1. Nieuwsbrief
februari 2019
Heb je wel eens achteruit ge-
reden met een aanhangwa-
gen? Wanneer die begint uit te
zwaaien moet je meteen stu-
ren, anders is het te laat. Ik zal
laten zien dat zulke problemen
lastig zijn.
Als pijnlijk voorbeeld nemen
we de klimaattransitie, omdat
iedereen daarover praat.
Maar ook omdat daar de sys-
teemfouten zó duidelijk zijn.
We kiezen het verkeerde regelmechanisme en maken de aanhan-
ger nòg onbestuurbaarder.
De vuistregel? Kies een snelle, desnoods iets zwakkere terugkop-
peling. Laat de urgentie zèlf het werk doen, je zou dat als een soort
marktwerking kunnen zien …?
Hoe beheers je systemen met traagheid? Het wordt erger wanneer de sturing zèlf extra vertraagt.
CO2, waarom zo lastig?

2. 2020 410 ppm 1,0 o
C
2000 370 ppm 0,5 o
C
1980 335 ppm 0,15 o
C
1960 300 ppm 0 o
C
Vroeger 280 ppm
CO2 uitstoot ophoping temperatuur,
versnelling
CO2, waarom we geen raad
weten met langzame problemen
Veel problemen bij mijn klanten komen op het bordje van
Lean, Agile of andere Excellence programma’s. Maar hoe
heeft het zover kunnen komen? Vaak zijn die problemen het
gevolg van een politieke benadering op strategie-niveau. En
vaak gaat het om langzame processen die je beter naar de
volgende CEO kunt doorschuiven. De medewerkers voelen
dat uitstelgedrag haarfijn aan, maar zolang de aandeelhou-
ders het niet zien ...
De klimaatdiscussie is een voorbeeld waar we middenin zit-
ten. Het afgelopen jaar is het klimaat steeds vaker en inten-
siever in het nieuws. Dat is goed en het wordt hoog tijd.
Maar de redeneringen worden steeds ingewikkelder en steeds
meer politiek. De gele hesjes en de schoolkinderen voelen
haarfijn aan dat er iets niet klopt. Hoe komt het toch dat het
klimaat zich zo goed leent voor manipulatie en beeldvervor-
ming? Heeft u wel eens achteruit gereden met een aan-
hangwagen? Wanneer die begint uit te zwaaien moet je
meteen flink sturen, anders is het te laat. Ik zal laten zien
dat zulke problemen lastig zijn.
Als voorbeeld een oer-Nederlands probleem waar we wèl
mee kunnen omgaan: De waterhoogte stijgt, dus de dijken
moeten hoger of de afvoercapaciteit moet omhoog. Even pol-
deren en een jaar later zijn de graafmachines bezig.
“YES, WE CAN !”
Een ander voorbeeld: te weinig onderwijzend personeel. Ein-
deloos polderen, salaris omhoog maar niet teveel, fusies en
Malieveld betogingen. Dertig jaar later is alles nog hetzelfde
en in een voortdurende crisis blijft het probleem beheerst op
het randje van de afgrond.
“SORRY, WE KUNNEN ER NIETS AAN DOEN”
CO2 , vereenvoudigd plaatje
Er komt bij iedereen zoveel informatie binnen dat het gaat
duizelen. En duizelen maakt kwetsbaar voor lobbyredenerin-
gen en voor verkiezingsretoriek. Ik heb een vereenvoudigd
plaatje gemaakt van het klimaat:
1 CO2 uitstoot (ik weet dat er meer broeikasgassen zijn,
maar we houden het even hierbij).
2 CO2 ophoping in de atmosfeer (het lost ook op in de
oceanen, dat dempt een beetje maar daar houden we
even geen rekening mee)
3 Temperatuurstijging versnelt door het broeikaseffect
(natuurlijk is ook dit ingewikkelder, maar de poolkap-
pen en gletsjers smelten echt)
1 Het klinkt erg stoer om de CO2 uitstoot aan te pakken. Met-
een in de volgende zin zegt de politicus: “we moeten het gron-
dig doen en dus niet te snel.” Gelukkig hebben we doelen
afgesproken waar we niet onderuit kunnen. Wanneer we in
2030 50% reductie moeten halen, zouden politici het liefst tot
de jaarwisseling 2030 wachten?
2 Het komt door de ophoping dat dit niet klopt. Hoe langer we
doorgaan met CO2 uitstoten, deste langer zal de ophoping in
de atmosfeer doorgaan. In de figuur heb ik de ophoping gete-
kend als een stijgend niveau in de tank. Ziet U het piepkleine
kraantje onderin de tank? Waarmee de tank leegloopt? Daar-
mee bedoel ik de natuurlijke opname van CO2 uit de atmos-
feer. Ziet U de enorme kraan bovenin? Zolang die open staat
loopt de tank snel vol, en pas als die bijna dicht staat begint
de tank heel langzaam leeg te lopen. Maar wanneer die grote
kraan half dicht gaat in 2030? Het kleine kraantje kan daar
niet tegenop.
