1. Pag-unawa sa K to 12 Araling
Panlipunan Kurikulum:
Kasaysayan ng Daigdig
Ronaldo B. Mactal, PhD
Associate Professor, DLSU-Manila
2. Pag-unawa sa K to 12 Araling
Panlipunan Kurikulum:
Kasaysayan ng Daigdig
Ronaldo B. Mactal, Ph.D
Associate Professor, DLSU-Manila
3.
4. Scope and SequenceGrade Focus/Scope Themes
K Ako at ang aking kapwa 1-2
1 Ako, ang Aking Pamilya at Paaralan 1-3
2 Ang Aking Komunidad, Ngayon at Noon 1-5
3 Ang Aking Sariling Lalawigan at Rehiyon 1-6
4 Ang Bansang Pilipinas 1-6
5 Kasaysayan ng Pilipinas I 1-6
6 Kasaysayan ng Pilipinas II 1-6
7 Araling Asyano 1-7
8 Kasaysayan ng Daigdig 1-7
9 Ekonomiks 1-7
10 Kontemporanyong Isyu 1-7
5. Organisasyon
at Daloy ng
Nilalaman
May tema (7)
na tumutuhog
sa buong
kurikulum
Nag-uugnay
sa mga paksa
at nilalaman
mula baitang
1-12
A. Tao, Kapaligiran at
Lipunan
B. Panahon, Pagpapatuloy
at Pagbabago
C. Kultura,
Pagkakakilanlan at
Pagkaban
D. Karapatan,
Pananagutan at
Pagkamamamayan
E. Kapangyarihan,
Awtoridad at
Pamamahala
F. Produksyon,
6. Pamantayang Pangnilalaman:
AP Grado 9
Naipamamalas ang mga kasanayan sa
pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at iba’t
ibang sanggunian, pagsasaliksik,
mapanuring pag-iisip, mabisang
komunikasyon, at pag-unawa sa
kasaysayan, politika, ekonomiya, kultura,
at lipunan ng Daigdig mula sa sinaunang
panahon hanggang sa kasalukuyan.
7. Mga Yunit (Markahan)
I. Heograpiya at mga Sinaunang Kabihasnan sa
Daigdig
II. Ang Daigdig sa Klasiko at Transisyonal na
Panahon
III. Ang Pag-usbong ng Makabagong Daigdig: Ang
Transpormasyon Tungo sa Pagbuo ng
Pandaigdigang Kamalayan
IV. Ang Kontemporanyong Daigdig (Ika-20 Siglo
Hanggang sa Kasalukuyan): Mga Suliranin at
Hamon sa Pandaigdigang Kapayapaan,
Pagkakaisa, Pagtutulungan, at Kaunlaran
9. Yunit I. Heograpiya at mga Sinaunang
Kabihasnan sa Daigdig
Heograpiya
• Ano ang heograpiya?
• Bakit mahalaga ang
heograpiya sa pag-aaral ng
daigdig partikular ng mga
sinaunang kabihasnan?
• Paano magagamit ang mga
kasanayang heograpikal sa
pag-aaral ng mga sinaunang
kabihasnan?
• Limang tema ng heograpiya
Kabihasnan
• Ano ang kabihasnan?
• Ano ang pagkakaiba at
pagkakatulad ng kabihasnan sa
sibilisasyon?
• Paano umusbong ang mga
sinaunang kabihasnan at
sibilisasyon sa daigdig?
• Paano nagkakatulad at
nagkakaiba ang impluwensiya
ng heograpiya sa paghubog ng
mga sinaunang kabihasnan sa
daigdig?
10. Mga Pamantayan (Baitang 9 Yunit 1)
Pangnilalaman
Naipamamalas ang
pag unawa sa
interaksiyon ng tao sa
kaniyang kapaligiran
na nagbigay-daan sa
pag-usbong ng mga
sinaunang kabihasnan
na nagkaloob ng mga
pamanang humubog
sa pamumuhay ng
kasalukuyang
henerasyon
Pagganap
Nakabubuo ng panukalang
proyektong nagsusulong
sa pangangalaga at
preserbasyon ng mga
pamana ng mga sinaunang
kabihasnan sa Daigdig
para sa kasalukuyan at sa
susunod na henerasyon.
