1. YENİDOĞAN BEBEĞİN
DOĞUM SALONUNDA
BAKIMI
DR. AYLA GÜNLEMEZ

2.  Doğum öncesi hazırlık
 Yenidoğanın canlandırılması
 Doğum salonunda muayene
 Göbek bakımı
 Göz bakımı
 K vitamini
 Isı kontolü
 Erken emzirmenin sağlanması
 Güvenlik önlemleri

3. Doğum öncesi hazırlık
 Personel: Her doğumda canlandırma becerilerine sahip en az
2 sağlık personeli bulunmalı ve eşgüdümlü çalışmalıdır
 Resusitasyon malzemesi: Resusitasyon gereksinimi pek çok
yenidoğan için tahmin edilebilir ancak her doğumda önceden tahmin
edilemeyen gereksinimin ortaya çıkma riski de vardır. Bu nedenle
resusitasyonun son aşamasına kadar kullanımı gerekli olabilecek
tüm malzemenin her doğumda çalışır durumda bulundurulması
gerekir
 İletişim ve bilgilenme: Yenidoğan canlandırmasını
uygulayacak ekip doğumdan sorumlu ekip ile doğum
gerçekleşmeden önce, gebelik ve travay izlemi hakkında bilgi
almalıdır
 Eğer yeterli zaman varsa, resusitasyon ekibi kendini aileye
tanıtmalı, olası canlandırma planı ve potansiyel olarak kötü
sonuçlanabilecek riskler konusunda aileyi bilgilendirmelidir

4. Yenidoğanda canlandırma
gereksinimi
• Canlandırma gereksinimi: %10
• İleri canlandırma gereksinimi: %1
• NORMAL: %90

5. Yenidoğan canlandırma
gereksinimini artıran risk faktörleri
DOĞUM ÖNCESİ DOĞUMDA

Maternal diabet Acil C/S
 Hipertansiyon Forseps ve vakum uygulaması
 Anemi ve izoimmunizasyon Anormal prezantasyon
 Daha önce fetal veya neonatal ölüm Preterm eylem
 İkinci veya 3. trimesterda kanama Hızlı travay
 annede enfeksiyon Koryoamniyonit
 Annede kalp,böbrek, akciğer, tiroid hastalıkları >18 saat membran rüptürü
 Poli/oligohidramnios >24 saat eylem uzaması
 Erken membran rüptürü Travayın 2. kısmının uzaması (>2 s)
 Postterm doğum Fetal bradikardi
 Çoğul gebelik Uterus tetanisi
 İntruterin gelişim uygunsuzluğu Genel anestezi
 annenin ilaç kullanımı (lityum, Mg, β blokür) Anneye travayda narkotik verilmesi
 annenin uyuşturucu bağımlılığı Kordon sarkması
 Fetal malformasyon Abrupsio plasenta
 Azalmış fetal hareketler Plasenta previa
 Antenatal bakım almamış olma
 <16 yaş, >35 yaş

6. Araç ve Gereçler
 Temiz örtülü, sert bir resusitasyon masası
 Radyant ısıtıcı veya başka bir ısı kaynağı
 Saat
 Isıtılmış, temiz, yumuşak dokumalı örtüler
 Stetoskop
 Aspirasyon sondaları (6, 8, 10, 12F)
 Beslenme tüpleri (8F) ve 20 ml’lik enjektör (mide dekompresyonu için)
 Akışmetreli bir O2 kaynağı
 Maskeler
 Orofaringeal airway’ler (0 ve00 boyunda)
 Hava kesesi
 Laringoskop (0,1,2 no düz palalı, yedek pil ve lambalı)
 Endotrakeal tüpler (2,2.5,3,3.5,4 mm)
 Makas, flaster
 Beslenme sondası veya umblikal katater (5F)
 Umblikal kataterizasyon seti
 Enjektör ve iğneler
 Branüller
 Monitör , oksijen blendiri
 B. İlaçlar:
 Adrenalin (1:10 000’lik)
 Hacim genişleticiler (izotonik,ringer laktat, 0 Rh- tam kan)
 Naloxone hidroklorid (1 mg/ml )
 Sodyum-bikarbonat (0.5 mEq/ml)

