Phuong phap tiep can logic tổng thể (LFA)

Ph−¬ng ph¸p

tiÕp cËn

l«gÝc tæng thÓ

(lfa)
Sæ tay h−íng dÉn lËp kÕ ho¹ch h−íng tíi môc tiªu

Norad

Tæ chøc hîp t¸c ph¸t triÓn
Nauy

Môc lôc

Lêi nãi ®Çu

PhÇn I: NhËp m«n

PhÇn II: LËp kÕ ho¹ch víi LFA
B−íc 1: Ph©n tÝch sù tham dù
B−íc 2: Ph©n tÝch vÊn ®Ò
B−íc 3: Ph©n tÝch môc tiªu
B−íc 4: Ph©n tÝch çc chän lùa kh¸c
B−íc 5: X¸c ®Þnh çc thµnh phÇn chñ yÕu
B−íc 6: Çc yÕu tè gi¶ ®Þnh
B−íc 7: Çc chØ sè

PhÇn 3: KiÓm tra viÖc thiÕt kÕ dù
¸n
Nhãm môc tiªu
Môc tiªu dµi h¹n
Môc tiªu
§Çu ra
Çc ho¹t ®éng
§Çu vµo
YÕu tè gi¶ ®Þnh
Çc chØ sè
Çc ch−¬ng tr×nh lín

PhÇn 4: Sö dông LFA
X¸c ®Þnh
Nghiªn cøu kh¶ thi
ThiÕt kÕ dù ¸n
LËp kÕ ho¹ch chi tiÕt
Gi¸m s¸t
KiÓm tra dù ¸n
§¸nh gi¸

Phô lôc 1: Sö dông LFA: VÝ dô

Phô lôc 2: §Þnh nghÜa

2

Lêi giíi thiÖu cña lÇn xuÊt b¶n thø nhÊt, th¸ng 2
n¨m 1990.

ViÖc lËp kÕ ho¹ch kh«ng ®Çy ®ñ lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò yÕu kÐm c¬ b¶n nhÊt cña
c«ng t¸c viÖn trî ph¸t triÓn quèc tÕ. Çc tµi liÖu lËp kÕ ho¹ch th−êng rÊt râ rµng vµ
chi tiÕt ®èi víi çc nguån tµi lùc, vËt lùc, nh©n lùc, çc ho¹t ®éng vµ çc dù kiÕn kÕt
qu¶ vËt chÊt. Tuy nhiªn viÖc ®¸nh gi¸ mét çch tæng thÓ môc tiªu, nhãm ®èi t−îng
dù ¸n vµ çc yÕu tè kh¸ch quan quyÕt ®Þnh thµnh b¹i cña dù ¸n, l¹i th−êng kh«ng
®Çy ®ñ.
Sù yÕu kÐm trong viÖc lËp kÕ ho¹ch, th−êng ®−îc thÓ hiÖn trong sù thiÕu t−¬ng thÝch
cña hÖ thèng gi¸m s¸t. Trong qu¸ tr×nh thùc thi, ng−êi ta th−êng ®Ó ý qu¸ nhiÒu ®Õn
çc kÕt qu¶ cô thÓ vµ rÊt Ýt chó ý tíi çc vÊn ®Ò vÒ chÝnh s¸ch vµ nh÷ng ¶nh h−ëng
cña dù ¸n.
KÕt qu¶ lµ, çc dù ¸n th−êng ®−îc ph¸t triÓn thiÕu mét ph−¬ng h−íng cô thÓ vµ
kh«ng ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña nh÷ng ng−êi dù ®Þnh ®−îc h−ëng lîi. Mét sè dù ¸n
cßn dÉn tíi nh÷ng kÕt côc tiªu cùc kh«ng l−êng tr−íc, mµ ®iÒu nµy hoµn toµn cã thÓ
tr¸nh ®−îc nÕu viÖc lËp kÕ ho¹ch ®−îc tiÕn hµnh mét çch cã hÖ thèng h¬n.
Çc tæ chøc viÖn trî ®· nhiÒu lÇn ®ßi hái ph¶i n©ng cÊp c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch vµ
chuÈn bÞ dù ¸n, víi viÖc coi träng h¬n c«ng t¸c gi¸m s¸t, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ trong
qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña dù ¸n. Cã rÊt nhiÒu dÉn chøng chØ ra r»ng, nÕu chÞu ®Çu t−
mét Ýt vµo viÖc n©ng cÊp c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch, th× chóng ta sÏ ®−îc ®Òn bô gÊp
nhiÒu lÇn do cã ®−îc nh÷ng dù ¸n tèt h¬n vµ tiÕt kiÖm ®−îc nhiÒu h¬n. Trong rÊt
nhiÒu tr−êng hîp phÇn lîi nµy lµ kh¸ ®¸ng kÓ.
Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn Logic Tæng thÓ (LFA) ®· ®−îc x©y dùng nh»m ®¸p øng mét
phÇn nh÷ng nhu cÇu nªu trªn.
Cuèn sæ tay nµy cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt cho viÖc nghiªn cøu vµ øng dông
c«ng cô LFA trong viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ qu¶n lý dù ¸n.
Cuèn sæ tay nµy do nhãm c«ng t¸c vÒ ph−¬ng ph¸p cña NORAD biªn so¹n, víi sù
gióp ®ì cña c«ng ty t− vÊn Samset vµ Stokkeland A.S, Oslo.
Lêi giíi thiÖu cña lÇn xuÊt b¶n thø ba, th¸ng 7 n¨m 1996
Tõ lÇn xuÊt b¶n ®Çu tiªn vµo n¨m 1990 cuèn sæ tay nµy ®· ®−îc phæ biÕn réng r·i
trªn toµn thÕ giíi vµ ®−îc nhiÒu c¬ quan ë nhiÒu n−íc sö dông ®Õn. Nã còng t¹o ®µ
cho viÖc biªn so¹n nh÷ng cuèn sæ tay t−¬ng tù ë NhËt B¶n vµ EU. Nã ®· ®−îc dÞch
ra tiÕng Bå §µo Nha vµ T©y Ban Nha.
LÇn xuÊt b¶n nµy kh«ng kh¸c so víi lÇn xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt vµ thø hai trõ mét sè
kh¸i niÖm ®· ®−îc chØnh lý ®Ó phï hîp víi cuèn sæ tay vÒ ®¸nh gi¸ vµ qu¶n lý dù ¸n
cña Nauy.

3

Ph−¬ng ph¸p LFA vµ nh÷ng ng−êi sö dông
nã

Ph−¬ng ph¸p TiÕp cËn L«gÝc Tæng thÓ ®−îc m« t¶ trong cuèn sæ tay nµy dùa trªn
ph−¬ng ph¸p “l«gÝc tæng thÓ”, lµ ph−¬ng ph¸p ®Ó x©y dùng nh÷ng thµnh phÇn c¬ b¶n
cña mét dù ¸n cã nhÊn m¹nh ®Õn mèi quan hÖ l«gÝc gi÷a ®Çu vµo dù kiÕn, çc ho¹t
®éng ®−îc lªn kÕ ho¹ch vµ çc kÕt qu¶ dù kiÕn. Ph−¬ng ph¸p l«gÝc tæng thÓ ®−îc tæ
chøc U.S. AID ph¸t triÓn lÇn ®Çu tiªn vµo nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 60, tõ ®Êy nã
®−îc nhiÒu tæ chøc viÖn trî, c¶ song ph−¬ng vµ ®a ph−¬ng sö dông. Uû ban ViÖn trî
Ph¸t triÓn cña OECD ®· khuyÕn khÝch çc n−íc thµnh viªn sö dông ph−¬ng ph¸p
nµy. Çc n−íc khu vùc B¾c ¢u còng kh¸ quan t©m ®Õn viÖc sö dông ph−¬ng ph¸p
nµy, cßn ë Cana®a, ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn nµy ®−îc sö dông kh«ng nh÷ng trong viÖn
trî ph¸t triÓn mµ cßn c¶ trong ®Çu t− c«ng céng trong n−íc.

ViÖc tiÕp cËn víi ph©n tÝch l«gÝc tæng thÓ ®−îc m« t¶ d−íi ®©y chñ yÕu dùa trªn
ph−¬ng ph¸p do çc tæ chøc cña Liªn HiÖp Quèc vµ tæ chøc hîp t¸c kü thuËt GTZ
cña §øc ph¸t triÓn.

Trong cuèn sæ tay nµy tõ “dù ¸n” ®−îc dïng ®Ó chØ tÊt c¶ çc d¹ng t¸c ®éng ph¸t
triÓn, bao gåm dù ¸n, ch−¬ng tr×nh, nghiªn cøu v.v.

PhÇn 1 cña cuèn sæ tay nµy giíi thiÖu nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n. PhÇn 2 m« t¶ qu¸
tr×nh lËp kÕ ho¹ch nh»m gióp cho çc c¬ quan ®èi t¸c thiÕt kÕ ®−îc ch−¬ng tr×nh
hoÆc dù ¸n. PhÇn 3 m« t¶ mét sè c«ng cô nh»m gióp cho ®èi t¸c vµ tæ chøc viÖn trî
®¸nh gi¸ ®−îc tÝnh l«gÝc, tÝnh t−¬ng thÝch vµ tÝnh hoµn chØnh cña dù ¸n hoÆc ch−¬ng
tr×nh ®−îc thiÕt kÕ. Cuèi cïng, phÇn 4 sÏ m« t¶ mét çch s¬ l−îc viÖc sö dông
ph−¬ng ph¸p LFA vµo nh÷ng giai ®o¹n kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh thùc thi dù ¸n.

Nh÷ng th«ng tin tiÕp vÒ sö dông ph−¬ng ph¸p LFA trong ®¸nh gi¸ theo çch th−êng
gäi lµ tiÕp cËn toµn diÖn vµ viÖc sö dông nã trong qu¸ tr×nh qu¶n lý dù ¸n viÖn trî
ph¸t triÓn cña Nauy, b¹n cã thÓ t×m thÊy trong hai cuèn sæ tay sau ®©y:

§¸nh gi¸ viÖn trî ph¸t triÓn. Sæ tay cho nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c ®¸nh gi¸ vµ qu¶n
lý. Bé Ngo¹i giao Nauy, 1983.

Qu¸ tr×nh Qu¶n lý Dù ¸n vµ Ch−¬ng tr×nh. S¸ch h−íng dÉn hîp t¸c ph¸t triÓn gi÷a
nhµ n−íc víi nhµ n−íc, NORAD, 1996.

6

Lfa lµ c«ng cô ®Ó n©ng cÊp chÊt l−îng dù
¸n

Ph−¬ng ph¸p TiÕp cËn L«gÝc Tæng thÓ lµ c«ng cô ph©n tÝch cho viÖc kÕ ho¹ch vµ
qu¶n lý dù ¸n h−íng tíi môc tiªu.

Nh÷ng kh¸i niÖm chñ yÕu:

H−íng vµo môc tiªu

H−íng vµo nhãm ®èi t−îng t¸c ®éng

Cã sù tham gia réng r·i cña c¸c bªn

7

Nh÷ng −u ®iÓm vµ nh−îc ®iÓm cña LFA:

Nh÷ng −u ®iÓm cña viÖc sö dông lFA lµ:

Nã ®¶m nhËn nh÷ng c©u hái chñ yÕu ®−îc nªu ra vµ ph©n tÝch nh÷ng yÕu
®iÓm ®−îc ph©n tÝch, nh»m cung cÊp ®Çy ®ñ nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt
cho ng−êi ra quyÕt ®Þnh.

Nã t¹o h−íng cho viÖc ph©n tÝch çc thµnh phÇn c¬ b¶n mét çch cã hÖ
thèng vµ l«gÝc mµ nhøng thµnh phÇn nay ®−îc liªn kÕt lÉn nhau mét çch
hÖ thèng vµ l«gÝc, gãp phÇn cho viÖc thiÕt kÕ dù ¸n ®¹t kÕt qña cao.

Nã t¹o ra mèi quan hÖ vµ hiÓu biÕt lÉn nhau tèt h¬n gi÷a nh÷ng ng−êi ra
quyÕt ®Þnh, ng−êi qu¶n lý vµ nh÷ng bªn kh¸c tham gia vµo dù ¸n.

C«ng t¸c hµnh chÝnh vµ qu¶n lý trë nªn dÔ dµng h¬n qu¸ tr×nh thu thËp xö
lý th«ng tin.

ViÖc sö dông ph−¬ng ph¸p LFA vµ theo dâi mét çch cã hÖ thèng sÏ ®¶m
b¶o tÝnh liªn tôc cña qu¸ tr×nh tiÕp cËn, khi mét nh©n viªn nµo ®ã cña dù
¸n ph¶i thay thÕ.

Do viÖc cµng cã nhiÒu tæ chøc ¸p dông ph−¬ng ph¸p LFA, nªn sÏ t¹o ®iÒu
kiÖn cho qu¸ tr×nh trao ®æi th«ng tin gi÷a çc ChÝnh phñ nhËn viÖn trî vµ
çc nhµ tµi trî.

ViÖc sö dông réng r·i khu«n khæ LFA sÏ t¹o ®iÒu kiÖn gióp çc nghiªn
cøu so s¸nh dÔ dµng h¬n.