Maar zelfs wanneer we de ophoping kunnen stoppen zodat
CO2 niet verder stijgt, zijn we er dan?
3 We zien de temperatuur stijgen door het broeikaseffect. Hoe
meer CO2 ophoping, deste sneller stijgt de temperatuur. Ik
heb dit getekend als een verwarmingsspiraal. Hoe hoger de
CO2 ophoping, deste groter is de warmtehoeveelheid uit de
spiraal. De CO2 ophoping is lineair, een rechte lijn omhoog,
en terecht maken we ons daar zorgen over. De temperatuur
stijgt niet zo snel want de aarde is heel groot, maar … het
gaat sneller en sneller. Hoe hoger de CO2 ophoping, deste
dieper wordt het gaspedaal van de opwarming ingetrapt.
Pas wanneer de CO2 tank helemaal is leeggelopen door het
kleine kraantje zal de temperatuurstijging stoppen.
Het is een moeilijk te bevatten soort probleem. CO2 uitstoot
integreert tot CO2 ophoping. En CO2 ophoping integreert tot
temperatuurstijging. Extra moeilijk op te lossen omdat het zo
langzaam gaat. In de tekening probeer ik te laten zien hoe het
van links naar rechts moeilijker wordt. En vooral hoe het on-
der controle krijgen van CO2 uitstoot niet genoeg is ! Dan
stijgt de temperatuur gewoon nog door met dezelfde snelheid.
Het is geen leuk bericht, misschien kunnen we oefenen op
soortgelijke problemen die sneller zijn en die we binnen de
landsgrenzen kunnen oplossen?
Het besturen van onbestuurbare
problemen ?
Groots aangepakte transitie, vanuit de oude denkpatro-
nen geleidelijk overstappen ? Het klinkt redelijk maar het
kan niet werken, kijk maar:
Klimaattafels, grootschalige planning, en vooral de enthousi-
astelingen van het eerste uur wegzetten als hobbyisten. Er
wordt door grote partijen macht genomen, en voor je het weet
is ook het geld verbruikt. Maar nog steeds blijft de CO2 uit-
stoot stijgen.
Ik blijf mij nog een paar jaar zorgen maken over de aanschaf
van een warmtepomp met zonnepanelen. Ik wacht nog even
met het inruilen van mijn oude auto.
Waarom is dit de foute aanpak? Er wordt in een traag pro-
ces nog een extra vertraging ingebouwd; nu wordt het
nog erger dan achteruitrijden met een aanhanger.
Het is achteruitrijden … met een vertraagd stuur.
Cold Turkey afkikken, vanuit het nieuwe denken direct
omschakelen ? Het klinkt misschien klimaatdrammerig
maar het is de enige manier !
Bij mij thuis betekent dat: direct gedwongen worden om min-
der aardgas gebruiken zodat ik wel moét kiezen: alleen de
woonkamer warm en de rest van het huis koud ? Of mis-
schien isoleren zodat ik met hetzelfde gas meer warmte
krijg ? En dan direct gaan sparen voor een warmtepomp om-
dat je voelt dat het moet ?
Dit is een betere aanpak. Het is minder efficiënt maar wel
sneller omdat de urgentie direct wordt gevoeld. Zouden
Tata en Shell ook niet sneller in actie komen wanneer elk
jaar de gaskraan 10% geknepen wordt?
Het blijft achteruitrijden met een aanhanger, maar we ma-
ken de besturing sneller in plaats van langzamer.
Wat zit hier achter? Het lijkt of we allemaal ge-
programmeerd zijn om eerst te gaan vergade-
ren? En vooral grote plannen te maken.
We zien ook dat ècht succes en verandering
ook de tweede aanpak volgt: Lean en Agile zijn
gebaseerd op meteen begin-
nen en op direct effect.
Vriendelijke groeten
Leo Monhemius
leo@monhemius.nl
www.monhemius.nl
+31-655174905

3. Newsletter
February 2019
Did you ever drive in
reverse with a small trailer?
When it starts to swing, you
need to correct immediately,
to avoid damage. I will demon-
strate how such systems are
hard to control.
We take climate transition as a
painfull example because it is
in the news every day.
But also because the system
failure is so clear.
We are applying the wrong control mechanism and make the trailer
even more uncontrolled.
Rule of Thumb ? Choosing a fast, maybe a bit weaker feedback mecha-
nism. Let urgency itself do the work, it is a kind of market force … ?
How to control slow systems ? You make it worse with a slow decision process !
CO2, why so nasty?

4. 2020 410 ppm 1,0 o
C
2000 370 ppm 0,5 o
C
1980 335 ppm 0,15 o
C
1960 300 ppm 0 o
C
History 280 ppm
CO2 emission accumulation temperature
accelleration
CO2 , why we cannot deal with
slow problems
Many problems with my customers end up in Lean, Agile or
other Excellence programs. How come? Frequently those
problems are the result of a political approach at strategic
management level. And mostly it is about slow processes,
better to delay onto the next CEO’s tasks. Employees feel the
postponing intuitively; but the shareholders may not recognize
this ...