(Ano-ano ang kailangang
kasanayan? Ano ang
produkto?
11. Inaasahang Bunga ng Pagkatuto
(Product/Performance)
Paglikha ng isang panukalang proyekto (advocacy campaign) na
nagsusulong sa pangangalaga at preserbasyon ng mga pamanang
pangkalikasan at kultural ng daigdig lalo na ang matatagpuan sa
sariling komunidad. Kailangang makabuo ng isang nakasulat na
pangkalahatang programa ng pagkilos (program of action) sa lebel
na pandaigdig, pambansa, pangkomunidad, pampaaralan, at
pansarili at halimbawa ng mga kongkretong produkto gamit ang
iba’t ibang midyum ng komunikasyon. Ipararating para makuha
ang kanilang pakikilahok sa mga kinauukulang organisasyong
pandaigdig, pambansa at pangkomunidad (UNESCO, NGOs),
tanggapan at opisyal ng pamahalaan (NCCA, National Museum,
Kongreso, LGUs), personalidad (National Artist, Akademiko), at
ordinaryong mamamayan ng nabuong program of action. Layon sa
nasabing pagkilos ang pagkuha ng suporta (pinansiyal, materyal, o
moral), at aktibong pakikilahok ng iba’t ibang grupo at mas
maraming tao sa adbokasiyang mapangalaan ang mga pamanang
pangkapaligiran, pangkasaysayan, panlipunan, at kultural ng
daigdig, bansa, at sariling komunidad.
12. Pag-unawa sa Pamantayang
Pangnilalaman ng Yunit I
• Naipamamalas ang pag
unawa sa interaksiyon ng
tao sa kaniyang
kapaligiran na nagbigay-
daan sa pag-usbong ng
mga sinaunang
kabihasnan na nagkaloob
ng mga pamanang
humubog sa pamumuhay
ng kasalukuyang
henerasyon.
• Adaptation (Pakikibagay
o pakikiangkop)
• Modification/Alteration
(Pagbabago)
• Geographic
determinism vs.
geographic possibilism
• Limang tema ng
heograpiya (tool for
understanding)
13. Inaasahang Pag-unawa
Mga Tema
A. Tao, Kapaligiran at Lipunan
B. Panahon, Pagpapatuloy at
Pagbabago
C. Kultura, Pagkakakilanlan at
Pagkabansa
D. Karapatan, Pananagutan at
Pagkamamamayan
E. Kapangyarihan, Awtoridad
at Pamamahala
F. Produksyon, Distribusyon at
Pagkonsumo
G. Ugnayang Pangrehiyon at
Pangmundo
Pag-unawa
• Nahuhubog ang bawat
kabihasnan at lipunan
ng interaksyon ng
kapaligiran at tao noon
at ngayon?
• Ang kapaligiran ang
humuhubog sa tao o
ang tao ang
humuhubog sa kanyang
kapaligiran?
14. Mga Pangkabuuang Pang-unawa
(Overarching Understandings)
• Ang interaksiyon ng mga tao sa isa’t-isa at sa kanyang
kapaligiran ay humuhubog sa kasaysayan, kultura, at
kabihasnan ng mga lugar, rehiyon at lipunan sa daigdig.
• Malaki ang impluwensiya ng heograpiyang pisikal sa
pag-usbong, katangian (characteristics), tagumpay at
pagbagsak ng mga sinaunang kabihasnan.
• Nakakaapekto ang heograpiya sa paraan at kung paano
mamuhay ang mga tao sa iba’t-ibang rehiyon at
kabihasnan sa daigdig.
