18. En dat doet echt plezier, als juf, je steekt daar
tijd in, en jullie ook, dat je ziet dat dat
rendeert. En daaruit heb ik geleerd dat je de
woordenschat niet te gemakkelijk mag zoeken.
(eindgesprek)
En wij ook in het begin:
dat gaat nooit lukken, met
die anderstaligen.
46. Iedereen is mee als de ko eerst uitleg
geeft!
Als je gulzig bent, dan
eet je snel en heel
veel. Zo. Wie is er
allemaal gulzig aan het
eten?
Varken is gulzig!
74. "Ik merk bij twee kleuters van het kleine groepje
dat ze ook binnen de grote klasgroep
mondiger worden. Dat is fantastisch. Door de
succeservaringen binnen de kleine groep zijn
ze zelfzekerder geworden en durven ze zich
meer tonen."
(citaat uit wekelijkse enquête Wereldwoordenproject)
Lerarenopleider in de hogeschool ODISEE, Aalst (carnaval en een pendelstad nauw verbonden met Brussel)
Net zoals elke leerkracht ben ik nieuwsgierig naar wat beter werkt. Ik lees daar dan ook graag over. Natuurlijk ook wetenschappelijk werk.
Je kent me misschien van kleutergewijs: bloggen over wat ik gelezen heb.
Niets is leuker om dingen uit te proberen in de praktijk. Ik heb afgelopen jaren het geluk gehad om aan een aantal projecten mee te kunnen werken waarbij we hier in Vlaamse klasjes dingen hebben uitgeprobeerd die hun succes in het buitenland bewezen hebben.
Ik ga eerlijk zijn. Ik ben al langer met taal bezig. Ik deed een doctoraatsonderzoek naar kindertaalontwikkeling. Ja, met naam kan je weinig anders dan gebeten zijn door het onderwerp.
Dit alles vormt de basis voor vijf tips die ik jullie wil meegeven.
Laat ik met iets beginnen met iets dat je misschien op het eerste gezicht zal verbazen.
Laat ik met iets beginnen met iets dat je misschien op het eerste gezicht zal verbazen.
Tussen droom en daad...
Wanneer beste talige interactie?
Dickinson, Freiberg & Barnes (2011) rapporteren bijvoorbeeld dat leerkrachten meer spreekruimte laten aan de kleuters tijdens het lunchmoment dan tijdens andere
momenten, en dat de lexicale diversiteit (d.i. het aantal verschillende woorden in ver- houding tot het totaal aantal woorden) van het eigen taalaanbod dan ook beduidend hoger is. Voorleessessies zijn dan weer gekenmerkt door hoge frequenties van gesofis- ticeerde woorden in het taalaanbod van de leerkracht. Wanneer leerkrachten in kleine groepen werken, is hun taalaanbod het minst interessant: er zijn erg weinig gesofisti- ceerde woorden, een lage lexicale diversiteit, en weinig spreekruimte voor de kleuters.
Wright (2012)
Wat die onderzoekers hebben ontdekt,
Dickinson, Freiberg & Barnes (2011) rapporteren bijvoorbeeld dat leerkrachten meer spreekruimte laten aan de kleuters tijdens het lunchmoment dan tijdens andere
momenten, en dat de lexicale diversiteit (d.i. het aantal verschillende woorden in ver- houding tot het totaal aantal woorden) van het eigen taalaanbod dan ook beduidend hoger is. Voorleessessies zijn dan weer gekenmerkt door hoge frequenties van gesofisticeerde woorden in het taalaanbod van de leerkracht.
Ik merk dat bij de kinderen thuis ook.
Voorleesproject gedurende 10 weken. Elke week een verhaal en een informatief prentenboek. Met behulp van die boeken deden we ook aan woordenschatstimulering. De doelwoorden die we wilden aanbrengen, noemden we wereldwoorden.
Woordenschat uit deze boeken.
Stromen
Smerig
Drinkwater
Leiding
Afvoer
Vloeibaar
ANDERE FOTO!!!
Onze methode van woordenschatstimulering haalden we uit een Amerikaans project waarbij ze met kinderen uit achterstandswijken hebben gewerkt.
