Un mundo en crise (1973-1990)
Un mundo en crise (1973-1990)
Ismael Vide González
IES María Soliño
Cangas do Morrazo
(Pontevedra)

A recesión económica
Comeza en 1973, despois dun ciclo de gran expansión nos países occidentais.
Mundo Occidental
1. Localizouse principalmente en EE.UU., Canadá,
Europa e Xapón.
2. Maniféstase no aumento da inflación
e do paro e no descenso da produción.
Inflación Produción Desemprego
Tigres
asiáticos 3. Crea importantes desequilibrios económicos: mentres
os países socialistas non conseguen aumentar a pro-
dución, os do sueste de Asia acadan un crecemento
espectacular e os países árabes prosperan.
Países árabes

A crise do sistema monetario
En 1971, o presidente dos EE.UU.,
agobiado polos gastos dos pro-
gramas de desenvolvemento eco-
nómico e da guerra de Vietnam, de-
cide romper a paridade ouro-dólar.
Paridade ouro-dólar Presidente Richard Nixon
Provoca
1. A extensión global da 2. Reivindicacións sala- 3. Establecemento de ti-
inflación riais e asistenciais pos de cambio flotantes

A crise
enerxética
Coronel Gadafi Xa de Persia
Comportamento do prezo de referencia Arab Light (promedio anual)
Comportamento do prezo de referencia Arab Light (promedio anual)
1971-1986
1971-1986
Dólares por barríl
Dólares por barríl
40
40
Estivo provocada pola subi-
da do prezo do petróleo, que
30
foi impulsada pola utiliza-
30
ción política do petróleo,
alentada polo coronel libio
20
20 Gadafi en 1973, e por acon-
tecementos internacionais,
10
10 como a caída do xa de Irán
en 1979.
00
Prezos
Prezos
Fonte: elaboración propia con datos da web de British Petroleum: http://www.bp.com
Fonte: elaboración propia con datos da web de British Petroleum: http://www.bp.com

1. Caída dos investimentos. 2. Inflación. 3. Reconversión industrial.
Debido ás escasas posibilidades de rendi- Os prezos ao consumo disparáronse nos Os sectores económicos tradicionais, pouco
bilidade e á inseguridade respecto ao fu- Estados desenvolvidos e situaron a taxa competitivos, reconvertíronse ou desman-
turo. de inflación no 10% anual. telaronse.
Os efectos da recesión
Os efectos da recesión
nos países industriali-
nos países industriali-
zados.
zados.
4. Paro. 5. Reforma do Estado do benestar.
As subidas dos prezos provocaron tensións Co recorte de ingresos fiscais, o Estado
salariais, polo que moitas empresas pecha- tivo que suprimir servizos sociais.
ron.

A recesión nos
- Problemas estruturais derivados do sistema.
países socialistas - Suba do prezo do petróleo.
- Importación de tecnoloxía cara.
- Abaratamento das súas exportacións.
Tivo características
específicas
- Aumento da inflación.
-Déficit da balanza de pagamentos.
- Exportación de tecnoloxía media a
Que se intenta resol- países en desenvolvemento.
ver con... - Venda de ouro.
- Créditos dos países abastecedores.
Que se pretende re-
Mihail
xenerar coa...
Gorbachov Todo isto remata por
minar o sistema de eco-
Perestroika nomía planificada.

A recesión nos países en vías de
desenvolvemento. Presenta tres realidades...
1. Países de recente industrialización (Dragóns asiáticos)
- Experimentan un gran desenvolvemento.
- Conquistan o comercio internacional de produtos
manufacturados.
- Acadan a industrialización dos países avanzados.
2. Países non industrializados
- Localízanse en Asia Occidental, África e América
Latina.
- Teñen unha renda moi baixa e o PIB estancado.
- Azoutados pola fame, pobreza e atraso.
- Sofren problemas de débeda con risco de colap-
so financeiro.
3. Países produtores de petróleo
- Están en vías de desenvolvemento.
- Teñen gran riqueza pero mal repartida social-
mente.

