Ο τρόπος διαβίωσης και οι συνήθειες των Βυζαντινών

1. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ
ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Βυζαντινή αυτοκρατορία ή Βυζάντιο ή Ανατολική Ρωμαϊκή
αυτοκρατορία καλείται η περιοχή , που βρισκόταν στα σύνορα Ανατολής
& Δύσης .
Αποτελεί τον κληρονόμο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας & τον κοντινό
πρόγονο του ελληνικού κράτους.

2. Πρόκειται για μια αυτοκρατορία που
έζησε για τουλάχιστον 1.000 έτη
σημειώνοντας σημαντικά επιτεύγματα
& διαδραματίζοντας ρόλο καθοριστικό
στην θεμελίωση του σύγχρονου
ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Αντικείμενο ενδιαφέροντος αποτελεί
από πολλούς η καθημερινή ζωή των
κατοίκων αυτής της σπουδαίας &
πολυετούς αυτοκρατορίας.

3. Η ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Αρχικά, υπήρχαν διαφορές ως προς την μορφολογία των σπιτιών , που οφείλονταν
τόσο στην οικονομική κατάσταση του κάθε ιδιοκτήτη , όσο & στην διαφορετική
νοοτροπία & ανάγκη, που υπήρχε μεταξύ αστικών κέντρων & υπαίθρου.
Τα σπίτια της υπαίθρου χτίζονταν συνήθως σε οχυρωμένους οικισμούς, ώστε να
προστατεύονται από εχθρικές επιδρομές. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα ο χώρος προς
οικοδόμηση να είναι περιορισμένος.

4. Οι κατοικίες των
μικροκαλλιεργητών
ήταν ισόγειες και
στενόχωρες. Είχαν
χαμηλές πόρτες και
μικρά παράθυρα.

5. Αντίθετα, οι Δυνατοί είχαν μεγάλα διώροφα
σπίτια σκεπασμένα με κεραμίδια. Τα σπίτια
τους είχαν εξωτερικά σκάλα και εξώστες.
Στα κατώγια* των σπιτιών τους και στον
περίβολό τους υπήρχαν κελάρια, πατητήρια
και αποθήκες όπου αποθηκεύονταν τα
τρόφιμα. Τα σπίτια είχαν συνήθως έναν ή
δύο ορόφους. Υπήρχαν όμως και τριώροφα
ή πολυώροφα (αναφέρονται σπίτια με εφτά
και εννιά πατώματα).

6. Στο ισόγειο των περισσοτέρων σπιτιών υπήρχαν
στέρνες και χώρος για τα ζώα. Τα δωμάτια
βρίσκονταν στον όροφο και χωρίζονταν από
ελαφρά υλικά (ξύλο, καλάμια).

7. Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Ο θεσμός του γάμου αποτελούσε σημαντική υποχρέωση των κατοίκων του
Βυζαντίου καθώς ήταν πρωταρχικό στάδιο για την αύξηση του πληθυσμού &
κατ’ επέκταση την διαιώνιση του είδους.
Η ηλικία γάμου για τα κορίτσια ήταν τα 12 ή 13 έτη και για τα αγόρια τα 14 ή 15.
Η αιτία που κρινόταν κατάλληλη για γάμο μια τόσο μικρή ηλικία ήταν η
μεγάλη θνησιμότητα της εποχής.

8. Κατά τα πρώτα έτη τον πρώτο λόγο για την επιλογή
του συζύγου είχε ο πατέρας, στη συνέχεια όμως
μετά την νομοθετική μεταρρύθμιση των Ισαύρων ,
που αποσκοπούσε στην ισχυροποίηση του θεσμού
της οικογένειας, ήταν απαραίτητη η συγκατάθεση &
των δύο οικογενειών για την σύναψη γάμου.
Καθώς, όπως αναφέραμε & παραπάνω, βασικός
σκοπός του γάμου ήταν η τεκνοποίηση ,
επιτρεπόταν η λύση αυτού σε περίπτωση
στειρότητας.|
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι οικονομική βάση της
γυναίκας ήταν η προίκα που λάβαινε από την
οικογένειά της

9.  Οι γυναίκες δεν είχαν τα ίδια
δικαιώματα με τους άντρες & η
συμμετοχή τους στα δρώμενα της
κοινωνικής ζωής ήταν περιορισμένα.
Όφειλαν να σκεπάζουν το πρόσωπό τους
κατά την έξοδό τους & δεν είχαν δικαίωμα να συμμετέχουν σε
δημόσιες τελετές.
H ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

10. Οι πλούσιες γυναίκες
συνοδεύονταν από έναν δούλο,
όταν έβγαιναν έξω.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης, το
γεγονός ότι μετά τον 11ο αι. μ.Χ.
οι γυναίκες είχαν την δυνατότητα
να λάβουν μέρος στα κοινά & να
έχουν πρόσβαση στην παιδεία.

11. ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Αρχικά, για να ξεχωρίζουν το
παιδί μιας οικογένειας από τα
άλλα παιδιά πρόσθεταν το όνομα
του πατέρα σε πτώση γενική.
Αργότερα, καθιερώθηκε & το
επώνυμο, πρωτίστως στις
αριστοκρατικές οικογένειες.

12. Τα σχολεία ήταν κυρίως κοσμικά & εκκλησιαστικά.
Οι μαθητές κατέβαλαν δίδακτρα, για τα ορφανά
όμως η φοίτηση ήταν δωρεάν.
Το σχολείο περιελάμβανε 2 κύκλους σπουδών . Το
ένα του γραμματιστή από 7-12 ετών & το άλλου του
γραμματικού από 12 ετών.
ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

13. ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
I. Ανάγνωση
II. Γραφή
III.Γραμματική
IV.Ρητορική & φιλοσοφία
V. Αριθμητική & γεωμετρία
VI. Αστρονομία & μουσική
VII. Όμηρο καθώς & κλασικούς
& μεταγενέστερους συγγραφείς.
Τα μαθήματα που διδάσκονταν ήταν:

14. Μετά το πέρας των βασικών σπουδών είχαν
την έφεση & την οικονομική δυνατότητα
μπορούσαν να συνεχίσουν τις σπουδές στο
πανεπιστήμιο.

15. Η
Κωνσταντινού
πολη,
η πόλη που
καθόρισε τον
τρόπο ζωής
και εξέλιξης
του ελληνικού
μεσαιωνικού
πολιτισμού

16. Η ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ & Η ΜΟΔΑ
Οι βυζαντινοί παρακολουθούσαν την μόδα &
αγαπούσαν πολύ τα κοσμήματα.

18. Η ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΛΟΥΣΙΩΝ
Οι αστοί φορούν μακρύ
χιτώνα με πολλές πτυχώσεις,
μπότες δερμάτινες τον
χειμώνα & ανατολίτικα
παπούτσια το καλοκαίρι .

19. Ο αυτοκράτορας
ξεχώριζε με τα
κόκκινα
υποδήματά του
Τα πορφυρά αυτοκρατορικά υποδήματα

20. Η ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΦΤΩΧΩΝ
Τα στιχάρια (χιτώνες) των χωρικών
είναι χωρίς μανίκια μερικές φορές,
αλλά πάντα ζωσμένα στη μέση. Οι
βράκες είναι μακριές ως τον
αστράγαλο & κυκλοφορούν ξυπόλυτοι
ή με παπούτσια ανοιχτά στη φτέρνα.

21. Η ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Οι γυναίκες φορούν πάνω από το
στιχάριο ιμάτιο (μανδύα) με μακριά
μανίκια που καλύπτει & το κεφάλι.
Φροντίζουν τα μαλλιά τους με
επιμέλεια. Οι πλούσιες γυναίκες
φορούν πολυτελή από μετάξι ενδύματα

22. Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Οι βυζαντινοί με εξαίρεση τις περιόδους νηστείας είχαν ιδιαίτερη
αδυναμία στο φαγητό.
 Σε ένα ευκατάστατο σπίτι το δείπνο συμπεριλάμβανε ποικίλα φαγητά
όπως ορεκτικά κρέατα, ψάρια, γλυκά & κρασί.
 Ο μέσος βυζαντινός δεν έχει την πολυτέλεια για διατροφικές επιλογές
εφόσον έχει να αντιμετωπίσει εχθρικές επιδρομές, επιδημίες &
θεομηνίες.

23. ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ
 Βασικοί τρόποι ψυχαγωγίας των βυζαντινών ήταν:
I. Ιεροτελεστίες
II. Θρησκευτικές, λαϊκές & οινικές γιορτές
 Οι κάτοικοι της πρωτεύουσας διασκέδαζαν:
στον Ιππόδρομο
(εκτός από αρματοδρομίες διαδραματιζόντουσαν
& θεατρικές παραστάσεις, θρησκευτικές τελετές κλπ. )

24. ΑΠΟΚΡΙΕΣ
I. Στις πόλεις:
μεταμφιεζόντουσαν όλοι & παρελάμβαναν στους δρόμους, ενώ με αφορμή τη
νέα σελήνη άναβαν φωτιές στους δρόμους & οι νέοι πήδαγαν πάνω απ’ αυτές.
II. Στις επαρχίες:
Στηνόντουσαν πανηγύρια όπου εκεί έκαναν την εμφάνισή τους μάγοι,
αστρολόγοι, θεραπευτές θαυματοποιοί που τραβούσαν το ενδιαφέρον των
χωρικών, παρά την απαγόρευση της Εκκλησίας.

25. Γιορτή καρναβαλιού

26. Ο ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΣ
Ο μοναχισμός είχε αρχικά τη μορφή της αναχώρησης από
κάποια έρημο μακριά από τους άλλους ανθρώπους για τα
εγκόσμια.
Γι’ αυτό & οι άνθρωποι αυτοί ονομάστηκαν μοναχοί, ασκητές ή
ερημίτες εφόσον υπέβαλλαν στο σώμα τους διάφορες δοκιμές
όπως νηστεία, αϋπνία & καθημερινή προσευχή.

27. Ο μοναχισμός γνώρισε μεγάλη ακμή μετά την
αναστήλωση των εικόνων καθώς αυξήθηκαν τα
μοναστήρια. Το σημαντικότερο μοναστικό κέντρο
αποτελεί μέχρι & σήμερα το Άγιο Όρος.

28. ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ,ΜΑΓΕΙΑ
Για την περίθαλψη των ασθενειών οι βυζαντινοί είχαν φτιάξει ιατρικές
υπηρεσίες. Κάθε πόλη είχε κ από ένα νοσοκομείο καθώς ο διορισμός των
γιατρών εξαρτιόταν από τον πληθυσμό της εκάστοτε πόλης. Υπήρχαν
όμως & γιατροί που δεχόντουσαν τους ασθενείς στα ιατρεία τους ή
κάνανε επισκέψεις κατ’ οίκων.
Πολλές δεισιδαιμονίες οδηγούσαν το λαό να καταφύγει στην μαγεία.

29. Ιατρός
Οι γιατροί της Βυζαντινής περιόδου
αξιοποιούσαν τα έργα των αρχαίων
Ελλήνων ιατρών με αποτέλεσμα να
θεωρηθεί ότι δημιουργήθηκε μια
φυσιολογική μετάβαση από την
αρχαία Ελληνική Ιατρική στην
Ιατρική της Βυζαντινής περιόδου.

30. ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ
Σε κάθε πόλη επίσης, υπήρχαν, τα πτωχοκομεία & τα ορφανοτροφεία τα
οποία ιδρύονταν & συντηρούνταν από την Εκκλησία.

31. Τα φιλανθρωπικά
ιδρύματα που υπήρχαν
στο Βυζάντιο συνιστούν
τον κύριο μηχανισμό
μέσω του οποίου
μετουσιωνόταν σε
πράξη η χριστιανική
αρχή της φιλανθρωπίας
και επιτυγχανόταν η
αρωγή προς τους
ενδεείς.
Γηροκομεῖα
1. Τὰ Ἀνθεμίου
2. Τὰ Ἀρματίου
3. Τὰ Γηραγάθης
4. Τὰ Δεξιοκράτους
5. Τὰ Ἑλένης
6. Τὰ Εὐγενίου
7. Τὰ Εὐφρατᾶ
8.Τοῦ ἁγίου Ἠλία
9. Τὰ Ἰσιδώρου
10. Τὰ Καριανοῦ
11. Ἐν τῷ ἁγίῳ Κλήμεντι
12. Ἡ Κύφη
13. Τῶν Μαγγάνων
14. Τοῦ Μελοβίου
15. Τοῦ Μυρελαίου
16. Τὰ Ναρσοῦ
17. Τοῦ ἁγίου Παύλου
18. Τὰ Πετρία
19. Τὰ Πέτρου
20. Τὰ Πρασινᾶ
21. Τοῦ Ῥωμανοῦ
22. Τοῦ Σάγματος
23. Τὰ Σεβήρου
24. Τῆς Σκάλας
25. Τὰ Φλωρεντίου
26. Τὰ Ψαμαθᾶ
27. Τὰ Κωνσταντίνου

32. Εργασία στο μάθημα της Ιστορίας
Σωτήρης Χουλιάρας
2014-15τέλος