20-70% kinderen met een thuistaal. Geen anderstalige nieuwkomers. Al een jaar ervaring met het Nederlands.
Kinderen uit families met een lage SES. VEEL FEEDBACK
In het begin dachten de leerkrachten allemaal dat het een beetje te moeilijk was.
Minder rijke woorden. Minder aandacht voor woordenschatinstructie.
In other words, the present findings show a natural dynamic with which teachers must con- tend when attempting to implement a teacher-directed language intervention, which is their clear, patterned tendency to mirror the complexity of children’s language. In fact, this study found little evidence that teachers naturally expand upon children’s language in an intentionally facilitative way, as seen by the negative likeli- hood that teachers would follow a child’s simple utterance with a complex utterance. This is surprising, as adult expansion of chil- dren’s language complexity has been observed within naturalistic interactions between adults and children (Baker & Nelson, 1984; Farrar, 1992; Saxton, 1997). A possibility that our data suggest is that the adult–child language dynamics within classrooms may dif- fer in substantial ways from those observed in other settings, such as the home, where interactions are typically one-on-one; findings thus support the importance of examining dynamics within the classroom environment specifically.
Leerkrachten in de kansarme kleuterklassen deden een minder rijk taalaanbod dan de leerkrachten in de kansrijke kleuterklassen.
Minder rijke woorden. Minder aandacht voor woordenschatinstructie.
Dat zouden we eigenlijk graag andersom hebben. Ik vermoed dat dat komt doordat de leerkracht niet alleen een invloed heeft op de kleuters, maar de kleuters ook op de leerkracht. De gemiddeld genomen minder taalvaardige kansarme kleuters halen het taalaanbod omlaag.
Vergelijking met dialect...
In other words, the present findings show a natural dynamic with which teachers must con- tend when attempting to implement a teacher-directed language intervention, which is their clear, patterned tendency to mirror the complexity of children’s language. In fact, this study found little evidence that teachers naturally expand upon children’s language in an intentionally facilitative way, as seen by the negative likeli- hood that teachers would follow a child’s simple utterance with a complex utterance. This is surprising, as adult expansion of chil- dren’s language complexity has been observed within naturalistic interactions between adults and children (Baker & Nelson, 1984; Farrar, 1992; Saxton, 1997). A possibility that our data suggest is that the adult–child language dynamics within classrooms may dif- fer in substantial ways from those observed in other settings, such as the home, where interactions are typically one-on-one; findings thus support the importance of examining dynamics within the classroom environment specifically.
Taalaanbod niet willen beperken tot basiswoordenschat
Basiswoordenschat: leren in dagdagelijkse activiteiten en routines. Allemaal minstens een jaar ondergedompeld in het Nederlandstalig onderwijs: ze konden zich alvast beredderen.
Bijvoorbeeld: ‘bewolkt’ want tijdens het onthaal; of ‘kleven’ tijdens het knutselen; of ‘botsing’ op de automat; of ‘rollen’ tijdens beweging; of zelfs ‘puppy’ omdat er een populair TV-programma is
Uitdagende woorden die expliciete aandacht verdienen!! Vb; vers, volwassen, rot, koelen, bederven, stad – dorp
Gespecialiseerde woorden: meer ervaren woorden, moeilijke woorden
Bijv. ‘volwassen’ ga je niet zo vaak gebruiken in een gewoon gesprek.
Taalaanbod niet willen beperken tot basiswoordenschat
Basiswoordenschat: leren in dagdagelijkse activiteiten en routines. Allemaal minstens een jaar ondergedompeld in het Nederlandstalig onderwijs: ze konden zich alvast beredderen.
Bijvoorbeeld: ‘bewolkt’ want tijdens het onthaal; of ‘kleven’ tijdens het knutselen; of ‘botsing’ op de automat; of ‘rollen’ tijdens beweging; of zelfs ‘puppy’ omdat er een populair TV-programma is
Uitdagende woorden die expliciete aandacht verdienen!! Vb; vers, volwassen, rot, koelen, bederven, stad – dorp
Gespecialiseerde woorden: meer ervaren woorden, moeilijke woorden
Bijv. ‘volwassen’ ga je niet zo vaak gebruiken in een gewoon gesprek.
