Nieuw werken en besturen bij WIJ
John Beckers, 2010-2023

Waarom WIJ er is: missie en uitgangspunten
Rijnlands in de kern
Rijnlands organiseren en Rijnlands organiseren op de manier van WIJ
Kwetsbaarheid en zorg in de (nabije) toekomst. Meer van minder
De context: samenleving 3.0. Iedereen stuurt mee
Innovatie door richting (waarde), consistentie, congruentie, feedback
Continuïteit door focus op waarde en verlangen i.p.v. financiering (die komt vanzelf)
Netwerken als organiseerprincipe: samen realiseren van waarde, ideaal, verlangen
Deze presentatie

De statutaire doelstelling van WIJ is
"mensen die vanwege hun geestelijke of lichamelijke conditie belemmerd worden in hun
zelfstandigheid of sociale participatie te ondersteunen met inachtneming van de eigen kracht
van de persoon en diens omgeving, en deze ondersteuning zoveel mogelijk te realiseren door
een beroep te doen op het eigen sociaal netwerk van de persoon in kwestie of vrijwilligers”
Kort door de bocht: mensen in Breda staan op eigen benen.
De missie

De klant aan de knoppen - Elke activiteit is terug te voeren op een echte vraag van
een echte klant
Onderscheidende activiteiten - We doen geen dingen waar de samenleving al in
voorziet of die anderen beter doen
Klanten, omwonenden, samenleving waar het kan, beroeps waar het moet
We leveren kwaliteit - Wat kwaliteit is staat niet in een boek maar beoordeelt de
klant
Alleen activiteiten die renderen – Dit zijn activiteiten die aantoonbaar bijdragen aan
herstel en behoud van zelfredzaamheid
5 Uitgangspunten

In plaats van grootbrengen door kleinhouden
Op eigen benen staan doen mensen zelf
Zelf – Wat klanten zelf kunnen nemen we niet over
Leren – Wat klanten niet kunnen proberen we hen te leren
Samen oplossen – Wat dan overblijft lossen we samen op

In plaats van functionarissen
Vakmensen met passie en een gedeeld DNA

Het geheim van verbinding. Etic en emic
De professional niet spelen maar zijn
Laat zien wie jij bent, als persoon. Ben jezelf, oprecht, authentiek. Ga niet iemand zitten
spelen (voelen mensen meteen)
Luister, versta, ben er, met echte interesse, in die mens (niet in ‘het’ probleem). Draag je
bagage op je rug
“U bent de eerste die mij niet komt vertellen waar ik recht op hebt maar gewoon luistert. U
komt voor mij”
Vertrouw de mensen. Ze kunnen veel zelf, misschien alles. Sluit daarbij aan
Laat de ander de ruimte om zelf zijn vraag, talenten, hulpbronnen te onderzoeken en
ontsluiten
Laat het eigenaarschap over vraag, proces, resultaat bij de ander. Helemaal. Zijn leven is van
hem
Doe gewoon, zoals thuis.

Professional stuurt, klant is object, klant centraal?
Professionele distantie, hiërarchie, ongelijk
Dicteren, beleren, uitleggen, overrulen, dwingen
Probleem, ziekte, taak, met de klant aan de slag
Samen met jou zoeken wij een oplossing die past
Methodieken, vaste tijden, klant inpassen in proces
Regels, operators, externe sturing
Over iemand in gesprek
Overnemen van klanten
Krijgen, consumeren, passief
Professional schakelt anderen in en deelt info
Kwaliteit zit in systemen en methodieken
Focus op kwetsbaar en individu
Samenwerken is verdelen
Professional dient, klant is subject, klant in de lead!
Relationele nabijheid, van mens tot mens, samen
Luisteren, aandacht, leren, helpen, vragen, consent
Mens, situatie, motieven, talent, de klant aan de slag
Samen met ons zoek jij een oplossing die past
Zelf doen, tijd die nodig is, elke klant zijn eigen proces
Maatwerk, vakmensen, eigen sturing
Met iemand in gesprek
Overlaten aan klanten
Bijdragen, zelf wat zelf kan, actief
Klant schakelt anderen in en deelt info
Kwaliteit is wat de klant wil en doet
Focus op talent, omgeving, gemeenschap
Samenwerken is delen
Dienen in plaats van sturen: de zelfsturende klant
Van A naar B op de manier van B

