Tema 1-Conceptos básicos en torno á igualdade de oportunidades

Conceptos básicos en torno á
igualdade de oportunidades entre
mulleres e homes

Mar F. Cendón

Tema 1.
Conceptos básicos en torno á
igualdade de oportunidades entre
mulleres e homes

Conceptos básicos en tórno á igualdade de oportunidades entre mulleres e homes

•
•
•
•
•

Patriarcado
Sexo
Xénero
Roles e estereotipos de xénero
Igualdade formal e igualdade real, equidade de
xénero e igualdade de oportunidades
• Discriminación por razón de sexo e
discriminación de xénero
• Fenda de xénero
• Perspectiva de xénero

Políticas públicas de igualdade de oportunidades entre homes e mulleres e promoción profesional

Que teñen en
común as seguintes
imaxes?
Sinala, polo menos,
tres similitudes.

07/10/12


Toma de posesión do goberno grego (11/11/2011)

Toma de posesión do primeiro ministro italiano, Mario Monti (16/11/2011)


Consello europeo, xefas e xefes de Estado e de goberno da Unión Europea
(09/2012)

Reunión de UNASUR


Príncipe de Asturias con representantes do empresariado catalán e
madrileño (25/02/2014)

Grupo do PP da Deputación de Ourense (2013)


Toma de posesión do director do Instituto Cervantes Víctor García de la
Concha (01/02/2012)


Constitución da asociación de medios en galego (04/02/2013)


Toma de posesión do reitor da Universidad de Las Palmas de Gran Canaria
(07/04/2007)


Toma de posesión do reitor da Universidad de León (09/04/2012)


Reitores das universidades andaluzas (25/04/2012)


Reitores das universidades españolas á saída dunha reunión da CRUE
(23/05/2012)

Reitores das universidades galegas co presidente da Xunta na apertura do
curso (17/09/2011)

Apertura do curso universitario galego (07/09/2013)


Crees que esas
similitudes poden
ter algunha
implicación na vida
das mulleres?

07/10/12


Malala Yousafzai (Mingora, Pakistán, 1997), estudante, activista polos
dereitos das mulleres e bloqueira.
07/10/12


07/10/12


Mulleres que viven violencia física e/ou sexual por parte da súa parella
desde os quince anos de idade, EU-28 (%). Fonte: Datos da enquisa realizada pola
Axencia de Dereitos Fundamentais da UE (FRA), marzo de 2014.

07/10/12


Coñeces o nome co
que se denomina
este sistema?
E as súas
características?

07/10/12


«Os homes non son o
inimigo. O inimigo é o
concepto de
patriarcado. O concepto
de patriarcado como
forma de dirixir o mundo
ou de facer as cousas».
Toni Morrison (Ohio, 1931)


Patriarcado
Sistema de organización
social que xerarquiza as
diferenzas.


Patriarcado
Prácticas materiais e
culturais que
favorecen o acceso
aos órganos de toma
de decisión.


Patriarcado (RAE)
1. m. Dignidad de patriarca. 2. m. Territorio de la
jurisdicción de un patriarca. 3. m. Tiempo que dura la
dignidad de un patriarca. 4. m. Gobierno o autoridad del
patriarca. 5. m. Sociol. Organización social primitiva en
que la autoridad es ejercida por un varón jefe de cada
familia, extendiéndose este poder a los parientes aun
lejanos de un mismo linaje. 6. m. Sociol. Período de
tiempo en que predomina este sistema.


Patriarcado (RAG)
1. Relix. Dignidade, función ou cargo dun
patriarca (ac. 3). Foi elevado ao patriarcado. 2.
Relix. Territorio que está baixo a súa xurisdición.
O patriarcado de Romanía. 3. Sociol. Forma de
organización social en que o home exerce o
poder en todos os terreos e goza dunha posición
dominante na familia. Na maioría das
sociedades aínda impera o patriarcado.

Patriarcado
Sistema de
control e
dominio sobre
as mulleres.


Como funciona?
• Coerción
• Consentimento
• Incitación


Por que persiste?
Adaptación no
tempo: as vitorias
paradoxais.


Actualidade
Formas sutís de
perpetuación:
suxerir en lugar
de impor.


