ΗΡΟΔΟΤΟΣ(Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ) Γ΄ΒΙΒΛΙΟ: ΘΑΛΕΙΑ

1. ΗΡΟΔΟΤΟΣ
ΤΟ ΔΑΧΤΥΛΙΔΙ ΤΟΥ ΠΟΛΥΚΡΑΤΗ
Γ΄ΒΙΒΛΙΟ: ΘΑΛΕΙΑ
Ματίνα Γκούτζιου-Φιλόλογος
Φιλολογικές σταγόνες στον ωκεανό

2. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΥΡΑΝΝΟ
ΠΟΛΥΚΡΑΤΗ
• Κυβέρνησε το δεύτερο μισό του
6ου
αι. π.Χ.
• Αρχικά συγκυβέρνησε με τους
αδελφούς του, Παντάγνωτο και
Συλοσώντα. Αργότερα όμως τους
εξόντωσε
• Έφτιαξε ένα ισχυρό στόλο και
λεηλατούσε τα νησιά του Αιγαίου
• Έκανε πολλά σπουδαία έργα,
όπως το «Ευπαλίνειο όρυγμα»
που ύδρευε την πόλη και
το Ηραίον, τον μεγαλύτερο
ελληνικό ναό που είχε δει ο
Ηρόδοτος
Ματίνα Γκούτζιου-Φιλόλογος
Φιλολογικές σταγόνες στον ωκεανό

3. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΥΡΑΝΝΟ
ΠΟΛΥΚΡΑΤΗ
• Δημιούργησε συμμαχίες,
όπως με τον τύραννο της
Νάξου, Λύγδαμη και με τον
φαραώ τηςΑιγύπτου, Άμαση
• Εξόντωνε ή εξόριζε τους
πολιτικούς του αντιπάλους
(π.χ.κάποιους τους έστειλε ως
βοήθεια στον Καμβύση ,τον
Πέρση βασιλιά,στην εκστρατεία
του κατά της Αιγύπτου,
ζητώντας του να βρει τρόπο να
τους ξεφορτωθεί)
.
Το «Ευπαλίνειο όρυγμα»
Ματίνα Γκούτζιου-Φιλόλογος
Φιλολογικές σταγόνες στον ωκεανό

4. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΥΡΑΝΝΟ
ΠΟΛΥΚΡΑΤΗ
• Οι Σάμιοι στράφηκαν εναντίον
του βοηθούμενοι από
Σπαρτιάτες και Κορίνθιους, αλλά
απέτυχαν
• Δολοφονήθηκε το 522 π.Χ
εξαιτίας της απληστίας του.
• Ο σατράπης των Σάρδεων,
Οροίτης, του διαμήνυσε ότι η
περιουσία του κινδύνευε από
τον βασιλιά της Περσίας και τον
κάλεσε στις Σάρδεις για να τον
βοηθήσει στη φυγάδευση του
θησαυρού του, υποσχόμενος
στον Πολυκράτη τα μισά. Εκεί ο
Οροίτης τον συνέλαβε και έβαλε
να τον σκοτώσουν με
ανασκολοπισμό
ΤΟ ΗΡΑΙΟΝ ΤΗΣ
ΣΑΜΟΥ
Ματίνα Γκούτζιου-Φιλόλογος
Φιλολογικές σταγόνες στον ωκεανό

5. ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΧΕΣΗ
ΤΟΥ ΠΟΛΥΚΡΑΤΗ ΜΕ ΤΟΝ ΑΜΑΣΗ
• Σύμμαχοι και φίλοι
σύμφωνα με τον
Ηρόδοτο
• Ο Άμασις(φαραώ)
βλέποντας την μεγάλη
τύχη του Πολυκράτη,τον
συμβούλεψε να
ξεφορτωθεί κάτι
πολύτιμο για να μην
θυμώσει τους θεούς
Ματίνα Γκούτζιου-Φιλόλογος
Φιλολογικές σταγόνες στον ωκεανό

6. ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΧΕΣΗ
ΤΟΥ ΠΟΛΥΚΡΑΤΗ ΜΕ ΤΟΝ ΑΜΑΣΗ
• Όταν ο Άμασις διαπίστωσε
την υπερβολική εύνοια της
τύχης προς τον Πολυκράτη,
διέλυσε τη φιλία τους,
πιστεύοντας ότι ένας τόσο
τυχερός άνθρωπος
αναμφισβήτητα θα είχε πολύ
άσχημο τέλος.
• Το πιο πιθανό όμως είναι
η συμμαχία να διαλύθηκε,
επειδή ο Πολυκράτης είχε
στείλει βοήθεια στον
Καμβύση όταν αυτός
επιτέθηκε στην Αίγυπτο.
Ματίνα Γκούτζιου-Φιλόλογος
Φιλολογικές σταγόνες στον ωκεανό

7. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΑΧΤΥΛΙΔΙΟΥ
• Η τύχη ευνοούσε ιδιαίτερα
τον Πολυκράτη
• Έτσι ο φίλος του Άμασις
τον συμβούλεψε να
ξεφορτωθεί κάτι πολύτιμο,
καθώς στη ζωή πρέπει να
εναλλάσσονται η επιτυχία
και η αποτυχία.
• Διαφορετικά
«το θείον είναι φθονερόν»
Ματίνα Γκούτζιου-Φιλόλογος
Φιλολογικές σταγόνες στον ωκεανό

8. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΑΧΤΥΛΙΔΙΟΥ
• Ο Πολυκράτης πήρε ένα
δαχτυλίδι και το πέταξε
στη θάλασσα
• . Μετά από μερικές
μέρες ένας ψαράς
έφερε στον Πολυκράτη
δώρο ένα μεγάλο ψάρι
που είχε πιάσει.
• Ετοιμάζοντας το ψάρι
οι υπηρέτες βρήκαν
μέσα το δαχτυλίδι του
Πολυκράτη.
Ματίνα Γκούτζιου-Φιλόλογος
Φιλολογικές σταγόνες στον ωκεανό

9. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΑΧΤΥΛΙΔΙΟΥ
• Τότε ο Πολυκράτης
χαρούμενος έστειλε
γράμμα στον Άμαση
εξηγώντας του τι είχε
συμβεί.
• Κι ο Άμασις διέλυσε
τη φιλία του με τον
Πολυκράτη,
πιστεύοντας ότι θα
είχε πολύ άσχημο
τέλος, όπως και
έγινε.
Ματίνα Γκούτζιου-Φιλόλογος
Φιλολογικές σταγόνες στον ωκεανό

10. ΤΟ ΔΑΧΤΥΛΙΔΙ ΤΟΥ ΠΟΛΥΚΡΑΤΗ
ΩΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΟ ΕΙΔΟΣ
Περιέχει Ιστορικά Στοιχεία
(κεφάλαια ΙΙΙ39 &ΙΙΙ44):
• Τρόπος ανάληψης εξουσίας από
τον Πολυκράτη
• Η αύξηση της δύναμης του, η
δημιουργία στόλου και οι ληστρικές
επιδρομές στο Αιγαίο, οι συμμαχίες
εναντίον του, αλλά και οι συμμαχίες
του ίδιου
• Εκστρατεία Καμβύση εναντίον της
Αιγύπτου και αποστολή των
πολιτικών του αντιπάλων σ’ αυτήν
προκειμένου να εξοντωθούν
• Εκστρατεία Λακεδαιμονίων
εναντίον Σάμου και αποτυχία τους
Ματίνα Γκούτζιου-Φιλόλογος
Φιλολογικές σταγόνες στον ωκεανό

