good to all grade 8

1. Ang wikang pampanitikan ay isang uri ng wika. Ito ang pinakamayaman na uri. Kadalasay
ginagamit ang mga salita sa ibang pakahulugan. Mayaman ang wikang pampanitikan sa
paggamit ng tayutay, idyoma, eskima at ibat ibang tono, tema at punto. Isang bihasa na rin
ang nagsabi na ang Panitikan ay ang "Kapatid na babae ng Kasaysayan", ito ay dahil sa ang
wikang pampanitikan ay makasaysayan at maaring tumaliwas din sa kasaysayan dahil sa
kaniyang kakayahan na lumikha ng mga tauhang kathang-isip o piksiyonal. Ito ay kadalasay
nagaganap sa tuwing ang wikang pampanitikan at malayang nagagamit sa pagkatha ng
dula, katha, palabas, at iba pang likhang-pampanitikan.
Batayang Kaalaman sa Wika
Kahulugan ng wika
Hindi maitatanggi sa mga tao dito sa mundo ang kahalagahan ng wika. Ito ang
naging daan upang maibahagi sa isa’t isa ang kani-kanilang mga ninanais at
niloloob. Ayon kina Espina at Borja (1999:1), ang wika ay isang mahalagang
kasangkapan upang maipahayag ng tao ang kanyang damdamin at kaisipan.
Ang kakayahan sa paggamit ng wika na nasasalig sa isipan, damdamin at kilos
ng tao ay resulta ng isang dinamikong prosesong bunga ng kanyang karanasan
—kabiguan, tagumpay, pakikipagsapalaran at maging ng kanyang mga
pangarap at mithiin.
Kung hindi maipahahayag ng tao ang kanyang mga ideya at niloloob, anong uri
kaya ng lipunan mayroon tayo? Walang makabuluhang gawaing pantao ang
maaaring maganap kung hindi niya maipababatid ang kanyang iniisip gayon din
kung hindi niya mauunawaan ang nais ipahayag ng iba.
Ano nga ba ang wika? Bakit ito’y totoong napakakomplikado at tunay na may
kapangyarihan? Ilan lang ito sa mga katanungan na hindi karaniwang pinag-
iisipan o ipinaliliwanag dahil seguro sa pagiging natural lang sa tao ang
pagkatuto, pagkakaroon at tuluyang paggamit ng kanyang wika mula
pagkabata. Ito ay kung wala siyang naging kapansanan para hindi matuto ng
wika o kaya’y para matigil ang kanyang paggamit ng wikang kinagisnan.
Ang mga dalubhasa ay may iba’t ibang pakahulugan sa wika.
Ayon kay Edward Sapir, ang wika ay isang likas at makataong pamamaraan ng
paghahatid ng mga kaisipan, damdain at mithiin.
Si Carroll (1964) ay nagpapahayag na ang wika ay isang sistema ng mga sagisag
na binubuo at tinatanggap ng lipunan. Ito ay resulta ng unti-unting paglilinang
sa loob ng maraming dantaon at nagbabago sa bawat henerasyon, ngunit, sa
isang panahon ng kasaysayan, ito ay tinutukoy na isang set ng mga hulwaran ng

2. gawi na pinag-aaralan o natutuhan at ginagamit sa iba’t ibang antas ng bawat
kasapi ng pangkat o komunidad.
Ayon kay Todd (1987) ang wika ay isang set o kabuuan ng mga sagisag na
ginagamit sa komunikasyon. Ang wikang ginagamit ng tao ay hindi lamang
binibigkas na tunog kundi ito’y sinusulat din. Ang mga tunog at sagisag na ito
ay arbitraryo at sistematiko. Dahil dito ay ayon sa kanya, walang dalawang
wikang magkapareho bagamat bawat isa ay may sariling set ng mga tuntunin.