Matriarcado
Centralidade da
maternidade
Cooperación
Harmonía coa
natureza
Comunidades
pacificas

África
Tuareg
(Imajaghen)/Sahar;
Kabyle –Berber
(Arxelia);
Akan (Ashante)
(Ghana);
Khoekhoe (Namibia) e
Khoisan (Sudáfrica)

Tuareg


América
Seneca, Iroquois
(Estados Unidos);
Okanagan (Canadá);
Zapoteca do Istmo de
Tehuantepec (México);
Zapoteca da Serra
Juárez (México) e
Kulna (Panamá)

Mulleres zapotecas do Istmo de Tehuantepec


Asia
Khasi (India)

Nayar, Kerala (India)
Minangkabau (Sumatra)

Mosuo (China)
diferentes sociedades
da Polinesia
Familia mosuo


«As mulleres
serviron durante
todos estes séculos
como espellos que
posuiran o poder de
reflectir a figura do
home a un tamaño
dobre do natural».
Virginia Woolf
(Londres, 1882-Lewes, Sussex,1941)


Machismo
Sistema ideolóxico e
de lexitimación da
desigualdade.
Considera aos homes
superiores ás mulleres.


A concepción machista da muller
Maternidade
Capacidade para coidar
Beleza


Un exemplo:
«[…] disculpouse, asegura, xusto despois
de decirlles, "privadamente" ás "señoritas
que participaron" na reunión».
«Son un admirador da muller. Son fillo de
muller
e esposo de muller».
José Manuel Castelao Bragaña

«El hombre blandengue»
http://www.youtube.com/watch?v=M8xfzsjB2jI


Os novos machismos
Neomachismo
Postmachismo

Micromachismos


Que son exactamente o
sexo e o xénero?
Hai un correspondencia
inamovible entre ambas
categorías?
Cantas posibilidades
cres que existen?
Johnny Berlin, G.I. Johnny.
Fotografía de Del LaGrace Volcano
(1997)

07/10/12


Cantas veces o noso
sexo se convertiu
nunha dificultade para
desenvolvernos?

Que define o noso
xénero para que teña
un carácter
xerárquico?
07/10/12

Jennifer Miller. Fotografía de
Annie Leibobitz


«A muller non nace, faise.
Ningún destino biolóxico,
psíquico ou económico
define a figura que
reviste no seno da
sociedade a femia
humana; é o conxunto da
civilización quen elabora
ese produto *…+ ao que
se califica de feminino».
Simone de Beauvoir
(París, 1908-1986)


Sistema sexo-xénero
Construción de
identidades a través
de mecanismos de
socialización
pactados
historicamente.
Crianzas xogando a un cambio de
roles. (Yokoro, 1970) Fotografía de
Malick Sidibé.

Sistema de...
clasificación dos
suxeitos sociais en
mulleres ou homes.


Sistema de...
relacións entre
persoas e grupos
establecendo
diversos niveis de
poder.


Sistema de...
regras de
comportamento
social.


Sexo biolóxico
Sexo [ks] s.m. 1.
Conxunto de
características
orgánicas que
permiten distinguir un
individuo macho dun
individuo femia. Sexo
masculino e sexo
feminino.

Así, por exemplo, un feito
biolóxico que ten que ver
co noso sexo é a
posibilidade de dar a luz
ou de amamantar.
Cita, polo menos, outros
dous exemplos.

07/10/12


Pensando no exemplo
anterior… pode ese
posibilidade biolóxica
determinar que as
mulleres sexamos as
principais responsables
do coidado das
crianzas?
Por que cres que se
mantén ese rol nas
sociedades actuais?
07/10/12

Fotografía de Thomas Beatty
durante o seu primeiro embarazo


Xénero
Construción cultural a
partir de determinadas
diferenzas biolóxicas.

Establece aptitudes, roles
e actitudes diferenciadas.
O Estado español
recoñece dúas categorías:
home e muller.

Cantas veces escoitamos:
«as mulleres non están
capacitadas para realizar
determinados traballos que
esixen forza física ou son
perigosos»?

Mulleres traballando nas minas
de carbón, 1890.

07/10/12


Ou... «as
mulleres faltan a
traballar máis que
os homes»?

Cadea de lavado de Masso, 1975.

07/10/12


Se nos piden que
pensemos nunha persoa
desenvolvendo un traballo
nun tractor cal é a
primeira imaxe que se nos
vén á cabeza, a dun home
ou a dunha muller?
Mecánica de Chevrolet, 1915.