7. Yenidoğanın canlandırma ortamı
 Fetus amnion sıvısı içindeyken doğumla birlikte soğuk
bir ortamla karşılaşır. Özellikle doğumdan sonraki ilk
dakikalar ve saatlerde en fazla etkilenirler
 Yenidoğan doğumdan sonra ıslak olan geniş vücut yüzey
alanı, ince deri ve deri altı doku, yetersiz kahverengi yağ
dokusu, enerji rezervleri ve enzim aktivitesinin azlığı
nedenleriyle,
 soğuk bir ortam ve soğuk yüzeylerle karşılaştığında
kolayca hipotermiye girer
 Preterm bebeklerde cilt altı yağ dokusu daha az ve
yüzey alanları daha geniş olduğu için soğuk stresi daha
belirgin olur

8. Isı kaybı
 Yenidoğanlar
 Radyasyon (elektromagnetik dalgalarla),
 Kondüksiyon (derinin temas ettiği materyalle),
 Konveksiyon (hava ile olan ısı farklılığı nedeniyle),
 Evoporasyonla (buharlaşma) vücut ısılarını kaybederler ve soğuk
stresine maruz kalırlar
 Hipotermide yenidoğanın metabolik hızı-oksijen ihtiyacı artar,
pulmoner basıncın düşmesi gecikir, metabolik asidoz, hipoksi, apne,
hipoglisemi, preterm bebeklerde intrakranial kanamaya neden
olabilir ve uygulanan resüsitasyona yanıt azalır
 Hipotermi bir kez geliştikten sonra giderek derinleşir ve
resusitasyona yanıt zorlaşır

9. Hipoterminin önlenmesi için
 Bebek doğmadan önce doğum salonunda hava akımları önlenmeli,
hava soğuk ise, prematür bebek doğacak ise ortam ısısı
arttırılmalıdır
 Radyant ısıtıcı çalıştırılmalı ve bebeğin bakımı bu ısıtıcı altında
yapılmalıdır
 Bebek doğduktan sonra önceden ısıtılmış kuru bir havlu ile
kurulanmalı ve ıslak havlular değiştirilmelidir. Çok düşük doğum
ağırlıklı prematürelerde jelatinle sarma, vücut ısısının ve neminin
korunmasına yardımcı olur
 Bebek doğum odasında yıkanmamalıdır
 Muayene ve bakımdan sonra bebek pamuklu-yünlü giysilerle
giydirilmeli ve annesinin göğsüne yatırılmalıdır. Annenin ısısı
bebeğin vücut ısısını korumasına yardımcı olacaktır
 Yenidoğanın doğum sonrasında kalacağı odanın ısısı 24-26 C°
olmalıdır
 Yenidoğan bir bebeğin sevki gerekiyorsa küvözle veya annesinin
göğsüne koyup üstten örtü ile sararak (kanguru yöntemi) sevk
edilmelidir.

10. Başlangıç basamakları
• Bebeği önceden ısıtılmış radyant
ısıtıcının altına yerleştirin
• Solunum yolunu açın
•Pozisyon
•Aspirasyon
• Kurulayın
• Bebeğin durumunu değerlendirin

11. Doğru pozisyon
Hafif ekstansiyon

12. Ağız burun aspirasyonu

13. Başlangıç basamakları
• Bebeği önceden ısıtılmış radyant
ısıtıcının altına yerleştirin
• Solunum yolunu açın
•Pozisyon
•Aspirasyon
• Kurulayın
• Bebeğin durumunu değerlendirin

14. • Solunum
• Kalp atım hızı
• Renk
Değerlendirilen belirtiler

15. PBV endikasyonları

16. Pozitif basınçlı ventilasyon
endikasyonları
• Apne
• Kalp atım hızı 100/dk altında

17. Göğüs kompresyonuna
başlama zamanı
30 sn PBV sonrası
Kalp atım hızı:
60 atım/dk altında

18. Adrenalin
Endikasyon:
En az 30 saniye %100 O2 PBV +
göğüs kompresyonuna rağmen
kalp atım hızı 60/dk’dan az ise
Neonatal Resüsitasyon Programı
Uygulama:
1/10.000 likden 1-3 dizyem/kg
IV, Umblikal ven veya ET içinden
Hızlı verilir