Ayon din kay Archibald A. Hill sa kanyang papel na What is Language? Ang wika
raw ay ang pangunahin at pinakaelaboreyt na anyo ng simbolikong gawaing
pantao. Ang mga simbolong ito ay binubuo ng mga tunog na nalilikha ng
aparato sa pagsasalita at isinasaayos sa mga klase at pattern na lumilikha sa
isang komplikado at simetrikal na istruktura. Ang mga simbolong ito ay
mayroon ding kahulugang arbitrayo at kontrolado ng lipunan.
Marami pang mga kahulugan ang mailalahad ng mga dalubhasa tungkol sa
wika. At ang mga kahulugang ito ay maiisa batay sa kahulugang ibinigay ni
Gleason tungkol sa wika. Ayon sa kanya, ang wika raw ay masistemang
balangkas ng sinasalitang tunog na pinipili at isinasaayos sa paraang arbitraryo
upang magamit ng mga taong kabilang sa isang kultura.
Katangian ng wika
Batay sa mga kahulugan ng wika na inilahad ng mga dalubhasa, matutukoy ang
mga pangunahin at unibersal na katangian ng wika na tatalakayin sa mga
sumusunod na talata:
1. Ang wika ay masistemang balangkas. Ano mang wika sa daigdig ay
sistematikong nakasaayos sa isang tiyak na balangkas. Walang wika ang hindi
nakaayon sa balangkas na ito. Lahat ng wika ay nakabatay sa tunog. Ponema ang
tawag sa makahulugang tunog ng isang wika samantalang ponolohiya naman ang
tawag sa makaagham na pag-aaral ng mga ito. Kapag ang ponemang ito ay
pinagsama, maaaring makabuo ng maliliit na yunit ng salita na tinatawag na
morpema. Ang morpemang mabubuo ay maaaring isang salitang-ugat, panlapi o
morpemang ponema katulad ng ponemang /a/ na sa wika natin ay maaaring
magpahiwatig ng kasariang pambabae. Morpolohiya naman ang tawag sa
makaagham na pag-aaral ng mga morpema. Samantala, kapag ang mga salita ay
ating pinag-ugnay, maaari naman tayong makabuo ng mga pangungusap. Sintaksis
naman ang tawag sa makaagham na pag-aaral ng mga pangungusap. Kapag
nagkaroon ng ng makahulugang palitan ng mga pangungusap ang dalawa o higit
pang tao ay nagkakaroon na ng tinatawag na diskurso.

3. 2. Ang wika ay binubuo ng mga sagisag o simbolo. Kapag nagsasalita tayo,
ang bawat salitang binibigkas natin ay isang serye ng mga tunog na kumakatawan
sa isang bagay (lapis, bag, papel), ideya (pag-aaral, katotohanan), damdamin (pag-
ibig, kaligayahan) o isang fangsyon (si, nang, ni).
3. Ang wika ay mga sagisag na binibigkas. Hindi lahat ng tunog ay wika
sapagkat hindi lahat ng tunog ay may kahulugan. Sa mga tao, ang makahulugang
tunog na nalilikha natin at kung gayo’y kasangkapan ng komunikasyon sa halos
lahat kung hindi man lahat ng pagkakataon ay ang tunog na sinasalita. Samakatwid,
ang mga tunog na nalilikha ng ating aparato sa pagsasalita ay nagmumula sa
hanging nanggagaling sa baga o ang pinanggagalingan ng lakas o enerhiya,
nagdaraan sa pumapalag na bagay na lumilikha ng tunog o artikulador at
minomodipika sa resonador. Upang magiging makabuluhan ang nabuong tunog,
kailangan itong mabigkas nang mabuti upang makilala ng tagapakinig ang
pagkakaiba ng mga tunog. Ang paraang pasulat ay representasyon lamang ng mga
tunog na sinasalita.
