1.
Monumentalitatea eta teknika berriak eskulturan XX. mendea Errepasoa

2.
Sarrera <ul><li>XX. mendearen erdialdera arte hiru dimentsioetako objektu gehienak tresnak ziren. </li></ul><ul><li>Monumentu bakarrak faxismoak enkargaturikoak ziren, propaganda egiteko. </li></ul><ul><li>Eskultura handien sorkuntza </li></ul><ul><li>lehiaketen antolakuntzarekin </li></ul><ul><li>hasi zen lanak helburu </li></ul><ul><li>konkretuetarako egiteko. </li></ul><ul><li>Egindako lan gehienak </li></ul><ul><li>abstraktuak ziren. </li></ul>

3.
Sarrera <ul><li>Konstruktibismoko proiektuak ekoizpen berrirako ereduak ziren, gutxienez lan monumentalak zirelako. </li></ul><ul><li>Hau posible izan zen </li></ul><ul><ul><li>tekniken garapena eta </li></ul></ul><ul><ul><li>teknologia berrien asmakuntza </li></ul></ul><ul><li>Lehen efimero edo tenporalak </li></ul><ul><li>ziren gauzak orain irauteko </li></ul><ul><li>egiten hasi ziren. </li></ul>

4.
Sarrera <ul><li>Maila honetako artista </li></ul><ul><li>esanguratsu bat </li></ul><ul><li>Calder da. </li></ul><ul><li>Lehen komisio publiko </li></ul><ul><li>bat jaso ondoren 1952n </li></ul><ul><li>ospea lortu zuen proiektu handiagoak egiteko eta hauek ekoizteko prozesu industrialak beharrezkoak ziren. </li></ul><ul><li>Egitura mobilak egiteaz gain tamainu handiko eskulturak egin zituen ere. </li></ul>

5.
Henry Moore <ul><li>Britainiar Henry Moore-k bere irudimena espazio publikoetan proiektatu zuen. </li></ul><ul><li>Bere eraginak ziren: </li></ul><ul><ul><li>Arte arkaikoa, naturari lotuta ez zegoela; </li></ul></ul><ul><ul><li>Arp eta Picasso espresio abstraktoko bidea markatu zuten forma organikoak sortzeko ; hauen presentzia bakarrik haien indarra irudikatzen dute; </li></ul></ul><ul><ul><li>Biltzen zituen elementu naturalak: hezurrak, harriak, emborrak, maskorrak. </li></ul></ul><ul><li>Naturako produktuek bere lana zuzenean inspiratu zuten. </li></ul>

6.
Henry Moore <ul><li>Lan egiteko beste era bat asimetriaren erabilera elementu dinamiko bezala da. </li></ul><ul><li>Masarekin esperimentatu nahi zuen masa batekin zulo batez perforatua eta honetatik berritu zuen eskultura eta inguruko espazioaren arteko lotura. </li></ul><ul><li>Abstrakzioko aukeren berri bazuen bere lanek forma antropomorfikoa badute ere </li></ul>

7.
Henry Moore <ul><li>Giza irudia eta forma organikoaren ulermenaren arteko oreka lortu zuen. </li></ul><ul><li>Hau ikus daiteke etzanda dauden irudietan, beste irudikapenak baino gehiago gustukoa izan zuela eta bere eraikuntza berezienetarako aitzakia eman ziola. </li></ul>

8.
Henry Moore <ul><li>Moorek monumentalitatearekin hasi zenean paisaiako eskultura egin zuen, hau da, naturarekin integratua, eta pieza bakoitza dagokion tokian egoteko pentsatuta dago. </li></ul><ul><li>Tamainu handiko lanen eraginez brontzea nahiago zuen material bezala modelatzeko. Bere lanek esperientzia sentsuala eskaintzen dute: </li></ul><ul><ul><li>zuzena, taktila, baina baita </li></ul></ul><ul><ul><li>espirituala bizitzako konszientriari erreferentzia egiten. </li></ul></ul><ul><li>Berarekin mugimenduaren irudikapena desagertzen da hazkundea eta denboraren zaurien espresioaren forma bihurtzeko. </li></ul>