07/10/12


Chámanos a atención a
imaxe dunha muller que
non controla os seus
sentimentos ou a dun
home que non controla a
súa agresividade?
Por que?

07/10/12


Que…
• funcións
• tarefas
• responsablidades
• espazos
• oportunidades
• dereitos
adoitamos identificar cos
homes e cales coas mulleres?

Saberías dicir que caracteriza
ás persoas…
Cisxénero?
Transxénero?

Transexuais?
Genderqueer?

Travestis: dragking e
dragqueen?


Roles de xénero
Reparto desigual de
tarefas entre
mulleres e homes
en función do sexo
biolóxico.


Estereotipos de xénero
Ideas impostas
sobre as
características,
actitudes e
aptitudes de
homes e mulleres.


♀

♂

Nerviosa

Inquieto

Terca

Tenaz

Sensible

Delicada

Afeminado

Desenvolta

Groseira

Seguro de si mesmo

Desinhibida

Pícara

Simpático

Obediente

Dócil

Débil

TemperamentaL

Histérica

Apaixoado

Audaz

Impulsiva

Valente

Tímida

Pensa ben as cousas

Preguntona, cotilla

Intelixente

Prudente

Xuiciosa

Cobarde

Se non comparte

Egoísta

Defende o seu

Se non se somete

Agresiva

Forte

Caprichosa, voluble

Capaz de recoñecer os seus
erros

Cando alguén se
comporta así:
Activa

Insistente

Introvertida

Curiosa

Se cambia de opinión

Fonte: Varela, Nuria: «Feminismo para principiantes»

Roles ou estereotipos de
xénero?
Hai algo que te
chame a a atención
nesta imaxe?
Identificas algún rol
ou estereotipo de
xénero nesta
imaxe? Cal?


xénero?
Recoñeces algún
estereotipo de xénero
na trama central destes
filmes?
Poderías pór algún
exemplo dunha historia
similar protagonizada
por homes?


xénero?
Que análise farías desta noticia?


xénero?
E agora? Fai referencia este enunciado a algún
dos conceptos que acabamos de tratar?


Cita os tres ámbitos
institucionais ou
relacionais que te
parezan máis
determinantes
destas
desigualdades.


Socialización diferencial
Socializar de forma
diferente segundo o
sexo asignado no
nacemento e a función
social asignada a ese
sexo.


Que aprendiches sobre como debemos
ser as mulleres/os homes?
Como respondiches a esas mensaxes?

Que cousas aprendiches sobre como non
debemos ser as mulleres/os homes?
Inflúen estes modelos na túa vida?


Instrumentos de socialización
diferencial
A linguaxe

Como cres que pode
influír a linguaxe na
socialización diferencial?


A familia:

A través de que
elementos cres que a
familia pode reforzar
ou transgredir as
normas de xénero?
Fotografía da serie «The Fallen
Princesses » de Dina Goldstein


O ámbito educativo:
Que elementos do
sistema educativo che
parece que poden dar
como resultado unha
educación sexista?


Os medios de
comunicación:
Cita algún dos elementos
presentes nos medios de
comunicación sexistas?


«A muller ten o
dereito de subir
ao cadalso.
Debe ter tamén
o de subir á
tribuna».
Olimpia de Gouges
(1748-1792)


Segundo a
Constitución española
de 1978, mulleres e
homes somos iguais
ante a lei, temos os
mesmos dereitos,
cres que temos as
mesmas
oportunidades para
desenvolvelos?

Igualdade formal
Artigo 14 da
Constitución
española de
1978


Igualdade real
Artigo 1.1 da Lei
orgánica, de 22 de
marzo de 2007,
para a igualdade
efectiva de mulleres
e homes

Igualdade formal na UVigo
Decreto 7/2010 do
14 de xaneiro polo
que se aproban os
estatutos da
Universidade de
Vigo 7/2010, do 14
de xaneiro,

Igualdade real na UVigo
- Normas de paridade na
composición dos órganos
previstos nos Estatutos e
nas comisións delegadas do
Consello de Goberno

- I Plan de igualdade entre

mulleres e homes da
Universidade de Vigo (20122014), do

Igualdade formal ou real?


