1. Tema 7 O poboamento Ismael Vide González IES María Soliño Cangas (Pontevedra)

2. O poboamento Defínese como 1. Forma de colocarse os asentamentos no espazo. 2. Lugar de residen- cia das poboacións. 3. Colonización e ex- plotación dun espazo deshabitado. Pode ser Rural Urbano Agrocidades Se ten menos de 2.000 h. Se ten máis de 10.000 h. Teñen máis de 10.000 h. pero traballan a maioría no S. Primario Entre 2000 e 10.000 h. Poden ser Rurais Semiurbanos Máis da 4ª par- te da poboa- cion traballa no S. Primario. Menos da 4ª parte da po- boación traba- lla no S. Prima- rio. Para estudalo debemos fixarnos en Distribución dos asenta- mentos Tipos de vivendas Relación da vivenda cos elementos da paisaxe Relación cos demais asen- tamentos Estes aspectos determinan A ordenación do territorio

3. A evolución histórica do poboamento Antigüidade prerromana (S. VIII-I a C.) - Colonizacións: Fenicias. Gregas. Púnicas. - Asentamentos: En factorías preto da costa levantina. Restos de Emporion en Girona Época romana (S. I a C.-S. V d C.) -Coa romanización: Creanse novos Asentamentos. Constrúese unha importante rede de vías. Cidades e vías da época romana Idade Media (S. V-XV) - División do territorio entre cristiáns e mu- sulmáns. - Mundo musulmán: Urbanizado. - Mundo cristiá: Ruralizado. Unha aldea medieval cristiá. Épocas Moderna e Contemporánea (S. XVI -XX) - S. XVIII: pouca va- riación respecto á época medieval. - S. XIX: industriali- zación e crecemento urbano. - S. XX: gran expan- sión urbana e des- poboamento rural. A Alameda de Vigo no S. XIX.

4. Tipos de poboamento rural tradicional. Poboamento concentrado Poboamento disperso Poboamento illado 1 2 3

5. Factores que determinan o poboamento Factores naturais Factores humanos O relevo accidentado favore- ce a dispersión das explota- cións. O relevo suave favorece a concentración das explotacións. O relevo A abundancia de auga favorece a dispersión do poboamento A escaseza de auga favorece a concentración do hábitat. A auga Ante a inseguridade a poboación concentrase a carón dun castelo ou dentro dunhas murallas. Cando a seguridade está garan- tida o poboamento é disperso A defensa O traballo individual ou fami- liar favorece a dispersión O traballo colectivo impulsa a concentración do poboamento O traballo España húmida: pob. illado e disperso España seca: pob. concentrado

6. A morfoloxía das vilas Obsérvase polo seu Trazado Que pode ser Regular Irregular Presenta Deseño xeométrico Non ten Planificación E pode ser E dase en Vilas en chaira Vilas sobre elevacións Radial Ortogonal Lineal Radial Amontoado En ladeira As casas seguen unha rúa principal. As rúas conflúen nun punto central, onde está o Concello ou a igrexa. As rúas conflúen nun punto central e se com- lementan con outras concéntricas. As rúas cortanse perpen- dicularmente, son rec- tas e forman mazáns cadradas. As casas sitúanse arre- dor do castelo, nas la- deiras do outeiro. As rúas principais seguen as curvas de nivel e as casas trepan pola la- deira.

7. A vivenda rural Segundo a súa Utilidade Segundo os Materiais de construción Segundo a Antigüidade De pedra Zona norte de España De madeira País Vasco e S. Ibérico e Central. De barro A Meseta, Valencia e Murcia. De área gandeira 1ª planta vivenda e planta baixa cortes para o gando. De área agrícola A vivenda está anexada a outros elementos. Chozas Bombo manchego Pallozas Palloza de Piornedo (Lugo) Covas Vivenda troglodítica en Guadix, Granada

8. Evolución do Poboamento rural Dende 1950 Diminución do poboamento rural e aumen- to da poboación urbana. Éxodo rural Concentración da poboación en poucos núcleos. Expansión urbana Perda de actividades secundarias e terciarias no campo. Intensificación da ruralización Prodúcese un estancamento ou mesmo regresión de casas. Abandono de aldeas

9. A rururbanización É a consecuencia da Proliferación de vivendas de segunda residencia. Favorece A recuperación de núcleos e casas rurais. Que están próximos ás Grandes cidades Personalízase nas Franxas ou aneis rururbanos Nas que se fai difusa a A separación entre o espa- zo rural e o urbano. En Galicia manifestase principalmente nos Arredores De Vigo A Coruña E supón Perda de poboación das cidades. Que se vai vivir a Zonas rurais

10. O poboamento urbano En España Todo municipio maior de 10.000 habitantes Chámase Cidade É o resultado dun lon- go proceso histórico. e Castro de Sta. Tegra Avila, cidade medieval Salamanca. S. XVIII Desenvolvese en Vías de comunica- cións naturais: ríos. Sevilla Cruces de camiños. Melide (A Coruña) Portos abrigados. Vigo Enclaves estratéxico- militares. Lugo En moitos casos As cidades aproveitan todas as condicións e crean un área de influencia que se chama hinterland

11. O urbanismo na antigüidade. (S. VIII a d C-S. V d C) As primeiras manifestacións urbanas foron as íberas e tar- tesas. Máis tarde, s. VIII a d. C., produciuse a fenicia, á que seguiron a grega e a púnica. De todos os xeitos, a urbaniza- ción máis intensa a levaron a cabo os romanos a partir do s. I a d C, coa construción dunha rede de vías e cidades. Tarraco (Tarragona). S. I a d C

12. O urbanismo na Idade media (S. V - XV) Na Idade Media, sobre todo no Califato de Córdoba, a urbani- zación do territorio foi intensa ata o século X. Os núcleos cristiáns do norte non comezaron a crecer ata os séculos XII e XIII, grazas ao comercio e ao desenvolve- mento das feiras. Idealización dunha cidade medieval cristiá

13. A urbanización na Idade Moderna. (S. XVI-XVIII) Densidade de poboación no século XVIII Durante o século XVI Madrid convertese en capital e cre- cerá moito. Xa no século XVII, as cidades deixan de medrar ou perden poboación. Durante o XVIII hai unha re- cuperación da urbanización grazas á mellora económica e defínese a rede urbana como a coñecemos hoxe. Vista de Madrid no s. XVIII

14. A urbanización na Idade Contemporánea. (S. XIX e XX) No século XIX as cidades tiveron un gran impulso grazas á nova división ad- ministrativa de J. De Bur- gos. As cidades máis im- portantes sitúanse na zona costeira. No XX reforzase o proceso co desenvolvemento da industria. Comeza o fenó- meno da rururbanización. Os Cantóns da Coruña nos anos 40

15. A urbanización de Galicia A urbanización comenza en Galicia a partir de 1936. O proceso toma como base os antigos asentamentos de orixe romana e castrexa. Na Idade Media as cidades organízanse arredor do Camiño de Santiago. Na época Moderna localízanse na costa e no século XX xorde o eixo Vigo- Santiago-A Coruña, marcado pola autopista do Atlántico. Ourense na actualidade.