A segunda 1. intervencións
militares en ter- a) Intervención rusa en Africa e Afganistán:
guerra fría ceiros países:
A fin da dinámica de bloques. I
Muiaidíns con fusiles
soviéticos kalashnikov.
b) Interv. americana en Centroamérica:
1975
Guerrilleiros sandinistas.
Comenzo
dunha nova Provocada
etapa de ten- por:
sións entre
a URSS e 2. Relanzamento a) Crise da supremacía americana pola de-
EE.UU da carreira de rrota en Vietnam:
armamentos:
Nenos vietnamitas fuxindo dun
bombardeo.
b) Non ratificación dos acordos SALT II:
Mísil nuclear aerotranspor-
table.

Cara a 1ª fase. 1980-88.
distensión. - Presidencia de Ronald Reagan nos EE.UU.
(1980-89)
A fin da dinámica de bloques. II
Pretende a restauración da supremacía americana.
Política anticomunista de confrontación.
Intervencións en Nicaragua, Angola e Afganistán.
Apoio a ditaduras militares: Salvador, Honduras...
Posta en práctica da “Guerra das Galaxias”.
Reforzamento da defensa nuclear en Europa (Mísi-
les Pershing e Cruise)
1980-89
Ronal Reagan. (1911-2004)
Unha época Que se
divide
con dúas en:
caras. 2ª fase. 1988-89.
- Dificultades de financiamento nos EE.UU. e renacemen-
to pacifista en Europa.
Activación do movemento pacifista en Europa
que se opón á política de confrontación.
Cumio de Moscova: Reagan-Gorvachov deci-
abandonar a política de enfrontamento.
Iniciase un programa de desarmamento.
Manifestante pacifista. (1989)

A desintegración do bloque socialista. I Burocratización político-social. Desencanto popular Diferencias sociais
Brézhnev como comisario político. (1942) Vista do Kremlin. Moscova Campesiños e obreiros rusos.
Desmotivación popular polos fallos Coexistencia de altos funcionarios
Producida pola corrupción da clase
do sistema fronte á opulencia occi- ricos e traballadores con necesi-
dirixente (nomenklatura)
dental. dades.
Todas estas circunstancias Contradicións A instauración de réximes demo-
provocaron... económicas cráticos e de libre mercado.
Extrangulamento económico. Desvinc. tecnoloxía-industria. Nacionalismo interno.
Nacionalidades en Rusia
Refinería en Rusia. Caza ruso MIG-29K
Motivado pola c. enerxética dos se- Debido á burocracia, os avances da
Moitas repúblicas desvincúlanse
tenta e a carreira armamentista. Ind. militar non se aplican á indus-
tria convencional. da planificación centralizada.

A desintegración do bloque socialista. II A Perestroika de 1. Antecedentes:
Gorbachov.
Presenta dúas Cuestiónanse a necesi-
vertentes: Re-staliniza dade de reformar o sis-
a UR.SS. tema comunista.
L. Brézhnev Y. Andropov K. Chernenko
2. A perestroika:
- Maniféstase en dous aspectos:
a) Política exterior.
Propicia posturas de desarmamento.
Cumio de Xenebra (1985): achegamento
á EE.UU.
Redución unilateral de armamento.
b) Política interior.
- Colle dúas direccións:
1. A perestroika pretende.
A reconstrución económica da UR.SS.
Recoñecer a liberdade de mercado.
Conservar aspectos positivos do socia-
lismo.
2. A glasnot pretende:
Liberdade de expresión.
Mikhail Gorbachov, puxo en práctica a peres- Estado constitucional e democrático.
troika e a glasnot en 1985.