• Ang mga ugnayan sa pagitan ng mga tao, lugar at
kapaligiran sa isa’t-isa ay nagbubunga sa pagkakalikha
ng mga “geographic patterns” sa ibabaw ng Daigdig
15. Mga Pangkabuuang Pang-unawa
(Overarching Understandings)
• Ang mga tao ay ginagamit, nakikiangkop at
binabago ang kanyang pisikal na kapaligiran para
tugunan ang kanilang pangangailangan.
• Ang paggamit ng tao sa kanyang kapaligiran at
pinagkukunang-yaman ay kapwa mayroong
positibo at negatibong epekto.
• Ang kaalaman sa heograpiya ng isang lugar ay
nakatutulong sa mga tao na makabuo ng
matalinong pagpapasya tungkol sa kung saan
dapat manirahan, magtrabaho, maglakbay at
makahanap ng mga bagong oportunidad.
16. Mga Tagapagbuklod na Tema at Mahahalagang Tanong
Tema
Mga Gabay na Tanong sa Paglinang ng Pang-
unawa
Tao,
Kapaligiran at
Lipunan
Paano nakaapekto ang interaksiyon ng tao at kapaligiran sa
pag-usbong ng mga sinaunang kabihasnan na nagkaloob ng
mga pamanang humubog sa pamumuhay ng kasalukuyang
henerasyon?
Panahon,
Pagpapatuloy
at Pagbabago
Paano nagpapatuloy at nagbabago ang interaksiyon ng tao at
kapaligiran sa pag-usbong ng mga sinaunang kabihasnan na
nagkaloob ng mga pamanang humubog sa pamumuhay ng
kasalukuyang henerasyon?
Kultura,
Pagkakakilanl
an at
Pagkabansa
Paano nakaapekto ang interaksiyon ng tao sa kaniyang
kapaligiran sa paghubog ng pagkakakilanlang kultural ng mga
sinaunang kabihasnan at lipunan sa kasalukuyan?
Karapatan,
Pananagutan
at
Pagkamamam
ayan
Paano ginampanan ng mga tao ang tungkulin at pananagutan
na mapangalagaan ang kapaligiran sa harap ng hamong
mabuo at mapaunlad ang sinaunang kabihasnan?
17. Kapangyarihan,
Awtoridad at
Pamamahala
Paano binabalanse ng pamahalaan at
maykapangyarihan ang hamong
mapangalagaan ang kapaligiran sa harap
ng hamong mabuo at mapaunlad ang
sinaunang kabihasnan?
Produksyon,
Distribusyon at
Pagkonsumo
Paano ginagamit ng mga tao ang
pinagkukunang yaman mula sa
kapaligiran para tugunan ang kanilang
pangangailangan at kagustuhan sa
panahon ng sinaunang kabihasnan at sa
kasalukuyan?
Ugnayang
Pangrehiyon at
Pangmundo
Paano nagkakaugnay ang mga sinaunang
kabihasnan sa isa’t-isa?
18. Kasanayan (Competencies)
Kaalaman (Knowledge)
A. Heograpiya ng Daigdig
Heograpiyang Pisikal ng
Daigdig
Heograpiyang
Pantao/Kultural ng
Daigdig
B. Ang Pagsisimula ng
mga Kabihasnan sa
Daigdig (Preshistoriko-
1000 BCE)
Kasanayan (Skills)
A. Kasanayang Heograpikal
Paggamit at pagbasa ng
iba’t-ibang uri ng mapa
Pagtukoy sa lokasyon
B. Kasanayan sa pagbasa ng
tsart at graph
C. Critical thinking skills
Pagbuo ng heneralisasyon
at kongklusyon
Paghalaw at pagsasaayos
ng impormasyon
19. Plano ng Pagkatuto
Aralin (Paksa) Inaasahang
Pag-unawa
, Pagtataya
at
Produkto
Mga
Layunin
Istrate-
hiya
/Gawain
Mga
Panga-
ngaila-
ngan
Ang Heograpiyang
Pisikal at Kultural ng
Daigdig
Ang Mga Unang Tao
at Bayan sa Daigdig
Ang Pag-usbong ng
mga Unang
Kabihasnan sa
Daigdig
20. Pangkabuuang Tanong. Bakit mahalaga ang heograpiya sa pag-aaral ng
kasaysayan at kabihasnan sa daigdig?