19. Mayıs 2006 NRP önerileri
 Term Bebek
 Bebek siyanotikse veya PPV ihtiyacı varsa;
%100 oksijen kullanılması öneriliyor
 Çalışmalar <%100 O2 lede resüsitasyonun
başarılı olabileceğini göstermiş
 <%100 O2 kullanılmışsa ve 90 sn içinde düzelme
yoksa, %100 oksijene geçilmelidir.
 Oksijen kaynağı yoksa oda havası kullanılmalıdır

20. Mayıs 2006 NRP önerileri
 32 haftadan küçük pretermlerde ;
 Resüsitasyon odasında pulseoksimetre ve oksijen blendiri
varsa;
 PPV gereksiniminde; Oda havası- %100 oksijenle
başlanabilir. (%40 ???)
 Kesin güvenli konsantrasyon için net öneri yok
 O2 satürasyonu > 95 ise Oksijen azaltılmalıdır. %90-95 arası
tutulması hedeflenmelidir.
 Daha az oksijen konsantrasyonu kullanıldıysa ve Eğer KTA
100 ün üzerine çıkmıyorsa %100 O2 kullanılmalıdır
 Oksijen blendiri ve pulse oksimetre yoksa term bebeklerdeki
uygulama yapılmalıdır

21. • Balon-maske ile PBV’nin etkisiz kalması
• Uzun sürecek PBV
• Trakeal aspirasyon (Mekonyum asp)
• Diafragma hernisi
• İntratrakeal adrenalin verme gereksinimi
• Preterm bebek??
Entübasyon endikasyonları

22. Amniyon sıvısında
mekonyum

23. Mekonyumlu bebek canlı, aktif mi?
Evet Hayır
Başlangıç
basamakları
ET tüple trakea
aspirasyonu

24. Canlı, aktif bebek
• Spontan solunumu var
• Kalp atım hızı 100 atım/dk üzerinde
• Kas tonusu iyi

25. ÖZEL DURUMLAR
 Prematürite: 30-31 haftalıktan küçük prematürlerin solunum desteğinin
endotrakeal tüp kullanılarak yapılması önerilmektedir. Vücut ısılarının
korunması güçtür. İntrakraniyel kanama eğilimleri vardır. Daha dikkatli ve
yoğun resusitasyon gerektirirler
 Konjenital üst solunum yolu tıkanıklığı: Bu bebekler ağlarken
pembeleşir, sakin yatarken morarırlar. Yüzükoyun yatırma, endotrakeal
tüpün kısaltılarak ağıza yerleştirilmesi, komplike kraniyofasiyel
malformasyonlarda trakeanın entübasyonu gerekebilir
 Ösofagus atrezisi ve trakeo-ösofageal fistül: Bu bebeklerin aşırı oral
sekresyonları vardır. Dik pozisyonda yatırma ve sık aspirasyon hava yolunu
koruyabilir
 Konjenital diafragma hernisi: Gastrointestinal sistem organları
diafragmadaki defekt aracılığıyla göğüs boşluğuna doğru yer değiştirmiş ve
akciğerler sıklıkla hipoplastik olduğundan akciğerleri havalandırmak güçtür.
Solunum desteğinin endotrakeal tüp aracılığıyla yapılması gereklidir

26.  Pnömotoraks: Resusitasyon sırasında akciğerlerin havalanabilmesi için
iğne ile torasentez yapılması hem tanıyı hem de tedaviyi sağlar
 Plevral efüzyon/assit (fetal hidrops): Hava yolu açıldıktan sonra yapılacak
torasentez ve/veya parasentez oksijenasyon ve ventilasyon için gereklidir.
İntravasküler hacim genişleticiler erken göz önüne alınmalıdır

