Gimnazjum nr 2 w Luboniu projekt edukacyjny "Bonżurka na etażerce" 2014/15

1. Zapożyczenia
-CZYM SĄ ZAPOŻYCZENIA
-RODZAJE I PRZYKŁADY
-DZIEDZINY ZAPOŻYCZEŃ

2. Czym są zapożyczenia?
 Słownictwo polskie dzielimy na rodzime i zapożyczone.
Te drugie stanowi zasadniczą grupę leksykalną naszego
języka. Pojawia się ono w polszczyźnie od początków jej
rozwoju. Jest świadectwem licznych kontaktów
politycznych i kulturalnych Polski z innymi krajami.
Zapożyczenia są to, bowiem wyrazy, związki
frazeologiczne, konstrukcje składowe przyjęte z obcego
języka.

3. Rodzaje zapożyczeń
1. właściwe – dotyczą wydarzeń historycznych (przechodzi cały wyraz)
a. bezpośrednie – wyrazy, które znalazły się w polszczyźnie w związku z okupacją niemiecką podczas II wojny światowej – Wermacht,
gestapo,
b. pośrednie – zapożyczenia średniowieczne dotyczące liturgii chrześcijańskiej – z języka łacińskiego (rzadziej greckiego) za
pośrednictwem czeskim – chrzest, ofiara, anioł, kielich, diabeł, msza;
c. szesnastowieczne – z języka włoskiego (ślub Zygmunta Starego z królową Boną) – marcepan, seler, kalafior, bransoleta, bankier, pałac,
tort, bank;
d. z języka angielskiego – charakterystyczne dla XX w. oraz czasów współczesnych – dotyczą sportu, kultury masowej, ekonomii,
informatyki, życia codziennego (po 89r.)
2. kalki – czasopismo (j. niem. Tzai + szift – czas + pismo), być na topie;
3. sztuczne – neologizmy z cząstek różnych języków – dwie cząstki obce (telewizja – tele z gr. „na odległości” i wizja z łac. „widzieć”);
4. hybrydy – cząstka polska + obca – być na topie, jest O.K., super zabawa, zabukować (zarezerwować), jest cały happy;
5. semantyczne – mysz (część komputera).

4. Przykłady zapożyczeń
 A)z języka niemieckiego :szlafrok, mycka(czapka), glaca, hajcować, dach, kurort, fach, plajta, flaszka, holować,
fajerwerki, kartofel
 B)z języka włoskiego :kołdra, kompas, lawenda, materac, pomarańcza, bank, bankier, cera, fontanna, fraszka,
gondola, gwardia, kareta, karnawał, katafalk,czekolada, fatamorgana, fortepian, groteska, kalarepa, karykatura
 C)z języka francuskiego :półświatek ,peruka,aktualny ,formacja,adres, toaleta, perfumy,szal, fotel,balkon,
Najwięcej zapożyczeń we współczesnym języku polskim pochodzi z języka angielskiego. Obejmują one takie sfery
tematyczne jak: terminologia naukowo-techniczna: kompakt, komputer, walkman, słownictwo sportowe: derby,
doping, nokaut, ring, walkower rozrywki młodzieżowe: blues, disco, playback, singel, song słownictwo komputerowe:
bajt, driver, serwer, skaner ekonomia: biznesmen, bizneswoman boss, broker, leasing, menedżer, życie codzienne:
market, cheeseburger, fast food, grill, chipsy, happy end, logo, marker, notebook, ranking, show, weekend

5. Galicyzm
Galicyzm-zapożyczenia z języka francuskiego
Okres pojawienia się wyrazów francuskich w polszczyźnie to XVII i XVIII wiek.
Oficjalnie język francuski pojawił się w Polsce za panowania króla Władysława IV, a dokładnie za sprawą jego
pochodzącej z Francji małżonki Marii Ludwiki, znanej w naszym kraju bardziej jako Ludwika Maria, ponieważ zgodnie z
ówczesną polską kulturą imię Maria zarezerwowane było tylko dla Matki Boskiej. Po śmierci króla, Ludwika Maria
wyszła za kolejnego polskiego władcę – Jana Kazimierza. W związku z czym jej wpływy na królewskim dworze
odgrywały ważną rolę przez wiele lat. Królowa przeniosła do Polski francuskie słownictwo, obyczaje czy też elementy
stroju. Jednak szlachta nie przepadała za nią, dlatego wpływy języka francuskiego z tego okresu najłatwiej znaleźć w
języku potocznym. Jest to związane z jeszcze jednym elementem kultury. Mianowicie w tym czasie rozwijał się dramat
i komedia stanisławowska. Były one zapożyczone właśnie z francuskiej kultury i posługiwały się językiem potocznym.
Zresztą komedia i dramat znajdowały się bardzo nisko w hierarchii klasycystycznych gatunków literackich, dlatego
dopuszczano w nich wspomnianą wyżej mowę potoczną, a w związku z tym i galicyzmy.

6. przykładowe Francuskie zwroty i wyrażenia
comme il faut – tak jak trzeba
en bloc – w całości, ogółem
en face – z przodu
enfant terrible – osoba niedyskretna, nietaktowna (dosł. okropne dziecko)
faux pas – pomyłka, lapsus (popełnić faux pas)
femme fatale – kobieta fatalna, przez którą są same kłopoty
fin de siècle – koniec wieku
noblesse oblige – szlachectwo zobowiązuje
par excellence – w całym tego słowa znaczeniu
va banque – na całość
vis-à-vis – naprzeciwko

7. Jaki procent zapożyczeń pochodzi z j.obcych?
1.Angielski 2. Włoski 3.Łacina 4. Francuski

8. Patrycja Golińska 3a 
Źródła:wikipedia.org,portalwiedzy.pl,bryk.pl,definicja.org