Mga Tagapagbuklod na Tema at Gabay na Tanong
Mga Tema Gabay na Tanong
Tao, Kapaligiran at
Lipunan
Paano nakakaapekto ang heograpiya sa mga tao, lugar
at lipunan sa daigdig?
Kultura,
Pagkakakilanlan at
Pagkabansa
Paano nakakaimpluwensiya ang kapaligirang pisikal sa
pagkabuo ng kultura at kabihasnan sa daigdig?
Panahon,
Pagpapatuloy at
Pagbabago
Paano nagpapatuloy at nagbabago ang ugnayan ng
tao at pisikal na kapaligiran sa paghubog ng mga
lipunan at kabihasnan noon at ngayon?
Ugnayang
Pangrehiyon at
Pangmundo
Bakit dapat ituring na hamong pandaigdig ang isyu ng
pangangalaga sa kapaligiran at pamanang kultural ng
mga sinaunang kabihasnan?
Kabanata 1
Ang Heograpiya ng Daigdig
21. Kabanata 1
Ang Heograpiya ng Daigdig
Karapatan,
Pananagutan at
Pagkamamama
yan
Bakit dapat pahalagahan ng mga tao
ang heograpiyang pisikal at kultural
ng daigdig?
Kapangyarihan,
Awtoridad at
Pamamahala
Bakit mahalaga ang pamahalaan sa
usapin ng pangangalaga ng
heograpiyang pisikal at kultural ng
daigdig?
Produksiyon,
Distribusyon at
Pagkonsumo
Paano dapat ginagamit ng tao ang
kapaligiran at yamang likas para
tugunan ang kanyang
pangangailangan at kagustuhan
22. Mga Paksa Mga Susing Konsepto Mga Kakayahang Dapat
Malinang
•Ang Heograpiya Bilang
Pag-aaral ng Mundo
•Ang Lokasyon ng
Planetang Mundo Bilang
Bahagi ng Solar System
•Ang Komposisyong
Pisikal ng Mundo Bilang
Lugar na Tirahan ng Tao
•Mga Pangunahing
Anyong Lupa sa Daigdig
•Mga Pangunahing
Anyong Tubig sa Daigdig
heograpiya, heograpiyang
pisikal, heograpiyang
pantao, spatial
perpective,limang tema ng
heograpiya, earth system,
continental drift theory,
pangea, absolute location,
relative location,
•Natatalakay ang heograpiya
bilang isang pag-aaral.
•Nasusuri ang limang
temang heograpikal bilang
kasangkapan o gabay sa pag-
unawa ng daigdig.
•Napahahalagahan ang
bahaging ginagampanan ng
heograpiya sa paghubog at
pag-unlad ng lipunan sa
iba’t-ibang panahon at lugar
sa daigdig.
Aralin 1
Ang Heograpiyang Pisikal ng Daigdig
Gabay na Tanong. Paano nakakaimpluwensiya ang heograpiyang pisikal sa
paninirahan at pamumuhay ng mga tao, lipunan at kabihasnan sa daigdig? ?
24. Mga Pamprosesong Tanong
1. Hanapin at isulat ang kinalalagyan sa mapa ang mga
sumusunod: Equator, Prime Meridian, Tropic of
Cancer, Tropic of Capricorn, North Pole, at South Pole.
Magnilay at pag-isipan ang tanong na “ano ang papel
na ginagampanan ng mga impormasyong ito sa mapa
o globo?”
2. Hanapin at isulat ang kinalalagyan sa mapa ng mga
kontinente sa daigdig: Asia, Africa, Antarctica, Europe,
Hilagang America, Timog America, at
Oceania/Australia. Sagutin ang tanong na: “ano ang
kontinente?”