Climate discussions are an example we are witnessing. This
year it was daily in the news (at least in the Netherlands). That
is good news and time is running out.
But the reasoning gets more and more complicated, and more
and more political. The so called yellow vests or gilets jaunes
and schoolchildren identify flawless that something is very
wrong. How can climate discussions be so vulnerable for
manipulation and information distortion?
Did you try to drive in reverse with a trailer? When it
starts to swing you have to react rapidly and strongly.
I will show how such problems are nasty.
As example a typical Dutch problem that we can handle:
Higher river levels, so we need to top-up dykes and increase
the flow. With some discussions the caterpillars start within a
year. “YES, WE CAN !”
Another example: shortage of teachers. Endless arguments ,
refusals to increase the salaries, schools merging for efficien-
cy of scale and many protest demonstrations and strikes. Af-
ter thirty years the problem remains on the edge of collapse in
a continuing crisis management.
“SORRY, WE CAN’T HELP”
CO2 , simplified image
Information overload is confusing each of us. And confusion
makes vulnerable for lobby reasoning and for election rheto-
ric. I made a simplified picture of climate dynamics:
1 CO2 emission (I am aware that more greenhouse gas-
es play a role, but let us keep it simple).
2 CO2 accumulation in the atmosphere (It does also dis-
solve in oceans, that dampens a little but let us ignore
it for now)
3 Temperature rise accelerates, caused by the green-
house effect (this is more complicated but the polar ice
melting is for real)
1 It may seem heroic to attack CO2 emissions. But in a next
sentence the politician will say “we must be thorough and thus
not so fast.” Luckily we agreed Paris targets to reduce 50% by
2030. But politicians would prefer to make the real change by
the end of 2019.
2 It is the accumulation that breaks the spell. The longer we
continue CO2 exhaust, the longer accumulation will continue
in the atmosphere. In the picture I illustrate accumulation as
rising levels in the tank. You see the small tap in the bottom?
This can empty the tank again. Of course this means the natu-
ral capture of CO2 from atmosphere. You see the large valve
in the top; with this valve open, the tank fills rapidly. Only
when it is almost closed, the levels will start to drop. But even
when the big valve will close to 50% by 2030? The small valve
cannot compensate.
But imagine we stop CO2 levels further increase, would that
solve the problem ?
3 We see temperature rise caused by greenhouse effect. The
more CO2 accumulation, the faster temperature rise. I have
drawn it as a heating coil . The higher CO2 accumulation, the
more heat transfer from the coil. CO2 accumulation is linear,
an approximate straight line upwards, and we are worried with
good reason. Temperature rise is slow because the earth is
very big, but … it rises faster and faster. The higher CO2
accumulation, the deeper the gas pedal of global warming is
pushed.
Only when the CO2 tank is emptied again through the small
valve, the temperature will cease to rise further.
The type of problem is difficult to grasp. CO2 exhaust inte-
grates into CO2 accumulation. And CO2 accumulation inte-
grates into temperature rising. Extra difficult to solve because
it is so slow. In the drawing I tried to illustrate how things get
more difficult from left to right. And especially how controlling
CO2 exhaust is not enough ! Temperature simply keeps rising
at the same speed.
Not a convenient message, maybe we can exercise similar
problems that are faster and which we solve within our own
circle of influence ? Like driving backwards with the trailer.
Controlling uncontrollable prob-
lems ?
Massive approach of the transition, using old thinking
and transfer gradually ? It sounds reasonable, but it can-
not work, just observe the Dutch example:
Involving all stakeholders at climate tables leads to high level
planning and compromises. Especially the early adaptors are
expelled and treated as amateurs and zealots. Powerful
groups grasp the power and before you realise what is hap-
pening, the money is spent. And CO2 emissions are still rising.
I will hesitate the next few years to buy a heat pump system or
to sell my old car.
Why this is the wrong approach ? A slow process is ex-
tended with an extra slow element. Now it becomes even
worse that reversing with a trailer. It is driving in reverse
with a trailer … with slow steering response.
Cold Turkey stopping, directly from new thinking ? It may
sound climate-obsessive but it is the only way !
In my home that would mean a direct reduction of heating
fuels. I will have to choose between heating only the living
room and leave the other rooms cold. Or maybe apply insula-
tion achieving the same comfort with less fuel ? And start im-
mediate saving money for inevitable heat pump purchasing.
This is a better approach. It is less efficient but faster
because urgency is directly felt. Would Tata Steel and
Shell act faster when each year the fuel valves are re-
stricted with 10% ?
It is still driving backwards with a trailer, but this now we
make the steering mechanism faster instead of slower.
What is behind all this ? It seems as if we are
all programmed to have a meeting first, and
develop megalomanic plans for the big prob-
lems. We recognize at the same time how real
impact and change are following the second
approach: Lean and Agile are based upon di-
rect start and direct impact.
Kind regards
Leo Monhemius
leo@monhemius.nl
www.monhemius.nl
+31-655174905