1. Janny Tanis Stationsweg 107
Paula la Poutré-Campmans 2515 BL Den Haag
www.kinderfysio-denhaag.nl 070-3654721

2. Wat is schrijven
• expressiemiddel
• visueel communicatiemiddel
• sensomotorische vaardigheid

3. Doel van schrijven
• eenhet papier teinkrijgen metvan letters, leesbaar
op
boodschap de vorm
een bepaalde
snelheid en minimale inspanning

4. motorische
schrijfproblemen
• literatuur; variatie van 5 tot 25%
• jongens > meisjes
• speciaal basisonderwijs 60%

5. Processen
• cognitie
• visuele perceptie
• motoriek

6. Cognitieve processen
• intentionele niveau: “Ik wil schrijven”
• linguïstische niveau: “Wat wil ik schrijven”
• lexicale niveau: “Hoe ga ik mijn gedachten
uitdrukken?”
• foneem-grafeem niveau: “Hoe schrijf ik?”
• allograafselectie niveau: “Welk lettertype?”
• executieve niveau: “Ik schrijf”

7. Wat is visuele perceptie
• De mogelijkheidherkennen, herinneren, te
gebruiken voor
om visuele informatie
onderscheid maken en begrijpen wat we zien

8. Visuele perceptie
• visueel geheugen
• vormconstante
• figuur-achtergrond
• visueel-ruimtelijk
• motorisch programma

9. Algemene
schrijfvoorwaarden
• oog-handcoördinatie
• visuele perceptie
• een goede schrijfhouding
• een functionele pengreep

10. Schrijfhouding
• voeten steunen plat op de grond
• billen achter in stoel
• romp en hoofd rechtop
• vuist tussen buik en tafel
• afstandonderarm
lengte
neus-tafel;

11. Schrijfhouding
• schouderlijn is ontspannen
• ellebogen liggen net buiten onderrand tafel
• schrijfhand steunt zijkant pink en pinkmuis
• schrijfhand onder de schrijfregel
• niet schrijvende hand fixeert papier en zorgt
voor papiertransport

12. Papierligging
• Schuin met een hoek van 20 tot 30 graden

13. Ontwikkeling pengreep
• vuistgreep
• penseelgreep
• 4-puntsgreep
• statische 3 puntsgreep
• dynamische 3 puntsgreep

14. Lateralisatie
• Voordat een goede pengreep kan ontstaan, moet
er een voorkeurshand ontwikkeld zijn. Indien er
twijfel is over handvoorkeur moet er een
lateralisatieonderzoek plaats vinden

15. Pengreep
• in de onder- en middenbouween foute pengreep
pengreep aangeleerd en kan
wordt een goede
gecorrigeerd worden
• in de bovenbouw: afwijkende pengreep
accepteren indien functioneel

16. Pengreep
• Uit onderzoek blijkt dat kinderen met slechte
afwijkende pengreep niet per definitie
een
schrijvers zijn

17. Linkshandigen
• papierligging links
• linkshellende letters
• potlood iets hoger vasthouden
• plaats in de klas
• een duwende beweging

18. Motoriek
• mogelijkheid tot distale bewegingen
• dosering van kracht en snelheid
• nauwkeurigheid
• vloeiendheid

19. Voordelen verbonden
schrift
• vloeiende bewegingen
• duidelijk afgebakend woordbeeld
• duidelijke spatiëring tussen woorden
• hand hoeft minder vaak opgetild worden
• kleinere kans op spiegelen van lettervormen

20. Nadelen verbonden
schrift
• complexe bewegingen, wisselende draairichtingen
• motorisch moeilijker dan blokletters
• lussen en onnodige verbindingen kunnen
verwarrend zijn
• afwijkende vorm van de leesletter

21. Voordelen blokschrift
• conform leesletters
• ter ondersteuning van beginnend lezen
• eenvoudige vorm

22. Nadelen blokschrift
• vaak starten en stoppen van de beweging
• het verbindingstraject wordt door de lucht
afgelegd
• omkeringen p d of b d

23. Aanbevolen literatuur
• Schrijfkriebels, Monique Derwig
• Mijn kind leert schrijven - en hoe kan ik helpen,
Marc Litière
• Zo zit dat met schrijven, Lia Wouters en Marlies
Schaerlaeckens
• Mijn kind heeft DCD, Griet Dewitte en Paul
Calmeyn
• Website: www.schriftontwikkeling.nl

24. Janny Tanis Stationsweg 107
Paula la Poutré-Campmans 2515 BL Den Haag
www.kinderfysio-denhaag.nl 070-3654721