3. Hanapin at isulat ang kinalalagayan sa mapa ang
pangunahing karagatan sa daigdig: Pacific, Indian,
Arctic, Southern at Atlantic. Sagutin ang tanong na:
“ano ang karagatan?”
25. Mga Pamprosesong Tanong
4.Punuan ang mapa ng 5-10 halimbawa ng bawat uri ng
anyong lupa. Isulat din ang mga sagot sa ibaba.
• Tangway o Peninsula:_______________________________________________
• Bundok:__________________________________________________________
• Kabundukan (Mountain Range):_______________________________________
• Talampas:________________________________________________________
• Pulo (islands):_____________________________________________________
• Kapuluan (archipelago): _____________________________________________
5. Punuan ang mapa ng 5-10 halimbawa ng bawat uri ng
anyong tubig. Isulat din ang mga sagot sa ibaba.
• Dagat: ___________________________________________________________
• Look (Bay): _______________________________________________________
• Golpo (Gulf): ______________________________________________________
• Lawa: ____________________________________________________________
• Ilog: ______________________________________________________________
• Kipot (Strait):
_______________________________________________________
27. Pamprosesong Tanong (1)
• Ilang kontinente ang makikita sa mapa? Isa-isahin
ang mg ito.
• Ilang karagatan ang makikita sa mapa? Isa-isahin
ang mga ito.
• Batay sa ipinapakita ng mapa, anong mga
kontinente ang pinakamalaki at pinakamaliit ang
lupaing sinasakaop?
• Ano-anong kontinente ang pinaghihiwalay ng
Karagatang Pasipiko?
• Ano-anong kontinente ang pinaghihiwalay ng
Karagatang Indian?
28. Pamprosesong Tanong (2)
• Ano-anong kontinente ang pinaghihiwalay ng
Karagatang Atlantiko?
• Ano-anong kontinente at katawang-tubig ang
nakapaligid at nakaugnay sa Mediterranean Sea?
• Ano-anong kontinente at katawang-tubig ang
nakapaligid at nakaugnay sa Caribbean Sea?
• Ano-anong katawang tubig at anyong lupa ang
naghihiwalay o nag-uugnay sa kontinenteng Asia at
Africa?
• Anong kabundukan at katawang tubig ang
naghihiwalay sa Asia at Europe?
• Anong katawang lupa ang nag-uugnay sa Hilagang
America at Timog?
29. Pamprosesong Tanong (3)
• Saang bahagi ng mundo matatagpuan ang
pinakamataas at pinakamababang lugar sa
daigdig? Matutukoy mo ba ito sa mapa? Ano-
ano ang mga ito?
• Batay sa average elevation ng buong
kontinente, anong dalawang kontinente ang
may pinakamataas na elebasyon? Bakit mo ito
nasabi?
• Batay sa average ng buong kontinente, anong
dalawang kontinente ang may pinakapatag na
topograpiya? Ano kaya ang dahilan nito?
30. Akibidad: Gamit ang mga impormasyon sa mapa,
kilalanin ang mga natatanging anyong lupa at anyong
tubig sa daigdig.
• Pinakamalaking karagatan: __________________________________
• Pinakamalaking tangway o peninsula: __________________________
• Pinakamalaking pulo (island): _________________________________
• Pinakamalaking kapuluan (archipelago): ________________________
• Pinakamataas na hanay ng kabundukan: _________________________
• Pinakamataas na bundok: _____________________________________
• Pinakamalaking golpo: _______________________________________
• Pinakamalaking lawa: _________________________________________
• Pinakamalaking look (bay): ____________________________________
• Pinakamalaking ilog: _________________________________________
• Pinakamahabang ilog: ________________________________________
• Pinakamalaking disyerto sa daigdig: _____________________________
• Pinakamalaking disyerto sa Asia: _______________________________
• Pinakamataas at pinakamahabang kabundukan sa Timog America: _______
31. Limang Tema ng Heograpiya Bilang
Kasangkapan sa Pag-aaral ng Daigdig
• Lokasyon (Location)
• Lugar (Place)
• Rehiyon (Regions)
• Pagkilos (Movement)
• Interaksiyon ng Tao at Kapaligiran
(Human-Environment Interaction)
32. Lokasyon:Batayang Impormasyon at Sinasakop
na Paksa
• Inilalarawan ang posisyon ng lugar sa ibabaw ng mundo.
