"Мандлын цэцэг, мод бут тарьж үржүүлэх арга"

1. Мандлын цэцгийн
үрсэлгээ хийх, мод бут
тарьж, үржүүлэх арга
Бэлтгэсэн:
Б.Норовсүрэн (ХАА-н магистр)
Цахим хаяг: goymod.blogspot.com
2014 он

2. Мандлын цэцэг тарих арга

3. НЭГ ЦЭЦЭГ ДЭЛГЭРЭХЭД МЯНГАН
БУРХАНЫ МЭЛМИЙ БАЯСДАГ
Цэцэг тарьж ургуулах нь гоо зүй төдийгүй
эрүүл мэндэд эерэг нөлөөтэй. Олон сайхан
цэцэгсийг хараад нүд баясаж, сэтгэл сэргэж
тайвширч амардаг.
Сүүлийн жилүүдэд иргэдийн дунд мод,
цэцэг, зүлэг тарих сонирхол ихээхэн
нэмэгдэж тэр хэмжээгээрээ төрөл, зүйл нь
олширч гадаад орнуудаас цэцэг, зүлэгний үр,
модны үр, суулгац импортоор орж ирэх
болсон.

4. Цэцэг тарих ач холбогдол
Цэцэг
ширтэх нь оргонизмыг идэвхижүүлж,
стрессыг болиулж сэтгэл санааг өргөдөг гормоныг
идэвхижүүлдэг.
Цэцэглэж буй ямар ч цэцэг харсан хүний бие
тархи руу хүчил төрөгчийн урсгалыг нэмэгдүүлж,
үр дүнд нь амарч тайвширдаг байна.
Билэгдэл (хайр дурлал, эд баялаг, аз жаргал,
гашуудал зовлон)
Үнэртэн гоо сайхны түүхий эд, бүтээгдэхүүн
Эрүүл мэнд, эмчилгээний тан, бэлдмэл
Эдийн засаг, бизнесийн нэг салбар

5. Цэцэрлэгжүүлэлтэнд өргөн ашиглаж байгаа
мандлын цэцэг

8. Монголд ургуулсан булцуут цэцэгс
Арилди /Gladiolus/

9. Мандарваа /Dahlia/

10. Алтанзул /Tulip/

11. Монгол өрхийн цэцэрлэг

12. 2012-2013 онд үрслэгээр тарьсан цэцэг

13. Дархан хотын тохижилтонд

14. Мандлын цэцэг тарих ерөнхий 2 арга
байдаг
1. Үрслэгээр дамжуулан ургуулах
2. Үрээр шууд тарих аргаар ургуулна

15. 1. ҮРСЭЛГЭЭ ХИЙХ
Мандлын цэцгийг үрсэлгээр ургуулахдаа 2,3,4-р сард гэрэл сайтай
өдөртөө 18-20 градус, шөнөдөө 15-18 градус байх тогтмол
дулаантай гэрэлсэг нөхцөлд хийнэ

16. ҮРИЙГ ТӨРӨЛЖҮҮЛЭН 1224 ЦАГ БҮЛЭЭН УСАНД
ДЭВТЭЭНЭ
Жижиг үрийг
дэвтээхгүй
цацаж тарина

17. Хөрс бэлтгэх
Хар шороо 60%, голын цэвэр
элс 30%, 1-2 жил өнжсөн бууц
10% байхаар хольж энэ
холимогт 25-35%-д агаар
нэвтрүүлэх, бактериас
хамгаалах, шохойжилтоос
сэргийлэхээр хүлэрт хөвдөн
хөрс холино.

18. Бэлтгэсэн хөрсөө хоовон
эсвэл хайрцаганд
дүүргээд гадаргууг
тэгшилнэ

19. Хөрсөө нэвчтэл услана
Дэвтээсэн үрээ хөрсөнд суулгаад элсээр хучна. Хучих хөрс, элсний
зузаан үрний зузааны хэмжээнээс 2-3 дахин зузаан байна.

22. Үр бойжуулагч

23. Үрсэлгээ салгах, шилжүүлэх

26. 2. ЦЭЦГИЙГ ҮРЭЭР ШУУД ТАРИХ

28. 




Үрийг тарихын өмнө 2-4 цаг бүлээн усанд дэвтээнэ
Үрийг 5 сарын сүүлийн 10 хоногоос 6 сарын эхний 5
хоногын дотор багтааж суулгана.
Хөрсийг 20-22 см гүн хагалж чулуу, хог ургамлын үндсийг
нь шигшиж болон түүж цэвэрлээд, бордоог хольсны дараа
жигд тарааж, тэгшлэн дэвсгийг бэлдэж услаж чийглэнэ.
Бордоонд бууц, сангас, үнс, биоялзмаг гэх мэтийг өргөн
ашигладаг.
Үрийг тарихдаа бэлдсэн дэвсэгт хэлбэр дүрс гарган
зохиомжлон тэгш хэмд суулгахын тулд олс, эсвэл утсаар
татаж гадаслана.
Үрийг суулгахдаа үрийн ширхэгийн хэмжээнээс
шалтгаалан 1- см гүнд суулгаж, тэгш гадаргуугаар
нягтруулсаны дараа чийгийг хадгалах зорилгоор 1см
хүртэл зузаантай элсээр хучиж соѐололтыг түргэсгэх
чийгийг хадгалах зорилгоор нийллэг хальсан уутаар
хучдаг.

29. 


Үр тарьсан талбайг өглөө, оройн сэрүүнд услан өдөр бүр
чийгийг нь шалгаж тогтмол чийгтэй байлгана.
Хэрэв шөнө дулааны хэм 5-аас доош буух буюу цочир
хүйтрэхээр байвал хөрсийг хучиж хамгаалалт хийнэ.
Дулаан нөхцөлд байвал үр хурдан, жигд соѐолно.

