Tema 8 O sistema urbano Ismael Vide González IES María Soliño Cangas (Pontevedra)

O concepto de cidade A cidade defínese como un espazo heteroxéneo no que se mesturan diver- sos elementos naturais , económicos , sociais , políticos e culturais . Fisicamente é un conxun- to complexo de rúas e edificios. Panorámica de Cádiz Esta suxeito a Unha serie de criterios Que poden ser Cuantitativos Cualitativos Número de habitantes Densidade de poboación - Actividade económica da po- boación. - Aparencia da paisaxe urbana. - Formas de vida da poboación. - Relacións sociais dos habi- tantes. - Dispoñibilidade e utilización do tempo de lecer. A maioría das cidades cumpre estes criterios, pero non é necesario que se dean todos á vez.

Distribución das cidades españolas O conxunto das cidades forma no territorio a Rede Urbana . Esta distribución é desigual no espazo: as cidades máis po- boadas atópanse na periferia litoral e as menos poboadas no interior, agás Madrid. (conforme se aprecia no mapa) Madrid é a única cidade española que supera os tres millóns de habitantes.

O sistema urbano É Un conxunto de elemen- tos interrelacionados Que dá lugar á Xerarquización urbana. E que se establece en función da Especialización dos servizos que ofrece Diferencia entre Metrópoles nacionais Madrid Barcelona Metrópoles rexionais Sevilla Valencia Vigo Etc. Capitais de provincia ou comarca Lugo Burgos Cáceres Etc. Organizan a súa área de influencia e forman Áreas metropolitanas Conurbacións Área metropolitana de Madrid Conurbación de Barcelona

A cidade preindustrial A cidade romana Cidade medieval cristiá Cidade medieval musulmá Cidade renacentista e barroca

A cidade industrial Presenta dúas Etapas de desenvolvemento Mediados do S. XIX 1º terzo do S. XX Cando experimenta Importantes cambios Motivados pola Industrialización E aparecen os Ensanches: Barrios xurdidos da planificación urbana Novos arrabaldes: Barrios sen planifi- cación. Tamén se xeraron Novos barrios Onde aparecen Polígonos industriais Barrios residenciais Entre os que destacan As cidades dormitorio Ambolos dous construíronse con moita rapidez e xeraron proble- mas de deficiencias de infraes- truturas

A morfoloxía urbana: manifestase no trazado, que da lugar aos distintos planos. Plano irregular Ten un trazado con rúas irregulares, es- treitas, sinuosas e mesmo algunhas son cegas, sen saída. Estas cidades non teñen ningún tipo de planeamento, son propias da Idade Media e conservanse en case todas as ci- dades co nome de “ casco vello”. Plano medieval de Santiago de Compostela Plano ortogonal Presenta rúas recti- líneas que se cru- zan en ángulo recto e formando mazáns de casas cadradas ou rectangulares. Foi creado polos gregos e romanos. Utilizou- se posteriormente nas cidades coloniais americanas, no s. XVIII e nos “ensan- ches” do XIX e XX. Barrio da Magdalena de Ferrol Plano radiocéntrico As rúas parten dun punto central e diri- xense á periferia do plano. Á súa vez, es- tan cortadas por vías concéntricas. Xeral- mente o punto central é o castelo, o conce- llo ou a catedral. Ori- xinouse na época me- dieval en cidades que se protexían arredor dunha fortaleza. Ensanche de Tarragona Plano lineal Nace espontáneamen- á veira dun camiño ou vía de comunica- ción, que permitia o seu desenvolve- mento económico. son vilas típicas do Camiño de Santiago, aínda que este traza- volveuno experimen- tar Arturo Soria a finais do s. XIX na Cidade Lineal de Ma- drid. Plano de Santo Domingo de la Calzada.

Estrutura urbana Centro histórico: ou “casco vello” . É de época medieval ou anterior. O plano é irregu- lar coas rúas estreitas e si- nuosas, os edificios son anti- gos. Ten sedes administrati- vas. Actualmente é barrio de lecer. Área de negocios: ou CBD , sitúase nos ensanches ou preto deles e dos cascos his- tóricos. Acolle as oficinas e as institución financeiras. Os edificios son rexios e suntuo- sos O ensanche: é do século XIX e XX, adoita presentar plano orto- gonal, as rúas son anchas e rec- tas. Responderon ás esixencias de vivenda da burguesía, que quería vivir con confort. Barrios periféricos: forma- dos por zonas residenciais nas que se xuntan residencias da clase media alta e baixa, pero sen mexturarse. Adoitan coe- xistir edificios unifamiliares con edificios multivivenda. Barrios periféricos: neste caso formados por poligo- nos industriais , onde se si- túan industrias, almacéns e centros comerciais. Nor- malmente están ben comu- nicados co centro da cida- de. Barrios periféricos: formados por polígonso de vivendas con- figurados por bloques elevados con gran cantidade de vivendas, que gardan entre sí un certo pa- ralelismo e xeralmente se dis- poñen xeométrica e uniforme mente. Barrios periféricos: tamén constituídos por cidades dormi- torio . Construíronse nas aforas por que o solo era barato e os materiais de construción empre- gados de baixa calidade e foron ocupados polos obreiros. A ca- rón deles poden existir chabo- las

Función industrial Nas cidades ubicanse as industrias Función residencial A cidade é unha acumulación de vivendas Función comercial Abondan os comercios Función administrativa Residen as institucións do Estado Función turística Moitas teñen instalacións de lecer Función relix.-cultural Teñen sedes episcopais e universidades Aínda que todas as cidades son multifuncionais Funcións urbanas

O goberno da cidade Organízase arredor do Alcalde Secretario Xeral Pleno Municipal Formado polo conxunto de concelleiros electos Tenentes de Alcalde Sustitúen ao Alcalde nas súas ausencias Xunta de Goberno Ten atribucións que o Al- calde lle delega Convoca e preside Nomea E preside Nomea Concellarías de cada área -Facenda -Urbanismo -Cultura-deportes -Sanidade -Etc. Asiste legalmente ao Asiste legalmente Dirixe a política urbanística e a elabora- ción dos PXOM

As tendencias urbanísticas actuais Concrétanse en Aumento da poboación urbana Creación de novas infraestruturas Reconversión dos es- pazos industriais Aparición de novos cen- Tros financeiros Xera a Rururbanización Periurbanización E a Como - Circunvalacións - Autovías - Novos barrios - Aparcadoiros Que se trasladan Do centro á periferia E ocupan o seu lugar Novas urbanizacións residenciais Que compiten cos do Ensanche e centro histórico E diversifica O espazo urbano