• Sinasagot ang tanong na “where is it?”
• Dalawang paraan sa paglalarawan ng lokasyon ng lugar—
tiyak o absolutong (absolute) lokasyon at relatibong
(relative) lokasyon.
• Ang absolute location ay ang tiyak na kinalalagyan ng
lugar sa ibabaw ng mundo ayon sa eksaktong linya ng
longitude at latitude sa globo o mapa. Nag-iisa at walang
lugar sa mundo na may eksaktong lokasyon sa mundo.
• Ang relative location ay ang paglalarawan ng lugar batay
sa pagkakaugnay nito sa ibang lugar o anumang bagay na
maaring pisikal o kultural sa mundo.
33. Ang Araw at Lokasyon Bilang Salik sa Pagtatakda
ng Klima ng Daigdig
37. Klimang Pangsona sa Daigdig
Klima Uri Rehiyon/Bansa
Tropical A. Tropical Humid (Tropical
Rainforest)
B. Tropical Wet and Dry
(Savanna)
TSA, Timog Asya,
Timog-silangang
bahagi ng China
Dry A. Arid (Desert)
B. Semi-Arid (Steppes)
Kanlurang Asya, Asya
Sentral
Temperate/
Mid Latitude
A. Marine West Coast
B. Mediterranean/Chaparral
C. Humid Subtropical
D. Humid Continental
Silangang Asya,
Kanurang Asya
Polar/High
Latitude
A. Subarctic (Taiga)
B. Tundra
C. Ice Caps
Hilagang Asya
Highlands Himalayas, Puncak
Jaya
40. Lugar:Batayang Impormasyon at
Sinasakop na Paksa
• Paglalarawan o tumutukoy sa katangiang pisikal at
kultural ng isang lokasyon na nagbibigay dito ng
identidad at kaibahan sa ibang mga lugar o
lokasyon.
• Kabilang sa mga katangiang pisikal na maaring
maglarawan sa lugar ang mga anyong lupa, anyong
tubig, klima, yamang likas, hayop at halaman.
• Kabilang sa mga katangiang pantao na maaring
maglarawan sa lugar ang balangkas ng populasyon
at paninirahan, kultura, wika, pangkat etniko,
institusyong panlipunan at pampolitika, relihiyon,
pamanang pangkasaysayan at kultural,
impraestruktura, at iba pa.
58. Rehiyon:Batayang Impormasyon at
Sinasakop na Paksa
• Paglalarawan sa isang erya (area) sa
pamamagitan ng magkatulad na katangiang
bumibigkis, at nagbibigay dito ng kaibahan sa
ibang mga lugar sa paligid nito.
• Maaring mabuo ang rehiyon dahil sa
pagkakatulad ng alinman o kombinasyon sa
mga katangiang pisikal, politikal, ekonomik at
kultural ng lugar.