Taalaanbod niet willen beperken tot basiswoordenschat
Basiswoordenschat: leren in dagdagelijkse activiteiten en routines. Allemaal minstens een jaar ondergedompeld in het Nederlandstalig onderwijs: ze konden zich alvast beredderen.
Bijvoorbeeld: ‘bewolkt’ want tijdens het onthaal; of ‘kleven’ tijdens het knutselen; of ‘botsing’ op de automat; of ‘rollen’ tijdens beweging; of zelfs ‘puppy’ omdat er een populair TV-programma is
Uitdagende woorden die expliciete aandacht verdienen!! Vb; vers, volwassen, rot, koelen, bederven, stad – dorp
Gespecialiseerde woorden: meer ervaren woorden, moeilijke woorden
Bijv. ‘volwassen’ ga je niet zo vaak gebruiken in een gewoon gesprek.
Ik vind het belangrijk voor mijn kleuters om te weten dat....
Inhoudelijk aan die woorden te werken...
Wereldkennis uitbreiden.
Keuze: volwassen, tam, dierenarts
Omdat:
Past samen, uitdagend, weinig waarschijnlijk dat ze alle woorden al kennen, nuttig
Volwassen: link met verhaal Sammie
Pup? Ook goed keuze geweest: leren met contrast van volwassen? Keuzes maken. Wordt wel betrokken bij de uitleg
Hond: basiswoordenschat, leren ze in dagelijkse leven, kennen ze allemaal
Inenting, Golden Retriever: al vrij gespecialiseerde woorden
Blind: past niet volledig binnen thema volwassen, zie opmerking Sammie –pup
+ PUP -> intuïtie dat de kleuters dit goed kennen om dat het tegenwoordig populair is op Nickelodeon Junior => Soms moeilijk in te schatten...
Ik vind het belangrijk voor mijn kleuters om te weten dat....
Inhoudelijk aan die woorden te werken...
Wereldkennis uitbreiden.
Keuze: volwassen, tam, dierenarts
Omdat:
Past samen, uitdagend, weinig waarschijnlijk dat ze alle woorden al kennen, nuttig
Volwassen: link met verhaal Sammie
Pup? Ook goed keuze geweest: leren met contrast van volwassen? Keuzes maken. Wordt wel betrokken bij de uitleg
Hond: basiswoordenschat, leren ze in dagelijkse leven, kennen ze allemaal
Inenting, Golden Retriever: al vrij gespecialiseerde woorden
Blind: past niet volledig binnen thema volwassen, zie opmerking Sammie –pup
+ PUP -> intuïtie dat de kleuters dit goed kennen om dat het tegenwoordig populair is op Nickelodeon Junior => Soms moeilijk in te schatten...
PAW PATROL
Goed voor hondenliefhebbers kunnen een Golden retriever van een herdershond herkennen.
Ik vind het belangrijk voor mijn kleuters om te weten dat....
Inhoudelijk aan die woorden te werken...
Wereldkennis uitbreiden.
Keuze: volwassen, tam, dierenarts
Omdat:
Past samen, uitdagend, weinig waarschijnlijk dat ze alle woorden al kennen, nuttig
Volwassen: link met verhaal Sammie
Pup? Ook goed keuze geweest: leren met contrast van volwassen? Keuzes maken. Wordt wel betrokken bij de uitleg
Hond: basiswoordenschat, leren ze in dagelijkse leven, kennen ze allemaal
Inenting, Golden Retriever: al vrij gespecialiseerde woorden
Blind: past niet volledig binnen thema volwassen, zie opmerking Sammie –pup
+ PUP -> intuïtie dat de kleuters dit goed kennen om dat het tegenwoordig populair is op Nickelodeon Junior => Soms moeilijk in te schatten...
Ik vind het belangrijk voor mijn kleuters om te weten dat....
Inhoudelijk aan die woorden te werken...
Wereldkennis uitbreiden.
