A nova orde mundial:
Cara o novo milenio Ismael Vide González
IES María Soliño
Cangas do Morrazo
(Pontevedra)

A economía mundial dos anos 90. I Introdución
1º Crecemento económico. Fase de expansión Fase de depresión
Con fases:
- Expansivas.
- Depresivas.
2º Globalización: O capitalismo
adquire unha dimensión mundial.
Caracterízase Implántase en:
dende 1985 - Asia.
- América Latina.
por: - Antigos países socialistas.
Mundo interconectado
3º Aumento das contradicións Máis paro Maior contaminación
do sistema:
- Crecemento do paro.
- Maior agresividade ao medio
ambiente.

A economía mundial dos anos 90. II Características xerais entre 1980-90
1º. Renovación tecnolóxica:
Fundaméntase en:
- Desenvolvemento da microelectrónica, informá- - Permite abara-
tica, robótica, telecomunicacións e enxeñería tar custos.
xenética.
2º. Aumento do paro:
Producido pola: ¿III Revolución
- Crise das pequenas e medianas empresas fron- Industrial?
te aos retos tecnolóxicos.
- Recupérase o
crecemento.
3º. Globalización da economía: - Creanse centros
financeiros in-
Motivada pola coordinación económica internacio- ternacionais:
nal en: Londres, Nova
- Intercambios internacionais. York.
- Non se solucio-
na o paro.

A economía mundial dos anos 90. III As contradicións do mercado globalizado
Reunións periódicas dos líderes do G-7
Combátese
1. Desorde monetaria. para coordinar as economías e contro-
con: lar os tipos de cambio
Negociacións do Acordo Xeral de Aran-
ceis e Comercio (GATT, 1986). A súa sus-
2. Tendencia ao Combátese titución pola Organización Mundial de
proteccionismo. con: Comercio (OMC, 1994) para controlar os
intercambios e a integración de países
pobres no comercio mundial.
3. Tendencia á especula- Perigo que
Perigo que Oscilacións bolsistas artificiais que po-
ción dos mercados. provoca:
provoca: den paralizar o crecemento económico.
Traslado das distintas partes do proceso
4. Tendencia á deslocaliza- Perigo que produtivo dun ben a países ou rexións
ción industrial. provoca: máis rendibles, en función dos factores
de produción locais.
A formación de organizacións económi-
5. Tendencia á rexionaliza- Perigo que cas supranacionais: U. E. ; MERCOSUR
ción. provoca: ... que da lugar a guerras comerciais en-
tre as diferentes rexións.

A economía mundial dos anos 90. IV O novo mercado de traballo.
Dende 1985, o paro é un feito xenerali- Aumento da Diminución da
zado nos países desenvolvidos, a pe- poboación activa. oferta laboral
sar do crecemento económico.
Motivadas polos
seguintes:
Factores:
1. Aumento da poboa- 2. Innovacións tecno- 3. Competencia comer- 4. A produción flexi-
ción activa. lóxicas. cial dos NPI. ble.
A aplicación de novas A forte competencia dos Permite fabricar en fun-
Producida polos efectos tecnoloxías provoca a NPI produce destrución ción da demanda e, polo
demográficos do “baby redución de postos de de emprego nos países mesmo, facer regulacións
boom” e a inmigración. traballo. desenvolvidos. de emprego cíclicas.

A economía mundial dos anos 90. V A crise do Estado de Benestar. Está motivada por
Paro estrutural. Fraude fiscal. Avellentamento da Fiscalidade reducida ás
poboación. grandes corporacións.
Coa fin de competir con
Aumenta o gasto do Esta- Provoca un aumento do outros Estados e ofrecer
do en subsidios de desem- Reduce a capacidade re- gasto en pensións e sa-
caudatoria dos Estados. condicións mellores para
prego. nidade. a inversión.
Que provocan
Perda de
Déficit autonomía
Público dos gober-
nos.

A economía mundial dos anos 90. VI A economía e o futuro Presenta as seguintes características:
1. A era das infocomunicacións.
Que contribúen ao desenvolvemento dos mercados
mundiais; pero esta automatización xera un aumen-
to do paro.
Rede Wifi
2. Aumento das desigualdades Norte-Sur.
Que están provocadas por:
a) Intercambio desigual. b) Bipolarización Interna.
Nos países subdesenvolvidos: convivencia entre estruturas econó-
RRI: Relación Real de Intercambio micas modernas e tradicionais.
3. Reorganización do sistema laboral.
Fomentada pola aparición da “empresa virtual”, que
da lugar á automatización da actividade e á redución
dos postos de traballo.