30. Тарьдаг харандаа /Амазонд 20 доллар/

31. Мод бут тарьж,
үржүүлэх арга
Бэлтгэсэн:
Б.Норовсүрэн (ХАА-н магистр)
Цахим хаяг: goymod.blogspot.com

32. Модлог ургамлын нэршил

Мод: Нэг голлосон иштэй, урт настай,
өндөр том болно

Бут, сөөг: Олон салаа иштэй, харьцангүй
богино наслаж төдийлөн өндөр болохгүй.

Тарьц: үрээр үржүүлсэн

Суулгац: ургал эрхтнээр үржүүлсэн

33. Тарьц, суулгац ургуулах арга
Хашаандаа юу тарих вэ?

34. Яаж тарих вэ?
40х40см шуудуунд ургамал
хооронд 15-20см

35. 3 настайд 50х50см нүхэнд ургамал хооронд 2.5-4м

36. Товч заавар









Нүх, шуудуу бэлтгэнэ
Хөрс найруулна: 50:30:20 хар шороо, элс, бууц
Нүх, шуудуугаа мод тарихын өмнөх өдөр ханатал
услана
Нүхний ѐроолд үржил шим бүхий хөрс дэвсэнэ
Тарьц, суулгацын үндсийг гэмтээлгүй жигд тараана
(бортогтой бол шороотой нь хамт хийнэ)
Үндэсний хүзүүнээс дээш 4н хуруу далд ортол
шороогоор зөөлөн чигжиж, нягтуулан хөрс, үндсийг
барьцалдуулж өгнө
Нүх, шуудууны ирмэгээс 10см доор усалгааны нүх,
хонхор үлдээсэн байна.
Нэг нүхийг 30-40л усаар ханатал услана.
Усалгааг өглөө оройн сэрүүнд хийх нь тохиромжтой

37. Усалгааны ерөнхий хуваарь
№
1
2
3
4
5
Усалгааны хугацаа
4 дүгээр сарын 20-ноос 5
дугаар сарын 1
5 дугаар сарын 1-нээс 6
дугаар сарын 1
6 дугаар сарын 15-наас
8 дугаар сарын 15
8 дугаар сарын 15-наас
9 дүгээр сарын 15
Газар хөлдөхөөс өмнө 23 долоо хоногийн өмнө
10 хоногт 1
удаа
7 хоногт 1
удаа
3-5 хоногт 1
удаа
10-15 хоногт
1 удаа
Цэнэг
усалгаа

38. Модлог ургамлыг үрээр
үржүүлэх






Үрийн тайван байдал
Үр боловсорсоны дараа тодорхой хугацаанд тайван байдалд
орох,
Үр ариутгах
Химийн төрөл бүрийн хордуулагч бодис ашиглан үрээ ариутгах
явц,
Үр эртжүүлэх /стратификаци/
Үрийг тайван байдлаас нь гаргахын тулд зориудаар тарилтанд
бэлтгэх арга,
Үр чийглэх
Үрийг хөөтөл нь чийглэх
Үр цаслах
Савласан үрээ уутанд жигд тараан цасан дор хийх (1м цас, 50см
сүрлээр хучина)
Үр элслэх
Мод, сөөгний үрийг элстэй үелүүлэн хийж, температурын
тодорхой нөхцөлд тогтоосон хугацаанд байлгахыг хэлнэ. (¼ үр,
элс)

39. Монгол оронд 140 гаруй төрөл, зүйлийн модлог ургамал
бүртгэгдсэн. Улаанбаатарт дараах навчит моднууд үрээр
хялбар үржинэ

42. Монгол өрхийн цэцэрлэг

43. Өрөө, тасалгаанаас жимс идэх боломж бий

44. Модлог ургамлын үр тарилтанд бэлтгэх
хугацаа
№
Ургамлын
нэр
Усанд дэвтээх
хугацаа, хоног
Цаслах, элслэх
хугацаа, хоног
Үрийг
тарилтанд
бэлтгэх арга
2-3
60-90
Цаслах, элслэх
1
Монос
2
Голт бор
1
30
Цаслах, элслэх
3
Агч
2
30
Цаслах, элслэх
4
Бүйлс
2
45
Цаслах, элслэх
5
Гүйлс
2
45
Цаслах, элслэх
6
Хайлас
-
Шууд
-
7
Шар хуайс
1
30
Цаслах, элслэх
8
Чацаргана
1
30
Цаслах, элслэх

45. Өрхийн тарилтанд дэвшилтэт технологи
бортого ашиглан тарих нь







Бортогонд тарилт хийх нь дараах давуу
талтай:
Үр болгон өөрийн бичил орчинд ургана
Цаг уурын нөхцөл байдлаас хараат бус
Үндэсний систем хөгжил сайтай гэмтэлгүй
Зуны тарилт хийх боломжтой
Зөөж тээвэрлэх, шилжүүлэхэд
тохиромжтой хорогдолгүй
Амьсгалдаг бортого (эко бортого)
хөрсөндөө задарна

47. Эко бортогонд тарилт хийх арга

49. Таньд амжилт хүсье.
Эх ороны минь ирээдүй ногоон
Энхрий үрс бүхэн амгалан, жаргалтай
оршиг

50. Энэхүү сургалтыг дэмжин хамтран
ажилласан СХД-ийн ЗДТГ, болон
Засаг даргын орлогч Р.Давга, Дэд
бүтэц тохижилтын хэлтэс, хороодын
засаг дарга нар болон, ЕБС-ийн
удирдлагуудад талархал
илэрхийлье.
www.goymod.blogspot.com