Nh÷ng nh−îc ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p LFA lµ:

Sù cøng nh¾c trong thùc thi dù ¸n cã thÓ x¶y ra mét khi môc tiªu vµ çc yÕu tè
kh¸ch quan ®−îc nhÊn m¹nh. §iÒu nµy cã thÓ tr¸nh ®−îc, nÕu chóng ta tiÕn
hµnh kh¶o s¸t dù ¸n th−êng xuyªn nh»m ®iÒu chØnh vµ ®¸nh gi¸ l¹i nh÷ng thµnh
phÇn chñ yÕu cña dù ¸n.

LFA lµ c«ng cô ph©n tÝch chung. Nã kh«ng qu¸ thiªn lÖch víi çc vÊn ®Ò vÒ
ph©n chia lîi nhuËn, c¬ héi t×m viÖc lµm, tiÕp xóc víi çc nguån, sù tham gia
cña çc nh©n tè ®Þa ph−¬ng, çc chi phÝ vµ tÝnh kh¶ thi cña çc chiÕn l−îc vµ
c«ng nghÖ hoÆc çc t¸c ®éng ®èi víi m«i tr−êng.

Bëi v× vËy, LFA chØ lµ mét trong sè c«ng cô ®−îc sö dông trong qu¸ tr×nh chuÈn
bÞ, thùc thi vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n, nã kh«ng thÓ thay thÕ nh÷ng ph−¬ng ph¸p ph©n
tÝch nhãm t¸c ®éng, ph©n tÝch chi phÝ – lîi nhuËn, lËp kÕ ho¹ch theo thêi gian,
ph©n tÝch t¸c ®éng, v.v.

ViÖc sö dông LFA chØ cã thÓ ®¹t ®−îc lîi Ých cao nhÊt, qua viÖc tiÕn hµnh ®µo
t¹o th−êng xuyªn cho çc bªn tham gia vµ viÖc vËn hµnh dù ¸n mét çch khoa
häc.

8

LFA hç trî cho viÖc lËp kÕ ho¹ch, ph©n
tÝch vµ trao ®æi th«ng tin

ViÖc sö dông LFA sÏ gióp cho:

Lµm râ h¬n môc tiªu vµ lý do h×nh thµnh dù ¸n

X¸c ®Þnh râ nh÷ng yªu cÇu vÒ th«ng tin cÇn thiÕt

X¸c ®Þnh râ nh÷ng yÕu tè chñ yÕu cña dù ¸n

Ph©n tÝch râ bèi c¶nh cña dù ¸n tõ giai ®o¹n ®Çu tiªn

Hç trî viÖc trao ®æi th«ng tin gi÷a c¸c bªn liªn quan

X¸c ®Þnh râ ®o ®¹c thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña dù ¸n

9

Nh÷ng kh¸i niÖm ®−îc sö dông trong LFA

Môc tiªu cña çc dù ¸n ph¸t triÓn lµ dÉn ®Õn nh÷ng thay ®æi mµ kÕt qu¶ cña nh÷ng
thay ®æi nµy lµ ®iÒu mµ dù ¸n nãi riªng, vµ c¶ x· héi nãi chung, ®ang mong muèn.
Chóng ta gi¶ thiÕt r»ng, ®· cã mét sù nhÊt trÝ chung vÒ viÖc t×nh h×nh sÏ ph¶i ®−îc
c¶i thiÖn nh− thÕ nµo tr−íc khi tiÕn hµnh lËp dù ¸n. §iÒu nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nhÊt
trÝ vÒ môc ®Ých vµ môc tiªu (tæng thÓ) cña dù ¸n.

Kh«ng cã dù ¸n ph¸t triÓn nµo l¹i tån t¹i bªn ngoµi x· héi. §iÒu quan träng lµ, viÔn
c¶nh mong muèn sÏ ph¶i ®−îc m« t¶ sao cho ta cã thÓ kiÓm tra l¹i ®−îc ë giai ®o¹n
sau, r»ng dù ¸n ®· thµnh c«ng tíi møc nµo khi so s¸nh víi môc tiªu vµ çc nhãm ®èi
t−îng t¸c ®éng.

Mét dù ¸n ph¸t triÓn ®−îc dùa vµo trªn nguån lùc ®Çu vµo, viÖc thùc thi çc ho¹t
®éng cô thÓ vµ nh÷ng kÕt qu¶ ®Çu ra mµ ng−êi ta dù kiÕn ®Ó ®ãng gãp vµo viÖc hoµn
thµnh nh÷ng môc tiªu ®Æt ra. §Çu vµo, ho¹t ®éng vµ ®Çu ra lµ nh÷ng thµnh phÇn cña
dù ¸n; b¶n th©n nã kh«ng ph¶i lµ th−íc ®o cña thµnh c«ng hay thÊt b¹i.

Thµnh c«ng cña mét dù ¸n phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè mµ ta cã thÓ kiÓm so¸t ®−îc
b»ng viÖc qu¶n lý dù ¸n, còng nh− nã cßn phô thuéc vµo mét sè yÕu tè gi¶ ®Þnh
kh¸ch quan. Trong qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch vµ thùc thi dù ¸n, ®iÒu quan träng lµ x¸c
®Þnh, gi¸m s¸t vµ ph©n tÝch çc gi¶ ®Þnh kh¸ch quan, bëi v× nh÷ng yÕu tè nµy cã thÓ
dÉn ®Õn sù thÊt b¹i cña dù ¸n ngay c¶ khi chóng ta thùc thi dù ¸n nh− kÕ ho¹ch ®·
®Þnh.

§Þnh nghÜa nh÷ng kh¸i niÖm sö dông trong LFA sÏ ®−îc thèng kª ë phô lôc 2

10

§Þnh nghÜa nh÷ng kh¸i niÖm trong LFA

LÜnh LÜnh
vùc vùc
toµn toµn
quèc/tõ quèc/tõ
ng ng
ngµnh ngµnh

LÜn Môc tiªu dµi h¹n LÜn
h h
vùc vùc
dù dù
¸n ¸n
C¸c
ho¹t
Môc tiªu
®én
g

§Çu vµo §Çu ra

11

Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn

Trong LFA, mét dù ¸n ph¸t triÓn ®−îc coi nh− mét chuçi çc sù kiÖn nèi tiÕp nhau
theo quan hÖ nh©n qu¶. §iÒu nµy ®−îc m« t¶ tõng møc ë trang tr−íc: ®Çu vµo, ho¹t
®éng, ®Çu ra, môc tiªu vµ môc tiªu dµi h¹n. Bëi v× chóng ta ch−a râ r»ng, nh÷ng sù
kiÖn nµy thùc chÊt cã x¶y ra hay kh«ng, bëi vËy qu¸ tr×nh nµy ®−îc coi nh− mét
chuçi çc gi¶ thiÕt ph¸t triÓn mµ ta cã thÓ ph©n tÝch vµ m« t¶ ®−îc.

Chóng ta gi¶ sö r»ng:

Môc Çc gi¶ NÕu chóng ta cã ®Çu vµo th× çc ho¹t ®éng
tiªu ®Þnh sÏ ®−îc tiÕn hµnh.
dµi h¹n
NÕu çc ho¹t ®éng ®−îc tiÕn hµnh th× sÏ cã
Môc Çc gi¶ ®Çu ra.
tiªu ®Þnh
NÕu thu ®−îc ®Çu ra th× môc ®Ých sÏ ®¹t
®−îc.
§Çu ra Çc gi¶ Trong t−¬ng lai nã sÏ ®ãng gãp vµo viÖc
®Þnh hoµn thµnh môc tiªu dµi h¹n .

Çc Trong khi møc ®é ch¾c ch¾n cña çc gi¶
Çc gi¶
ho¹t thiÕt ban ®Çu lµ rÊt cao nh−ng v× kÕt qu¶ cña
®Þnh
dù ¸n phÇn lín phô thuéc vµo tr×nh ®é qu¶n
lý cña ban qu¶n lý dù ¸n nªn tÝnh ch¾c ch¾n
§Çu nµy bÞ gi¶m ®I rÊt nhiÒu ë nh÷ng møc cao
Çc gi¶
vµo h¬n.
®Þnh
Nh÷ng yÕu tè kh«ng ch¾c ch¾n cña qu¸
tr×nh nµy ®−îc gi¶i thÝch bëi çc gi¶ ®Þnh ë
tõng møc ®é. §©y lµ nh÷ng gi¶ ®Þnh vÒ çc yÕu tè vµ kh¶ n¨ng kh¸ch quan n»m
ngoµi sù qu¶n lý trùc tiÕp cña dù ¸n, nh−ng ph¶i v−ît qua nã ®Ó ®−a qu¸ tr×nh ph¸t
triÓn tíi thµnh c«ng.

Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®−îc tæng qu¸t ho¸ trong mét ma trËn chøa ®Çy ®ñ çc yÕu tè c¬
b¶n nãi trªn: Ma trËn Dù ¸n (PM)

12

c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña ma trËn Dù ¸n (PM)

Môc tiªu dµi h¹n YÕu tè gi¶ ®Þnh

Môc tiªu YÕu tè gi¶ ®Þnh

§Çu ra YÕu tè gi¶ ®Þnh

C¸c ho¹t ®éng YÕu tè gi¶ ®Þnh

§Çu vµo YÕu tè gi¶i ®Þnh

13

Dù ¸n vµ bèi c¶nh cña nã

LFA ph©n tÝch bèi c¶nh trªn mét bèi c¶nh réng, nh− ®−îc m« t¶ trong Ma trËn Dù ¸n
ë trang ®èi diÖn.

Cã sù ph©n chia rÊt quan träng theo chiÒu ngang, gi÷a b¶n th©n dù ¸n (hép n»m bªn
d−íi phÝa tr¸i) - çc môc tiªu cña nã (hép n»m bªn trªn, tr¸i). Dù ¸n lµ mét çi g× ®ã
mµ ban qu¶n lý dù ¸n ph¶i cã tr¸ch nhiÖm b¶o ®¶m thùc hiÖn trong khi môc tiªu l¹i
n»m ngoµi tÇm víi trùc tiÕp cña ban qu¶n lý dù ¸n chØ cã thÓ dù ®o¸n r»ng dù ¸n sÏ
gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc hoµn thµnh çc môc tiªu.

Còng cã sù ph©n chia rÊt quan träng theo chiÒu däc gi÷a çc thµnh phÇn bÞ dù ¸n t¸c
®éng trùc tiÕp (çc hép bªn tr¸i) vµ çc yÕu tè kh¸ch quan ngoµi sù qu¶n lý trùc tiÕp
cña ban qu¶n lý dù ¸n (hép bªn ph¶i). YÕu tè kh¸ch quan lµ nh÷ng yÕu tè mµ chóng
ta dù ®o¸n tr−íc ®−îc r»ng nã sÏ ¶nh h−ëng lín tíi sù thµnh b¹i cña dù ¸n.

ViÖc x¸c ®Þnh râ nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan chñ yÕu ë giai ®o¹n ban ®Çu sÏ gióp cho
viÖc lùa chän mét chiÕn l−îc dù ¸n hîp lý. ViÖc theo dâi gi¸m s¸t c¶ qu¸ tr×nh hoµn
thµnh çc môc tiªu lÉn çc yÕu tè kh¸ch quan trong suèt thêi gian ho¹t ®éng cña dù
¸n, còng nh− xö lý kÞp thêi çc th«ng tin sÏ lµm t¨ng kh¶ n¨ng thµnh c«ng cña dù ¸n.

14

PM ®−a ra c¸i nh×n tæng thÓ cña dù ¸n,
môc tiªu vµ m«i tr−êng cña nã

C¸c môc
tiªu

M«i
tr−êng

dù ¸n
Dù ¸n

15

Çc thµnh phÇn cña PM

Mét Ma trËn Dù ¸n trong thùc tÕ cã thÓ chøa ®ùng thªm mét sè thµnh phÇn ngoµi çc
thµnh phÇn ®· nªu ë çc trang trªn. Th−êng th−êng cét chØ sè ®−îc bæ xung vµo môc
tiªu dµi h¹n, môc tiªu tr−íc m¾t vµ çc ®Çu ra. Çc chØ sè sÏ quy ®Þnh b»ng çch nµo
®Ó ®¸nh gi¸ ®−îc møc ®é hoµn thµnh môc tiªu.

PM ®· ®−îc gi¶m tõ ma trËn 3x5 xuèng cßn ma trËn 3x4 b»ng çch ®−a hép ®Çu vµo
xuèng vïng n»m d−íi çc chØ sè.

Môc tiªu dµi ChØ sè YÕu tè gi¶ ®Þnh
h¹n

Môc tiªu ChØ sè YÕu tè gi¶ ®Þnh

§Çu ra ChØ sè YÕu tè gi¶ ®Þnh

Çc ho¹t YÕu tè gi¶ ®Þnh
®é

§Çu vµo

Tõng thµnh phÇn cña PM sÏ ®−îc m« t¶ ë trang sau. Çc m« t¶ cô thÓ h¬n cã thÓ t×m
thÊy ë phÇn 3 cña cuèn sæ tay nµy.