©
2WIJ
–
2018-2020
Van probleem naar talent

Veranderen 3.0
Veranderen doen mensen samen, doorlopend
Richting - Weten wat je hebt als het klaar is (samen, concreet, positief)
Eigenaarschap – Bij wie ‘moet’ veranderen. Gedrag is van mensen zelf
Meer waarheden tegelijk – Ieder zijn eigen stukje olifant; vind alle stukjes
Maak jouw olifant – Verbind alle stukjes vanuit beoogd resultaat
Werken met wat er is – Leidend is wat er gebeurt, niet wat zou moeten
Congruentie – The medium is the message, tot in het kleinste detail
Transparant – Consequent elkaar goed informeren, in alle openheid
Geduld en volharding – Blijven doen en herhalen. Ongemak hoort erbij
Plezier beleven aan taaie vraagstukken

Delen en samen in praktijk
Elke klant zijn eigen wij

Ratio + gevoel = verbinding
Netwerken is mensenwerk

Pionieren in de tussentijd
Over de essentie van ons vak

"Zijn in een traditioneel bedrijf de medewerkers een instrument van het management om
organisatiedoelen te realiseren, in een klantgestuurd bedrijf zetten medewerkers
leidinggevenden in om de doelen van klanten te realiseren (en daarmee uiteindelijk de doelen
van de organisatie).
Achterliggende schakels die weinig worden ingezet voegen weinig waarde toe en zijn niet
rendabel. De besturing gaat van buiten naar binnen met een actieve klant als regisseur. Ketens
zijn er net zoveel als er klanten zijn.”
Bron: klantsturing.begintbijjou.nl, 2006.
Rijnlands op de WIJ-manier

Angelsaksisch
Baas mag het zeggen
Mensbeeld: individualisme
Vertrekpunt = doelstelling (soll)
Organisatie = productieapparaat
Hang naar centraliseren
Regelgedreven
Functiesplitsing (specialisatie)
Coördinatie van bovenaf
Voorspelbaarheid (standaard)
Meten is weten
Masculien
Rijnlands
Wie het weet mag het zeggen
Mensbeeld: solidariteit
Vertrekpunt = hier en nu (ist)
Organisatie = werkgemeenschap
Hang naar decentraliseren
Principe-/waarde-/contextgedreven
Vakmanschap (generalist, allround)
Coördinatie vanaf werkvloer
Emergente strategie (maatwerk)
Meten en weten
Feminien
Angelsaksisch en Rijnlands organiseren
Vakmanschap, verbinding en vertrouwen

Rijnlands
Professional in de lead
Bestuur buiten waardetoevoeging
Een organisatie hebben
Organisatie is referentie (‘wat wij
doen…..’)
Teams binnenshuis, vast, statisch
Klanten en stakeholders zijn externen en
staan buiten productie en besturing
Vertrekpunt = hier en nu (ist)
Staat voor bijdrage (vakmanschap)
Toezicht is toezien (van buiten en
reflectief)
WIJ
Klant in de lead
Bestuur deel van waardetoevoeging, dus gedeeld
Samen organiseren (wat bepaalt wie)
Situatie is referentie (‘wat ieder doet…..’)
Netwerken buiten, per situatie, elke keer anders
Klanten en stakeholders participeren in
productie en besturing
Vertrekpunt = ideaal of verlangen (woll)
Staat voor resultaat (baat, waarde, impact)
Toezicht is meedoen (terwijl en geïnvolveerd)
Werken, organiseren en besturen in samenleving 3.0
Rijnlands organiseren en organiseren bij WIJ

