT() • COUNTIF()
• RIGHT() • COUNTBLANK()
• SMALL() • WORKDAY()
• LARGE() • INDIRCET()
• CONCATENATE() • SUBTOTAL() ýдãýýð
фуíкöуудыã хýðхýí хýðýãëýх вý?
• Õүсíýãтèéí ìөðèéã дèíàìèк бàéдëààð дуãààðëàíà уу?
• Өгөгдсөн жагсаалтыг индексжүүл.
• Граôик үүсгэ.
• Дèíàìèк Sum фуíкö àшèãëà.
Эх çохиол сурах бичиг:
• Ч.Чуëууí öýöýã” Кîìïьютåðèéí хýðýãëýýíèé ïðîãðàì өөðөө
суðàх бèчèã”2006îí.
• “HAPPY GUYS” Гàдààд хýë, Кîìïьютåð суðãàëтыí төв
• -“Micro soft Excel” 2007îí.
• Эíхбààтàð (2008) “Microsoft Excel 2003 тîìъёî, фуíкöүүд
• Helen Dixon (2007) “Excel 2007: Beyond the Manual”.
• Б.Çîëçàяà “Кîìïьютåð” УБ 2006.
• www.excelpedia.org
Хичээлийн сэдэв:
Интэрнет ашиглах.
Хичээлийн хэлбэр: Лекц
Б¿лгийн çорилго:
Иíтýðíåтèéí îðчèíд хýðхýí àæèëëàх, Gmail, бîëîí бусàд хàяã
нээх, сүлжээний тухай ерөнхий ойлголттой болоход энэ сэдвийн
зорилго оршино.

18. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
Нэр томъёо:
• Mozilla Firefox.
• Internet Explorer.
• Google Chrome.
• Gmail.
• MAN- Metropolitan-Area Network
• WAN- Wide-Area Network
• LAN- Local-Area Network
• Switch
• TCP/IP
Хичээлийн агуулга: Интэрнет ашиглах.
Хяналтын асуулт:
• Browser-үүдèéí яëãàà бîëîí тýдíèé дàвуу тàëууд юу вý?
• Google-í è ìýéë бîëîх Gmail хýðхýí íýýх түүíèé бусàд è
мэйлээс ялгагдах давуу тал.
• Дîтîîд сүëæýý ãýæ юу вý?
Эх çохиол сурах бичиг:
- www.networkcomputing.com/
- www.networksolutions.com/
- en.wikipedia.org/wiki/Computer network
- www.mtmsbilig.wordpress.com/
II-b. Семинар дасгалын агуулга.
Хичээлийн сэдэв:
Microsoft Office Word: Бàðèìтыí ìýдýýëýë бîëîвсðууëàх
ïðîãðàìыí Track Changes, Micros, Footnote хýðýãсëèéã àшèãëàх.
Хичээлийн хэлбэр: Семинар, дасгал

19. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
Б¿лгийн çорилго:
Microsoft Office Word: Бàðèìтыí ìýдýýëýë бîëîвсðууëàх
ïðîãðàìыí Track Changes , Micros, Footnote хýðýãëүүðèéã хýðхýí
ашиглаж сурахад энэ сэдвийн зорилго оршино.
Хичээлийн агуулга:
Microsoft Office Word: Бàðèìтыí ìýдýýëýë бîëîвсðууëàх
ïðîãðàìыí Track Changes, Micros, Footnote хýðýãсëèéã àшèãëàх.
Дасгалын агуулга:
Багшаас өдөр бүр тухайн програмын бүлэг болон хэрэглүүрийг
хэрэглэх дасгал ажлыг гэрийн даалгавар хэлбэрээр дасгал ажлын
материалийг тараан олгох буюу өөрийн блог дээр нийтлэх.
Анхаарах зүйл:
Дасгал ажлыг багшийн блог хаягаар орж авч даалгавар гүйцэтгэх.
Дасгалын талаархи тулгарсан асуудлыг дараагийн хичээл дээр
заалгаж авах.
Дасгал ажлыг цаг тухайд нь гүйцэтгэж багшаас дүгнэлт авах.
Хэрэв дасгалыг бүрэн дүүрэн гүйцэтгэж амжаагүй бол хичээлийн
цаг дуусахаас 5-10 минутын өмнө хийж дуусаагүй зүйлээ өөрийн и
мэйл хаягт хадгалж гэртээ үргэлжлүүлэн гүйцэтгэж багшид үзүүлж
шалгуулах.
Хичээлийн сэдэв:
Microsoft Office Excel: тîîí ìýдýýëýëтýé àæèëëàх ïðîãðàìыí
Worksheet-д хýсýãчèëсýí бîëîí бүтýí хàìãààëàëт protect хèéх,
нуух, бүр мөсөн нуух.
Worksheet дýýð ìуæ бëîкëîх, ìөí ãðуïëýх. Утãыã àëдàãдууëãүéãýýð
Merge хèéх, Remove Duplicates хýðýãëүүðтýé àæèëëàх.
Text to Columns toolbar, From, Camera toolbar, Sort Left to right
toolbar-тàé àæèëëàх.
Хичээлийн хэлбэр: Семинар, дасгал
Б¿лгийн çорилго:
• Microsoft Office Excel: тîîí ìýдýýëýëтýé àæèëëàх ïðîãðàìыí

20. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
Worksheet-д хýсýãчèëсýí бîëîí бүтýí хàìãààëàëт protect хèéх,
нуух, бүр мөсөн нуух.
• Microsoft Office Excel: тîîí ìýдýýëýëтýé àæèëëàх ïðîãðàìыí
Worksheet дýýð ìуæ бëîкëîх, ìөí ãðуïëýх.
• Microsoft Office Excel: Утãыã àëдàãдууëãүéãýýð Merge хèéх,
Remove Duplicates хýðýãëүүðтýé àæèëëàх.
• Microsoft Office Excel: Text to Columns toolbar, From-тàé
ажиллах.
• Microsoft Office Excel: Camera toolbar, Sort Left to right toolbar-
тай ажиллаж сурахад энэ сэдвийн зорилго оршино.
Хичээлийн агуулга:
• =UPPER(), =lower(), =Proper(), =TRIM(), =LEFT(), =RIGHT(),
=SMALL(), =LARGE(), =CONCATENATE() фуíкöүүд àшèãëàх.
• =SUM(), =SUMIF(), COUNT(), =COUNTA(), =COUNTIF(),
COUNTBLANK(), =WORKDAY(), =INDIRCET(), SUBTOTAL()
ôункцүүд ашиглах.
• Өгөгдсөн жагсаалтыг индексжүүлэх, Динамик байдлаар
хүснэгтийн мөрийг дугаарлах, Овог нэрийг салгах.
• Гðàфèкãүéãýýð ãðàфèк үүсãýх, Дèíàìèк SUM фуíкö.
Дасгалын агуулга.
Багшаас өдөр бүр тухайн програмын бүлэг болон хэрэглүүрийг
хэрэглэх дасгал ажлыг гэрийн даалгавар хэлбэрээр дасгал ажлын
материалийг тараан олгох буюу өөрийн блог дээр нийтлэх.
Анхаарах ç¿йл:
Дасгал ажлыг багшийн блог хаягаар орж авч даалгавар гүйцэтгэх.
Дасгалын талаархи тулгарсан асуудлыг дараагийн хичээл дээр
заалгаж авах
Дасгал ажлыг цаг тухайд нь гүйцэтгэж багшаас дүгнэлт авах.
Хэрэв дасгалыг бүрэн дүүрэн гүйцэтгэж амжаагүй бол хичээлийн
цаг дуусахаас 5-10 минутын өмнө хийж дуусаагүй зүйлээ өөрийн и
мэйл хаягт хадгалж гэртээ үргэлжлүүлэн гүйцэтгэж багшид үзүүлж
шалгуулаж дүгнүүлж байх.

21. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
Хичээлийн сэдэв:
Microsoft Office Excel: тîîí ìýдýýëýëтýé àæèëëàх ïðîãðàìыí
Worksheet-д хýсýãчèëсýí бîëîí бүтýí хàìãààëàëт protect хèéх,
нуух, бүр мөсөн нуух.
Worksheet дýýð ìуæ бëîкëîх, ìөí ãðуïëýх. Утãыã àëдàãдууëãүéãýýð
Merge хèéх, Remove Duplicates хýðýãëүүðтýé àæèëëàх.
Text to Columns toolbar, From, Camera toolbar, Sort Left to right
toolbar-тàé àæèëëàх.
Хичээлийн хэлбэр: Семинар, дасгал
Б¿лгийн çорилго:
• Microsoft Office Excel: тîîí ìýдýýëýëтýé àæèëëàх ïðîãðàìыí
Worksheet-д хýсýãчèëсýí бîëîí бүтýí хàìãààëàëт protect хèéх,
нуух, бүр мөсөн нуух.
• Microsoft Office Excel: тîîí ìýдýýëýëтýé àæèëëàх ïðîãðàìыí
Worksheet дýýð ìуæ бëîкëîх, ìөí ãðуïëýх.
• Microsoft Office Excel: Утãыã àëдàãдууëãүéãýýð Merge хèéх,
Remove Duplicates хýðýãëүүðтýé àæèëëàх.
• Microsoft Office Excel: Text to Columns toolbar, From-тàé
ажиллах.
• Microsoft Office Excel: Camera toolbar, Sort Left to right toolbar-
тай ажиллаж сурахад энэ сэдвийн зорилго оршино.
Хичээлийн агуулга:
• Microsoft Office Excel: тîîí ìýдýýëýëтýé àæèëëàх ïðîãðàìыí
Worksheet-д хýсýãчèëсýí бîëîí бүтýí хàìãààëàëт protect хèéх,
нуух, бүр мөсөн нуух.
• Microsoft Office Excel: тîîí ìýдýýëýëтýé àæèëëàх ïðîãðàìыí
Worksheet дýýð ìуæ бëîкëîх, ìөí ãðуïëýх.
• Microsoft Office Excel: Утãыã àëдàãдууëãүéãýýð Merge хèéх,
Remove Duplicates хýðýãëүүðтýé àæèëëàх.
• Microsoft Office Excel: Text to Columns toolbar, From-тàé
ажиллах.

22. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
•
• Microsoft Office Excel: Camera toolbar, Sort Left to right toolbar-
тай ажиллах.
Дасгалын агуулга.
Багшаас өдөр бүр тухайн програмын бүлэг болон хэрэглүүрийг
хэрэглэх дасгал ажлыг гэрийн даалгавар хэлбэрээр дасгал ажлын
материалийг тараан олгох буюу өөрийн блог дээр нийтлэх.
Анхаарах ç¿йл:
Дасгал ажлыг багшийн блог хаягаар орж авч даалгавар гүйцэтгэх.
Дасгалын талаархи тулгарсан асуудлыг дараагийн хичээл дээр
заалгаж авах.
Дасгал ажлыг цаг тухайд нь гүйцэтгэж багшаас дүгнэлт авах.
Хэрэв дасгалыг бүрэн дүүрэн гүйцэтгэж амжаагүй бол хичээлийн
цаг дуусахаас 5-10 минутын өмнө хийж дуусаагүй зүйлээ өөрийн
и мэйл хаягт хадгалж гэртээ үргэлжлүүлэн гүйцэтгэж багшид
үзүүлж шалгуулах.

23. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
III хэсэг. МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ,МЭДЭЭЛЛИЙН
СИСТЕМ ХИЧЭЭЛИЙН ЗААХ АРГА, АРГАЧЛАЛ.
III.a Мэдээллийн технологи,мэдээллийн систем хичээлийн
арга ç¿йд тавигдах шаардлага.
Мэдээллийн технологи,мэдээллийн систем хичээлийн зорилго,
зорилттой уялдан уг хичээлийг заах арга зүйд дараах шаардлага
тавигдана. Үүнд:
• Õèчýýëèéí çîðèëãыã хàíãàсàí àðãà хýëбýðèéã сîíãîх, тýð íь
хичээлийн агуулгад тохирсон байх.
• Îюутíууд хèчýýëд æèãд îðîëöîх бîëîìæèéã бүðдүүëýх.
• Îюутíуудыí сîíèðхëыã тàтсàí, шèíýëýã àðãà бàðèëààð
хичээлийг заах эрмэлзэлтэй байх.
• Бàãш çөвхөí ìýдëýã түãýýãч бус îюутàíтàé хàìтðàí ìýдëýã
бүтээгч байх.
III.b. Мýдýýëýë түãýýхýд àшèãëàх àðãà: Ëåкö /Lecture /
Лекцийн арга нь сэтгэлгээний мэдлэг, ойлголтын түвшний
зорилтыг хангахад илүү үр дүнтэй байдаг. Харин дараах зорилтыг
хангахад лекц тохиромжтой бус:
- Оролцогчдын идэвхийг нэмэгдүүлэх.
- Мэдээллийг хэрэглэх.
- Дээд түвшний танин мэдэхүйн чадавхийг хөгжүүлэх .
- Шүүмжлэлтэй хандах ур чадварыг төлөвшүүлэх.
- Суралцагчдын хандлагыг өөрчлөх.
Энэ аргыг хэрэглэхэд анхаарах зүйлс:
- Хүн анхаарлаа дунджаар 15-20 минут төвлөрүүлж чаддаг
тул лекц үүнээс урт хугацаагаар үргэлжлэх ¸сгүй бөгөөд
боломжтой нөхцөлд сургалтын үр ашгийг дээшлүүлэх үүднээс
хэлэлцүүлэг, дүрд хувирах, биечлэн үзүүлэх зэрэг бусад аргыг нэмж
ашиглах нь зүйтэй.
- Хүн нэг зэрэг долоогоос илүүгүй мэдээллийг л тогтоох
боломжтой гэж судлаачид дүгнэсэн байдаг.
- Барууны судлаачдын дүгнэснээр 60-65 хувийнх нь харааны
îé (хàðæ суðàх), 20-25 хувèéíх íь сîíсîх îé (сîíсîæ суðàх) èëүү
хөãæсөí бàéдàã. Õүìүүсèéí 15-20 хувь íь үéë хөдëөëөөð (хèéæ
сурах) дамжуулж сурдаг.

24. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
- Бàãш яðèхыí (ëåкö) хàæууãààð үçүүëýí тàíèуëàх ìàтåðèàë
ашигласан тохиолдолд суралцагчдын тогтоох мэдээллийн
хэмжээ 25 хүртэл хувиар нэмэгддэг бол заалгасан зүйлээ туршиж
хýðýãëýсýí íөхöөëд ýíý үçүүëýëт 70 хувь хүðтýë өсдөã (Бåфåëèéí
Үндэсний сургалтын лаборатори).
III.c Мэдлэг б¿тээх буþу “оролцооны аргууд:
Маргаантай асуудлаар хэлэлцүүлэг явуулах арга.
Мàðãààíтàé àсуудëыã яàãààд хýëýëöýх хýðýãтýé вý?
Хичээлийн хүрээнд эсрэг тэсрэг үзэл бодлыг хамтран хэлэлцэж
сурсан оюутнууд бодит байдал дээр удирдлагын үүрэг болон үйл
ажиллагааны хэлбэрийн талаар санал бодлоо илэрхийлэх, мэдээлэл
солилцох дадлаа хэрэгжүүлэх бололцоотой байдаг.
Судалгаанаас үзэхэд маргаантай асуудлаар хэлэлцүүлэг хийх аргаар
хичээлийг явуулахад оюутанд дараах чадвар, хандлага төлөвших
боломжтой.
Үүнд:
- Нийгмийн болон иргэний амьдралд идэвхтэй байр суурь
эзлэх эрмэлзлэлтэй болох.
- Төрийн удирдлага болон улс төрийн, нийгмийн чухал
асуудлуудыг олон талаас нь шүүмжлэлтэйгээр эргэцүүлэн бодож,
түүнийгээ илэрхийлэх чадварт суралцах.
- Эсрэг, тэсрэг үзэл бодлыг хүлээн зөвшөөрч, ойлгож, няцаах
нотолгоог дэвшүүлэх чадвар хөгжих.
Хичээлээр хэлэлцэх маргаантай асуудлыг сонгох шалгуур:
- Асуудлыг олон талаас нь авч хэлэлцэх боломжтой эсэх.
- Энэхүү асуудал үнэхээр маргаантай асуудал мөн эсэх.
- Хуулийг дээдлэхэд болон ардчиллыг хөгжүүлэхэд энэхүү
асуудал нь чухал ач холбогдолтой эсэх.
- Энэ асуудал суралцагчдын хувьд чухал эсэх.
- Энэ асуудал нь тухайн ангид хэлэлцэхэд тохиромжтой эсэх.
Маргаантай асуудлыг хэлэлцэхэд баримтлах дүрэм:
Маргаантай асуудлыг хэлэлцэхэд хувь хүний үзэл бодлыг хөндөх
ба сэтгэлийн хөдөлгөөн үүсгэдэг учраас заримдаа түүнийг зохион
байгуулалттай дарааллаар хэрэглэхэд хүндрэлтэй байдаг.

25. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
Иймээс хичээлийг дээд зэргийн түвшинд явуулах, үүссэн байдлыг
хяналтандаа байлгахад дараах дүрэм нь багшид тус болно.
Тухайлбал, дүрмийг зөвшилцөж гаргаад бүгд биелүүлнэ.
- Нотолгоо болон баттай мэдээлэл дээр анхаарлаа
төвлөрүүлнэ.
- Цаг барьж, ганцаараа ярихаас зайлсхийнэ.
- Уриа хэрэглэхээс зайлсхийнэ.
- Маргааныг хийсвэр түвшинд хүргэхээсээ өмнө тодорхой
асуудлуудаар ярилцана.
- Таны байр сууринд эргэлзэх бололцоог бусаддаа олгоно.
- Өөрийн байр суурийн эргэлзээтэй зүйл, хүнд хэцүү болон
сул талуудыг хүлээн зөвшөөрнө.
- Бусдын санааг өөрчлөн хэлэх замаар ойлгож сурна. Ийм
дадалтай болгохын тулд бусдаас сонссоноо өөрчлөн хэлж сурна.
- Үзэл бодол болгонд хүндэтгэлтэй хандана.
IV хэсэг. МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ,МЭДЭЭЛЛИЙН СИСТЕМ
ХИЧЭЭЛИЙН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ЗОРИЛГО.
IV.a. ¯нэлгээний çорилго:
Уг хичээлийн үнэлгээний зорилго нь Мэдээллийн
технологи,мэдээллийн систем хичээлийн хичээлээр олж
авсан мэдлэгийн хэр хэмжээ, түвшинг тогтоох, оюутнуудын
мэдээллийн технологи,мэдээллийн систем талаар мэдлэг, чадварын
баримжаалалд гарсан өөрчлөлтийг бодитойгоор үнэлэхэд оршино.
Тиймээс үнэлгээ нь бүхэлдээ зорилгодоо хүрч чадсан эсэхийг
илрүүлэхэд чиглэгдэнэ.
Багш, оюутны сурч, боловсрох эрмэлзлэлийг идэвхижүүлэх
сургалтын үр дүнд хүрэх явцад оюутны мэдлэг чадвар чухам
ямар түвшинд байгааг тэдэнд мэдэгдэх, оюутануудад өөрсдийгөө
хүндлэх боломж олгох, багш өөрийнхөө мэргэжлийн болон заах
арга зүйг үнэлэх, мөн цаашид юунд анхаарах шаардалагатай
болохыг тодорхойлох, чиг хандлагыг тогтоох зорилгыг тавьж
ажиллана. Ингэснээр зохих үр дүнд хүрэх болно.
IV.b. Үнэлгээний журам.
Оюутан,үнэлж, дүгнэхдээ дараахь үсгэн үнэлгээг хэрэглэнэ.

26. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
• “А” ¿нэлгээ: Сурлагын дээд амжилтыг илтгэх дүн болно.
Мэдээллийн технологи,мэдээллийн систем хичээлийн агуулгыг
бүрэн дүүрэн ойлгосон, хөтөлбөрт тусгасан мэдлэгийг онцсайн
эзэмшсэн, бие дааж ном, сурах бичиг, эх зохиол унших, нэр
томь¸ог оновчтой хэрэглэх, дасгал, бодлого, тохиолдлыг зөв
шийдвэрлэх, үнэлэлт дүгнэлт өгөх чадвартай хичээлд жигд идэвхи
санаачлагатай оролцдог, явцын шалгалтад амжилттай дүн үзүүлсэн
болон тодорхой сэдвээр илтгэл тавих чадвартай байна.
• “” ¿нэлгээ: Амжилттай суралцсныг илтгэх дүн:
Мэдээллийн технологи,мэдээллийн систем хичээлийн агуулгыг
сайн ойлгосон, тэдгээрийн мөн чанарыг зөв тайлбарлах,
дасгал,бодлого, тохиолдол бодох чадвар эзэмшсэн, семинарын
хичээлд байнга идэвхитэй оролцдог, явцын шалгалтанд амжилттай
дүн үзүүлсэн байвал оролцоно.
• “С” ¿нэлгээ: Хичээлийн агуулгыг дундаж түвшинд
эзэмшсэн байгааг илтгэх дүн: Мэдээллийн технологи,мэдээллийн
систем хичээлийн үндсэн ойлголт, ухагдхууны ихэнхи хэсгийг
хангалттай ойлгосон, хялбар дасгал, бодлого, тохиолдлуудыг
шийдвэрлэх чадвартай, семинарын хичээлд идэвхитэй оролцож
явцын шалгалтад хангалттай дүн үзүүлсэн байвал зохино.
• “D” ¿нэлгээ: Дундаж түвшингээс доогуур амжилтыг
илтгэх дүн: Мэдээллийн технологи,мэдээллийн систем хичээлийн
үндсэн ойлголт, ухагдхууныг жигд ойлгоогүй, асуултад бүрэн бус
хариулдаг, семинарын хичээлд жигд бус оролцож, явцын шалгалтад
хамрагдсан, хялбар асуултад хариулах, бодлого бодох чадвар
эзэмшсэн боловч хариулт нь оновчтой бус байвал энэ үнэлгээг
өгнө.
• “F” ¿нэлгээ: Мэдлэг, чадвар хангалтгүйг илтгэх дүн:
тухайн хичээлийн агуулгыг эзэмшиж чадаагүй, хялбархан асуултад
хариулах,дасгал, бодлого, тохиолдол шийдвэрлэх чадваргүй бол
энэ үнэлгээг өгнө.
Үсгэн, процентон болон тоон дүнгүүдийг дараахь жишгээр нэгээс
нөгөөд шилжүүлнэ.

27. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
¯сгэн д¿н Тоон д¿н Ïроцетон д¿н
А 4.0 90-100
 3.0 80-89
С 2.0 70-79
D 1.0 60-69
F 0.0 0-59
Æèч: Îюутàí “F” үíýëãýý àвсàí тîхèîëдîëд тухàéí хèчýýëèéã
хàíãàëтãүé судàëсàíд тîîöîх бà 2 удàà “F” үíýëãýý àвсàí
тохиолдолд тухайн хичээлийн агуулгыг дахин судлуулах үндэслэл
болно.
ßвöыí îíîî 70, сåìåстðèéí шàëãàëтыí îíîî 30, үүíýýс бîсãî îíîî
40, 21 байна.
IҮ.c. ¯нэлгээний шалгуур:
¯нэлэх жишиг, шалгуур
¯нэлэх ç¿йл
• Асуудлын мөн чанарыг хэрхэн ойлгож,
тусгаж байгаа байдал.
• Асуудалд онолын үндэстэй хариулж чадаж
байгаа эсэх.
• Мэдлэгээ бусдад түгээн, дамжуулж,
тайлбарлаж чадаж байгаа эсэх.
Мэдлэг • Тухайн судлагдхууны тодорхойлолт гаргах,
харьцуулалт хийх, харилцан хамаарал, зүй
тогтлыг тодорхойлох арга зүйг эзэмшсэн эсэх.
• Хариулт болон үзэл бодлынхоо үндэслэл,
нотолгоог гаргаж байгаа байдал.
•
•

28. Хүмүүнлэгийн ухааны их сургуулийн
харъяа Билиг дээд сургууль. ХӨТӨЛБӨР ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
¯нэлэх жишиг, шалгуур
¯нэлэх ç¿йл
• Тодорхой онолын мэдлэгийг ашиглан
/үíдýсëýë, íîтîëãîî бîëãîх æèшýý бàðèìт èш
тàтàí, тàéëбàðëàх/ тухàéí àсуудëыã тàéëбàðëàæ
шийдвэр гаргаж чадаж байгаа эсэх.
• Бодлого бодох, тохиолдол шийдвэрлэхдээ
онолын мэдлэгээ ашиглаж чадаж байгаа эсэх.
• Баримт бичиг боловсруулах чадварт
суралцсан байдал.
• Амаар болон бичгээр өөрийгөө илэрхийлэх
Чадвар чадварын хөгжлийн түвшин.
• Олж авсан онолын мэдлэгээ практикт
хэрэгжүүлэх арга замыг тодорхойлж байгаа
байдал, онол, практикийн харилцан уялдаа,
холбоо, практикт учирч буй бэрхшээлийг
шийдвэрлэх арга замыг тодорхойлж байгаа
байдал.
• Дүрд тоглох чадвар, арга барилыг эзэмшсэн
байх.
• Өөрийн үзэл бодол, байр суурь, үнэлгээ
дүгнэлтийг илэрхийлж чадаж байгаа эсэх,
ийнхүү илэрхийлэхдээ бусдын үзэл бодол, байр
сууринд хүндэтгэлтэй хандаж, түүнээс хэрэгтэй
зүйлийг олж харж, авч хэргэлэж чадаж байгаа
эсэх
Хандлага • Багт ажиллаж, бусдыгаа төлөөлөх чадварын
хөгжилт
• Ялгаатай үзэл, хандлага, байр сууринд
хандах хандлага, түүнийг хүлээн зөвшөөрч
байгаа байдал.
•