11. ΤΟ ΔΑΧΤΥΛΙΔΙ ΤΟΥ ΠΟΛΥΚΡΑΤΗ
ΩΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΟ ΕΙΔΟΣ
• Παρέκβαση από την
κυρίως Ιστορική
Αφήγηση έχουμε στα
κεφάλαια ΙΙΙ 40,41,42,43
• Σ’ αυτά ο Ηρόδοτος μας
διηγείται μια ιστορία
(Ελεύθερη Λογοτεχνική
Δημιουργία). Πρόκειται
για την ιστορία του
δαχτυλιδιού που
εντάσσεται στις
Νουβέλες
Ματίνα Γκούτζιου-Φιλόλογος
Φιλολογικές σταγόνες στον ωκεανό

12. Ο ΗΡΟΔΟΤΟΣ ΩΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ
• Μας παραδίδει όσα ιστορικά
στοιχεία γνωρίζει για την περίοδο
της εξουσίας του Πολυκράτη στη
Σάμο (συμμαχίες, αντιπαλότητες,
εκστρατείες κ.λπ.)
• Φαίνεται να γνωρίζει καλά το
θέμα πράγμα που υποδηλώνει
έρευνα και αξιοποίηση πηγών
• Σ’ αυτό βοήθησε και η
μακροχρόνια παραμονή του στη
Σάμο
Ματίνα Γκούτζιου-Φιλόλογος
Φιλολογικές σταγόνες στον ωκεανό

13. Ο ΗΡΟΔΟΤΟΣ ΩΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΗΣ
• Η Νουβέλα του Πολυκράτη
είναι λογοτεχνική δημιουργία
με αυτοτέλεια, πλοκή, συνοχή
• Με στοιχεία παραμυθιού ( το
θαυμαστό στοιχείο της
επιστροφής του δαχτυλιδιού)
• Με διδακτικό χαρακτήρα
• Χαρακτηρίζεται από βαθύτερη
ψυχολογική ανάλυση των
προσώπων
• Χαρίζει απόλαυση,
ψυχαγωγεί
Ματίνα Γκούτζιου-Φιλόλογος
Φιλολογικές σταγόνες στον ωκεανό

14. Ο ΗΡΟΔΟΤΟΣ ΩΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΗΣ
• Χρησιμοποιεί αφηγηματικούς
τρόπους όπως:
α) η αφήγηση για να διηγηθεί
τα γεγονότα, να εξελιχθεί η
πλοκή και ο μύθος
β) η περιγραφή (π.χ. του
δαχτυλιδιού και της σκηνής
του αποχωρισμού του) για να
κάνει το κείμενο ενδιαφέρον,
να δώσει το σκηνικό
γ) ο ευθύς λόγος και ο
διάλογος (π.χ. οι επιστολές, ο
διάλογος με τον ψαρά) για να
ζωντανέψει το κείμενο, να
ψυχογραφήσει τα πρόσωπα,
τα κίνητρα, τις προθέσεις
Ματίνα Γκούτζιου-Φιλόλογος
Φιλολογικές σταγόνες στον ωκεανό

15. Ο ΗΡΟΔΟΤΟΣ ΩΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΗΣ
• Χρησιμοποιεί
αφηγηματικές τεχνικές
όπως ο προϊδεασμός (για
την τιμωρία του
Πολυκράτη), οι
αναδρομές στο ιστορικό
παρελθόν του Πολυκράτη
ή οι προσημάνσεις για το
μέλλον του
• Χρησιμοποιεί εκφραστικά
στοιχεία (όχι πολλά)
όπως οι εικόνες, οι
μεταφορές, τα επίθετα, η
κλιμάκωση των
συναισθημάτων, οι
αντιθέσεις
Ματίνα Γκούτζιου-Φιλόλογος
Φιλολογικές σταγόνες στον ωκεανό

16. ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ και ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ
• Το αναπόδραστο της μοίρας, ό,τι
γράφει δεν ξεγράφει
• Η υπέρμετρη φιλοδοξία, πλούτος,
απληστία, ό,τι ξεπερνά το μέτρο και
την ηθική προκαλούν το θείο και
τιμωρούνται
• Ύβρις-Άτις-Νέμεσις-Τίσις
• Η δυναστική συμπεριφορά και η
σκληρότητα των τυράννων
• Η απληστία της εξουσίας οδηγεί
τον άνθρωπο σε ανήθικες πράξεις
και τον αποκτηνώνει
• Οι φιλεξουσιαστές και υλιστές
αποποιούνται τα ανθρώπινα
συναισθήματα, είναι υποκριτές,
επιφανειακοί και ρηχοί άνθρωποι
Ματίνα Γκούτζιου-Φιλόλογος
Φιλολογικές σταγόνες στον ωκεανό

17. ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΤΥΡΑΝΝΙΚΗΣ
ΕΞΟΥΣΙΑΣ –ΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΤΥΡΑΝΝΟΥ
• Για να εδραιωθεί ο τύραννος στην
εξουσία εξοντώνει άξιους πολίτες,
αρπάζει περιουσίες, λεηλατεί,
καταστρέφει…
• Έτσι ο τύραννος εδραιώνεται, ενώ οι
πολίτες αποδυναμώνονται
• Μεταξύ τους οι τύραννοι έχουν
σύμπνοια, συνεργάζονται,
αλληλοβοηθιούνται, έχουν ίδιες
αντιλήψεις, ιδέες
• Είναι αρχομανείς,αυταρχικοί,
καταπιεστικοί, αδίστακτοι,
σκληροί,άπληστοι, φιλόδοξοι,
φιλοχρήματοι,
Ματίνα Γκούτζιου-Φιλόλογος
Φιλολογικές σταγόνες στον ωκεανό

18. ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΤΥΡΑΝΝΙΚΗΣ
ΕΞΟΥΣΙΑΣ –ΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΤΥΡΑΝΝΟΥ
• Ζουν περιστοιχισμένοι από κόλακες
και υποτακτικούς που τους
καλοκαρδίζουν και τους χαϊδεύουν
τ΄αυτιά για να πετύχουν την εύνοια
τους ή αξιώματα
• Κυβερνούν χωρίς να ενδιαφέρονται
για την τύχη του λαού
• Χαρακτηρίζονται από επεκτατισμό και
αρπακτικές διαθέσεις, καθώς είναι
δούλοι του χρήματος και των
απολαύσεων
• Συχνά κατασκευάζουν μεγάλα έργα
από φιλοδοξία να μείνουν στην
ιστορία, αλλά και γιατί μετατρέπουν
τους πολίτες σε «σκλάβους» και
όργανα εξυπηρέτησης των δικών τους
συμφερόντων
Ματίνα Γκούτζιου-Φιλόλογος
Φιλολογικές σταγόνες στον ωκεανό

19. ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΤΥΡΑΝΝΙΚΗΣ
ΕΞΟΥΣΙΑΣ –ΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΤΥΡΑΝΝΟΥ
• Όταν το πολίτευμα είναι
τυραννικό κυριαρχούν η
δουλοπρέπεια, η
ταπείνωση, η καχυποξία,
η διαβολή, η διχόνοια, η
αμάθεια, η φτώχεια
• Ο πολίτης δυστυχεί,
φοβάται
• Δεν υπάρχει ελευθερία
λόγου, αυτοδιάθεσης
Ματίνα Γκούτζιου-Φιλόλογος
Φιλολογικές σταγόνες στον ωκεανό

20. ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΙΔΕΕΣ ΤΟΥ ΗΡΟΔΟΤΟΥ
• Όπως διαφαίνεται στη νουβέλα,
ο Ηρόδοτος στηλιτεύει το
τυραννικό καθεστώς και τις
εγκληματικές ή ανήθικες πράξεις
του Πολυκράτη (π.χ. εκστρατείες
και λεηλασίες για συγκέντρωση
πλούτου, αφανισμός όσων δεν
του ήταν αρεστοί κ.λπ.)
• Αυτό καταδεικνύει για άλλη μια
φορά τις δημοκρατικές
πεποιθήσεις του Ηροδότου
και την έμμεση εναντίωση του
στα αυταρχικά και απολυταρχικά
καθεστώτα
Ματίνα Γκούτζιου-Φιλόλογος
Φιλολογικές σταγόνες στον ωκεανό