4. Ang wika ay arbitraryong simbulo at tunog. Ang salitang arbitraryo ay
nangangahulugang walang tiyak na batayan. Ibig sabihin ang pagbuo ng mga
simbulo at tunog na kumakatawan sa kahulugan ng bagay, ideya at kaisipan ay
walang tiyak na batayan o tuntuning sinusunod. Ito’y pinagkakasunduan ng mga
tao sa tiyak na pook o pamayanang gumagamit ng wika. Kaya magkakaiba ng mga
salitang ginagamit ang iba’t ibang pook tulad ng salitang rice sa Ingles, arroz sa
Kastila, bugas sa Cebuano, bigas sa Tagalog, at abyas sa Kapampangan. Kung gayon,
ang mga taong walang ugnayan sa isang komunidad ay hindi matutong magsasalita
kung paanong ang mga naninirahan sa komunidad na iyon ay nagsasalita sapagkat
ang esensya ng wika ay panlipunan.
5. Ang wika ay ginagamit. Ang wika ay kasangkapan sa komunikasyon at
katulad ng iba pang kasangkapan, kailangang tuluy-tuloy itong ginagamit. Ang
isang kasangkapang hindi na ginagamit ay nawawalan na ng saysay. Gayon din ang
wika. Kapag ang wika ay hindi na ginagamit, unti-unting mawawala at tuluyang
mamamatay.
6. Wika ay nakabatay sa kultura. Nagkakaiba ang wika sa daigdig dahil na rin
sa pagkakaiba ng kultura ng mga bansa at mga pangkat. Ito ang naging paliwanag
kung bakit may mga kaisipan sa isang wika ang walang katumbas sa ibang wika
sapagkat wala sa kultura ng ibang wika ang kaisipang iyon ng isang wika. Katulad
ng sa Ingles at Filipino. Sa Ingles ay may iba’t ibang formation ng ice na maaaring
tumbasan sa Filipino ng nyebe at yelo. Ngunit may maging panumbas pa ba sa
glacier, icebergs, frozt, hailstorm at iba pa? Wala, sapagkat hindi naman bahagi ng
ating kultura ang mga formations na ito. Samantala, ano naman ang katumbas sa
Ingles ang ating palay, bigas at kanin? Rice lamang dahil hindi ito bahagi ng
kanilang kultura. Ano naman kaya ang panumbas ng mga salitang karomata at nigo
sa ibang kultura?
7. Ang wika ay nagbabago. Dinamiko ang wika. Hindi ito maaaring
tumangging hindi magbabago. Ang isang wikang stagnant ay maaari ring mamatay
tulad ng hindi paggamit niyon. Ayon kina Paz (2003:6) lahat ng bagay ay nagbabago
at sa panahon ngayon ng makabagong teknolohiya at madaling paglalakbay ng mga
tao, masasabing lumiliit na ang mundo. Ang bunga ng pagliit na ito ng mundo na
dala na rin ng midya ay ang dumadaling ugnayan ng mga tao na maaaring
nagdadala ng pagbabago sa kanya, sa kanyang kultura at sa kanyang wika. Ang

4. pinakamadaling maapektuhan ng pagbabago sa wika ay ang bokabularyo nito. Sa
kaso ng Pilipinas, ang matagal na ding impluwensya ng ibang bansa ay nagdagdag
sa bokabularyo ng ating mga wika ng mga salitang hiram na galing sa Instik, Arabik,
Kastila, Ingles at Hapon, halimbawa: pansit, lomi, syopaw, swerte, sibuyas,
mansanitas, magkodakan, kompyuter, siroks, sushi, tempura, Japayuki, atbp. Sa mga
nadagdag na salita, may mga nahinto ang gamit, at may mga napalitan o
nadagdagan ang kahulugan. Halimbawa, kerida na galing sa Kastila querida
‘minamahal’ na ang kahulugan ngayon sa Filipino ay ‘kinakasama ng lalake na hindi
niya asawa’, bawnderi ng taksi o ng jip na galing sa Ingles boundary ‘hangganan’ na
ang nadagdag na kahulugan ay ‘perang ibinayad ng drayber sa may-ari sa
pagpasada ng kanyang taksi o jip. Ano kaya ang naging kahulugan sa Filipino sa
mga salitang Ingles na wheels, cats, dogs, Indian? Ang mga ito ay mga patunay na
ang wika ay nagbabago.