Thuis
"Een lerende organisatie is gebouwd op een mensbeeld waarbij de leden zichzelf en elkaar als
volwassen individuen beschouwen. Mensen die zelf verantwoordelijkheid willen en durven
nemen voor hun eigen functioneren in relatie tot de ander en die van de ander hetzelfde
veronderstellen.”
Bron: Lerend organiseren, Wierdsma en Swieringa, 4e druk, 2017.
Buiten
“Een lerend netwerk is gebouwd op een mensbeeld waarin de leden zichzelf en elkaar als
volwassen individuen en volwassen organisaties beschouwen. Mensen en organisaties die zelf
verantwoordelijkheid willen en durven nemen voor hun eigen functioneren in relatie tot de
ander en die van de ander hetzelfde veronderstellen.”
Bron: verandereninnetwerken.begintbijjou.nl, 2004.
Lerend organiseren, thuis en buiten

Clan Koninkrijk Fabriek Concern Familie Netwerk
Essentie Veiligheid Macht Orde Succes Community Synergie
Leiderschap Boegbeeld Baas Manager Ondernemer Dienend Emergent
Strategie Continuïteit Verdeel+heers Groeien Concurrent Stakeholders Vernieuwen
People Cultuurbehoud Up or out P&O HRM HTD TWO
Informatie Kring, groep Opdrachten Via regels SLA Draagvlak Consent
Leren Veilig Macht
verwerven
Product-
innovatie
Proces-innovatie Sociale
innovatie
Systeem-
innovatie
Middelen Zelf, ruil Dwang+zoet Zit in regels Onderhandelen Uitbesteden Cocreatie
Processen Gewoontes Autonomie Standaards Procesfocus Systeemfocus Ketenfocus
Waarden Traditie,
rituelen
Daadkracht,
moed, wil
Plicht,
perfectie
Prestige,
competitie
Zorg, samen,
empathie
Flow, puur,
visionair
Drive Hechten Heersen Beheersen Presteren Delen Verbinden
Structuur Kring Pikorde Fabriek Matrix Plat Vlechtwerk
Stijl Oude wijzen Autoritair In control Benchmarken Mee maken Uitdagen
Werken en organiseren in archetypen

Professionals en hun wisselende contacten
Connected in de netwerksamenleving

Infrastructuur en een paar spelregels volstaan
Sturen zoals in het verkeer, steeds opnieuw

De simpelste manier om Zorg voor elkaar Breda uit te leggen is zeggen dat het een netwerk van 35 organisaties is.
Maar de echte ambitie gaat verder: een stad waar mensen altijd kunnen rekenen op goede ondersteuning, in de
wetenschap dat formele zorg steeds slechter te financieren zal zijn. De ondersteuning zal dus grotendeels van de
mensen zelf moeten komen. Van elkaar, met elkaar, voor elkaar.
Dit is heel wat anders dan mensen in dienst nemen en ze aan het werk zetten. Gangbare manieren van organiseren
met functies, leidinggevenden, agenda’s, een bestuur werken in de leefwereld niet. Gewone mensen doen en
communiceren anders en doen dat vooral altijd, direct en overal. Instellingen, bedrijven en overheden hebben geen
andere keus dan zich hiernaar te verhouden en doorlopend af te stemmen met hun klanten, medewerkers en
belanghebbenden.
De vraag is dan hoe dit te besturen. Net als het verkeer, weet ik van waar ik werk. Met een paar spelregels, hoe
druk of overweldigend dat verkeer ook is. Met miljoenen tegelijk komt elke dag opnieuw ieder aan waar hij wezen
wil. Dat kan in andere contexten ook en het gebeurt ook.
De (nabije) toekomst. Meer van minder

Wat kantelen of transformeren is
Van WIJ naar wij zoals Wikipedia dat doet

Hard en hart
Hard
Structuur, strategie, checklist
Truukje, reizen, spoorboekje
Regels, bevoegdheden, plan
Controle, sancties, bazen, status
Gemak, comfortzone, theorie
Vergelijken, cijfers, feiten
Gebouwen, markten, geld
Positie is bepalend
Voorschriften uitvoeren
Convenant, fusie, alliantie
Bestuurders besturen
Hart
Visie, intuitie, betrokkenheid
Leren, stap voor stap, trekken
Kansen, talenten, pech, coping
Loslaten, helpen, delen, samen
Inzicht, bezieling, vertrouwen
Toeval, aftasten, zelfsturing
Respect, aandacht, passie, plezier
Waarde is bepalend
Afspraken nakomen
Tijdelijk werkbare overeenkomst
Klanten besturen