Keuze: volwassen, tam, dierenarts
Omdat:
Past samen, uitdagend, weinig waarschijnlijk dat ze alle woorden al kennen, nuttig
Volwassen: link met verhaal Sammie
Pup? Ook goed keuze geweest: leren met contrast van volwassen? Keuzes maken. Wordt wel betrokken bij de uitleg
Hond: basiswoordenschat, leren ze in dagelijkse leven, kennen ze allemaal
Inenting, Golden Retriever: al vrij gespecialiseerde woorden
Blind: past niet volledig binnen thema volwassen, zie opmerking Sammie –pup
+ PUP -> intuïtie dat de kleuters dit goed kennen om dat het tegenwoordig populair is op Nickelodeon Junior => Soms moeilijk in te schatten...
Het is erg nodig om aan de wereldkennis van KANSarme kleuters te werken. VORIGE MAAND KWAM HIEROVER EEN ONDERZOEK UIT.
Niet moeilijk te verklaren/.
Tom komt uit een gewone familie: gaan op zondag in het bos wandelen, gaat met de opa en oma een keer een weekendje naar zee.
Zara komt uit een arme familie: die komen hun wijk bijna niet buiten. Er is geen opa en oma om met haar een weekendje naar zee.
CONCREET MET EEN VOORBEELDJE.
Reeds bij 5-jarigen een grote kloof tussen lage en hoge SES. Ook kinderen met een andere thuistaal doen het wat minder.
De kenniskloof bij 5-jarigen voorspelt wetenschappelijke vaardigheden bij 12-jarigen.
Daarnaast weten we dat achtergrondkennis heel belangrijk is voor begrijpend lezen.
About 65 percent of low-income children entered kindergarten with low levels of general knowledge. Only 10 percent of high-income children did so.
Among children entering kindergarten with low levels of general knowledge, 62 percent and 54 percent were struggling in science in third and eighth grade, respectively.General knowledge gaps between racial/ethnic minority and white children were already large at kindergarten entry. For example, 58 percent, 41 percent, and 52 percent of black, Hispanic, and American Indian children had general knowledge scores in the bottom 25 percent at kindergarten entry. The contrasting percentage for white children was only 15 percent.
Taalaanbod niet willen beperken tot basiswoordenschat. Leefomgeving uitbreiden en verdiepen.
Basiswoordenschat: leren in dagdagelijkse activiteiten en routines. Allemaal minstens een jaar ondergedompeld in het Nederlandstalig onderwijs: ze konden zich alvast beredderen.
Bijvoorbeeld: ‘bewolkt’ want tijdens het onthaal; of ‘kleven’ tijdens het knutselen; of ‘botsing’ op de automat; of ‘rollen’ tijdens beweging; of zelfs ‘puppy’ omdat er een populair TV-programma is
Uitdagende woorden die expliciete aandacht verdienen!! Vb; vers, volwassen, rot, koelen, bederven, stad – dorp
Gespecialiseerde woorden: meer ervaren woorden, moeilijke woorden
Bijv. ‘volwassen’ ga je niet zo vaak gebruiken in een gewoon gesprek.
Als ik hier Chinees of Georgisch zoals in het filmpje zou spreken,dan is het effect hetzelfde.
Ervaren leerkrachten zoals jullie Jullie denken ongetwijfeld aan dit.
Taalbad waarin kleuters kunnen exploreren, experimenteren en spelen.
Filmpjes taal 3 + filmfragment
Nieuwe boekenladder verzinnen met eigen boeken rond dieren....
Tip uit mijn project.
Bijv. Bouwen – verhuizen – water uit de kraan.
Bakken – zaaien en planten – de boer
Goed voor de fantasiehoeken.
Maar helpt ook erg om het taalaanbod van de latere thema’s te absorberen.
15 uitdagende woorden die de kinderen al kenden in dit boek. Ik was toevallig aanwezig toen het boek werd voorgelezen...