8. Ang wika ay pantao. Ang wika ay para sa, ukol sa, at gamit lamang ng tao.
Iba ang wika sa ungol o huni ng hayop. Ang aso ay tumatahol, ang pusa ay
ngumingiyaw, ang leon ay umaatungal, ang sisiw ay sumisiyap, ngunit ang mga ito
ay hindi wika. Napag-aralan ng isang tao na salitain ang isang wika, ang wika ng
ibang pangkat etniko. Hindi mapag-aaralan ng isang aso ang atungal ng leon o tilaok
ng isang manok, ang pagtahol ng aso. Ang wika ay pantao. Hindi magagamit ng
mga hayop ang kani-kanilang sariling paraan ng pag-ungol na gaya ng paggamit ng
tao sa wika. Nagagamit ang wika sa pag-uusap tungkol sa kanyang opinyon. At
dahil sa ang wika ay may sistema, maaaring matutuhan ng isang tao ang ibang wika
o ang wika ng ibang pangkat etniko o pangkat kultural ng ibang lahi at lipi.
Kahalagahan ng Wika
May malaking papel na ginagampanan ang wika sa bawat tao at maging sa
lipunan. Sa pamamagitan ng wika, nabubuo ang mabuting relasyon sa kapwa,
napapaunlad ng tao ang kanyang sarili at nakatutulong din siya sa
pagpapaunlad ng kabuhayan ng iba. Dahil sa wika nakatatanggap at
nakikibahagi siya sa kapwa ng bisang dala ng pagbabago sa kultura at
kabihasnan. Ang realisasyon ng kanyang mga pangarap bilang tao at ang
pagtupad ng kanyang tungkulin bilang makabuluhang kasapi ng lipunan ay
nakasalalay sa kanyang kakayahan sa paggamit ng wika. Samakatwid, ang
kahusayan ng tao sa paggamit ng wika na ipinakikita sa kanyang kasanayan sa
pakikinig, pagsasalita, pagbasa at pagsulat ay maituturing na isang mahalagang
katuparan at instrumento sa pansariling pag-unlad.
Narito ang ang iba’t ibang kahalagahan ng wika.
1. Instrumento ng Komunikasyon. Ang wika pasalita man o pasulat, ay
pangunahing kasangkapan ng tao sa pagpapahayag ng damdamin at kaisipan. Sa
micro level, ang dalawang tao ay nagkakaunawaan sa pamamagitan ng epektibong
paggamit ng wika. Ang magkasintahan, halimbawa, ay nakapagpapanatili ng
relasyon dahil may wikang nagiging instrumento nila ng komunikasyon. Samantala,
may mga nagkakagalit o nag-aaway bunga ng miskomunikasyon o di-epektibong

5. paggamit ng wika. Samakatwid, ang mabisang paggamit ng wika ay mahalaga sa
pakikipag-ugnayan ng tao sa kanyang kapwa dahil tayong mga tao ay mga
nilikhang panlipunan. Kung gayon, ang wika ang pangunahin nating kasangkapan
upang tayo’y makaganap sa ating mga tugkuling panlipunan. Ayon din sa macro-
level, ang mga bansa ay nakakapag-ugnayan dahil sa wika. Iba-iba man ang wika ng
mga bansa, nakahahanap pa rin sila ng komong wikang kanilang kinakasangkapan
upang magkaroon ng unawaan.
2. Nag-iingat at Nagpapalaganap ng Kaalaman. Maraming kaalaman ang
naisasalin sa ibang salin-lahi at napakikinabangan ng ibang lahi dahil sa wika. Ang
mga nobela ni Rizal halimbawa, ay naisulat ilang daang taon na ang lumipas ngunit
patuloy itong napakikinabangan sa ating panahon dahil may wikang nagkakanlong
dito at nag-iingat hanggang sa kasalukuyan. Ang mga mahahalagang imbensyong
kanluran ay napakikinabangan din sa ating bansa dahil may wikang nagkakanlong
sa mga iyon at naging sanhi upang iyon ay mapalaganap sa iba’t ibang sulok ng
daigdig. Dahil may wika, hindi kasamang naililibing ang mga mahahalagang
kaalaman sa pagyao ng lumikha o tumuklas ng mga iyon. Paano na lang kaya kung
hindi man lang naisulat o naipagsabi ni Benjamin Franklin ang pagakatuklas niya sa
kuryente bago siya namatay? Marahil ay baka wala pa rin tayong kuryente
hanggang sa ngayon.