Richting – Heb een betekenisvol ideaal. Elke waarde creëert haar eigen wij
Consistentie – Doe alleen dingen die bijdragen aan dat ideaal. Weersta de verleidingen en
verlokkingen want die maken je zwak (good to great)
Congruentie of samenhang – Verbindt alle activiteiten vanuit wat ze bindt en zorg dat elke
activiteit bijdraagt aan alle andere. Het Apple-ding!
Verzamel feedback – Twijfel, reflecteer, verbeter, voel en toets doorlopend, leef met de
ongenaakbare feiten, en zwoeg. De weg is lang (en leuk)
Alles van waarde is kansrijk
Ondernemen is idealen waar maken

Waarde. Wat we hebben als het klaar is
Van organisatie naar waardenetwerk

Maatschappelijk organiseren
Werken wordt samen werken

Nieuw en oud gaan niet samen
Wie thuis samenwerkt doet het buiten ook

Congruent organiseren
Van verkopen naar co-creëren

‘Innoveren’ en innoveren
Wie waarde beoogt verandert doorlopend

Uit de behandelstand – Deelt, dient, draagt bij waar nodig en zonder over te nemen
Is een mens – Met een naam, talenten, voorliefdes – en kent ze, van zichzelf en anderen
Waarde – Werkt vanuit idealen, vindt mensen die bij willen dragen, verbindt
Samen – Co-creëert op voet van gelijkheid, deelt in plaats van verdeelt
Regie van buiten – Van klanten, collega’s en belanghebbenden (en niet uit vak of buik)
Discipline – In denken en doen, consistent en congruent, organiseert feedback
Heeft leren leren – Twijfelt, reflecteert, verbetert, voelt en toetst doorlopend
Is 100% verantwoordelijk – Ook voor het werk van collega’s en partners
Rolmodel – Klaagt nooit, is proactief en oplossingsgericht, handelt bewust
Communiceert en publiceert – Via vakbladen, sociale media, presentaties
Beroepseer – Is trots op zijn werk en draagt bij door als koploper voorop te gaan
Professionals
De oliemannetjes van de 21e eeuw

Uit de bestuurderstand – Deelt, dient, draagt bij waar nodig en zonder over te nemen
Is een mens – Met een naam, talenten, voorliefdes – en kent ze, van zichzelf en anderen
Waarde – Werkt vanuit idealen, vindt mensen die bij willen dragen, verbindt
Samen – Co-creëert op voet van gelijkheid, deelt in plaats van verdeelt
Regie van buiten – Van klanten, collega’s en belanghebbenden (en niet uit vak of buik)
Discipline – In denken en doen, consistent en congruent, organiseert feedback
Heeft leren leren – Twijfelt, reflecteert, verbetert, voelt en toetst doorlopend
Is 100% verantwoordelijk – Ook voor het werk van collega’s en partners
Rolmodel – Klaagt nooit, is proactief en oplossingsgericht, handelt bewust
Communiceert en publiceert – Via vakbladen, sociale media, presentaties
Beroepseer – Is trots op zijn werk en draagt bij door als koploper voorop te gaan
Bestuur of leiding gaat voorop, als rolmodel
De oliemannetjes van de oliemannetjes

Visionair – Die een visie vertaalt in een tastbaar en wenkend perspectief
Verbinder – Die mensen met verschillende ideeën en achtergronden verbindt
Architect – Die voorwaarden weet te scheppen voor samen waarde realiseren
Rebel – Die continu de status quo ter discussie stelt en dit tot norm verheft
Mentor – Die medewerkers helpt om professioneel en persoonlijk te groeien
Conciërge – Die medewerkers faciliteert om zo goed mogelijk bij te dragen
Bewaker – Die toeziet op de borging van deze sturingsprincipes
Co-creator – Die van anderen hetzelfde verwacht en zelf ook op de foto staat
Besturen in de 21e eeuw
Gedeeld of niet, besturen is ook een talent