Magische woorden die letterlijk in het verhaal voorkomen: 1 dierenarts: komt op bezoek voor de zieke koe6 stro: het stro in de stal moet ververst worden7 schuilplaats (in de omschrijving van de stal)
10 winterslaap: de natuur doet een winterslaap13 gereedschap (de boer heeft heel wat gereedschap nodig op de boerderij 20 stromen: de melk van de koe stroomt naar de koeltank44 vers: de melk blijft lekker vers in de koeltank46 gulzig: het kalfje drinkt gulzig melk51 oogsten: de mais wordt geoogst52 aarde: er wordt mest op de aarde gespoten54 melken:55 wei: overdag gaan de dieren naar de wei57 de mest58 de stal59 het hooi
Andere magische woorden komen niet letterlijk voor, maar er is wel een duidelijke link: platteland, 19 smerig, 9 vacht, 2 tam, 3 volwassen, 11 voorraad (hooi), 34 motor (van de traktor).
15 uitdagende woorden die de kinderen al kenden in dit boek. Ik was toevallig aanwezig toen het boek werd voorgelezen...
Magische woorden die letterlijk in het verhaal voorkomen: 1 dierenarts: komt op bezoek voor de zieke koe6 stro: het stro in de stal moet ververst worden7 schuilplaats (in de omschrijving van de stal)
10 winterslaap: de natuur doet een winterslaap13 gereedschap (de boer heeft heel wat gereedschap nodig op de boerderij 20 stromen: de melk van de koe stroomt naar de koeltank44 vers: de melk blijft lekker vers in de koeltank46 gulzig: het kalfje drinkt gulzig melk51 oogsten: de mais wordt geoogst52 aarde: er wordt mest op de aarde gespoten54 melken:55 wei: overdag gaan de dieren naar de wei57 de mest58 de stal59 het hooi
Andere magische woorden komen niet letterlijk voor, maar er is wel een duidelijke link: platteland, 19 smerig, 9 vacht, 2 tam, 3 volwassen, 11 voorraad (hooi), 34 motor (van de traktor).
15 uitdagende woorden die de kinderen al kenden in dit boek. Ik was toevallig aanwezig toen het boek werd voorgelezen...
Magische woorden die letterlijk in het verhaal voorkomen: 1 dierenarts: komt op bezoek voor de zieke koe6 stro: het stro in de stal moet ververst worden7 schuilplaats (in de omschrijving van de stal)
10 winterslaap: de natuur doet een winterslaap13 gereedschap (de boer heeft heel wat gereedschap nodig op de boerderij 20 stromen: de melk van de koe stroomt naar de koeltank44 vers: de melk blijft lekker vers in de koeltank46 gulzig: het kalfje drinkt gulzig melk51 oogsten: de mais wordt geoogst52 aarde: er wordt mest op de aarde gespoten54 melken:55 wei: overdag gaan de dieren naar de wei57 de mest58 de stal59 het hooi
Andere magische woorden komen niet letterlijk voor, maar er is wel een duidelijke link: platteland, 19 smerig, 9 vacht, 2 tam, 3 volwassen, 11 voorraad (hooi), 34 motor (van de traktor).
Ik blijf nog even bij tip 3.
Ook op niveau van de woordenschat is het belangrijk om ondersteuning te bieden. Niet alle kleuters zijn woordsponzen!! zeker voor de kleuters die nog maar een kleine woordenschat hebben (in de schooltaal of de thuistaal). Want het is zo dat kleuters met een kleine woordenschat meer moeite hebben om nieuwe woorden te leren dan kleuters met een grotere woordenschat.
Door herhaaldelijk expliciet aandacht te schenken aan woorden onthouden de kleuters meer woorden en leren ze de betekenis diepgaander kennen.
Schijnwerpers: meerdere malen telkens opnieuw aandacht aan de betekenis van die nieuwe woorden.
Wij deden dat net voor, tijdens en na het voorlezen en dan nog eens in enkele verwerkingsactiviteiten.
Er waren al leerkrachten die dat deden, toch hadden ze het gevoel dat er nu meer effect was.
Belangrijke tip was dat de allereerste keer dat de leerkracht het woord zelf uitlegde.
Als je zo’n woord voor het eerst aanbrengt, moet je het volgende vermijden.
Die uitleg over wat dat betekent om gulzig te zijn hebben we trouwens meermaals gegeven: voor het lezen, tijdens lezen, na het lezen tot we wel voelden dat ze klaar waren om vraagjes te stellen.
Een beetje aandacht voor de vorm.