16

1. Môc tiªu dµi 1.ChØ sè 1.YÕu tè gi¶
h¹n ®Þnh
Lµ çc phÐp ®o (trùc
Lµ môc tiªu ë møc tiÕp hay gi¸n tiÕp) Lµ çc sù kiÖn ®iÒu
®é cao h¬n mµ dù xem môc tiªu dµI kiÖn hoÆc quyÕt
¸n dù ®Þnh sÏ ®ãng h¹n ®· ®¹t ®−îc ®Õn ®Þnh quan träng cÇn
gãp ®Ó thùc hiÖn møc ®é nµo thiÕt cho viÖc æn
(Nh¾c ®Õn nhãm ®èi ®Þnh môc tiªu trong
t−îng t¸c ®éng) (CÇn ph¶I nãi râ çc thêi gian l©u dµi
biÖn ph¸p kiÓm tra)

2. Môc tiªu 2.ChØ sè 2.yÕu tè gi¶
®Þnh
Lµ hÖ qu¶ mµ ta dù Lµ çc phÐp ®o trùc
kiÕn sÏ ®¹t ®−îc nh− tiÕp hay gi¸n tiÕp ®Ó Lµ çc sù kiÖn ®iÒu
lµ kÕt qu¶ cña dù ¸n x¸c ®Þnh møc ®é mµ kiÖn hoÆc quyÕt
(Nh¾c ®Õn nhãm ®èi môc tiªu ®· ®¹t ®Þnh quan träng
t−îng) ®−îc ngoµi tÇm kiÓm so¸t
cña dù ¸n mµ ph¶i
(Çc biÖn ph¸p kiÓm tÝnh ®Õn ®Ó ®¶m b¶o
tra cÇn ph¶i ®−îc cho môc tiªu dµI
nªu râ) h¹n ®−îc hoµn
thµnh.

3.®Çu ra 3.ChØ sè 3. yÕu tè gi¶
®Þnh
Lµ kÕt qu¶ mµ ban Lµ çc phÐp ®o trùc
qu¶n lý dù ¸n ph¶i tiÕp hay gi¸n tiÕp ®Ó Lµ çc sù kiÖn, ®iÒu
®¶m b¶o ®¹t ®−îc x¸c ®Þnh møc ®é kiÖn hay çc quyÕt
(Nh¾c ®Õn nhãm ®èi ®Çu ra ®· ®¹t ®−îc ®Þnh quan träng
t−îng) (Çc biÖn ph¸p kiÓm ngoµi tÇm kiÓm so¸t
tra cÇn ph¶i ®−îc cña ban qu¶n lý dù
nªu râ) ¸n nh−ng l¹i cÇn
thiÕt ®Ó hoµn thµnh
môc tiªu tr−íc m¾t

4. Çc ho¹t 5. §Çu vµo 4. YÕu tè gi¶
®éng ®Þnh
Lµ hµng ho¸ vµ dÞch
Lµ çc ho¹t ®éng mµ vô cÇn thiÕt ®Ó tiÕn Lµ çc sù kiÖn, ®iÒu
dù ¸n ph¶i tiÕn hµnh hµnh çc ho¹t ®éng kiÖn hoÆc quyÕt ®Þnh
®Ó t¹o ra ®Çu ra quan träng ngoµi tÇm
kiÓm so¸t cña ban
qu¶n lý dù ¸n nh−ng
cÇn thiÕt ®Ó t¹o ra ®Çu
ra.

17

Sö dông LFA

LFA ®−îc sö dông kh«ng nh÷ng trong qu¸ tr×nh lªn kÕ ho¹ch ®Çu tiªn, mµ cßn lµ
mét c«ng cô qu¶n lý trong qu¸ tr×nh thùc thi dù ¸n.

Trong khi v¹ch kÕ haäch c¸c thµnh viªn tham gia sÏ tiÕn hµnh ph©n tÝch tõng b−íc
bèi c¶nh hiÖn tr¹ng vµ c¸c biÖn ph¸p sÏ ph¶i tiÕn hµnh nh− ®−îc m« t¶ trong phÇn 2
cña cuèn sæ tay nµy. PM lµ kÕt qu¶ cuèi cïng cña qu¸ tr×nh lªn kÕ ho¹ch theo LFA.

Sau ®ã PM sÏ ®−îc sö dông nh− lµ xuÊt ph¸t ®iÓm ®Ó thiÕt lËp phÇn néi dung kü
thuËt cña HiÖp ®Þnh Dù ¸n còng nh− kÕ ho¹ch ho¹t ®éng chi tiÕt. Nã sÏ ®−îc sö
dông lµm tµi liÖu tham chiÕu quan träng trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña dù ¸n
®Æc biÖt lµ trong theo dâi gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n.

ë rÊt nhiÒu dù ¸n, LFA cßn ®−îc sö dông trong qu¸ tr×nh thùc thi, vÝ dô nh− khi
®¸nh gi¸ dù ¸n, lËp kÕ ho¹ch më réng, thiÕt kÕ l¹i dù ¸n v.v.

ViÖc sö dông LFA sÏ ®−îc m« t¶ cô thÓ thªm ë phÇn 4 cña cuèn sæ tay nµy.

18

Pm lµ ®iÓm tham chiÕu chñ yÕu trong
toµn bé thêi gian ho¹t ®éng cña dù ¸n

Ph¹m vi Ph¹m vi
dù ¸n dù ¸n

19

Héi th¶o LFA

Héi th¶o LFA lµ c«ng cô chñ yÕu cho viÖc lËp kÕ haäch vµ ph©n tÝch dù ¸n. Nã cã
thÓ ®−îc tæ chøc d−íi nhiÒu h×nh thøc.

H×nh thøc ®¬n gi¶n nhÊt cña cuéc th¶o luËn néi bé ng¾n gän ®−îc tiÕn hµnh ë giai
®o¹n ®Çu tiªn ®Ó quyÕt ®Þnh xem liÖu cã nªn tiÕp tôc lËp kÕ ho¹ch cho dù ¸n hay
kh«ng. HoÆc cã thÓ ®−îc tiÕn hµnh ë møc ®é réng phô thuéc vµo viÖc ®©y lµ dù ¸n
míi hay dù ¸n ®ang tiÕn hµnh; dù ¸n ®¬n gi¶n, víi b×nh diÖn hÑp, hay dù ¸n phøc t¹p
víi néi dung ®a d¹ng nhiÒu thµnh phÇn…

Héi th¶o LFA møc ®é cao th−êng kÐo dµi tõ 6 ®Õn 12 ngµy vµ ®−îc tiÕn hµnh trong
khu vùc dù ¸n víi sù tham gia cña tÊt c¶ çc bªn liªn quan, ®Ó chuÈn bÞ mét thiÕt kÕ
thùc sù cho dù ¸n.

Héi th¶o LFA møc ®é cao th−êng bao gåm çc ®¹i diÖn çc n−íc nhËn viªn trî cÊp
quèc gia, vïng ®Þa ph−¬ng, ®¹i diÖn tæ chøc cung cÊp viÖn trî, ®¹i diÖn çc tæ chøc,
çc ban ngµnh cã liªn quan hoÆc bÞ ¶nh h−ëng vµ çc chuyªn gia t−¬ng øng. §iÒu
nµy lµ cÇn thiÕt bëi v× sù hîp t¸c trong t−¬ng lai sÏ dÔ dµng h¬n vµ hiÖu qu¶ h¬n, nÕu
tÊt c¶ çc bªn liªn quan ®Òu tham gia vµo viÖc thiÕt kÕ dù ¸n vµ ®Òu nhÊt trÝ víi
nh÷ng môc tiªu cña nã.

§¹i diÖn çc bªn sÏ ®−îc h−ëng lîi còng cÇn ®−îc tham gia, hoÆc trùc tiÕp vµo héi
th¶o, hay gi¸n tiÕp qua çc héi th¶o ®¬n gi¶n h¬n, sö dông nh÷ng ph−¬ng tiÖn truyÒn
th«ng thÝch øng, ®Ó hä cã thÓ ®−îc bµy tá ®−îc ý kiÕn vµ th¶o luËn møc ®é −u tiªn.

NÕu cã ®iÒu kiÖn th× héi th¶o LFA cÇn ®−îc tiÕn hµnh ë khu vùc dù ¸n.

Héi th¶o ph¶i do çc chuyªn gia LFA ®iÒu khiÓn. Nh÷ng ng−êi ®iÒu khiÓn nµy tèt
nhÊt lµ nh÷ng ng−êi ®éc lËp c¶ víi tæ chøc viÖn trî vµ çc n−íc tiÕp nhËn viÖn trî.

20

Héi th¶o LFA

Trong ®iÒu kiÖn cô thÓ, héi th¶o LFA cÇn:

§−îc tiÕn hµnh trong khu vùc dù ¸n

Cã ®Çy ®ñ ®¹i diÖn c¸c bªn tham gia

Do c¸c chuyªn gia ®éc lËp vÒ LFA ®iÒu khiÓn

21

Kü thuËt trùc quan

Kü thuËt trùc quan ®−îc sö dông trong çc héi th¶o vÒ LFA, ®Ó lµm cho viÖc suy
luËn, th¶o luËn vµ tiÕn hµnh c«ng viÖc ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. Kü thuËt trùc quan
th−êng sö dông mét sè l−îng lín çc tê minh ho¹ cã mµu s¾c ®Ó tr×nh bµy vµ ph©n
tÝch ý kiÕn. Nguyªn t¾c chñ yÕu lµ çc ý kiÕn tham gia cña nh÷ng ng−êi tham gia héi
th¶o lËp tøc ®−îc viÕt ra trªn çc b¶ng khæ lín vµ ®−îc ®Ýnh vµo t−êng ®Ó ai còng cã
thÓ nh×n thÊy ®−îc. B»ng çch ®ã, viÖc th¶o luËn sÏ tËp trung h¬n, s©u s¾c h¬n vµ tÊt
nhiªn hiÖu qu¶ sÏ ®−îc n©ng lªn râ rÖt.

M−êi nguyªn t¾c thùc tiÔn liªn quan ®Õn kü thuËt trùc quan lµ:

1. Ph¶i râ rµng: Tr×nh bµy tÊt c¶ çc ®Ò xuÊt lªn b¶ng vµ tr¸nh nh÷ng lËp luËn
mÊt thêi giê.

2. Mçi vÊn ®Ò mét b¶ng ®−îc tr×nh bµy râ rµng vµ ng¾n gän.

3. C©u ch÷ ph¶i râ rµng, cô thÓ: TËp trung vµo néi dung cô thÓ, tr¸nh trïng lÆp
hoÆc nh÷ng lËp luËn kh«ng râ rµng.

4. Ng−êi ®iÒu khiÓn ph¶i gióp ®ì nh÷ng thµnh viªn héi th¶o tham gia vµo viÖc
tr×nh bµy nh÷ng ®Ò xuÊt cña hä lªn b¶ng vµ chñ tr× th¶o luËn.

5. ViÖc tham gia cña nh÷ng ng−êi ®iÒu khiÓn vµo çc cuéc th¶o luËn chØ giíi
h¹n ë nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ph−¬ng ph¸p luËn cña LFA. Ng−êi ®iÒu
khiÓn cÇn tr¸nh bÞ l«i cuèn vµo nh÷ng cuéc th¶o luËn vÒ néi dung.

6. Çc b¶n tr×nh bµy vÒ vÊn ®Ò tæng qu¸t cÇn ®−îc thay thÕ b»ng nhiÒu b¶ng víi
nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ h¬n.

7. Ng−êi ®iÒu khiÓn cã thÓ thay ®æi hoÆc hoÆc t¹m ngõng çc vÊn ®Ò khi khi
ng−êi tham gia héi th¶o yªu cÇu.

8. Çc vÊn ®Ò th¶o luËn sÏ ®−îc thay ®æi hoÆc ngõng vÜnh viÔn chØ khi nµo tÊt c¶
çc thµnh viªn tham gia héi th¶o ®ång ý.

9. NÕu çc cuéc th¶o luËn bÞ kÐo dµi hoÆc kh«ng mÊy hiÖu qu¶ th× ph¶i t¹m
dõng b»ng çch sö dông çc “tÝn hiÖu giao th«ng” ®−îc tr×nh bµy ë trang ®èi
diÖn. Khi ®ã héi th¶o ph¶i tiÕn hµnh th¶o luËn nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c cña vÊn
®Ò.

10. ChØ ®Õn cuèi buæi th¶o luËn th× çc ®−êng biÓu thÞ quan hÖ nh©n qu¶ míi
®−îc v¹ch ra.

22

“tÝn hiÖu giao th«ng” cho héi th¶o Lfa

?
CÇn ®−îc lµm râ h¬n

ë giai ®o¹n sau

INFO CÇn bæ xung thªm

th«ng tin

Kh«ng ®ång ý, xung ®ét,

ý kiÕn ng−îc h¼n

STOP Cuéc th¶o luËn bÞ dõng l¹i

23

PhÇn hai

LËp kÕ ho¹ch víi LFA

25

LFA tõng b−íc mét

Héi th¶o LFA th−êng tËp trung vµo nh÷ng khÝa c¹nh chñ yÕu cña thùc tÕ phøc t¹p
®ang tån t¹i ë n−íc nhËn viÖn trî.