59. Mga Batayan sa Pagbubuo ng Rehiyon
• Pisikal
• Politikal- Bansa
• Ekonomik
• Kultural – wika, relihiyon at etnisidad
• “Perceptual” – pananaw at paniniwala ng
mga tao
63. Sub-rehiyong Batay sa Anyong Lupa
Subrehiyon Batayan Bansang Bumubuo
Iberian
Region
Iberian
Peninsula
Portugal, Spain, Andorra
Balkan
Region
Balkan
Peninsula
Greece, Romania, Bulgaria,
Albania, Slovenia, Croatia, Bosnia
at Herzegovina, Serbia at
Montenegro, Macedonia
Caucasus
Region
Kabundu-
kang
Caucasus
Georgia, Azerbaijan, Armenia
Scandinavia Scandinav
ian
Peninsula
Norway, Sweden, Finland,
Denmark at Iceland
64. Sub-rehiyong Batay sa Anyong Tubig
Subrehiyon Batayan Bansang Bumubuo
Pacific Rim
Countries
Pacific
Ocean
Gulf States Persian
Gulf
Caribbean
Region
Caribbe
an Sea
Baltic
Region
Baltic
Sea
Estonia, Latvia, Lithuania
68. Pagkilos (Movement) : Batayang Impormasyon
at Sinasakop na Paksa
• Paglalarawan o tumutukoy sa paggalaw ng
mga tao, kalakal o bagay, at ideya mula sa
isang lugar/lokasyon sa ibang lugar/lokasyon
at ang naging epekto ng mga nasabing
pagbabago.
• Nagaganap sa pamamagitan ng migrasyon,
kalakalan, digmaan, kolonyalismo, at cultural
diffusion.
76. Paghahambing ng mga Salita Mula sa Iba’t-
Ibang Wika
English German Spanish Persian Sanskrit Tagalog
mother Mutter madre muhdahr matar nanay/
ina
father Vater padre puhdahr pitar tatay/a
ma
daught
er
Tochter hija dukhtahr duhitar ate/an
ak na
babae
new neu nuevo now navas bago
six sechs seis shahsh sat anim
.
94. Human-Environment Interaction
:Batayang Impormasyon at Sinasakop na
Paksa
• Nakatuon sa ugnayan ng tao at
kapaligiran, at ang epekto ng nasabing
ugnayan sa isa’t-isa.
• Tumutukoy sa pagbabago
(modification/alteration) o pakikiangkop
(adaptations) ng tao sa kapaligiran upang
mabuhay.
95. Aktibidad sa Limang Tema ng
Heograpiya
• Pananaliksik. Magsagawa ng pananaliksik na may
layuning makalikha ng “geographic profile” ng
isang bansa sa mundo. Ilarawan at suriin ang
katangian at kakanyahang heograpikal ng bansa
gamit ang limang tema ng heograpiya. Pumili ng
isang bansa (o ayon sa itatakda ng guro na
mapagkakasunduan sa klase) sa bansang
sasaliksiksikin at susuriin. Bilang gabay, pumili ng
angkop na tanong na sasagutin na magpapakilala
sa bansang pinag-aaralan mula sa mga gabay na
tanong sa ibaba.
96. Lokasyon: Gabay na Tanong
• Saan ito matatagpuan? Bakit ito dito matatagpuan?
• Ano ang absolute location ng lugar? Ano ang sinasabi ng
absolute location tungkol sa lugar?
• Ano ang relative location nito? Ano-ano ang mga bansa,
katubigan at iba pang bagay na nakapaligid dito? Ilarawan
ito gamit ang cardinal direction at secondary direction.
• Ano ang sinasabi ng relative location tungkol sa lugar?
• Ano-ano ang kalakasan at magandang katangian ng
lokasyon nito? Bakit? Ibigay ang mga dahilan.
• Ano-ano ang kahinaan at di-magandang katangian ng
lokasyon? Bakit? Ibigay ang mga dahilan.
• Paano nakaapekto ang lokasyon (absolute at relative) sa
paghubog ng katagian at pagkakakilanlan ng lugar?
97. Lugar: Gabay na Tanong (1)
• Ano-anong katangiang pisikal at kultural ng bansa na
nagbibigay dito ng identidad at kaibahan sa ibang mga
lugar o lokasyon?
• Ano-ano ang katangiang pisikal ng lugar ( anyong lupa,
anyong tubig, klima, yamang likas, natural vegetation,
at hayop at halaman?
• Paano nakaimpluwensiya ang katangiang pisikal sa
paghubog ng identidad ng lugar na nagbibigay dito ng
kaibahan sa ibang lugar?