Kleuters met een andere thuistaal zijn veel minder vertrouwd met onze klanken en klankcombinaties. Zij hebben er baat bij dat als jij net het woord hebt voorgezegd, om het te kunnen na-apen. Net zoals kleine kinderen doen.
Als wij een vreemde taal leren, worstelen we daar trouwens ook mee met die klankvorm en helpt het ons om de klank te proeven. Ik toon hier hoe drie Chinese kleuters dit aanpakken.
Tip voor 3de kleuterklas: de doelwoorden ook gebruiken in allerlei klank- en letterspelletjes die je speelt om het klankbewustzijn van jouw kleuters te stimuleren.
Nog twee grote tips voor jullie! FAVORIETE ACTIVITEIT TE HEBBEN UIT ONS PROJECT. DAT WAS EEN DENKGESPREK.
We vertrokken in ons gesprek van een woord dat de kleuters hadden geleerd.
Bijv. een thema rond honden. Kleuters hadden geleerd dat honden buiten aan de lijn moeten omdat ze anders soms te wild zijn.
Bron: http://pixabay.com/en/dog-pet-dog-on-a-leash-nature-city-323895/
Auteur: thephilippena http://pixabay.com/en/users/thephilippena/
Licentie: Public Domain CC0
Bron: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Cat_harness_and_leash.jpg
Auteur: K B https://www.flickr.com/photos/28284386@N02
Licentie: Creative Commons Attribution 2.0 Generic
Bron:http://pixabay.com/en/laundry-leash-garments-dry-291168/
Auteur: Antranias http://pixabay.com/en/users/Antranias/
Licentie: Public Domain CC0
Foto rechts boven:
Bron: https://www.flickr.com/photos/fiatpanda/3512331959/in/photostream/
Auteur: K B https://www.flickr.com/photos/28284386@N02
Licentie: Creative Commons Attribution 2.0 Generic
Dit spel zat zo in elkaar dat de kleuters ermee naar een hogere verdieping gelift werden.
ENKELE SORTEEROPDRACHTEN VOORSTELLEN
FOTO NOG AANPASSEN...
ENKELE SORTEEROPDRACHTEN VOORSTELLEN
FOTO NOG AANPASSEN...
Duimen aanduiden.
Nog twee grote tips voor jullie!
Thuiservaringen aan bod op dag 1 en dag 3 bij de eenvoudige vragen over de magische woorden.
Klasactiviteiten aan bod op dag 3 bij het voorlezen van het infoboek: verbanden leggen tussen infoboek en klaservaringen tijdens het lezen.
Hoe meer verbanden er gelegd worden tussen woorden, hoe gemakkelijker het is om woorden bij te leren.
Houden de dieren zich aan de kledijvoorschriften?
Informatieve vraag stellen bij het verhaal en een antwoord zoeken in het infoboek: hoe oud zou het hondje Sammie zijn? Het antwoord kan je vinden met het infoboek over het leven van een hond.
Herhaling!!
Oude magische woorden vormen een toegangspoort tot de opgeslagen kennis en de belevingswereld van die voorbije thema’s.
Juf verzamelt uit alle hoeken één voorwerp. Kleuters zoeken dit voorwerp op de prenten in het boek. Vertellen wat ze hiermee gedaan hebben in hun spel.
Kleuters zoeken een voorwerp uit het boek in de klasruimte.
Heel veel gebeurt ook spontaan! Bezoek aan de bakker...
Goed om basiswoordenschat te oefenen
Aangepast voor jongere kleuters: hoort bij ‘boerderij’ – hoort bij ‘keuken’
Uitdagende vraag stellen
Integreren in routines, bij het naar buiten gaan.
Meest gevaarlijke dieren!!!
Onze laatste tip: wanneer werk je het meest aan taal, wanneer je met elkaar babbelt. Dus de vijfde tip kan enkel maar over dat gesprek gaan.
Goede prikkelende open vragen stellen is heel belangrijk, maar het halve werk.
Golden oldie + TRANSCRIPTIE...
Golden oldie + TRANSCRIPTIE...
Golden oldie + TRANSCRIPTIE...
V
Eigen kinderen inschatten of dat kan of niet.
Voor jullie eigen klas geef ik samenvattend de boodschap mee