 Neonatal pnömoni/sepsis: Akciğer kompliansı çok düşük olduğundan
solunum desteğinde yüksek basınçlar, kapiller kaçış olabileceğinden erken
dönemde hacim genişleticiler gerekli olabilir
 Konjenital kalp hastalıkları: Bu bebekler yeterli ventilasyon ve dolaşıma
karşın siyanotik kalırlar. Ekokardiyografi ile erken tanıya gidilmelidir
 Çoğul doğumlar: Resusitasyon gereksinimleri daha fazladır. Mekanik
travmalara daha sık maruz kalırlar. Monokoryonik ikizlerde ikizden ikize
transfüzyon gelişmiş olabileceğinden, kardiyovasküler dekompanzasyonla
karşılaşılabilir. Bebek sayısının iki katı kadar eleman içeren resusitasyon
ekiplerine gerek vardır
 Ciddi antenatal kanama: Bu bebekler hipovolemik, hatta şok belirtileriyle
doğabilirler. Hacim genişleticilerin kullanımı gerekebilir

27. Doğum salonunda
yenidoğanın muayenesi

28. DOĞUM ODASINDA MUAYENE
Amaç
 Acil girişim veya özel bakım gerektiren bir durum
olup olmadığının belirlenmesi
 Majör veya minör bir anatomik anomali varlığının
saptanması
 Daha sonraki muayeneye esas oluşturacak
bulguların kaydedilmesidir.

29.  İlk muayenede göze hemen çarpan bir doğumsal anomalinin
varlığı araştırılır, cinsiyet tayin edilir ve 4 özellik kontrol edilir:
 1- Renk: Pembe olmalıdır.
 2- Solunum: Düzenli olmalı veya bebek ağlıyor olmalıdır.
 3- Kalp atımları: >100/dak ve düzenli olmalıdır.
 4- Vücut ısısı: 36.5-37.5°C R olmalıdır. Axiller ısı 36.1- 37 °C
(AAP/ 1995)
 Cildi pembe, solunumu ve kalp atımları düzenli, vücut ısısı
normal olan bir yenidoğanın yaşamsal düzeyde önemli bir sorunu
yoktur. Rengin pembe olması doğumu izleyen erken dönemde en
önemli sağlık belirtisidir.

30. Apgar skoru
•Yenidoğanın ilk değerlendirilmesi ekstrauterin yaşama kardiyopulmoner
uyumunun kontrol edildiği doğumu izleyen ilk dakika içinde yapılır.
Doğum masasında yapılan bu değerlendirme için kullanılan klasik
yöntem APGAR skorlamasıdır.
APGAR skorlaması sistemik bir muayene değildir, ancak bakılan 5 klinik
bulgu ile yenidoğanın yaşama uyumu konusunda fikir verir
•APGAR skorunun 7 ve üzerinde olması normal bir uyumu gösterir.
Skorun 5-7 arasında olması orta derecede,
4 ve altında olması ciddi uyum bozukluğunu gösterir

31. APGAR SKORLAMA SİSTEMİ
SKOR
BULGU 0 1 2
Kalp Hızı Yok <100/Dak >100/Dak
Solunum Yok Yavaş, Düzensiz İyi, Ağlıyor
Kas Tonusu Hareketsiz Hafif Fleksiyon Aktif Hareket
Refleks İrritabilite Yanıtsız Yüzünü Buruşturma Aksırma, Öksürme,
Ağlama
Renk Mor-Soluk Vücut Pembe, Uçlar Mor Pembe
8-10 arası puan : Bebek iyi
8’ in altında puanı olan yenidoğanlarda izleme ve özel bakım gereksinimi vardır

32.  Yine bu dönemde, yenidoğanın vücut ağırlığı,
baş çevresi ve boyu ölçülerek kayıtlara
geçirilir Bu ölçümler ilk günlerde hidrasyon ve
beslenmenin; tüm çocukluk çağında ise
büyümenin izlenmesi ve değerlendirilmesi
için gereklidir.
 Zamanında doğmuş bir yenidoğanın normal
vücut ağırlığı 2500-4000 gram, boyu 48-52
cm, baş çevresi 32-37 cm arasında değişir.