3. Nagbubuklod ng Bansa. Sa panahon ng mga katipunero, wikang Tagalog
ang naging daan upang mapag-isa ang kanilang mga hinaing. Tagalog ang kanilang
wikang opisyal, sa kanilang pakikipaglaban sa mga Kastila, samantalang ang mga
Propagandista naman ay ng wikang Kastila, na naging wika nila sa pagpapahayag
ng mga makabayang diwa sa la Solidaridad. Ano mang wika, kung gayon, ay
maaaring maging wika ng pang-aalipin, ngunit maaari rin itong gamitin upang
pagbuklurin ang isang bansa sa layuning pagpapalaya. Tulad na lamang ng sa Edsa
I at II, wika ang daan upang magtipon ang mga Pilipino sa monumento ng EDSA
upang isigaw ang nag-iisang mithiin ang pagtuldok sa pamahalaang diktadorya at
mandarambong.
4. Lumilinang ng Malikhaing Pag-iisip. Kapag tayo ay nagbabasa ng maikling
kwento o nobela o di kaya’y kapag tayo’y nanonood ng pelikula, parang nagiging
totoo sa ating harapan ang mga tagpo niyon. Maaaring tayo’y napahalakhak o
napapangiti, natatakot o kinikilabutan, nagagalit o naiinis, naaawa o naninibugho.
Ito ang nagpapagaan ng ating imahinasyon. Sa ating isipan, nalilikha natin ang
bawat larawan ng mga tagpo sa kwento o nobelang ating binabasa o pelikulang
ating pinapanood. Ang wikang nakasulat na ating nababasa o wikang sinasalita ng
mga tauhan sa pelikula na ating naririnig ang nagdidikta sa ating isipan upang
gumana at lumikha ng imahinasyon, at kung gayo’y nalilinang ang ating malikhaing
pag-iisip.
Tungkulin ng Wika
Napakahalaga ng tungkuling ginagampanan ng wika. Napakahalagang
katangian ng tao ay ang pagkakaroon ng wika at ang kakayahang gumamit ng
wika. Isipin natin. Ano kaya ang magiging buhay ng tao at ng santinakpan kung
nagkataong walang wika ang tao at hindi angkin ng tao ang kakayahang

6. gumamit ng wika? Paano ang pakikipagtalastasan? Paano maipapahayag ang
mga kaisipan at mga damdamin? Paano maitatala ang mga naganap na
pangyayari na tatawaging kasaysayan? Kung walang wika, lahat ng tungkuling
binanggit ay hindi maisasagawa.
Ang wika na ugat ng pakikipagtasalastasan o komunikasyon ay may
mahahalaga at iba’t ibang tungkulin gaya ng sumusunod:
1. Pang-interaksyunal. May gamit interaksyunal ang wika kung ginagamit ito
sa pagpapanatili ng mga relasyong sosyal, katulad ng pagbati sa iba’t ibang okasyon,
panunukso, pagbibiro, pang-iimbita, pasasalamat at paggamit ng mga salitang pang-
teen-ager, liham-pangkaibigan, lenggwahe ng mga bakla, propesyunal na jargon,
palitang ritwalistik, at dayalektong rehiyunal.
2. Pang-intrumental. May gamit na intrumental ang wika na tumutulong sa tao
para maisagawa ang mga gusto niyang gawin. Maisasagawa niya ang anuman at
mahihingi ang iba’t ibang bagay sa tulong ng wika. Samakatwid, magagamit ang
wika sa pagpapangaral, verbal na pagpapahayag, pagmumungkahi, paghingi, pag-
uutos, pakikiusap at liham pangngalakal.