Centro e periferia do sistema mundial. I
Renda Anual Per Cápita Mundial. 2011
A hexemonía do sis-
tema democrático ca-
pitalista está repre-
sentada polas tres
grandes potencias
económicas mundiais:
EE.UU., Xapón e U.E.
Periferia
Semiperiferia
- Elevada capacidade Centro - Altos niveis de renda
consumo e benestar social.
productiva.
Relacións entre
países centrais - Especialización en activi-
Introdución e periféricos. - Fortes inversións de capital dades e empregos de alta
cualificación.
e desenvolvemento tecnolóxico.
- Baixos niveis de renda - Especialización en
- Limitada capacidade
e benestar, con grandes actividades e empregos
produtiva.
contrastes sociais. pouco cualificados.

Centro e periferia do sistema mundial. II
As potencias
hexemónicas.
EE.UU., Xapón e a U.E.:
Concentran máis da metade
da produción industrial mun-
dial.
Monopolizan a maior parte dos
intercambios comerciais inter-
nacionais.
Manteñen enfrontamentos para
expandir a propia zona de in-
fluencia.
Loitan as tres por romper as
barreiras proteccionistas que
cada unha establece para de-
fender os seus intereses.
Os centros de decisión
do sistema mundial.

Centro e periferia do sistema mundial. III
As potencias
As potencias
hexemónicas: Estados Unidos.
hexemónicas: Estados Unidos.
A época de Bill Clinton (1992-2000) A época de George W. Bush (2001-09)
Caracterízase por: Caracterízase por:
- Crecemento económico positivo. - Loita contra o terrorismo islamista despois do
- Descenso importante do desemprego. atentado das Torres Xemelgas.
- Acentuación das diferenzas de renda entre os - Intervencións militares en Afganistán e Iraq.
sectores ricos e pobres da poboación. - Rota a bipolaridade coa antiga URSS, intenta
- Supremacía militar mundial. impoñer a hexemonía militar, económica e
- Intervención militar en varios conflitos do cultural ao resto do mundo
mundo como garante da seguridade mundial.

Centro e periferia do sistema mundial. IV
As potencias
As potencias
hexemónicas: Xapón.
hexemónicas: Xapón.
Na década de 1980 Na década dos 90 Na década do 2000
Caracterízase por:
Caracterízase por: - A mellora das finanzas xera unha me-
Caracterízase por:
- Sofre varias crises económicas. llora da economía.
- 1ª potencia económica asiática e 2ª
- Provoca recesións en EE.UU. e a U.E. - Medra o PIB.
Mundial.
- EE. UU. e a U.E. aumentan o seu pro- - Aumenta o consumo interno.
- Gran desenvolvemento dos sectores
teccionismo ante a competencia ni- - Amplia a súa área comercial no Pací-
electrónico e do automóbil.
pona no sector do automóbil. fico.
- Compite cos EE.UU. e a U.E.
- Cede o posto de 2ª potencia econó-
mica mundial a China.

Centro e periferia do sistema mundial. V
As potencias
As potencias
hexemónicas: A Unión Europea.
hexemónicas: A Unión Europea.
Dende a Acta Única de 1986 a U.E. avan-
zou cara a integración económica.
O proceso tivo
4. II Tratado de Roma (2004) os seguintes 1. O Tratado de Maastrich (1992)
pasos:
- Fixación dun tratado constitucional que - Amplía o Tratado de Roma de 1957.
substituía aos tratados anteriores. - Pretende:
- O rexeitamento da Constitución en al- a) Protagonismo europeo na politica
gúns países paralizou a súa entrada en mundial.
vigor ata a actualidade. b) Proxecto de defensa e seguridade
común.
- Adopción da moeda única: O EURO.
3. O Tratado de Niza (2001) 2. O Tratado de Amsterdam (1997)
- Reforma institucional da Unión, provoca- - Establécese o calendario da Unión Mone-
da pola ampliación aos países do leste. taria.
- Modifícase o Tratado de Maastrich.

Os problemas da transición en Europa oriental. I
Mapa das repúblicas ex soviéticas e países satélites dende 1989
Introdución
Coa caída da URSS
Coa caída da URSS
e a reunificación de
e a reunificación de
Alemaña a partir
Alemaña a partir
de 1989, a maioría
de 1989, a maioría
dos países do leste
dos países do leste
iniciaron unha tran-
iniciaron unha tran-
sición pacífica cara
sición pacífica cara
a democracia e o
a democracia e o
capitalismo.
capitalismo.
Outros sufríron pro-
Outros sufríron pro-
cesos violentos.
cesos violentos.
Pero todos cambia-
Pero todos cambia-
ron as súas rela-
ron as súas rela-
cións coa antiga
cións coa antiga
URSS.
URSS.