33. Göbek bakımı
 Kanama ve enfeksiyonun önlenmesi açısından önemlidir
 Göbek kordonu doğum salonunda povidin-iyot ile temizlendikten
sonra steril klemp veya iple bağlanmalı ve steril bistüri ile
kesilmelidir.
 Bu ilk bakımdan sonra göbeğin temiz ve kuru tutulması, dışkıyla
bulaşın önlenmesi ve bakımdan önce el yıkanması yeterlidir.
 Tekrarlayan povidin-iyot kullanımı iyot toksisitesi açısından
önerilmemektedir.
 Göbek genellikle 1-2 hafta içinde düşmektedir (nadiren 3 hafta)
 Göbek kordonunun steril olmayan bıçak, makas gibi aletlerle
kesilmesi durumunda, anne aşısız ise bebeğe tetanoz
immünglobulini yapılmalıdır.
 Hastane dışında doğan veya göbeğe bakteriyel bulaş olan
bebeklerde göbeğe antibiyotikli bakım önerilebilir

34.  Cilt bakımı için daha önce verniks kazeozanın
yıkanması önerilmekteyse de günümüzde verniks
kazeozanın hem ısı regülasyonunda, hemde
infeksiyon açısından koruyucu bariyer olduğu kabul
edilmekte ve bebeğin doğum salonunda yıkanması
önerilmemektedir.
 Saçlı deri ve diaper bölgeler başta olmak üzere tüm
vücudun temiz ve ılık bir havlu ile kurulanması
yeterli olmaktadır.
 Kan ve mekonyum bulaşığı varsa ısıtılmış nemli
havlu ile silinip kurulanmalıdır.

35. Banyo ??
 Anne Hepatit B, C, HIV (+) ise
 Bebek doğumda anne dışkısı ile temas
etmişse doğum salonu canlandırması
tamamlandıktan ve ısı kontrolü sağlandıktan
sonra banyo yaptırılmalı
 Bu bebeklerde aşı ve K vitamini gibi
enjeksiyon işlemleri banyo sonrası
yapılmalıdır

36. Göz bakımı
 Yenidoğan konjunktiviti (oftalmia neonatorum)
doğumdan sonraki ilk birkaç haftada görülür
 Koruyucu göz damlalarının yaygın olarak
kullanılmasından önce körlüğe yol açan
nedenlerin başında gelmekteydi
 Özellikle gonore ve klamidya doğum esnasında
annenin doğum kanalından bebeğe bulaşarak ciddi
sistemik infeksiyonlara, görme kayıplarına yol
açabilir.
 Bu nedenle tüm yenidoğanlara bu
mikroorganizmalara etkili bir topikal ajanla proflaksi
yapılması önerilmektedir.
 ABD nin bir çok eyaletinde koruyucu göz
damlalarının kullanımı yasalarda belirtilmiştir

37. Yenidoğan konjunktiviti
 Kimyasal
 Bakteriyel
 Neisseria gonore
 Klamidya trohomatis
 Hemofilus influenza
 Stafilakok aureus
 Streptekokkus pnomonia
 Gram negatif bakteriler
 Viral
 Doğumdan sonraki ilk birkaç ayda görülen konjuntivitin
etkenlerindendir

38.  Belirtilerin başlama zamanı etkene yönelik bilgi verebilir
ancak özgül değildir.
 Kimyasal konjunktivit ; ilk 1-2 günde görülür ve 3-4 gün
içinde kendiliğinden geçer, akıntı pürülan değildir
 Bakteriyel konjunktivide akıntı mukopürülan olabilir, bulbar
ve palpebral konjuntiva kırmızıdır
 Gonokoksik konjunktivitde kuluçka süresi 2-5 gündür. Kural
olarak akıntı pürülandır
 Sistemik tedavi gerektirir (3. jenerasyon sefalosporin).
Tedavi edilmediğinde körlüğe yol açar
 Klamidyal infeksiyon yenidoğanlarda 3/1000 oranında
görülmekte
 Genellikle pnomoniyle birlikte
 Gümüş nitrat kullanımı klamidyal konjunktiviti önlemiyor

39.  Yaygın olarak kullanılan %1 lik gümüş nitrat solüsyonları
gonokoksik konjunktivite karşı koruma sağladığı halde bebeklerin
büyük kısmında geçici kimyasal iritasyona (ilk 24-48 saat) neden
olmaktadır.
 Eritromisin ve tetrasiklin içeren topikal ajanların kullanımı
ise N.gonore yanında klamidya konjunktivitine de etkili
olmaları ve kimyasal iritasyon yapmamaları nedeniyle tercih
edilmektedir.
 %2.5 luk povidin iyot solüsyonu da kullanılabilmektedir.
 Annede aktif gonore infeksiyonu varsa infeksiyon riski yüksek
olduğu için ek olarak tek doz seftriakson yapılmalıdır.
Korunma