3. Panregulatori. May gamit ding regulatori ang wika na nangangahulugang
nagagamit ito sa pagkontrol sa mga sitwasyon o kaganapan. Kabilang dito ang
pagbibigay ng mga patakaran o palisi at mga gabay o panuntunan, pag-aaproba at/o
di-pagpapatibay, pagbibigay ng pahintulot at/o pagbabawal, pagpuri at/o
pambabatikos, pagsang-ayon at/o di-pagsang-ayon, pagbibigay ng direksyon,
paalala, babala at pagbibigay panuto.
4. Pampersonal. Personal naman ang gamit ng wika sa pagpapahayag ng
personalidad at damdamin ng isang indibidwal. Nasa anyo ito ng iba’t ibang
pangungusap na padamdam, pagmumura, paghingi ng paumanhin, pagpapahayag
ng mga pansariling damdamin (tuwa, galit, gulat, hinanakit, pag-asa, kagustuhan),
at iba pang pansariling pahayag.
5. Pang-imahinasyon. Ito ang gamit ng wika kung ginagamit ito sa paglikha
at/o pagpapahayag ng malikhain, estetiko o artistikong kaisipan. Kasama rito ang
verbal o kaya’y pasulat na pag-awit, pagtula, pagkukwento, deklamasyon, akdang
pampanitikan at iba pang gawaing ginagamit “ang wika para sa wika.”
6. Pangheuristiko. May gamit heuristik ang wika kung ginagamit ito ng tao
upang matuto at magtamo ng mga tiyak na kaalaman tungkol sa mundo, sa mga
akademiko at/o propesyunal na sitwasyon. Ito ay ang pagbibigay o paghahanap ng
kaalaman. Kabilang dito ang pagtatanong, pakikipagtalo, pagbibigay-depinisyon,
panunuri, sarbey at pananaliksik.
7. Pang-impormativ. Ang wika ay instrumento upang ipaalam ang iba’t ibang
kaalaman at insight tungkol sa mundo. Ang wika ay ginagamit upang magbigay ng
impormasyon/datos. Tulad ng pag-uulat, pagtuturo, pagpapaliwanag, pagsagot,
pagtuturo at pamanahunang papel.
Antas ng Wika

7. Nagkakaroon ng antas ng wika ang isa pang mahalagang katangian nito. Tulad
ng tao, ang wika ay nahahati rin sa iba’t ibang kategorya ayon sa kaantasan nito.
Kung tutuusin, ang antas ng wikang madalas na ginagamit ng isang tao ay isang
mabisang palatandaan kung anong uri ng tao siya at kung sa aling antas-
panlipunan siya kabilang.
Nahahati ang antas ng wika sa kategoryang Pormal at Impormal. Bawat
kategorya, napapaloob ang mga antas ng wika.
1. Pormal. Ito ang mga salitang istandard dahil kinikilala, tinatanggap at
ginagamit ng higit na nakararami lalo na ng mga nakapag-aral ng wika.
a. Pambansa. Ito ang mga salitang karaniwang ginagamit sa mga aklat
pangwika/pambalarila sa lahat ng mnga paaralan. Ito rin ang wikang
kadalasang ginagamit ng pamahalaan at itinuturo sa mga paaralan.
b. Pampanitikan. Ito naman ang mga salitang gamitin ng mga
manunulat sa kanilang mga akdang pampanitikan. Ito ang mga salitang
karaniwang matatayog, malalalim, makulay, talinghaga at masining.
PAMBANSA PAMPANITIKAN
Ina
Baliw
Magnanakaw
Ilaw ng tahanan
Nasisiraan ng bait
Malikot ang kamay
2. Impormal. Ito ang mga salitang karaniwan, palasak at pang-araw-araw na
madalas nating gamitin sa pakikipag-usap at pakikipagtalastasan sa mga kakilala at
kaibigan.
a. Lalawiganin. Ito ang mga bokabularyong pandayalekto. Gamitin ang
mga ito sa mga partikular na pook o lalawigan lamang, maliban kung ang
mga taal na gumagamit nito ay magkikita-kita sa ibang lugar dahil natural
na nila itong naibubulalas. Makikilala rin ito sa pagkakaroon ng kakaibang
tono, o ang tinatawag ng marami na punto.