A desintegración do bloque socialista. III As revolucións democráticas de Europa Oriental:
As revolucións democráticas de Europa Oriental:
Revolución polaca Revol. Checoslovaca Revolución húngara
Tivo un gran prota- Estivo encabezada Foi dirixida polo
gonismo o sindica- polo dramaturgo V. Partido Comunis-
Solidariedade e o Havel e rematou coa ta, que aceptou
seu lider L. Wale- división do Estado as reformas de-
sa, apoiado polo en dúas repúblicas mocráticas V.
Vaticano e EE.UU. independentes. Orbán foi o pri-
L. Walesa V. Havel V. Orbán meiro presidente.
Revolución rumana Estas
revolucións
Coa execución foron estimu-
de Ceaucescu re-
mata a revolución ladas por
máis violenta do Gorbachov,
Bucarest. 1989 bloque soviético garantindo a
non-interven-
ción soviética.
Revolución iugoslava
Despois da morte
de Tito, Iugosla-
desángrase en
varias guerras
étnicas e nacio-
Saraxevo 1992 nalistas.
Revolución albanesa
En 1990 prodú-
cense violentas
manifestacións
contra o réxime,
Revolucións pacíficas. que convoca ele-
Tirana 1990 ccións xerais.
Revolucións violentas.

1º. Comenza en 1989 e Refuxio
maniféstase con: Exilio de cidadáns en embaixadas
Embaixada da
Fuxitivos da RDA RFA en Budapest
2º. Xeneralización das Protestas Dimisión do
Protestas: internas Presidente
O proceso
democrático
alemán.
Mozos da RDA pedindo Erich Honecker
reformas políticas. Presidente da RDA
3º. Reunificación: Apertura do Eleccións xerais
muro de 1990
Helmut Kohl pre-
Apertura de pasaxe no sidente da Alema-
muro de Berlín en 1989 ña reunificada.

A vía chinesa de reforma
do socialismo Cidadáns chineses rendendo homenaxe póstumo a Mao Zedong
Iníciase coa morte de Mao Zedong
en 1976.
Sucédelle Deng Xiaoping, que realiza importantes reformas.
a) Económicas (socialismo de mercado):
- Abandónase o colectivismo.
- Repártese a terra entre os campesiños.
- Permítese a entrada de multinacionais.
- Forte crecemento económico na década
dos 80.
Coca-cola chinesa
b) Políticas:
- Inmobilismo político: falla de medidas
democratizadoras.
- Revolta da praza de Tiananmen.
Deng Xiaoping líder de China entre
1978 e 1997 Matanza de Tiananmen

O Terceiro Mundo: a loita pola democracia.
Inestabilidade provocada pola crise económica e a segunda guerra fría. Guerras civís entre as elites diri-
Características xentes sobre o xeito de organizar os estados despois da descolonización. Foi zona de enfrontamentos
comúns entre a URSS e os EE.UU. Para evitar unha confrontación directa, deixaron xogar os seus pións igual
ca na primeira guerra fría.
América Latina Asia África
CARACTERÍSTICAS ESPECÍFICAS: CARACTERÍSTICAS ESPECÍFICAS: CARACTERÍSTICAS ESPECÍFICAS:
Predominan réximes militares, xurdidos Abondan gobernos ditatoriais de inspira-
Maioría de réximes militares anticomunis- de golpes de estado que derrocaron pre- ción marxista, apoiados pola URSS e Cuba
tas e protexidos por EE.UU. sidentes democráticos. Aparece o funda- e combatidos por EE.UU. Nace o fundamen-
mentalismo relixioso nos países árabes. talismo islámico nos países árabes.

As dificultades da democracia en América Latina Características xerais:
Durante o s. XX foi área de influencia de EE.UU. Na década de 1970 déronse moitos golpes militares promovidos por Esta-
dos Unidos, coa coartada de frear o comunismo na zona.
Nicaragua: En 1979 a Fronte Sandinista
instaura unha dictadura popular, pero a
actividade contraguerrilla e a crise eco-
nómica obriga a novas eleccións que
gaña unha coalición de centrodereita.
México: Librouse dos gobernos mili- Salvador, Guatemala e Panamá:
tares, pero tivo que enfrontarse a conseguiron democratizarse tar-
unha forte crise económica provoca- diamente, pero os seus réximes
da pola débeda exterior e a unha gue- son febles e atacados por guerras
rrilla campesiña en Oaxaca e Guerre- civís e guerrillas.
ro.
Colombia: Sistema democrático for-
temente condicionado pola guerrilla
das FARC e polos cárteles do narco-
tráfico.
Perú: Gobernado por militares ata
1980, cando o abandoan pola súa in-
competencia e pola necesidade de
loitar contra a guerrilla de Sendero
Luminoso. Dende entón gobernan
Civís elixidos democráticamente.
Arxentina: Sofre moitos vaivéns, alter-
nándose no poder militares e civís ata
Chile: En 1970 a U.Popular de S. Allen-
a Guerra das Malvinas en 1982. A prtir
de gaña as aleccións. En 1973 un golpe
desta data sucedense no poder gober-
militar organizado por EE.UU. Instaura
nos democráticos.
unha dictadura ferozmente anticomu-
nista.