TÝnh tæng hîp vµ toµn diÖn cña qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch sÏ phô thuéc vµo:

L−îng th«ng tin s½n cã

Møc ®é phøc t¹p cña nh÷ng vÊn ®Ò ph¶i gi¶i quyÕt

Sè l−îng vµ tr×nh ®é cña nh÷ng ng−êi tham gia

XuÊt ph¸t ®iÓm cña héi th¶o LFA ph¶i lµ mét tµi liÖu m« t¶ nh÷ng vÊn ®Ò hiÖn t¹i
trong khu vùc dù ¸n, hay mét c¸ch kh¸c lµ mét nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi hoÆc tËp hîp
nh÷ng th«ng tin chän läc cho môc ®Ých nµy.

Nh÷ng th«ng tin nh− thÕ cÇn ®−îc göi ®Õn nh÷ng ng−êi tham dù tr−íc khi cuéc héi
th¶o LFA ®−îc tiÕn hµnh.

Nh÷ng th«ng tin liªn quan ®Õn nh÷ng nhãm cã lîi Ých liªn quan ®Õn nhu cÇu cña hä,
t×nh tr¹ng v¨n ho¸ x· héi... còng cÇn ph¶i cã s½n.

ViÖc ph©n tÝch ®−îc tiÕn hµnh theo 4 b−íc nèi tiÕp nhau, ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng mèi
quan hÖ nh©n qu¶ trùc tiÕp nhÊt vµ chñ yÕu nhÊt, vµ ®−îc tiÕp theo b»ng ba b−íc lËp
kÕ ho¹ch nh»m thiÕt kÕ dù ¸n.

C¸c b−íc trong héi th¶o LFA ®−îc tæng qu¸t ë trang bªn vµ ®−îc m« t¶ chi tiÕt ë
nh÷ng trang tiÕp sau ®ã.

Phô lôc A nªu lªn mét vÝ dô ng¾n gän ®Ó m« t¶ qu¸ tr×nh ph©n tÝch ®−îc tiÕn hµnh
nh− thÕ nµo.

26

Ph©n tÝch t×nh h×nh

1. Ph©n tÝch çc bªn tham gia

2. Ph©n tÝch vÊn ®Ò

3. Ph©n tÝch môc tiªu

4. Ph©n tÝch lùa chän

ThiÕt kÕ dù ¸n
5. Çc thµnh phÇn cña dù ¸n (PM)

6. Çc yÕu tè kh¸ch quan (PM)

7. ChØ sè (PM)

27

B−íc I: Ph©n tÝch çc bªn tham gia

Mét lo¹t çc b¸o ço ®¸ng gi¸ vµ nghiªn cøu ®· chØ ra r»ng, sù thiÕu hiÓu biÕt cña
nh÷ng ng−êi lµm kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ë c¶ hai phÝa, viÖn trî vµ nhËn viÖn trî, nh÷ng
ng−êi sÏ ®−îc dù ¸n ph¸t triÓn t¸c ®éng ®Õn lµ nguyªn nh©n chñ yÕu g©y nªn nh÷ng
khã kh¨n cho dù ¸n.

Bëi vËy, viÖc ®Çu tiªn lµ ph¶i x©y dùng mét bøc tranh ®Çy ®ñ vÒ tÊt c¶ nh÷ng
nhãm ng−êi cã lîi Ých dï lµ ç nh©n hay tËp thÓ, dÝnh lÝu ®Õn dù ¸n.

Çc tæ chøc, çc cÊp chÝnh quyÒn vµ çc nhãm lîi Ých th−êng cã ®éng c¬ vµ lîi Ých
kh¸c nhau. V× vËy, viÖc ph©n tÝch çc mèi quan t©m vµ mong ®îi cña nh÷ng ng−êi
tham gia kh¸c nhau, kÓ c¶ ë giai ®o¹n ®Çu tiªn khi lËp kÕ ho¹ch vµ sau nµy trong qu¸
tr×nh thùc thi dù ¸n, lµ rÊt quan träng.

§ßi hái c¬ b¶n cña tÊt c¶ çc dù ¸n ph¸t triÓn lµ, môc tiªu dù ¸n ph¶i ph¶n ¸nh ®−îc
nhu cÇu cña c¶ x· héi vµ cña tÊt c¶ çc nhãm ng−êi cã quan t©m, chø hoµn toµn
kh«ng ph¶i lµ nhu cÇu néi t¹i cña mét tæ chøc nµo ®ã.

TÊt c¶ çc bªn tham gia, mµ quan ®iÓm cña hä lµ cÇn thiÕt ph¶i tÝnh ®Õn, ®Ó hiÓu
®−îc çc vÊn ®Ò, còng nh− tÊt c¶ çc nhãm ng−êi mµ cã kh¶ n¨ng sÏ bÞ ¶nh h−ëng,
trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp, tèt hay xÊu, bëi dù ¸n ph¸t triÓn trong khu vùc, ph¶i ®−îc liÖt
kª vµo danh s¸ch.

Nh»m môc ®Ých ph©n tÝch s©u h¬n, mét vµi thµnh viªn tham dù trong héi th¶o cã thÓ
®−îc giao nhiÖm vô lµm ®¹i diÖn cho nh÷ng nhãm kh¸c nhau trong çc phiªn häp.

28

X¸c ®Þnh tÊt c¶ çc bªn

1. LiÖt kª tÊt c¶ çc ç nh©n, çc nhãm vµ çc tæ chøc bÞ ¶nh h−ëng bëi çc vÊn
®Ò cña dù ¸n.

2. Ph©n lo¹i theo nh÷ng nhãm, ç nh©n, tæ chøc, cÊp chÝnh quyÒn.... cã lîi Ých
liªn quan.

3. Th¶o luËn xem çc lîi Ých vµ quan ®iÓm cña ai sÏ ®−îc −u tiªn khi ph©n tÝch
vÊn ®Ò. §Æc biÖt chó träng vÒ giíi.

29

Xem xÐt mét vµi nhãm

Dùa trªn çc th«ng tin s½n cã vµ kinh nghiÖm còng nh− kiÕn thøc cña tõng thµnh
viªn tham gia, ta cã thÓ tiÕn hµnh ph©n tÝch chi tiÕt h¬n ®Ó chän ra ®−îc nh÷ng nhãm
riªng biÖt.

Nh÷ng ng−êi tham gia héi th¶o LFA, ph¶i quyÕt ®Þnh tiªu chuÈn chän lùa ®−îc sö
dông khi ph©n tÝch. Trang tiÕp theo sÏ ®−a ra mét ®Ò nghÞ cô thÓ.

Mét khi çc tiªu chuÈn ®· ®−îc x¸c ®Þnh, th× çc ®Æc tÝnh chñ yÕu cña tõng nhãm
riªng rÏ còng sÏ ®−îc x¸c ®Þnh.

Trong tr−êng hîp gÆp khã kh¨n, do nh÷ng ý kiÕn kh¸c nhau gi÷a nh÷ng ng−ßi tham
gia, cuéc th¶o luËn ph¶i ®−îc dõng l¹i b»ng viÖc sö dông çc “tÝn hiÖu giao th«ng”.
Nh÷ng tÝn hiÖu nµy sÏ nh¾c nhë ta thu thËp nhiÒu th«ng tin h¬n hoÆc sÏ t×m çch lµm
s¸ng tá vµo phÇn sau cña qu¸ tr×nh th¶o luËn.

30

Xem xÐt kü l−ìng mét vµi nhãm

4. Chän mét sè nhãm quan träng nhÊt.

5. TiÕn hµnh ph©n tÝch cô thÓ h¬n ®èi víi çc nhãm nµy, theo çc tiªu chÝ:

a) Çc vÊn ®Ò:
Nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu ¶nh h−ëng ®Õn nhãm ®ã hoÆc nhãm ®ã gÆp
ph¶i (kinh tÕ, m«i tr−êng, v¨n hãa...).

b) Çc quyÒn lîi:
Nh÷ng nhu cÇu vµ lîi Ých chñ yÕu theo quan ®iÓm cña nhãm ®ã.

c) TiÒm n¨ng:
Nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu cña nhãm ®ã.

d) Çc mèi liªn kÕt:

Nh÷ng xung ®ét quyÒn lîi chñ yÕu, nh÷ng h×nh thøc hîp t¸c hoÆc
phô thuéc vµo nh÷ng nhãm kh¸c.

31

X¸c lËp nÐt chñ yÕu cña kÕ ho¹ch

Mét ®iÒu rÊt quan träng lµ, c¸c thµnh viªn tham gia héi th¶o LFA ph¶i ®ñ n¨ng lùc
®Ó tho¶ thuËn vÒ viÖc, nh÷ng quan ®iÓm vµ lîi Ých cña ai cÇn ph¶i ®−îc −u tiªn khi
tiÕn hµnh ph©n tÝch c¸c vÊn ®Ò (b−íc 2). Nh÷ng c©u hái t−¬ng øng cÇn cã s½n trong
®Çu lµ:

Nhãm nµo cÇn sù trî gióp tõ bªn ngoµi nhiÒu nhÊt?

Nhãm lîi Ých nµo cÇn ph¶i ®−îc trî gióp ®Ó ®¶m b¶o ®¹t ®−îc sù ph¸t triÓn tÝch
cùc?

Nh÷ng mèi xung ®ét nµo cã thÓ x¶y ra, nÕu hç trî cho mét vµi nhãm lîi Ých cô
thÓ vµ nh÷ng biÖn ph¸p nµo ph¶i ®−îc tiÕn hµnh ®Ó tr¸nh sù xung ®ét ®ã.

32

LËp thø tù −u tiªn

6. Ph¶i quyÕt ®Þnh quan ®iÓm vµ lîi Ých cña nhãm nµo sÏ ®−îc −u
tiªn khi tiÕn hµnh ph©n tÝch c¸c vÊn ®Ò (b−íc 2).

33

B−íc 2: ph©n tÝch vÊn ®Ò

Tæng quan

T×nh h×nh thùc tÕ ®−îc ph©n tÝch dùa trªn c¬ së çc th«ng tin s½n cã: nghÜa lµ
çc vÊn ®Ò chñ yÕu ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh vµ çc mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a
chóng ph¶i ®−îc cô thÓ ho¸ trªn c©y vÊn ®Ò.

Chøc n¨ng (quy chÕ) cña héi th¶o LFA cã thÓ bÞ h¹n chÕ trong mét ngµnh, lÜnh vùc
hoÆc khu vùc cô thÓ nµo ®ã. Trong mét sè tr−êng hîp kh¸c, héi th¶o l¹i ®−îc tiÕn
hµnh cã liªn quan ®Õn mét dù ¸n cô thÓ nµo ®ã ®ang ®−îc thùc thi.

§iÒu quan träng lµ, tÊt c¶ çc kh¶ n¨ng vµ ph−¬ng ¸n ph¶i ®−îc ®Æt ra trong qu¸
tr×nh ph©n tÝch vÊn ®Ò. Môc tiªu ë giai ®o¹n ®Çu nµy lµ, x©y dùng mét çi nh×n tæng
thÓ vÒ t×nh h×nh; sau nµy trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh, çc nÐt chñ yÕu ph¶i ®−îc thu hÑp
l¹i vµ ph©n tÝch s©u s¾c h¬n ®Ó chuÈn bÞ thiÕt kÕ dù ¸n.

34

H×nh thµnh çc vÊn ®Ò

1. X¸c ®Þnh çc vÊn ®Ò ®ang tån t¹i chø kh«ng ph¶i çc vÊn ®Ò cã thÓ x¶y ra
hoÆc çc vÊn ®Ò t−ëng t−îng hoÆc çc vÊn ®Ò trong t−¬ng lai.

2. VÊn ®Ò kh«ng ph¶i lµ sù thiÕu çc gi¶i ph¸p – mµ lµ mét hiÖn tr¹ng mang tÝnh
tiªu cùc.

VÝ dô:

Kh«ng cã s½n thuèc Mïa mµng bÞ s©u

trõ s©u ph¸ ho¹i

Kh«ng ®óng §óng

3. Cø mçi vÊn ®Ò lµm mét b¶ng.

35

X¸c ®Þnh ®iÓm xuÊt ph¸t

Mçi ng−êi tham dù ph¶i viÕt ra mét ®Ò xuÊt vÒ mét vÊn ®Ò mÊu chèt nghÜa lµ theo ý
«ng Êy/bµ Êy th×, vÊn ®Ò träng t©m nhÊt lµ g× trong toµn bé nh÷ng vÊn ®Ò ®ang gi¶i
quyÕt .

§Ò tµi ®Ó h−íng dÉn th¶o luËn vµ chän läc vÊn ®Ò mÊu chèt lµ lîi Ých vµ nh÷ng vÊn
®Ò cña çc nhãm, ç nh©n vµ tæ chøc cã liªn quan.

Sau ®ã, héi th¶o sÏ tiÕn hµnh th¶o luËn tõng ®Ò xuÊt, vµ ph¶i cè g¾ng ®Ó nhÊt trÝ chän
mét vÊn ®Ò chñ yÕu.

NÕu héi th¶o kh«ng nhÊt trÝ ®−îc, th× khi ®ã:

Tr×nh bµy çc vÊn ®Ò ®Ò xuÊt d−íi d¹ng c©y vÊn ®Ò, tuú theo quan hÖ nh©n qu¶
gi÷a chóng.

Cè g¾ng ®Ó ®¹t ®−îc sù tho¶ thuËn chñ yÕu dùa trªn çc quan s¸t tæng thÓ, ®¹t
®−îc b»ng çch nµy.