40. K vitamini uygulaması
 Yenidoğanın hemorajik hastalığı travma,
asfiksi veya infeksiyonu olmayan, sağlıklı
görünen bir bebeğin santral sinir sistemi,
gastrointestinal sistem ve göbek gibi değişik
yerlerinden kanamayla karekterize mortalite
ve morbiditesi yüksek bir hastalıktır.
 Erken hemorajik hastalık;İlk gün
 Klasik hemorajik hastalık; 1-7. günlerde
 Geç hemorajik hastalık; 1 haftadan sonra

41.  Yenidoğanın hemorajik hastalığı sıklığı K
vitamini yapılmadığında %1.7-0.25
oranındadır.
 Annenin oral antikoagülan, antiepileptik gibi K
vitamini metabolizmasını etkileyen ilaç
kullanması bu riski artırır.
 Profilaksi yapıldığında hastalık normalde
önlenebilmektedir.

42. Yenidoğan neden K vitaminine
ihtiyaç duyar?
 Yenidoğanda K vitamini depoları azdır
 K vitamininin plasental geçişi azdır
 Bağırsak floraları tam oluşmadığı için sentezi
yetersizdir
 Anne sütünde K vitamini az olduğundan alımı da
yetersizdir

43.  K 1 vitamini (Phtonadion); Yeşil lifli
sebzelerde
 K 2 vitamini; Gastrointestinal sistem
florasındaki bakterilerce sentezlenir
 K 3 vitamini (Menadion); Sentetik suda eriyen
bir vitamindir. G6PD eksikliği olanlarda
hemolitik anemiye neden olabilir

44.  Bu nedenle doğumdan hemen sonra tüm
yenidoğanlara 1 mg K vitamininin
(K1 vitamini) tek doz intramüsküler olarak
yapılması önerilmektedir (AAP)
 T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI AÇSAP Genel Müdürlüğü 2000/58 sayılı
genelgesi ile doğumdan sonra IM K vitamini uygulaması zorunlu
tutulmuştur

45. Emzirmenin desteklenmesi
 Doğum sürecini takiben, anne-bebek arasında
çocuğun gelişimini önemli derecede etkileyen ve
“bonding” terimi ile ifade edilen karşılıklı bir bağlanma
başlar
 Bebek ve anne ne kadar erken birlikte olursa bu
bağlanma o kadar güçlü olur. Bağlanma psikolojik
etkileşimler yanında, emzirmeyle birlikte hormonal
dengelerin düzenlenmesine de yardımcı olur. Bu
nedenle doğumdan hemen sonra bebek sıcak bir
havluya sarılarak, giydirilmeden annenin göğsüne
konulmalı ve emzirilmelidir

46. Dünya sağlık örgütü ve UNISEF’in
emzirme ile ilgili önerisi
 Doğumdan sonra emme refleksinin en kuvvetli
olduğu ilk yarım saatde bebek emzirilmeye
başlanmalıdır

48. Doğum sonrası bakım
• Rutin bakım
• Destekleyici bakım
• Sürekli bakım

49. Güvenlik önlemleri
 Bebek doğum salonundan çıkmadan önce anne
adı ve soyadını, DT ni içeren kol bantları anneye
ve bebeğe takılmalı
 Çoğul doğumlarda doğum sırasına göre bantlar
yapıştırılmalı ve karışıklık önlenmeli

50. KAYIT VE BİLGİLENDİRME
 Kimlik kaydı
 DA, DB, BÇ ölçümleri
 Canlandırma uygulamsı
 Apgar skorlaması (Apgar 8 in üstüne çıkana kadar
her 5 dakikada bir değerlendirilmeli)
 Doğumdan sonra bebekden sorumlu personel
tarafından bebek aileye teslim edilmeli
 Bebek destek tedavisi gerektirecekse aileye bebek
ve sorunu ile ilgili bilgi verilmeli

51. TEŞEKKÜRLER