Os réximes políticos
Réxime democrático
en Asia. Réxime comunista
Réxime comunista
débil
(comunismo de mercado)
Os novos países industrializados
(NPI), pobres en materias primas
e enerxéticas, desenvolvéronse
grazas á estabilidade dos seus
sistemas políticos autoritarios e
imitando o modelo laboral xapo-
nés de salarios baixos e motiva- Réxime democrático
ción e formación laboral. débil
Réxime democrático
débil
Corea
Sistema democrático
Réxime comunista
Réxime comunista
Réxime militar
Réxime democrático
Réxime militar
Réxime militar débil

A creación da OPEP e o aumento
substancial dos prezos do petró- A revolución islámica iraniana de 1979
A inestabilidade do mundo islámico I
leo a partir de 1973 fixeron que
a comunidade internacional pres-
tase atención ao mundo islámico.
A revolución de 1979
foi o feito que lanzou
o islám como forza
ideolóxica, que serviu
de palanca para derro-
car o réxime do xa, co-
rrupto e controlado
polos páises
occidentais
Disturbios en Irán durante a revolución de 1979
Foto da familia do xa de Irán en 1967.
O triunfo da revolu-
ción supón a implan-
tación dunha repú-
blica islámica, que
converte o islam no
centro rector da polí-
tica, da economía e
da sociedade e ex-
pande o islam como
forza política por O.
Aiatolá Khomeini
medio e N. de África.

O pobo palestino
A inestabilidade do mundo islámico II
2. A intifada.
2. A intifada.
1. Guerra civil no Líbano.
1. Guerra civil no Líbano.
En 1987 prodúcese un levantamento popular dos
En 1987 prodúcese un levantamento popular dos
Nos anos setenta, moitos palestinos refuxianse no
Nos anos setenta, moitos palestinos refuxianse no palestinos da franxa de Gaza e Cisxordania, no
palestinos da franxa de Gaza e Cisxordania, no
Líbano. As súas actividades guerrilleiras desesta-
Líbano. As súas actividades guerrilleiras desesta- que rexeitan:
que rexeitan:
bilizaron a situación interna do país e provocaron
bilizaron a situación interna do país e provocaron --A presenza do exercito israelí en Palestina.
A presenza do exercito israelí en Palestina.
unha guerra civil (1975-1980) na que intervirón ou-
unha guerra civil (1975-1980) na que intervirón ou- --A inexistencia de dereitos politico-sociais.
A inexistencia de dereitos politico-sociais.
tros Estados veciños como Siria e Israel.
tros Estados veciños como Siria e Israel. --A confiscación do 50% das súas terras.
A confiscación do 50% das súas terras.

A inconclusa democratización de
África
África sufre un profundo subdesenvolvemento,
un elevado crecemento demográfico, racismo
en moitos países, deficiencias alimentarias, in-
tolerancia política e guerras étnicas.
Pintura africana actual
Suráfrica é o país máis desenvolvido de África,
pero practica o apartheid derivado dun réxime
Países racista. Ante as presións internacionais, en
en guerra 1984 aprobouse unha nova Constitución que
derrogaba algunhas leis do apartheid, pero os
Países negros non conseguiron os seus dereitos ata
democráticos os anos noventa.