NÕu ®Õn lóc ®ã mµ vÉn kh«ng ®¹t ®−îc tho¶ thuËn, th×:

Thö çc ph−¬ng ph¸p nh− cïng suy nghÜ, ®ãng vai çc bªn kh¸c nhau hoÆc
nh÷ng ph−¬ng ph¸p trî gióp ra quyÕt ®Þnh kh¸c.

Chän quyÕt ®Þnh tèt nhÊt b»ng çch chÊm ®iÓm, hoÆc

T¹m thêi chän mét ®Ò xuÊt lµm vÊn ®Ò chñ yÕu, tiÕp tôc lµm viÖc vµ sÏ quay l¹i
th¶o luËn ®Ó chän lùa vÊn ®Ò chñ yÕu sau.

Trong møc ®é cã thÓ, cÇn tr¸nh viÖc bá phiÕu ®Ó chän theo ph−¬ng ph¸p ®a sè.

36

Chän ®iÓm xuÊt ph¸t

1. X¸c ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu ®ang tån t¹i, trªn c¬ së c¸c th«ng tin s½n cã
(ph−¬ng ph¸p cïng suy nghÜ).

2. Chän mét vÊn ®Ò chñ yÕu ®Ó ph©n tÝch.

37

Ph¸t triÓn c©y vÊn ®Ò

C¸c nguyªn nh©n trùc tiÕp vµ cèt lâi cña vÊn ®Ò mÊu chèt ph¶i ®−îc ®Æt song song
víi nhau ngay d−íi vÊn ®Ò ®ã.
C¸c hËu qu¶ trùc tiÕp vµ quan träng cña vÊn ®Ò mÊu chèt ph¶i ®−îc ®Æt song song víi
nhau theo mét hµng trªn vÊn ®Ò ®ã.
Nh÷ng nguyªn nh©n vµ hËu qu¶ sau ®ã l¹i ®−îc tiÕp tôc ph¸t triÓn, theo nguyªn t¾c
võa nãi ®Ó t¹o thµnh c©y vÊn ®Ò.

Name Name
Title Title

Name Name
Title Title

HËu qu¶

VÊn ®Ò
träng t©m

Name Name Name
Title Title Title

Nguyªn nh©n
Name Name Name
Title Title Title

Name Name
Title Title

ViÖc ph©n tÝch vÊn ®Ò sÏ ®−îc kÕt thóc khi tÊt c¶ ®¹i biÓu tham dù ®· nhÊt trÝ r»ng
toµn bé nh÷ng nguån th«ng tin quan träng ®· ®−îc ®−a vµo xem xÐt, ®Ó gi¶i thÝch
nh÷ng mèi liªn hÖ gi÷a nguyªn nh©n vµ hËu qu¶ ®Æc tr−ng cho vÊn ®Ò ®ã.

38

X©y dùng c©y vÊn ®Ò

3. X¸c ®Þnh nh÷ng nguyªn nh©n trùc tiÕp vµ quan träng cña vÊn ®Ò.

4. X¸c ®Þnh nh÷ng hËu qu¶ trùc tiÕp vµ quan träng cña vÊn ®Ò chñ yÕu.

5. X©y dùng c©y vÊn ®Ò, ®Ó chØ ra mèi quan hÖ gi÷a nguyªn nh©n vµ hËu qu¶
gi÷a c¸c vÊn ®Ò.

6. Xem xÐt l¹i c©y vÊn ®Ò, c©n nh¾c tÝnh ch¾c ch¾n, tÝnh ®Çy ®ñ vµ tiÕn hµnh
nh÷ng ®iÒu chØnh cÇn thiÕt.

39

B−íc 3: Ph©n tÝch môc tiªu

Ph¸t triÓn c©y môc tiªu

Trong ph©n tÝch môc tiªu, c©y vÊn ®Ò sÏ ®−îc chuyÓn thµnh c©y môc tiªu (çc
gi¶i ph¸p t−¬ng lai cho çc vÊn ®Ò) vµ ph©n tÝch nã.

Lµm viÖc theo nguyªn t¾c tõ trªn xuèng, tÊt c¶ çc vÊn ®Ò sÏ ®−îc tr×nh bÇy l¹i ®Ó
biÕn nã thµnh môc tiªu (tr×nh bµy theo h−íng tÝch cùc).

VÊn ®Ò chñ yÕu sÏ ®−îc chuyÓn t−¬ng tù sang thµnh mét môc tiªu vµ tõ ®©y nã
sÏ kh«ng ®−îc nhÊn m¹nh n÷a.

Nh÷ng khã kh¨n trong viÖc viÕt l¹i c©u ch÷ tõ vÊn ®Ò thµnh môc tiªu l¹i cã thÓ
®−îc gi¶i quyÕt b»ng çch lµm râ h¬n çch tr×nh bÇy nh÷ng vÊn ®Ò lóc ®Çu.

NÕu sau khi ®−îc viÕt l¹i tõ vÊn ®Ò mµ çch tr×nh bµy môc tiªu vÉn kh«ng to¸t lªn ý
nghÜa th× h·y tr×nh bµy mét môc tiªu thay thÕ, hoÆc ®Ó vÊn ®Ò l¹i nguyªn vÑn, kh«ng
thay ®æi.

H·y kiÓm tra ®Ó ®¶m b¶o r»ng viÖc ®¹t ®−îc môc tiªu ë mét møc cã thÓ ®ñ ®Ó ®¹t
môc tiªu ë møc ®é tiÕp theo kh«ng.

VÊn ®Ò: “NÕu nguyªn nh©n A th× sÏ ¶nh h−ëng ®Õn B”

Môc tiªu: “’BiÖn ph¸p X ®Ó ®¹t ®−îc kÕt qu¶ Y”

Chó ý çc quan hÖ nguyªn nh©n – hËu qu¶ th−êng kh«ng tù biÕn thµnh biÖn ph¸p –
kÕt qu¶. §iÒu nµy phô thuéc vµo viÖc tr×nh bÇy l¹i.

NÕu b¾t ®Çu tõ d−íi ng−îc lªn, th× ph¶i ®¶m b¶o r»ng quan hÖ nguyªn nh©n – hËu
qu¶ ®−îc biÕn thµnh quan hÖ biÖn ph¸p – kÕt qu¶ ®−îc.

Cuèi cïng, h·y nèi nh÷ng ®−êng ®Ó chØ thÞ quan hÖ biÖn ph¸p – kÕt qu¶ trong c©y
môc tiªu.

40

Ph¸t triÓn c©y môc tiªu

7. Tr×nh bÇy l¹i çc thµnh phÇn cña c©y vÊn ®Ò d−íi d¹ng çc hoµn c¶nh tÝch
cùc.

8. Xem xÐt l¹i nh÷ng quan hÖ biÖn ph¸p – kÕt qu¶ võa thu ®−îc, ®Ó ®¶m b¶o
tÝnh ch¾c ch¾n cña c©y môc tiªu.

9. NÕu cÇn thiÒt:

Xem xÐt l¹i çch tr×nh bÇy

Xo¸ bá nh÷ng môc tiªu tá ra kh«ng cÇn thiÕt hoÆc kh«ng thùc tÕ

Thªm nh÷ng môc tiªu míi khi cÇn thiÕt

10. VÏ nh÷ng ®−êng nèi ®Ó biÓu thÞ mèi quan hÖ biÖn ph¸p – kÕt qu¶ ®−îc.

41

B−íc 4: Ph©n tÝch çc chän lùa kh¸c

Sµng läc çc chän lùa kh¸c

Môc ®Ých cña sù ph©n tÝch çc chän lùa kh¸c lµ nh»m ®Ó chän ra nh÷ng gi¶i
ph¸p kh¸c cã thÓ cã, ®¸nh gi¸ tÝnh kh¶ thi cña nã vµ nhÊt trÝ mét chiÕn l−îc dù
¸n.

Çc nh¸nh biÖn ph¸p – kÕt qu¶ kh¸c nhau cña c©y môc tiªu, cã kh¶ n¨ng trë thµnh
çc dù ¸n cÇn ®−îc x¸c ®Þnh vµ ®¸nh dÊu khoanh trßn. Nh÷ng nh¸nh biÖn ph¸p – kÕt
qu¶ nµy sÏ trë thµnh nh÷ng gi¶i ph¸p chän lùa.

Sau khi tham gia chiÕu kÕt qu¶, tõ phÇn ph©n tÝch çc bªn tham gia (b−íc 1), nh÷ng
ng−êi tham gia sÏ th¶o luËn nh÷ng ph−¬ng ¸n chän lùa kh¸c nhau, nh»m môc ®Ých
xem xÐt liÖu nhãm lîi Ých nµo sÏ bÞ ¶nh h−ëng vµ bÞ ¶nh h−ëng tíi møc ®é nµo vµ
b»ng çch nµo bëi nh÷ng biÖn gi¶i ph¸p chän lùa ®ã.

42

X¸c ®Þnh nh÷ng gi¶i ph¸p chän lùa kh¸c

1. X¸c ®Þnh nh÷ng møc thang “biÖn ph¸p – kÕt qu¶” kh¸c nhau, lµm c¬ së cho
nh÷ng ph−¬ng ¸n chän lùa cã thÓ hoÆc lµ nh÷ng cÊu phÇn cña dù ¸n.

2. Bá nh÷ng môc tiªu kh«ng thÓ ®¹t ®−îc, hoÆc kh«ng ®−îc mong muèn .

3. Bá nh÷ng môc tiªu mµ c¸c dù ¸n kh¸c còng ®ang theo ®uæi, trong khu vùc dù
¸n.

4. Th¶o luËn nh÷ng ý nghÜa t¸c ®éng víi c¸c nhãm bÞ ¶nh h−ëng.

43

Sµng läc mét chän lùa kh¶ thi nhÊt

Nh÷ng ph−¬ng ¸n chän lùa cÇn ph¶i ®−îc xem xÐt liªn quan víi çc tiªu chÝ sau:

Tæng chi phÝ

Lîi Ých cho çc nhãm ®−îc −u tiªn

Kh¶ n¨ng ®¹t ®−îc çc môc tiªu

Çc rñi ro mang tÝnh x· héi

Nh÷ng ng−êi tham gia héi th¶o còng cÇn ph¶i nhÊt trÝ vÒ nh÷ng tiªu chÝ kh¸c nÕu cã,
khi ®¸nh gi¸ tÝnh kh¶ thi cña çc ph−¬ng ¸n chän lùa.

Çc tiªu chÝ cã thÓ bao gåm:

Kü thuËt : TÝnh phï hîp, kh¶ n¨ng sö dông nguån lùc ®Þa ph−¬ng, sù
phï hîp víi thÞ tr−êng v.v...

Tµi chÝnh: chi phÝ, møc ®é v÷ng bÒn vÒ tµi chÝnh, nhu cÇu ngo¹i tÖ...

Kinh tÕ: Nh÷ng thu håi vÒ kinh tÕ, tÝnh hiÖu qu¶ cña chi phÝ...

Tæ chøc: N¨ng lùc, kh¶ n¨ng, trî gióp kü thuËt

X· héi/Ph©n phèi: Sù ph©n phèi chi phÝ vµ lîi Ých, çc vÊn ®Ò vÒ giíi, nh÷ng
h¹n chÕ vÒ v¨n ho¸, x· héi, huy ®éng vµ tham gia lùc l−îng
®Þa ph−¬ng...

M«i tr−êng: ¶nh h−ëng m«i tr−êng, chi phÝ so víi lîi Ých vÒ m«i tr−êng.

Nhãm lËp kÕ ho¹ch cÇn ph¶i xem xÐt nh÷ng tiªu chÝ kh¸c nhau ®èi víi nh÷ng
ph−¬ng ¸n chän lùa kh¸c nhau vµ tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ s¬ bé, thÝ dô møc ®¸nh gi¸ cao/
thÊp; +/-; më réng/ h¹n chÕ...

Dùa trªn nh÷ng kÕt qu¶ thu ®−îc, nhãm lËp kÕ ho¹ch ph¶i nhÊt trÝ ®−îc mét chiÕn
l−îc dù ¸n.

44

Chän chiÕn l−îc dù ¸n

5. §¸nh gi¸ tÝnh kh¶ thi cña çc ph−¬ng ¸n chän lùa kh¸c nhau

6. Lùa chän mét trong çc lùa chän lµm chiÕn l−îc ph−¬ng ¸n

7. NÕu kh«ng tho¶ thuËn ®−îc mét çch trùc tiÕp th×:

- §−a ra nh÷ng tiªu chÝ bæ xung hoÆc

- Söa ®æi ph−¬ng ¸n cã nhiÒu kh¶ n¨ng nhÊt b»ng çch bæ sung thªm hoÆc
bít ®i mét sè yÕu tè tõ c©y môc tiªu.

45

b−íc 5: x¸c ®Þnh nh÷ng thµnh phÇn chñ
yÕu cña dù ¸n (PM)

Mét khi chiÕn l−îc dù ¸n ®−îc chän, th× thµnh phÇn chñ yÕu cña dù ¸n sÏ thu
®−îc tõ c©y môc tiªu, vµ sÏ ®−îc chuyÓn vµo cét däc ®Çu tiªn cña Ma trËn dù
¸n (PM) (xem trang 17).