PAMBANSA LALAWIGANIN
Upo
Kalamansi
Talukbong
Aba nga naman
Gabi
Bote
Tabayag
kalamunding
pandong
ala eh naman
gabi-i
boti

8. b. Kolokyal. Ito’y mga pang-araw-araw na mga salita ngunit may
kagaspangan at pagkabulgar, bagamat may anyong repinado at malinis ayon
sa kung sino ang nagsasalita. Ang pagpapaikli ng isa, dalawa o higit pang
salita ay mauuri rin sa antas na ito.
PAMBANSA KOLOKYAL
Saan naroon
nasaan
naroon
kani-kaniya
aywan
tayo na
tala na
Sanaron
nasan
naron
kanya-kanya
ewan
tana
tana
c. Balbal. Ang mga salitang ito’y tinatawag sa Ingles na slang. Ang mga
salitang ito noong una ay hindi tinatanggap ng mga magulang at may pinag-
aralan dahil masagwa raw pakinggan. Sa mga grupu-grupo nagsisimula ang
pagkalat nito. Sila ang umimbento, sa gayon, para nga namang code, hindi
maiintindihan ng iba ang kanilang pinag-uusapan. Pabagu-bago ang mga
salitang balbal. Pana-panahon kung mauso kaya karaniwan ay hindi
tumatagal, agad nawawala. Ang mga salitang balbal ay tinatawag ding
salitang kanto, salitang lansangan, salita ng mga estudyante, teen-age lingo
at sa grupo ng mga bakla ay swardspeak.
PAMBANSA KOLOKYAL
Matanda
Kapatid
Inom
Security guard
Original
Amerikana
Bata
Pulis
Gurang
Utol
Toma/tagay
Sikyo
Orig
Kana
Atab
Lispu

9. Kotse
Mama
Papa
Hiya
Sigarilyo
Asawa
Nobya
Tsikot
Ermat
Erpat
Dyahi
Yosi
Waswas
Chuvachuchu
Teorya ng Pinagmulan ng Wika
Malinaw na ipinahahayag sa Banal na Kasulatan ng mga Kristiyano na ang wika
ay kaloob ng Diyos. Sa mga relihiyoso, walang duda ito. Napakarami at
napakasalimuot nga naman ng mga wika at halos kung hindi man perpekto ang
pagkakaayos ng mga wika sa daigdig. Walang makagagawa nito kung hindi ang
Maylalang ng lahat. Sa Bibliya pa rin, isinasalaysay kung paanong mula sa iisang
wika, ang mga tao sa daigdig ay nagkaroon ng iba’t ibang wika. Naaalala mo pa
ba ang kwento kay Babel at sa kanyang tore (Gen. 11:1-9)?
Sa huling bahagi ng ikalabindalawang siglo, ang mga iskolar ay nagsimulang
mag-usisa kung paanong ang tao ay nagkaroon ng mga wika. Dahil dito,
lumitaw ang mga sumusunod na teorya ukol sa pinagmulan ng wika:
1. Teoryang Bow-wow. Ayon sa teoryang ito, maaaring ang wika raw ng tao ay
mula sa panggagaya sa mga tunog ng kalikasan. Ang mga primitibong tao diumano
ay kulang na kulang sa mga bokabularyong magagamit. Dahil dito, ang mga bagay-
bagay sa kanilang paligid ay natutunan nilang tagurian sa pamamagitan ng mga
tunog na nalilikha ng mga ito. Marahil ito ang dahilan kung bakit ang tuko ay
tinawag ng tuko dahil sa tunog na nalilikha ng nasabing insekto. Pansinin ang mga
batang natututo pa lamang magsalita. Hindi ba’t nagsisimula sila sa panggagaya sa
mga tunog, kung kaya’t ang tawag nila sa aso ay aw-aw at sa pusa ay miyaw.