9.
Txillida <ul><li>XX. mendeko eraikuntzak espazioan ensanblajeak eta burdina erabiltzen zuen. </li></ul><ul><li>Antezedenteak: </li></ul><ul><ul><li>Picasso eta </li></ul></ul><ul><ul><li>Julio Gonzalez. </li></ul></ul><ul><li>Txilida burdinezko eskulturako </li></ul><ul><li>adibiderik onenetarikoa da. </li></ul>

10.
Txillida <ul><li>Arkitekto bezala ikasita, Parisen boladak eman zituen arte modernoarekin harremanetan sartzen. </li></ul><ul><li>Irudikapen figuratiboetatik aldatuz joan zen eta burdinarekin mende erdian hasi zen lanean. </li></ul><ul><li>Berarentzat burdinak espazio hurbiltzeko eta konfrontatzeko aukera ematen zion eta konbinatzen zituen: </li></ul><ul><ul><li>indar dinamikoa materiaren duktibilitatearekin eta </li></ul></ul><ul><ul><li>forma hauetako indarra. </li></ul></ul>

11.
Txillida <ul><li>Burdinarekin lanean masako kontzeptua aldatu zuen eta eraikuntza eta espazioko harreman berriak agertzen ziren: bere ensanblajeak airearen konkistan sartzen ziren. </li></ul><ul><li>Bere hasierako lanak eguneroko erabilerako nekazarien tresnak kopiatzen zituzten baina: </li></ul><ul><ul><li>Berak eramaten zituen hauek poetikoki espazio irekira, </li></ul></ul><ul><ul><li>Puntu finko batean lotuz, bai lurra edo oinarri bat, nondik norabide desberdinetan proiektatzen zen. </li></ul></ul><ul><li>Estatikako legeak definitzen </li></ul><ul><li>zituen: </li></ul><ul><ul><li>Espazioa konbinatuz, </li></ul></ul><ul><ul><li>Airea manipulatuz . </li></ul></ul>

12.
Txillida <ul><li>Metalaren aukerak ezagutzen zituen eta horri esker </li></ul><ul><ul><li>Gauza zen manipulatzeko suaren laguntzaz, </li></ul></ul><ul><ul><li>Baina baita honen formak mantendu nahi zituen edo okertzeko indarra erabiltzen zuen. </li></ul></ul><ul><li>Laneko presentzia honek </li></ul><ul><li>posible egiten zuen piezaren </li></ul><ul><li>neurria denboran eta egiteko </li></ul><ul><li>prozesuak garrantzi handia </li></ul><ul><li>hartzen zuen sorkuntza </li></ul><ul><li>garaikidean. </li></ul>

13.
Txillida <ul><li>Tutu edo barrekin lan egiten, Txillida espazio banatzen zutelaz jabetu zen : </li></ul><ul><ul><li>Materiako osotasuna hutsunez ordezkatzen zen; </li></ul></ul><ul><ul><li>Masa airez; </li></ul></ul><ul><li>Baina airea esanahiaz beteta zegoen Txillidarentzat eta bere lanen hazkundean ikusten zen. </li></ul><ul><li>Sorkuntza materiaren aurkako borroka baten ondorioa da, elementuekiko </li></ul><ul><li>konfrontazio bat: </li></ul><ul><ul><li>Sua eta </li></ul></ul><ul><ul><li>ura. </li></ul></ul>