Os problemas da transición en Europa oriental. II
A nova Rusia Repúblicas Bálticas
En 1991 tivo lugar un golpe de estado contra
En 1991 tivo lugar un golpe de estado contra
o goberno ruso, que propiciou a desaparición
o goberno ruso, que propiciou a desaparición
da URSS e a creación da Comunidade de Esta-
da URSS e a creación da Comunidade de Esta-
dos Independentes (CEI), formada polas anti-
dos Independentes (CEI), formada polas anti-
gas repúblicas soviéticas. As Repúblicas Bál-
gas repúblicas soviéticas. As Repúblicas Bál-
ticas independizaronse. A Federación Rusa
ticas independizaronse. A Federación Rusa
converteuse no Estado máis importante da CEI,
converteuse no Estado máis importante da CEI,
o seu primeiro presidente democrático foi
o seu primeiro presidente democrático foi
Boris Eltsin.
Boris Eltsin.
A CEI tivo que enfrontarse a importantes con-
A CEI tivo que enfrontarse a importantes con-
flictos interétnicos e independentistas nas
flictos interétnicos e independentistas nas
Repúblicas Caucásicas.
Repúblicas Caucásicas.
Boris Eltsin
Repúblicas Caucásicas
Na actualidade, a Federación Rusa prioriza
Na actualidade, a Federación Rusa prioriza
a solución aos problemas económicos in-
a solución aos problemas económicos in-
ternos. En politica exterior aspira a manter
ternos. En politica exterior aspira a manter
un papel relevante baseándose na capaci-
un papel relevante baseándose na capaci-
dade de influencia dos seus recursos ener-
dade de influencia dos seus recursos ener-
xéticos en Europa Central e Occidental. Es-
xéticos en Europa Central e Occidental. Es-
ta estratexia está dirixida polo seu presiden-
ta estratexia está dirixida polo seu presiden-
te: Vladimir Putin.
te: Vladimir Putin.
Vladimir Putin Vías de distribución do gas ruso en Europa

Os problemas da transición en Europa oriental. III
O conflito dos Balcáns
Iugoslavia foi o territorio europeo
máis problemático durante a
década dos noventa.
A independencia de
A independencia de
Eslovenia e Croacia
Eslovenia e Croacia
desencadeou un con-
desencadeou un con-
flito armado coa Fe-
flito armado coa Fe-
deración Iugoslava.
deración Iugoslava.
Máis tarde Bosnia ta-
Máis tarde Bosnia ta-
mén decidiu indepen-
mén decidiu indepen-
dizarse; a súa deci-
dizarse; a súa deci-
sión produciu a rea-
sión produciu a rea-
cción radical dos na-
cción radical dos na-
cionalistas servios e
cionalistas servios e
croatas, que poñen
croatas, que poñen
en práctica a tráxica
en práctica a tráxica
limpeza étnica.
limpeza étnica.

Asia Oriental
Asia Oriental Durante a década dos 80 os países da costa asiática e Xapón ex-
perimentaron un gran desenvolvemento económico, que se frea
durante os 90 pola competencia chinesa, que permitía a coloca-
ción no mercado internacional de produtos baratos por mor
dunha política de baixos salarios.
Actualmente China está a piques de converterse na segunda
economía mundial.
Pola súa banda, Xapón experimenta un renacemento naciona-
lista fronte ás ambicións territoriais chinesas na rexión.
Novos Países Industrializados China
(NPI)
Xapón

A inestabilidade do mundo Osama Bin Laden, fundador de
árabe. Al Quaeda; organización terro-
rista do radicalismo islámico.
Está provocada pola extensión do integrismo islámico, motivada polo fracaso das
políticas socioeconómicas aplicadas durante os anos 60, que esqueceron os va-
lores tradicionais islámicos.
O avance islamista manifestouse
nos seguintes países:
Alxeria Afganistán Iraq Palestina
Sadam Hussein Yasir Arafat
A. Bouteflika H. Karzai
Despois da guerra civil, en Acusado por EE.UU. de A loita entre israelíes e
Inestabilidade política e 1996 os talibáns controlan posuír armas de destru- palestinos recrudeceuse
guerra civil do goberno o poder e impoñen o radi- ción masiva, Iraq é inva- en 2003 coa construción
contra o islamismo den- calismo islámico. En 2001 dido e deposto o seu go- dun muro de separación
de 1991 a intervención dos EE.UU. berno láico, o que provo- en Cisjordania. Feito que
acaba co goberno islamis- unha gran inestabilidade deu lugar a unha nova in-
ta. étnica no país. tifada palestina.

1. Débeda externa. 2. Economía somerxida.
En 1987 o endebedamento acadou niveis A débeda externa condiciona o desenvol-
máximos en América Latina, a partir dese vemento; neste contexto cobra sentido
momento a situación mellorou. este tipo de economía.
América Latina
cara o
novo milenio
4. Crises. 3. Tendencia á democratización.
A partir do 2000, Latinoamérica sofre outra Na década dos 90 consolídase a recupera-
crise. A máis significativa foi a atravesada ción económica e confírmase a democrati-
por Arxentina co chamado “corralito”. zación dos Estados.

