2. Un volcán é unha estrutura xeolóxica pola cal
emerxe magma (rocha fundida) e gases do interior
dun planeta. O ascenso ocorre xeralmente en
episodios de actividade violenta denominados
erupcións, nas cales o volcán inxecta altas
cantidades de poeira, gas e aerosois na
atmosfera, podendo causar arrefriamento
climático temporal.
A influencia dos volcáns na historia da
humanidade é innegable: condicionan a vida dos
pobos e cidades situados preto deles, nalgúns casos
as súas cinzas benefician as colleitas, e noutros as
chuvias ácidas que provocan poden prexudicar á
3. Non obstante, a súa vinculación directa coas
alteracións do medio comezou a confirmarse no
pasado século XX, cando se relacionaron as
erupcións volcánicas coa alteración do clima global
do planeta.
Cando entra en erupción, un volcán emite gases
(na súa maioría (75% aprox.) vapor de auga (H2O),
dióxido de carbono (CO2), dióxido de xofre (SO2),
e en menor grao, atopamos metano (CH4), e
monóxido de carbono (CO), entre outros.
O impacto climático máis importante dos gases
volcánicos é consecuencia do dióxido de xofre que se
converte en ácido sulfúrico que se condensa e
4. Estes, teñen a capacidade de reflectir a
radiación solar de volta ao espazo, o que, como é
de esperar, arrefría a troposfera (zona baixa da
atmosfera terrestre). Ademais mantense nesa zona da
atmosfera por varios anos, esparexéndose
gradualmente por todo o globo.
Cando a estratosfera está máis limpa, a
cantidade de enerxía solar que chega á superficie da
Terra aumenta a evaporación da auga e conduce a
que haxa maiores chuvias. Polo tanto, cando aumenta
a concentración de aerosois na estratosfera redúcese
a cantidade de radiación solar que chega á superficie
do planeta, provocando non so a caída da
temperatura senón tamén o descenso das
5. Ademais de gases os
volcáns expulsan polo aire
ou por medio dunha columna
de gases anacos de lava que,
segundo o seu tamaño, serán
cinzas, area, bloques...
As cinzas poden producir
incendios forestais, ademais
de cubrir terras dedicadas á
agricultura e tellados -ata
derrubalos-, destruír colleitas
ou impedir as sementeiras
temporalmente.
6. En ocasións, as gotas de chuvia ao
mesturarse cos gases adheridos ás cinzas poden
causar a chuvia ácida, prexudicial tanto para as
persoas, animais e vexetación, coma para estruturas
metálicas.
Por outra banda, as erupcións dos volcáns
inciden no cambio climático ao diminuír, coas
súas emisións de cinzas e gases, a temperatura
dos océanos. Xa que ó arrefriar a temperatura dos
mares, impiden tamén a elevación do nivel destes.
Os efectos das cinzas ás veces resultan
beneficiosos favorecendo o crecemento dos
cultivos. Pero se a emisión é moi voluminosa
deposítanse sobre as plantas diminuíndo ou
evitando que ocorra a fotosíntese, polo que co
7. Así mesmo poden resultar daniñas para os
animais que as inxiran de forma directa. De feito,
pódense producir enfermidades como a fluorose,
danos no sistema dixestivo, e trastornos metabólicos.
Se cantidades importantes de cinzas son consumidas
polos animais, poderíanse dar consecuencias físicas
como a irritación de ollos e pel, dificultades
respiratorias, abrasión de dentes e pezuños, etc.
Por outra banda, as emisións de cinzas e outras
partículas expulsadas polo volcán en grandes
cantidades poden crear unha bruma arredor do
planeta, reducindo a luz solar que alcanza a
superficie, e facéndoa menos directa e máis difusa.
8. Isto pode producir unha diminución da
temperatura da Terra e unha redución da radiación
solar, e con iso da respiración do chan e das plantas.
Resumindo, a contaminación volcánica porde
provocar reducións da iluminación solar directa
(pode chegar a un 5 ou 10%) e xeran baixas
considerables de temperatura a nivel global.
Isto pode xerar consecuencias non so no
medioambiente, tal como explicamos, senón que
tamén ás veces inflúe no devir da historia.
9. Un bo exemplo diso son as erupcións volcánicas
en Islandia, un país nunha zona de forte actividade
volcánica no medio do océano Atlántico.
En xuño de 1783 o volcán Laki entrou en
erupción de lava e cinza ao longo dunha enorme
fenda de máis de 20 quilómetros de extensión, e
permaneceu activo máis de oito meses. Esta foi
unha das erupcións máis fortes do último milenio no
Hemisferio Norte, e cubriu máis de 500 quilómetros
cadrados de lava en Islandia causando a morte de
case un cuarto da poboación total. Pero o
principal problema non é causado polas cinzas e
ríos de lava fundida, senón pola nube de gases
emitidos polo volcán.
10. Un bo exemplo diso son as erupcións volcánicas
en Islandia, un país nunha zona de forte actividade
volcánica no medio do océano Atlántico.
En xuño de 1783 o volcán Laki entrou en
erupción de lava e cinza ao longo dunha enorme
fenda de máis de 20 quilómetros de extensión, e
permaneceu activo máis de oito meses. Esta foi
unha das erupcións máis fortes do último milenio no
Hemisferio Norte, e cubriu máis de 500 quilómetros
cadrados de lava en Islandia causando a morte de
case un cuarto da poboación total. Pero o
principal problema non é causado polas cinzas e
ríos de lava fundida, senón pola nube de gases
emitidos polo volcán.
11. Centos de miles de toneladas de gases de xofre
foron emitidos á atmosfera, onde se mesturaron con
vapor de auga para dar orixe a nubes de gotas de
ácido sulfúrico que se movían de leste a sur, por
todo o continente europeo.
Esta persistente "néboa seca" percorreu toda
Europa cubrindo o sol, reducindo a temperatura e
causando varias mortes por enfermidades
respiratorias.
A súa presenza durante o outono do mesmo ano
orixinou unha baixada atípica das temperaturas que
afectou de maneira directa ó campo, perdéndose a
maior parte das colleitas.
12. Esta perda das colleitas provocou un aumento
da mortalidade debido á fame, azoutando a unha
poboación campesiña que xa vivía en condicións moi
duras .
Este feito, orixinado a miles de quilómetros do
continente, acelerou o estoupido da Revolución
Francesa de 1789.
A lake at Laki [Image: cauz.External link under CC-BY-NC-SAExternal link licence]