B¾t ®Çu tõ trªn ®Ønh ®i xuèng.
QuyÕt ®Þnh mét môc tiªu dµI h¹n vµ mét môc tiªu tr−íc m¾t.
NÕu cÇn thiÕt chØnh l¹i c©u ch÷ cña c©y môc tiªu ®Ó lµm cho nã râ rµng h¬n
Môc tiªu dµi h¹n m« t¶ môc tiªu ta dù ®Þnh sÏ ®¹t ®−îc trong t−¬ng lai xa mµ dù ¸n
®ãng gãp ®Ó trá thµnh hiÖn thùc (gi¶i tr×nh cña dù ¸n).
Môc ®Ých cña dù ¸n m« t¶ nh÷ng t¸c ®éng dù kiÕn ®èi víi bªn ®−îc h−ëng trùc tiÕp
nh− mét hiÖn tr¹ng t−¬ng lai ®−îc m« t¶ mét çch chÝnh x¸c.
Chó ý: ChØ cã thÓ cã mét môc tiªu tr−íc m¾t.
KÕt qu¶ ®Çu ra ®−îc tr×nh bµy nh− nh÷ng môc tiªu mµ ban qu¶n lý dù ¸n cÇn ph¶i ®¹t
®−îc vµ gi÷ v÷ng trong suèt qu¸ tr×nh dù ¸n. Nh÷ng t¸c ®éng tæng hîp cña nh÷ng kÕt
qu¶ ®Çu ra nµy ph¶i ®ñ ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu tr−íc m¾t cña dù ¸n.
Chó ý: Trong khi Ban qu¶n lý dù ¸n ph¶i ®¶m b¶o ®¹t ®−îc çc ®Çu ra cña dù ¸n, th×
môc tiªu tr−íc m¾t l¹i n»m ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña hä.
Çc ho¹t ®éng ®−îc tr×nh bµy nh− nh÷ng quy tr×nh. CÇn tr¸nh chi tiÕt ho¸ ho¹t ®éng;
cÇn chØ râ cÇn chØ râ nh÷ng cÊu tróc c¬ b¶n vµ chiÕn l−îc thùc hiÖn dù ¸n.
TÊt c¶ çc ®Çu ra ph¶i ®−îc ®¸nh sè. Mçi ho¹t ®éng còng ph¶i ®−îc ®¸nh sè víi ®Çu
ra t−¬ng øng.
Nh÷ng ®Çu vµo chñ yÕu ®−îc biÓu hiÖn d−íi d¹ng kinh phÝ, nh©n lùc, vËt lùc.

46

X¸c ®Þnh nh÷ng yÕu tè chñ yÕu cña dù ¸n

1. Môc tiªu dµi h¹n

2. Môc ®Ých

3. §Çu ra

4. Nh÷ng ho¹t ®éng

5. §Çu vµo

47

b−íc 6: x¸c ®Þnh nh÷ng yÕu tè gi¶ ®Þnh

X¸c ®Þnh nh÷ng yÕu tè gi¶ ®Þnh

Çc yÕu tè gi¶ ®Þnh m« t¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn ph¶i cã ®Ó dù ¸n thµnh c«ng,
nh−ng nã l¹i n»m ngoµi sù kiÓm so¸t trùc tiÕp cña ban qu¶n lý dù ¸n.

B¾t ®Çu lµm tõ d−íi lªn

KiÓm tra xem liÖu ®Çu vµo ®· ®Çy ®ñ ch−a ®Ó tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng dù kiÕn hoÆc
liÖu çc ho¹t ®éng bæ xung kh¸c cã cÇn ®−îc x¶y ra bªn ngoµi dù ¸n kh«ng (yÕu tè
gi¶ ®Þnh).

Cã thÓ thu ®−îc mét vµi yÕu tè gi¶ ®Þnh tõ çc thµnh phÇn trong c©y môc tiªu nh−ng
kh«ng ®−îc ®−a vµo dù ¸n.

X¸c ®Þnh nh÷ng yÕu tè gi¶ ®Þnh ë tõng møc ®é trong PM cho ®Õn cÊp môc tiªu dµi
h¹n.

B¾t ®Çu tõ d−íi cïng, xem xÐt ë mäi møc ®Ó ®¶m b¶o r»ng çc ®Ò xuÊt nèi tiÕp nhau
mét çch logic vµ ®Çy ®ñ. Mçi møc ph¶i chøa ®ùng nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt vµ ®Çy
®ñ cho nh÷ng møc phÝa trªn tiÕp theo (xem trang 49)

§¶m b¶o ®Ó çc yÕu tè gi¶ ®Þnh ®−îc miªu t¶ víi møc ®é chi tiÕt ®Çy ®ñ (víi çc chØ
sè nÕu cã) ®Ó ta cã thÓ theo dâi ®−îc.

VÝ dô çc yÕu tè gi¶ ®Þnh:

Nh÷ng ng−êi nhËn häc bæng trë l¹i nhËn vÞ trÝ c«ng t¸c ®−îc giao

Çc tæ chøc ®Þa ph−¬ng hîp t¸c trong viÖc lËp kÕ ho¹ch

Sù thay ®æi gi¸ quèc tÕ kh«ng v−ît qua khái giíi h¹n tµi chÝnh cña dù ¸n.

48

X¸c ®Þnh nh÷ng yÕu tè gi¶ ®Þnh quan träng

YÕu tè gi¶ ®Þnh:

1. Cã thÓ ®−îc nhËn tõ c©y môc tiªu

2. §−îc tr×nh bµy d−íi d¹ng nh÷ng ®iÒu kiÖn tÝch cùc (xem phÇn môc tiªu)

3. §−îc liªn kÕt víi nh÷ng møc ®é kh¸c nhau trong PM

4. §−îc c©n nh¾c, tuú thuéc vµo møc ®é quan träng vµ kh¶ n¨ng cã thÓ x¶y ra.

49

KiÓm tra çc yÕu tè gi¶ ®Þnh

ý nghÜa cña çc yÕu tè gi¶ ®Þnh ph¶i ®−îc ®¸nh gi¸ nh»m môc ®Ých chØ ra kh¶ n¨ng
thµnh c«ng cña dù ¸n.

Nghiªn cøu kü danh môc çc yÕu tè gi¶ ®Þnh ë tõng møc ®é cña PM, kiÓm tra tÇm
quan träng vµ kh¶ n¨ng hiÖn thùc cña nã nh− ®−îc nªu ra ë trang tiÕp.

Çc yÕu tè gi¶ ®Þnh Ýt kh¶ n¨ng x¶y ra hoÆc kh«ng quan träng ®èi víi kÕt qu¶ cña dù
¸n cÇn ®−îc lo¹i bá.

NÕu nh÷ng ng−êi tham dù héi th¶o LFA quyÕt ®Þnh r»ng mét yÕu tè gi¶ ®Þnh rÊt
quan träng nh−ng Ýt cã kh¶ n¨ng x¶y ra th× ®Êy lµ yÕu tè huû diÖt. NÕu yÕu tè huû
diÖt ®−îc t×m ra th× dù ¸n ph¶i ®−îc thay ®æi ®Ó tr¸nh nh÷ng yÕu tè ®ã hoÆc ph¶i huû
dù ¸n.

Môc tiªu dµi h¹n YÕu tè gi¶ ®Þnh

Môc ®Ých YÕu tè gi¶ ®Þnh

§Çu ra YÕu tè gi¶ ®Þnh

§Çu vµo YÕu tè gi¶ ®Þnh

ë mçi møc, PM ph¶i chøa ®ùng çc ®iÒu kiÖn ®Çy ®ñ vµ cÇn thiÕt cho møc trªn tiÕp
theo.

50

KiÓm tra møc ®é quan träng cña yÕu tè gi¶ ®Þnh

1. Lo¹i bá nh÷ng yÕu tè gi¶ ®Þnh nÕu biÕt râ r»ng:

• Kh«ng quan träng ®èi víi kÕt qu¶

• Ýt cã kh¶ n¨ng x¶y ra

2. §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng xuÊt hiÖn cña c¸c yÕu tè gi¶ ®Þnh cßn l¹i:

a) Cã thÓ x¶y ra nh−ng ch−a
ch¾n ch¾n:
b) Ýt kh¶ n¨ng x¶y ra (yÕu
tè huû diÖt):
§−a yÕu tè gi¶ ®Þnh nµy
vµo PM vµ ph¶i ®¶m ThiÕt kÕ l¹i dù ¸n
b¶o:

• Theo dâi nã
• B¸o c¸o nh÷ng thay
®æi c) NÕu ®iÒu ®ã kh«ng thÓ
lµm ®−îc:
• NÕu cã thÓ th× ph¶i
t¸c ®éng tíi nã Tõ chèi dù ¸n

51

B−íc 7: çc chØ sè (PM)

Tæng quan
Çc chØ sè th−êng ®−îc nªu ë cét thø hai trong PM.

Chi tiÕt cña chØ sè quyÕt ®Þnh, b»ng çch nµo chóng ta cã thÓ ®o ®−îc møc ®é hoµn
thµnh môc tiªu cña dù ¸n ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau. Ph−¬ng ph¸p ®o cã thÓ lµ:

§o mang tÝnh ®Þnh l−îng, vÝ dô nh− bao nhiªu km ®−êng ®−îc n©ng cÊp.

§o chÊt l−îng, vÝ dô hîp t¸c x· n«ng nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶.

T¹o thãi quen míi, vÝ dô cµng ngµy cµng cã nhiÒu ng−êi sö dông çc thiÕt bÞ vÖ
sinh.

Çc chØ sè ®Þnh l−îng cÇn ®−îc ®Ò ra sao cho cã thÓ ®o ®¹c ®−îc cµng cô thÓ cµng
tèt.

Cã thÓ cÇn ®−îc bæ xung thªm cho çc chØ sè trùc tiÕp b»ng chØ sè hç trî gi¸n tiÕp.

VÝ dô vÒ chØ sè trùc tiÕp vµ chØ sè gi¸n tiÕp:

Môc ®Ých ChØ sè trùc ChØ sè gi¸n tiÕp
tiÕp
Sè l−îng vËt
dông gia
N©ng cao møc Sè l−îng l−¬ng ®×nh mua
thùc ®−îc b¸n ®−îc
thu nhËp cña ra
M¸i nhµ
çc n«ng tr¹i ®−îc
nhá lîpb»ng t«n
míi

Tèt h¬n lµ nªn cã vµi chØ sè thay v× chØ cã mét chØ sè. Çc chØ sè ®¬n lÎ th−êng khã
m« t¶ ®−îc toµn bé bøc tranh vÒ sù thay ®æi.

52

X¸c ®Þnh ph−¬ng ph¸p kiÓm tra møc ®é hoµn
thµnh môc tiªu

Trong khu«n khæ cña LFA, chØ sè quy ®Þnh tiªu chuÈn ph¶i ®Æt ®−îc ®Ó hoµn thµnh
môc tiªu dµi h¹n, môc tiªu tr−íc m¾t vµ ®Çu ra.

ChØ sè ph¶i nªu ®−îc:

Nhãm ®èi t−îng (cho ai)

Sè l−îng (bao nhiªu)

ChÊt l−îng (cã tèt kh«ng)

Thêi h¹n (khi nµo)

§Þa ®iÓm (ë ®©u)

ChØ sè t¹o c¬ së ®Ó gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸.

53

X©y dùng chØ sè

Mét chØ sè tèt lµ:

Cã ý nghÜa, tøc lµ nã ph¶i ph¶n ¸nh mét phÇn quan träng cña môc tiªu theo
nh÷ng tiªu chÝ cô thÓ.

§éc lËp, ë nhiÒu møc ®é. Bëi v× môc tiªu dµi h¹n vµ môc tiªu tr−íc m¾t th−êng
kh¸c nhau, vµ mçi chØ sè chØ cã thÓ ph¶n ¸nh mét b»ng chøng vÒ møc ®é ®¹t
®−îc môc tiªu, cho nªn mét chØ sè th−êng kh«ng thÓ sö dông cho nhiÒu h¬n mét
môc tiªu.

Dùa vµo thùc tÕ mçi chØ sè ph¶i ph¶n ¸nh mét thùc tÕ chø kh«ng ph¶i lµ mét
c¶m nhËn chñ quan. Nã ph¶i cã ý nghÜa nh− nhau ®èi víi c¶ ng−êi ñng hé dù ¸n
vµ nh÷ng ng−êi nghi ngê.

Hîp lý, tøc lµ nh÷ng thay ®æi ®−îc ghi nhËn ph¶i cã nguyªn nh©n trùc tiÕp tõ dù
¸n.

Ph¶i dùa trªn c¬ së çc d÷ liÖu cã thÓ thu thËp ®−îc. ChØ sè cÇn ph¶i ®−îc dùa
vµo çc c¬ së d÷ liÖu s½n cã, hoÆc cã thÓ thu thËp ®−îc mµ kh«ng ph¶i mÊt qu¸
nhiÒu c«ng søc, lµ mét m¶ng ho¹t ®éng qu¶n lý hµnh chÝnh cña dù ¸n.

Çc sè ®o chØ sè ®Ò ra vÒ nguyªn t¾c ph¶i ®¹t møc chÝnh x¸c ®ñ ®Ó cã thÓ kiÓm
chøng çc chØ sè nµy mét çch kh¸ch quan. Mét chØ sè (cã thÓ kiÓm chøng mét çch
kh¸ch quan) khi nhiÒu ng−êi kh¸c nhau cïng theo quy tr×nh ®o ®¹c nh−ng ®éc lËp
víi nhau, ph¶i cïng thu ®−îc kÕt qu¶ nh− nhau.

Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch lóc ban ®Çu, chØ sè cã gi¸ trÞ h−íng dÉn ®Ó chóng ta
ph©n tÝch kh¸i niÖm dù ¸n. Nh÷ng gi¸ trÞ mang tÝnh h−íng dÉn nµy cÇn ph¶i ®−îc
xem xÐt l¹i khi dù ¸n ®· trë thµnh hiÖn thùc, vµ nÕu cÇn thiÕt, ph¶i ®−îc thay thÕ
b»ng nh÷ng chØ sè ®Æc tr−ng cña dù ¸n.

54

H×nh thµnh chØ sè

Môc tiªu: S¶n l−îng n«ng nghiÖp ®−îc n©ng cao

5. X¸c ®Þnh chØ sè:

N¨ng suÊt lóa t¨ng

6. X¸c ®Þnh nhãm ®èi t−îng:

Nh÷ng n«ng hé nhá (canh t¸c tõ 3 ha trë x−èng)

7. L−îng ho¸:

N¨m tr¨m n«ng hé nhá n©ng s¶n l−îng lªn 50%

8. X¸c ®Þnh chÊt l−îng:

Gi÷ v÷ng chÊt l−îng cña vô n¨m nay nh− n¨m 1989

9. X¸c ®Þnh khung thêi h¹n:

Tõ th¸ng 10 n¨m 1990 ®Õn th¸ng 10 n¨m 1991

10. X¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm:

HuyÖn Umbia

KÕt hîp c¸c yÕu tè trªn: 500 n«ng hé nhá ë huyÖn Umbia (tõ 3 ha
trë xuèng) ®· n©ng s¶n l−îng lóa lªn 50% tõ th¸ng 10,1990 ®Õn
th¸ng 10,1991 ®ång thêi gi÷ nguyªn chÊt l−îng cña vô thu ho¹ch
1989.

55

kiÓm tra çc biÖn ph¸p x¸c minh

Mét khi chØ sè ®−îc h×nh thµnh, th× nguån th«ng tin cÇn thiÕt cho chóng còng ph¶i
®−îc quy ®Þnh cô thÓ, tøc lµ:

Nh÷ng th«ng tin nµo ph¶i lu«n cã

Trong d¹ng nµo; vµ

Ai ph¶i cung cÊp th«ng tin ®ã

Çc nguån th«ng tin bªn ngoµi dù ¸n ph¶i ®−îc ®¸nh gi¸ vÒ kh¶ n¨ng tiÕp cËn, ®é tin
cËy vµ tÝnh t−¬ng thÝch.

Còng ph¶i ®¸nh gi¸ nhu cÇu c«ng viÖc vµ chi phÝ cho c«ng t¸c thu thËp th«ng tin do
dù ¸n tiÕn hµnh còng ph¶i ®−îc ®¸nh gi¸.

Çc chØ sè mµ ta kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®−îc çc biÖn ph¸p ®Ó thÈm tra, th× ph¶i ®−îc
thay thÕ b»ng çc chØ sè kh¸c cã thÓ thÈm tra ®−îc.

Çc chØ sè, mµ sau khi xem xÐt ®¸nh gi¸ chi phÝ vµ møc ®é sö dông, ta thÊy qu¸ tèn
kÐm, th× ph¶i ®−îc thay thÕ b»ng nh÷ng chØ sè ®¬n gi¶n h¬n vµ rÎ t×ªn h¬n.

Trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh chØ sè, ph¶i chØ ra ®−îc çc biÖn ph¸p thÈm tra. Trong
hiÒu tr−êng hîp, sÏ rÊt cã lîi nÕu ta ®−a thªm mét cét (biÖn ph¸p thÈm tra PM).

56

KiÓm tra tÝnh h÷u Ých cña chØ sè

1. LiÖu cã s½n th«ng tin tõ nh÷ng nguån hiÖn cã hay kh«ng (thèng kª, l−u tr÷ sæ
s¸ch tµI liÖu)?

2. LiÖu th«ng tin cã ®ñ ®é tin cËy vµ ®−îc cËp nhËt kh«ng?

3. LiÖu cã cÇn ph¶i tæ chøc thu thËp sè liÖu ®Æc biÖt kh«ng?

4. NÕu ph¶i th× liÖu lîi Ých thu ®−îc cã xøng ®¸ng víi c«ng søc bá ra hay
kh«ng?

Tr¸nh nh÷ng chØ sè qu¸ tèn kÐm vµ kh«ng ®¶m b¶o ®é tin cËy

57

PhÇn 3

KiÓm tra viÖc thiÕt kÕ dù ¸n

59

KiÓm tra viÖc thiÕt kÕ dù ¸n

BÊt luËn thiÕt kÕ dù ¸n lµ kÕt qu¶ cña héi th¶o LFA, ®−îc tiÕn hµnh tõng b−íc mét,
nh− ®−îc miªu t¶ ë phÇn 2 cña cuèn sæ tay nµy, hoÆc lµ kÕt qu¶ cña mét qu¸ tr×nh
kh«ng ®−îc hÖ thèng cho l¾m, th× ta vÉn cÇn ph¶i tiÕn hµnh mét cuéc kiÓm tra toµn
diÖn kÕt qu¶ cña nã.

Nh÷ng quy t¾c m« t¶ ë phÇn nµy cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó kiÓm tra thiÕt kÕ çc dù ¸n
®ang ho¹t ®éng hoÆc khi söa ®æi tµi liÖu dù ¸n theo khu«n khæ cña LFA.

Mét lÇn n÷a xuÊt ph¸t ®iÓm l¹i lµ ma trËn dù ¸n (PM) nh− m« t¶ ë trang 17. PM tæng
hîp tÊt c¶ çc thµnh phÇn cña dù ¸n ®· ®−îc nªu ®Ó lµm vÝ dô trong tµi liÖu dù ¸n.

Cã vµi d¹ng kh¸c nhau cña PM hiÖn ®−îc sö dông réng r·i. Mét trong nh÷ng d¹ng
®ã lµ bæ xung thªm cét “biÖn ph¸p kiÓm tra” vµo cét chØ sè. Cét nµy nªu râ nguån
cung cÊp th«ng tin ®Ó ta cã thÓ kiÓm tra ®−îc çc chØ sè. Trong mét sè tr−êng hîp
kh¸c cét “biÖn ph¸p kiÓm tra” ®−îc bæ xung vµo cét çc yÕu tè kh¸ch quan.

Nh÷ng thay ®æi ®ã nãi chung ®−îc chÊp thuËn, bëi mèi quan t©m chÝnh yÕu cña ta lµ
néi dung cña PM, cßn çch thÓ hiÖn nã th× cã thÓ kh«ng quan träng qu¸.

60

Nhãm ®èi t−îng

Mét nguyªn t¾c c¬ b¶n cña tÊt c¶ çc dù ¸n ph¸t triÓn lµ nã ph¶i ®−îc thiÕt kÕ
®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña ng−êi d©n, chø kh«ng ph¶i nhu cÇu néi t¹i cña mét tæ
chøc.

TÊt c¶ çc dù ¸n, bÊt luËn nã lµ chiÕn dÞch tiªm chñng, dù ¸n n«ng nghiÖp, x©y dùng
c«ng tr×nh thuû ®iÖn hoÆc ch−¬ng tr×nh hç trî nhËp khÈu ®Òu ¶nh h−ëng tíi mét ç
nh©n hay nhãm ng−êi nµo ®Êy. Bëi vËy tÊt c¶ çc dù ¸n ®Òu ph¶i râ ai lµ ng−êi dù
®Þnh ®−îc h−ëng lîi (nhãm ®èi t−îng), vµ nhãm nµo sÏ bÞ ¶nh h−ëng, tÝch cùc hay
tiªu cùc.

Nh÷ng nhãm bÞ ¶nh h−ëng

Nhãm ®èi Çc nhãm Nh÷ng nhãm bÞ ¶nh
t−îng (h−ëng h−ëng lîi kh¸c h−ëng kh¸c
lîi trùc tiÕp )

Nh÷ng nhãm nµy l¹i cã thÓ chia nhá thµnh nh÷ng ng−êi tham gia/ nh÷ng ng−ßi
kh«ng cã liªn quan, nh÷ng ng−ßi ñng hé/ nh÷ng ng−ßi ph¶n ®èi...Nh÷ng nhãm,
chÝnh quyÒn tæ chøc bÞ ¶nh h−ëng, th−êng ®¹i diÖn cho quyÒn lîi vµ ®éng c¬ mµ
nhiÒu khi kh«ng trïng lÆp víi quyÒn lîi vµ ý chÝ cña nhãm ®èi t−îng. X¸c ®Þnh ®−îc
nh÷ng xung ®ét vÒ quyÒn lîi lµ mét phÇn quan träng cña dù ¸n vµ nã ph¶i cÇn ®−îc
nªu ra trong môc çc yÕu tè kh¸ch quan nÕu thÊy cÇn thiÕt.

NÕu dù ¸n chØ nh»m tíi nhãm h−ëng lîi mét çch gi¸n tiÕp qua mét tæ chøc ®Þa
ph−¬ng, khi ®ã çch tèt nhÊt lµ môc tiªu cña dù ¸n th−êng ®−îc x¸c ®Þnh d−íi d¹ng
n©ng cÊp hoÆc t¹o ra mét n¨ng lùc gióp ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu th−êng xuyªn cña
nh÷ng ng−êi ®−îc dù ®Þnh h−ëng lîi trªn mét c¬ së v÷ng bÒn. VÊn ®Ì chung nhÊt
cña tÊt c¶ çc dù ¸n ph¸t triÓn lµ nhãm ®èi t−îng th−êng kh«ng ®−îc x¸c ®Þnh hoÆc
x¸c ®Þnh kh«ng ®Çy ®ñ. Trong khi çc m« t¶ nh− ”nh÷ng ng−êi nghÌo ë n«ng th«n”
hoÆc “c«ng nh©n kh«ng ®ñ viÖc lµm” lµ qu¸ ®ñ cho çc b¸o ço vÒ chÝnh s¸ch..., th×
chóng l¹i kh«ng ®Çy ®ñ cho thiÕt kÕ dù ¸n.

61

PM

Môc tiªu dµi h¹n ChØ sè YÕu tè gi¶ ®Þnh

Môc tiªu ChØ sè YÕu tè gi¶ ®Þnh

§Çu ra ChØ sè YÕu tè gi¶ ®Þnh

C¸c ho¹t ®éng §Çu vµo YÕu tè gi¶ ®Þnh

PM lµ mét b¶ng tæng kÕt gåm mét trang cña thiÕt kÕ dù ¸n.

62

Mét khi dù ¸n ®· ®−îc thiÕt kÕ ph¶i ®¶m b¶o
r»ng nhãm ®èi t−îng ®−îc:

1. §−îc nªu râ trong cét chØ sè ë møc ®é môc tiªu dµi h¹n, môc tiªu tr−íc m¾t
vµ ®Çu ra.

2. §−îc x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c. NÕu ®iÒu ®ã kh«ng thÓ lµm ®−îc th×
thµnh phÇn cña nhãm ®èi t−îng ph¶i ®−îc thu hÑp l¹i theo mét hoÆc nh÷ng
tiªu chÝ sau ®©y:

a) Khu vùc ®Þa lý n¬i mµ ®a sè d©n chóng n»m trong sè thuéc vµo nhãm
®èi t−îng

b) LÜnh vùc ho¹t ®éng (nh− n«ng d©n chuyªn canh t¸c mét lo¹i c©y
trång nµo ®ã hoÆc nh÷ng ng−êi cã møc thu nhËp cô thÓ, nh÷ng ng−êi
lao ®éng kh«ng cã ruéng ®Êt)

c) T×nh h×nh kinh tÕ, ®iÒu kiÖn sèng

d) Nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi c¸c dÞch vô x· héi (gi¸o dôc , søc
khoÎ...)

e) e . Giíi vµ tuæi

f) Giai cÊp, tÇng líp, d©n téc, vÞ trÝ x· héi...

3. §−îc quy ®Þnh ë ®óng møc ®é cña dù ¸n. Cã thÓ cã nh÷ng nhãm ®èi t−îng
kh¸c nhau ë tõng møc ®é kh¸c nhau trong PM

63

Môc tiªu dµi h¹n

Môc tiªu dµi h¹n lµ môc tiªu chñ yÕu mang tÝnh bao trïm, mµ dù ¸n dù ®Þnh
gãp phÇn ®¹t ®−îc trong thêi gian dµi.

Nh×n chung trong qu¸ tr×nh ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu dµi h¹n th−êng phô thuéc vµo mét
sè dù ¸n cã liªn quan víi nhau hoÆc çc qu¸ tr×nh n»m ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña b¶n
th©n dù ¸n.