• Ano-ano ang katangiang pantao na maaring
maglarawan at humubog sa pagkakakilanlan ng lugar
gaya ng balangkas ng populasyon at paninirahan,
kultura, wika, pangkat etniko, institusyong panlipunan
at pampolitika, relihiyon, pamanang pangkasaysayan at
kultural, impraestruktura, at iba pa?
98. Lugar: Gabay na Tanong (2)
Sa mga katangiang pisikal at kultural, ano-ano sa
mga ito ang nagbunga ng kalakasan at kahinaan
sa pag-unlad ng lugar? Bakit? Isa-isahin at
ipaliwanag.
• Paano nagkakatulad at naiiba ang lugar sa ibang
lugar? Bakit ito may pagkakatulad at pagkakaiba
sa ibang lugar?
• Sa mga katangiang pisikal at kultural ng lugar, alin
sa mga ito ang higit na nagbigay ng identidad sa
lugar at kaibahan sa ibang lugar? Bakit? Isa-isahin
at ipaliwanag ang mga dahilan?
99. Rehiyon: Gabay na Tanong
• Ano-anong rehiyon nabibilang ang bansa na iyong
pinag-aaralan? Maaring mabilang ang bansa sa
iba’t-ibang uri ng rehiyon na gaya ng pisikal,
politikal, ekonomik, kultural at iba?
• Ano-anong salik o magkakatulad na katangian
(common) ang bumibigkis sa mga bansa bilang
rehiyon? Isa-isahin at ipaliwanag.
• Paano pinagkakaisa at pinatatatag ng magkatulad
na katangian ang pagkakabigkis ng mga bansa na
bumubuo sa rehiyon?
• Ano-anong mga suliranin ang kinakaharap ng
rehiyon? Bakit? Ipaliwanag.
100. Pagkilos (Movement): Gabay na Tanong
• Paano nakikipag-ugnayan ang mga tao at lugar sa loob ng
bansa, at ang bansa sa ibang mga bansa?
• Paano gumagalaw ang mga tao, bagay o kalakal at ideya
sa loob ng bansa , sa mga karatig-bansa, at sa iba pang
lugar?
• Paano nakaimpluwensiya ang heograpiya (nakatulong o
sagabal) sa paggalaw ng mga tao, bagay at ideya sa loob
ng bansa, sa mga karatig-bansa, at sa iba pang lugar sa
daigdig?
• Ano-anong bansa at lugar sa daigdig ang may
malapit/madikit at malayong ugnayan at pakikipag-
ugnayan ang bansa?
• Paano nakaimpluwensiya ang heograpiya (nakatulong o
balakid) sa malapit o mas madikit at malayong ugnayan
ng bansa sa ibang mga bansa at lugar sa daigdig?
101. Human-Environment Interaction:
Gabay na Tanong (1)
• Paano nakikipag-ugnayan ang tao sa
kapaligiran at ano-ano ang ibinunga ng
nasabing ugnayan?
• Paano binago (modify/alter) ng mga pagkilos
at aktibidad ng tao ang kaniyang pisikal na
kapaligiran?
• Paano nakikiangkop (adapt) ang mga tao at
bansa sa kanyang kapaligiran at sa bawat
pagbabago sa kanyang kapaligiran?
102. Human-Environment Interaction:
Gabay na Tanong (2)
• Paano ginagamit ng tao ang pinagkukunang-yaman
mula sa kapaligiran upang tugunan ang kanilang
pangangailangan at iba pang kagustuhan?
• Ano-ano ang pagbabago ang maaring ibunga ng
paggamit at modipikasyon ng tao sa kapaligirang
pisikal ng bansa?
• Paanong ang pagbabago sa lipunan at pagbabago
sa kapaligiran ay nagkakaugnay sa isa’t-isa?
• Paano nakakaapekto ang mga salik heograpikal
(pisikal at pantao) sa iba’t-ibang aspekto ng buhay
(politika, ekonomiya, kultura at panlipunan) ng
bansa?