Ngunit, para sa iba, kung totoo ito, bakit iba-iba ang tawag sa aso halimbawa sa iba’t
ibang bansa gayong ang tunog na nalilikha ng aso sa Amerika man o sa Tsina ay
pareho lamang?
2. Teoryang Pooh-pooh. Unang natutong magsalita ang mga tao, ayon sa
teoryang ito, nang hindi sinasadya ay napabulalas sila bunga ng mga masisidhing
damdamin tulad ng sakit, tuwa, sarap, kalungkutan, takot, pagkabigla, at iba pa.
Pansinin nga naman ang isang Pilipinong napapabulalas sa sakit. Hindi ba’t siya’y

10. napapa-Aray! Samantalang ang mga Amerikano ay napapa-Ouch! Ano’ng naibulalas
natin kung tayo’y nakadarama ng tuwa? Ng sarap? Ng takot?
3. Teoryang Yo-he-ho. Pinaniniwalaan ng mga nagmumungkahi ng teoryang
ito na ang tao ay natutong magsalita bunga diumano ng kanyang pwersang pisikal.
Hindi nga ba’t tayo’y nakalilikha din ng tunog kapag tayo’y nag-eeksert ng pwersa.
Halimbawa, ano’ng tunog ang nalilikha natin kapag tayo’y nagbubuhat ng
mabibigat na bagay, kapag tayo’y sumusuntok o nangangarate o kapag ang mga ina
ay nanganganak?
4. Teoryang Ta-ra-ra-boom-de-ay. Likha sa mga sinaunang tao ang mga ritwal.
Sila ay may mga ritwal sa halos lahat ng gawain tulad ng sa pakikidigma,
pagtatanim, pag-aani, pangingisda, pagkakasal, pagpaparusa sa nagkasala,
panggagamot, maging sa paliligo at pagluluto. Kaakibat ng mga ritwal na iyon, ay
ang pagsasayaw, pagsigaw at incantation o mga bulong. Ayon sa teoryang ito, ang
wika raw ng tao ay nag-ugat sa mga tunog na kanilang nililikha sa mga ritwal na ito
na kalauna’y nagpabagu-bago at nilapatan ng iba’t ibang kahulugan.
5. Teoryang Ta-ta. Ayon naman sa teoryang ito, ang kumpas o galaw ng kamay
ng tao na kanyang ginagawa sa bawat partikular na okasyon ay ginaya ng dila at
naging sanhi ng pagkatuto ng taong lumikha ng tunog at kalauna’y magsalita.
Tinawag itong ta-ta na sa wikang Pranses ay nangangahulugang paalam o goodbye
sapagkat kapag ang isang tao nga namang nagpapaalam ay kumakampay ang
kamay nang pababa at pataas katulad ng pagbaba at pagtaas na galaw ng dila kapag
binibigkas ang salitang ta-ta.
6. Teoryang Ding-dong. Kahawig ng teoryang bow-wow, nagkaroon daw ng
wika ang tao, ayon sa teoryang ito, sa pamamagitan ng mga tunog na nalilikha ng
bagay-bagay sa paligid. Ngunit ang teoryang ito ay hindi limitado sa mga kalikasan
lamang kungdi maging sa mga bagay na likha ng tao. Ayon sa teoryang ito, lahat ng
bagay ay may sariling tunog na siyang kumakatawan sa bawat isa at ang tunog
niyon ang siyang ginagad ng mga sinaunang tao na kalauna’y nagpabagu-bago at
nilapatan ng iba’t ibang kahulugan.
Alin sa mga teoryang binanggit sa itaas ang masasabing totoo? Kaya nga
tinatawag na teorya dahil ito ay nagmumula sa mga haka-haka ng mga
teorista at mahirap patunayan at husgahan. Ang pagpipilit na ang isa ang
tama ay tiyak na hahantong lamang sa walang-hanggang pagtatalo. Bawat
teorya ay may sari-sariling kalakasan at kahinaan na maaaring maging
batayan upang ating paniwalaan o di kaya’y tanggihan. Magkagayon man,
mahalaga ang bawat isa sa pagtalakay sa pinagmulan ng wika.