14.
Txillida <ul><li>Txillidaren formek bertikalitatea uzten dute puntua eta kaligrafia garatzeko. </li></ul><ul><li>Teknikaz bideratua ez izateko, 1956.ean materia bigunago batera mugitu zen, bera okertzeko baina biolentziaz eskultoreak kurbatzen duela. </li></ul><ul><li>Horren ondoren beste </li></ul><ul><li>materiekin hasi zen egurra </li></ul><ul><li>bezala, aukera ematen ziola </li></ul><ul><li>eskala handiago batean lan </li></ul><ul><li>egiteko. </li></ul>

15.
Txillida <ul><li>Bere esperientzia metalarekin pasatu zuen </li></ul><ul><ul><li>Alabastroa eta granitora, materiala konpaktuak argiarekin erreakzionatzen dutela, </li></ul></ul><ul><ul><li>Argia aluminiorako </li></ul></ul><ul><li>Honekin egitura arkitektoniko lasaiak nahi zituen, non keinuen inpaktua espiralen jarraipenean desegiten zen, ikuslea piezaren barrura erakarriz. </li></ul><ul><li>Metaleko pieza hauek infinitura irekitzen ziren. Txillida ikusten ez denaren arkitektoa bilakatu zen. </li></ul>

16.
Oteiza <ul><li>Madrilgo arkitektura eskolan sartzen saiatu zen, arrakastarik gabe, eta ondorioz arte bisualetan lanean hasi zen. </li></ul><ul><li>Gerra Zibila bitartean Hegoamerikara joan zen. </li></ul><ul><li>1948.ean itzuli zen </li></ul><ul><li>eta artisten elkarte bat </li></ul><ul><li>garatzen hasi zen, </li></ul><ul><li>arrakasta handiegirik </li></ul><ul><li>gabe. </li></ul>

17.
Oteiza <ul><li>1950.ean Arantzatzuko santutegirako eskultura batzuk egiteko enkargua jaso zuen. </li></ul><ul><li>Proiektuak parte hauek zituen </li></ul><ul><ul><li>Pietate bat eta </li></ul></ul><ul><ul><li>Apostoluen frisoa, 14 figurekin, </li></ul></ul><ul><li>Indar espresibo handiz eta antolamendu erritmikoaz, konplexu honetan arkitektura eta arte bisualak elkartzen ziren. </li></ul>

18.
Oteiza <ul><li>1950.ean garai esperimental batekin hasi zen ere, honetan </li></ul><ul><ul><li>Materiaren presentzia elementu formala bezala gutxituz doa </li></ul></ul><ul><ul><li>Artistak espazio hutsa aktiboak sortu zituen energiaz beteta. </li></ul></ul><ul><li>Esperimentazioko desio honek bere lan eskultorikoan aplikatu zen ere. </li></ul><ul><li>Espazio hutsak askatu nahi zituen dentsitate baju bikoitza edo hirukoitzarekin nahastuz eta hutsunea eskulturan bihurtuz. </li></ul>

19.
Oteiza <ul><li>Eskultura hutsaren ideia garatu zuen hutsunea definitu arte: </li></ul><ul><ul><li>Erliebe espiritualaren espazioa, </li></ul></ul><ul><ul><li>Bukatu gabeko gizonaren babesa, </li></ul></ul><ul><ul><li>ez-okupatutako espazioa </li></ul></ul><ul><ul><li>espiritualki errezeptiboa delako. </li></ul></ul><ul><li>Esfera eta kuboaren ez-okupazioa irudikatu zuen. </li></ul>

20.
Oteiza <ul><li>Bilaketa esperimental </li></ul><ul><li>hau “kutxa hutsetan” eta </li></ul><ul><li>“ kutxa metafisikoetan” </li></ul><ul><li>bere gorenera iritsi zen. </li></ul><ul><li>Prozesu honetan hutsunea </li></ul><ul><li>aktibatzera iritsi zen eta </li></ul><ul><li>espazio errezeptiboak esentzia </li></ul><ul><li>metafisiko eterno batez bete zuen. </li></ul><ul><li>Prozesu esperimentala osatzerakoan Oteizak bere ikerketa amaitutzat eman zuen. </li></ul>