Ieder bestuurt zijn eigen werk, samen besturen we WIJ
Allen vertalen we ambities van klanten en belanghebbenden in eigen ambities
Elke activiteit is terug te voeren op een vraag van een klant of belanghebbende
Ieder is verantwoordelijk, ook voor werk van collega’s en andere betrokkenen. We spreken
ons uit
Vragen over ons werk beantwoorden we serieus, integer en volledig, om het even wie ze
stelt
Ieder toetst zelf zijn inbreng en verantwoordt die aan belanghebbenden (klanten, collega’s,
partners, financiers..….)
Van hoog tot laag
Voor iedereen dezelfde spelregels

Informatie delen vanuit waarde
Van dashboard naar scorebord

Oud, verdeeld
Toezicht is een taak of functie, intern
Toezicht op afstand
Moet kunnen in 5, 6 vergaderingen per jaar
Bijpraten en actualiteit doornemen in een
raad van deskundigen geen
Goede sfeer en loyaliteit
Informatie komt van bestuurder
Toezicht gaat over geld en protocollen
Legitimiteit is verzekerd met het ‘hebben’
van een raad van toezicht
Nieuw, gedeeld
Toezien doet iedereen volop, altijd, overal
Toezicht door doen en meedoen
Van toezien naar toezien dat (er toezicht is)
Openheid, dialoog, diversiteit, meervoudig, alom
en direct
Transparantie over alles, ook taboe en verschil
Informatie komt overal vandaan
Toezicht gaat over waardecreatie en bedoeling
Legitimiteit beweegt mee met participatie van
belanghebbenden
Toezicht van separate functie naar gedeeld proces
Toezicht wordt ‘zorgen dat’ ipv ‘zorgen voor’

Waar een wij is is een weg, waar die niet is niet
Heb een ideaal en gun ieder de ruimte om mee te doen, los van functie of taak
Team = teamitis. Breng (tot het vanzelf gaat) in elke situatie de mensen samen die er toe
doen. Vaste teams staan dit in de weg
Behandel een ander zoals je zelf behandeld wilt worden, ongeacht rol of rang
Vaste overleggen, mt, or, functies, popgesprekken, managers – helpen niet
Hoe minder ik, hoe meer wij. Maar ook: hoe meer ik, hoe meer wij
In elke situatie besturen de mensen die die situatie zijn, net als in het verkeer
Uit de behandelstand. Niemand verandert zijn gedrag op gezag van een ander
Vervang verkeerslichten door rotondes. Dan verandert gedrag wel, vanzelf
Onze tegeltjes
Wat we leerden 1/2

Elke waarde creëert haar eigen wij. Andersom is nep
Problemen implementeren in plaats van oplossingen werkt beter
Van A naar B kom je alleen in B op de manier van B
Alles van waarde is kansrijk
Van een organisatie hebben naar een organisatie zijn, en van een organisatie zijn naar
organiseren, dynamisch, elke dag anders
Onze tegeltjes
Wat we leerden 2/2

1. Blij - Hoe blijer klanten, collega’s, financiers met jou zijn, hoe meer ze met jou gaan
delen.
2. Gedeeld ipv verdeeld - Wie klanten en partners serieus neemt, als gelijke, wordt steeds
minder een organisatie en steeds meer van die klanten en partners. Wie dat niet doet
verdwijnt.
3. Betrokken - Goede dienstverlening is dienende dienstverlening. Het begint met
aandacht, toewijding, contact. Het stuur heeft de ander.
Voeg deze drie samen en je hebt het ‘recept’ voor samenwerken in de 21e eeuw (maar
zonder kok; het ‘koken’ doen de ingrediënten).
Ondernemen in de 21e eeuw