Lei Orgánica 6/2001, de 21 de decembro, de
Universidades
Artigo 41. Fomento da investigación, do
desenvolvemento científico e da innovación tecnolóxica
na universidade.
[…]
4. Promoverase que os equipos de investigación
desenvolvan a súa carreira profesional fomentando unha
presenza equilibrada entre mulleres e homes en todos
os seus ámbitos.
[Engadido pola lei 4/2007, de 12 de abril]


Artigo 6º A Universidade de Vigo, seguindo os principios e normas
internacionais, comunitarias e internas, comprométese a promover a
igualdade de oportunidades entre homes e mulleres nas súas normas.
Os eidos que é preciso tratar son:
a) O acceso en igualdade de condicións á ensinanza e á investigación
universitaria.
b) O acceso en igualdade de condicións ao traballo e á promoción
profesional dentro da universidade.
c) A organización das condicións de traballo con perspectiva de xénero,
especialmente tendo en conta a conciliación entre a vida profesional e
familiar.
d) A promoción da perspectiva de xénero nos estudos e na investigación.
e) A promoción da representación equilibrada nos diferentes órganos e
niveis de toma de decisións dentro da universidade.


Da Elección dos Membros do Consello Social e da Comisión de
Estudos de Posgrao


Equidade de xénero
Capacidade de facer o xusto e
correcto en relación ao trato de
homes e mulleres, tendo en conta as
súas diferentes necesidades.
Nunha situación de equidade de
xénero os dereitos, responsabilidades
e oportunidades dos individuos non
se determinan polo feito de ter nacido
como home ou como muller.

do


Equidade de xénero
Refírese ademais á xustiza
necesaria para ofrecer o acceso e o
control de recursos a mulleres e
homes por parte do goberno, das
institucións educacitvas e da
sociedade no seu conxunto.do


Igualdade de oportunidades
Facer efectivo o dereito das persoas
a ser recoñecidas como iguais en
dereitos e obrigas no contexto
social no que viven, se desenvolven
e participan.do


Igualdade de oportunidades
Está recoñecida a nivel normativo e
xurídico e recollida nos textos das
constitucións coma un dereito
fundamental das persoas que non
poden ser discriminadas por razón
de sexo, raza, relixión etc.

do


Discriminación por sexo
Convención sobre a eliminación de todas as formas de
discriminación contra as mulleres (Nacións Unidas, 1979) :

«Toda distinción, exclusión ou restrición baseada no
sexo que teña por obxecto ou por resultado menoscabar
ou anular o recoñecemento, goce ou exercicio polas
mulleres, con independencia do seu estado civil, sobre a
base da igualdade do home e da muller, dos dereitos
humanos e as liberdades fundamentais nas esferas
política, económica, social, cultural e civil ou en calquera
outra».

do

Discriminación por sexo
Hai diferentes tipos de discriminación por razón de sexo:
Discriminación directa: é «a situación na que se
atopa unha persoa que sexa, teña sido ou puidese ser
tratada, en atención ao seu sexo, de xeito menos
favorable que outra en situación comparable» (art. 6.1 da
Lei orgánica de igualdade efectiva entre mulleres e homes)

Por exemplo?o


Discriminación indirecta ou por
xénero
É «a situación na que unha disposición, criterio ou
práctica aparentemente neutros pon a persoas dun sexo
en desvantanxe particular respecto a persoas do outro,
salvo que esa disposición, criterio ou práctica poidan
xustificarse obxectivamente en atención a unha
finalidade lexítima e que os medios para acadar esa
finalidade sexan precisos e axeitados» (art. 6.2 LOIEMH)
Cita algunha situación que poida ser resultado dunha
discriminación por xénero

do


Fendas de xénero: fenda salarial
Diferenza relativa que existe
na medida dos ingresos
brutos por hora, de mulleres
e homes, en todos os
sectores da economía.

do


Causas
Discriminación directa
Infravaloración do traballo
das mulleres
Segregación no mercado
laboral
Tradicións e estereotipos de
xénero

do


Perspectiva de xénero
do


Tema 1-Conceptos básicos en torno á igualdade de oportunidades

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (9)

Similar to Tema 1-Conceptos básicos en torno á igualdade de oportunidades

Similar to Tema 1-Conceptos básicos en torno á igualdade de oportunidades (20)

More from marcendon

More from marcendon (20)

Tema 1-Conceptos básicos en torno á igualdade de oportunidades