1. Débeda externa. 2. Economía somerxida.
Motivada polos organismos públicos xur- Que se sitúa entre o 40 e o 80% do PIB
didos da descolonización.
África subsaha-
riana cara o
4. Crises alimentarias. novo milenio. 3. Conflitos armados.
Motivadas polo desequilibrio poboación- Motivados por cuestións étnicas derivadas
recursos e as malas colleitas. da descolonización.

Introdución
Os grandes retos da política. I
Entre 1980-90
Entre 1980-90
Adoptados por:
a) Estados en vías de de-
A mundialización dos senvolvemento, nos que
Prodúcese sistemas de goberno rexeran sistemas autori-
democráticos: tarios.
b) Antigas democracias po-
pulares.
Eleccións en Polonia
Nun mundo cada vez máis
internacionalizado danse
paradoxos:
Aparecen Novos problemas: 1. Auxe dos nacionalismos.
2. Pervivencia dos marcos
estatais.
Manifestación independentista en Edim-
burgo (Escocia)

O futuro da democracia
Os grandes retos da política. II
a) Perda de interese social pola política.
b) Perda de valor das ideoloxías.
c) Desprestixio da clase política.
Presenta
Varios d) Riscos de involución autoritaria.
Problemas. e) Na Europa do leste, problemas na transición política.
f) Ameaza dos fundamentalismos relixiosos nalgúns pro-
cesos de democratización.
1. Novas asociacións cívicas e grupos de presión:
- ONGs.
Novas formas - Asociacións de consumidores.
Plantexa de participación - Grupos ecoloxistas.
Social. - Etc.
2. Gran protagonismo das TICs. nas novas formas de
participación cidadá.

Os grandes retos da política. III A superación dos límites das políticas estatais.
Maniféstase en
dous
Problemas
A mundialización A rexionalización
Obriga á Representada por
Coordinación política
Coordinación política Conflitos
Conflitos
internacional
internacional
En temas como Que poden ser
Medioambiente
Medioambiente D. Humanos
D. Humanos M. migratorios
M. migratorios Étnicos
Étnicos Nacionalistas
Nacionalistas
Tratados en Presentes en Presentes en
Organismos supranacionais
Organismos supranacionais América Latina
América Latina O Congo
O Congo Ex-Iugoslavia
Ex-Iugoslavia Escocia
Escocia
Como
Xera Conflitos asimétricos
Conflitos asimétricos
ONU
ONU G7
G7 UE
UE

Crecemento e envellecemento
da poboación
Cara un modelo de desenvolvemento alternativo. I
Presenta os seguintes
Presenta os seguintes
aspectos.
aspectos.
1º. Diminución do crecemento demográfico na actualidade.
A poboación mantén unha ralentización do crecemento, motivada
por unha redución da fecundidade.
2º. Desequilibrio poboación-recursos.
PAÍSES RICOS: PAÍSES SUBDESENVOLVIDOS:
Alta produción de bens. Baixa produción de bens.
Baixo crecemento demográfico. Alto crecemento demográfico.
3. Diferencias no crecemento vexetativo:
PAÍSES RICOS: PAÍSES SUBDESENVOLVIDOS:
Baixa natalidade Alta natalidade.
Envellecemento da poboación Poboación xoven

A urbanización do
A urbanización do
Cara un modelo de desenvolvemento alternativo. II
planeta
planeta
Zonificación socioeconómica da cidade.
Problemas das cidades.
- Transportes e infraestruturas.
- Abastecemento.
- Contaminación.
- Desigualdades sociais.
- Elevados prezos da vivenda

Cara un modelo de desenvolvemento alternativo. III A realidade ambiental
A realidade ambiental
A presión humana sobre a biosfera foi moi intensa dende mediados do s. XX
e provocou unha serie de consecuencias:
1º. Cambio global no ambiente.
Manifestado en:
- Desertización.
- Aumento da temperatura do planeta.
- Diminución da capa de ozono.
- Chuvia ácida.
- Perda de biodiversidade.
2º. Necesidade de coordinación in-
ternacional.
Para resolver problemas que superan
o marco estatal:
- Cumio da Terra de Rio de Xaneiro
de 1992.
- Conferencia Mundial sobre o Clima
de Kyoto de 1997.

O desenvolvemento
Cara un modelo de desenvolvemento alternativo. IV
O desenvolvemento
sostible.
sostible.
a) Definición:
É aquela acción de desenvolvemento que contempla a redu-
ción ao mínimo do impacto ambiental.
b) Ten como obxectivo:
A mellora das condicións de vida das sociedades máis po-
bres.
c) Esixe:
- Industria e agricultura sostibles.
- Minimizar o impacto ambiental.
- Recuperar e reciclar materiais.
- Uso das enerxías alternativas.