Mét ®iÒu rÊt quan träng lµ, môc tiªu dµi h¹n ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh râ rµng vµ ph¶i
®−îc sö dông nh− lµ ®iÓm tham chiÕu chñ yÕu, bëi tÊt c¶ çc bªn cã liªn quan trong
qu¸ tr×nh thùc thi dù ¸n. §iÒu nµy sÏ gióp lµm râ h¬n çc quyÕt ®Þnh vµ cung cÊp
®iÓm tham chiÕu ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é thµnh c«ng cña dù ¸n. Mét vÊn ®Ò th−êng gÆp
trong thiÕt kÕ dù ¸n lµ, môc tiªu dµi h¹n th−êng qu¸ to lín hoÆc kh«ng ®−îc x¸c ®Þnh
râ rµng, ®¹i lo¹i nh−:

NghÌo khæ ë vïng n«ng th«n ®−îc gi¶m bít

M«i tr−êng vËt chÊt ®−îc n©ng cÊp

Møc sèng b×nh qu©n ®−îc n©ng lªn

Tuæi thä b×nh qu©n ®−îc n©ng lªn

HiÖn ®ang cã chiÒu h−íng sö dông lo¹i môc tiªu dµi h¹n qu¸ lín hoÆc qu¸ tham
väng nh»m cung cÊp mét minh chøng v÷ng ch¾c cho dù ¸n. Tuy nhiªn nhu cÇu
h−íng dÉn, thóc ®Èy vµ kiÓm chøng, ng−îc l¹i, l¹i yªu cÇu mét môc tiªu dµi h¹n cô
thÓ nhá hÑp. §iÒu nµy lµm t¨ng thªm kh¶ n¨ng thµnh c«ng cña dù ¸n.

Mét ®iÒu rÊt quan träng lµ môc tiªu dµi h¹n ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh mét çch thùc tÕ, cã
nghÜa lµ môc tiªu tr−íc m¾t thùc sù ph¶I ®ãng gãp vµo viÖc thùc hiÖn môc tiªu dµi
h¹n

64

Mét khi môc tiªu dµi h¹n ®−îc h×nh thµnh cÇn
®¶m b¶o r»ng:

1. Nã phï hîp víi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn cña n−íc nhËn viÖn trî

2. Nã phï hîp víi ®−êng lèi chÝnh s¸ch cña n−íc viÖn trî trong c«ng t¸c hîp t¸c
ph¸t triÓn

3. Nã lµ minh chøng ®Çy ®ñ cho dù ¸n

4. Nã kh«ng cã qu¸ nhiÒu tham väng (tøc lµ viÖc ®Ët ®−îc môc tiªu ng¾n h¹n sÏ
®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo viÖc hoµn thµnh môc tiªu dµi h¹n)

5. C¸c nhãm ®èi t−îng h−ëng lîi ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh râ rµng

6. Nã ph¶i ®−îc biÓu hiÖn ë d¹ng kÕt qu¶ mong muèn cuèi cïng chø kh«ng
ph¶i lµ qu¸ tr×nh

7. Nã ph¶i ®−îc thÓ hiÖn d−íi d¹ng cã thÓ thÈm tra ®−îc

8. Nã kh«ng ®−îc chøa ®ùng hai hay nhiÒu môc tiªu cã liªn quan nh©n qu¶ víi
nhau (biÖn ph¸p-kÕt qu¶)

65

Môc ®Ých

Môc ®Ých quy ®Þnh nhiÖm vô ph¶i thi hµnh, tøc lµ mét t×nh tr¹ng dù kiÕn ph¶i
®¹t ®−îc nh− lµ kÕt qu¶ cña dù ¸n.

Môc ®Ých lµ dù kiÕn vÒ nh÷ng kÕt qu¶ dù ¸n sÏ mang l¹i, n»m ngoµi kh¶ n¨ng kiÓm
so¸t trùc tiÕp cña dù ¸n .

Cuèi cïng th× chÝnh môc ®Ých sÏ lµ yÕu tè vµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é cña dù ¸n ë
khÝa c¹nh vËt lùc, nh©n lùc vµ chiÕn l−îc.

Mét vÊn ®Ò th−êng gÆp trong viÖn trî ph¸t triÓn lµ môc ®Ých th−êng qu¸ lín, kh«ng
râ rµng hoÆc qu¸ phøc t¹p.

Mçi dù ¸n chØ nªn cã mét môc ®Ých. §iÒu nµy sÏ ®¬n gi¶n ho¸ viÖc h−íng dÉn, t¨ng
®éng lùc thùc hiÖn vµ lµm cho nã dÔ qu¶n lý h¬n.

Tuy nhiªn trong mét sè tr−êng hîp, ë çc ch−¬ng tr×nh lín th× çc kÕt qu¶ ®Çu ra vµ
çc ho¹t ®éng vµ nh÷ng yÕu tè ®Çu vµo ®I kÌm cã thÓ ®−îc xem nh− lµ nh÷ng dù ¸n
riªng rÏ. §iÒu nµy sÏ ®−îc gi¶i thÝch râ ë çc trang sau.

Môc ®Ých hoÆc çc chØ sè cña nã, ph¶i gióp lµm râ nh÷ng lîi Ých dù ®Þnh ®¹t ®−îc
cho çc nhãm ®èi t−îng. VÝ dô nh−:

Nh÷ng hé nu«i ç trong ao nhá (d−íi 5 ha) ë huyÖn A ®· n©ng cao ®−îc s¶n
l−îng trung b×nh tõ X tÊn trong n¨m 1990 lªn Y tÊn vµo n¨m 1995.

Mét tæ chøc tÝn dông tù ho¹ch to¸n ®−îc thµnh lËp vµo n¨m 1995 cã thÓ cung
cÊp tíi 30% nhu cÇu tÝn dông cña çc hé n«ng d©n nhá trong khu vùc.

66

Mét khi môc ®Ých ®−îc x¸c ®Þnh cÇn ®¶m b¶o
r»ng:

1. Nã chØ bao hµm mét môc tiªu

2. C¸c nhãm ®èi t−îng cña dù ¸n ph¶i ®−îc nªu râ

3. Nã ph¶i ®−îc dù kiÕn ®Ó ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo viÖc hoµn thµnh môc tiªu dµi
h¹n

4. Nã ph¶i thùc tÕ, tøc lµ nã cã nhiÒu kh¶ n¨ng x¶y ra mét khi c¸c ®Çu ra cña dù
¸n ®· ®¹t ®−îc

5. Nã n»m ngoµi sù kiÓm so¸t trùc tiÕp cña b¶n th©n dù ¸n

6. Nã ®−îc h×nh thµnh nh− mét hiÖn tr¹ng ®−îc dù kiÕn chø kh«ng ph¶i mét
qóa tr×nh thùc hiÖn

7. Nã ®−îc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c vµ cã kh¶ n¨ng thÈm tra ®−îc

67

§Çu ra

§Çu ra lµ kÕt qu¶ mµ dù ¸n ph¶I ®¶m b¶o ®¹t ®−îc vµ lµ hÖ qu¶ cña çc ho¹t
®éng.

§Ó hoµn thµnh môc ®Ých cña dù ¸n, ng−êi ta gi¶ ®Þnh r»ng dù ¸n sÏ ph¶I ®¹t ®−îc
mét sè ®Çu ra ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau trong suèt qu¸ tr×nh thùc thi.

Nh− vËy lµ ®Çu ra kh¸c h¼n víi môc ®Ých, bëi v× môc ®Ých lµ hÖ qu¶ mµ ta hy väng sÏ
®¹t ®−îc nh− lµ kÕt qu¶ cña dù ¸n. Theo nguyªn t¾c th× sù kh¸c biÖt nhau gi÷a ®Çu ra
vµ môc ®Ých lµ ë chç viÖc thùc hiÖn chóng n»m trong hay ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña
ban qu¶n lý dù ¸n, víi ®iÒu kiÖn lµ çc nguån nh©n lùc, vËt lùc, thiÕt bÞ ®−îc cung
cÊp ®Çy ®ñ.

Sù khã kh¨n trong viÖc x¸c ®Þnh ranh giíi gi÷a môc tiªu vµ ®Çu ra th−êng g©y ra mét
sè sai sãt th«ng th−êng trong thiÕt kÕ dù ¸n. VÝ dô:

Mét dù ¸n cã thÓ ®¶m b¶o r»ng, mét sè l−îng nhÊt ®Þnh n«ng d©n ®−îc ®µo t¹o
vÒ x©y dùng vµ sö dông ao ç, cung cÊp cho hä mét sè l−îng ç con ban ®Çu.

§©y chÝnh lµ nh÷ng ®Çu ra cô thÓ cña dù ¸n. Tuy nhiªn dù ¸n kh«ng thÓ ®¶m b¶o
r»ng:

S¶n l−îng ç b×nh qu©n cña nh÷ng ng−êi n«ng d©n sÏ t¨ng tõ X tÊn n¨m 1990
lªn Y tÊn vµo n¨m 1995.

§iÒu nµy ®−îc xem nh− lµ môc tiªu bëi v× nã lµ kÕt qu¶ trùc tiÕp tõ qu¸ tr×nh lao
®éng cña ng−êi n«ng d©n, nh−ng nã l¹i n»m ngoµi sù kiÓm so¸t cña dù ¸n.

68

Mét khi ®Çu ra ®−îc x¸c ®Þnh cÇn ®¶m b¶o r»ng:

1. TÊt c¶ çc ®Çu ra chñ yÕu cÇn thiÕt cho viÖc ®¹t môc tiªu ph¶i ®−îc ®−a vµo

2. ChØ cã nh÷ng ®Çu ra mµ dù ¸n cã thÓ ®¹t ®−îc th× míi ®−îc ®−a vµo.

3. Mçi ®Çu ra cÇn ph¶i ®−îc xem nh− nh÷ng ph−¬ng tiÖn cÇn thiÕt ®Ó ®¹t môc
tiªu

4. TÊt c¶ çc ®Çu ra ®Òu kh¶ thi trong khu«n khæ çc nguån lùc s½n cã

5. §Çu ra ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c vµ cã thÓ thÈm tra ®−îc

69

Çc ho¹t ®éng

Mét ho¹t ®éng lµ mét hµnh ®éng cÇn thiÕt ®Ó biÕn çc ®Çu vµo s½n cã thµnh
nh÷ng ®Çu ra ®−îc dù kiÕn, trong khu«n khæ cña kho¶ng thêi gian ®−îc quy
®Þnh.

Çc ho¹t ®éng lµ c«ng viÖc, çc nghiªn cøu hoÆc çc nhiÖm vô mµ nh©n viªn dù ¸n
hoÆc ng−êi kh¸c ®−îc dù ¸n mêi vµo tiÕn hµnh.
§èi víi mçi ®Çu ra sÏ cã mét hoÆc nhiÒu ho¹t ®éng.
Çc ho¹t ®éng ®−îc ®−a vµo thiÕt kÕ dù ¸n ph¶i lµ nh÷ng ho¹t ®éng h−íng tíi môc
tiªu, tøc lµ nh÷ng nhiÖm vô cÇn ®−îc tiÕn hµnh nh»m môc ®Ých t¹o ra mét ®Çu ra cô
thÓ cña dù ¸n. NÕu nhiÖm vô mµ kh«ng liªn quan tíi viÖc t¹o ra mét trong sè nh÷ng
®Çu ra th× nã kh«ng ®−îc tÝnh ®Õn. Nh− vËy, çc nhiÖm vô hµnh chÝnh th−êng nhËt sÏ
kh«ng ®−îc ®−a vµo.
ChØ cã nh÷ng nhiÖm vô do dù ¸n tiÕn hµnh míi ®−îc ®−a vµo. CÇn lµm râ sù kh¸c
nhau gi÷a çc ho¹t ®éng cña dù ¸n, víi nh÷ng ho¹t ®éng thuéc khu«n khæ cña çc
ho¹t ®éng kh¸c lín h¬n do çc tæ chøc hoÆc çc ch−¬ng tr×nh kh¸c ®ang tiÕn hµnh vµ
cã liªn quan ®Õn dù ¸n ®ang ®−îc thiÕt kÕ.
Mét vÊn ®Ò phæ biÕn trong thiÕt kÕ dù ¸n lµ viÖc qu¸ chi tiÕt ho¸ çc ho¹t ®éng vµ
®Çu vµo cña dù ¸n song song víi viÖc thiÕu chi tiÕt môc tiªu vµ ®Çu ra cña nã.
CÇn l−u ý r»ng thiÕt kÕ dù ¸n ph¶i cung cÊp mét çi nh×n tæng thÓ ®èi víi çc thµnh
phÇn chñ yÕu cña dù ¸n ë møc ®é ra quyÕt ®Þnh, trong khi kÕ ho¹ch chi tiÕt th−êng
ph¶i ®−îc tiÕn hµnh nh− mét bµi tËp riªng lÎ.

70

Mét khi çc ho¹t ®éng ®· ®−îc x¸c ®Þnh, CÇn
®¶m b¶o r»ng :

1. TÊt c¶ çc ho¹t ®éng quan träng cÇn thiÕt ®Ó t¹o nªn nh÷ng ®Çu ra dù kiÕn
®¹t ®−îc, cÇn ph¶i ®−îc ®−a vµo

2. TÊt c¶ çc ho¹t ®éng ph¶i ®ãng gãp trùc tiÕp vµo møc ®é ®Çu ra.

3. ChØ cã nh÷ng ho¹t ®éng do dù ¸n tiÕn hµnh míi ®−îc ®−a vµo.

4. Çc ho¹t ®éng ph¶i ®−îc m« t¶ d−íi d¹ng çc hµnh ®éng ®−îc tiÕn hµnh,
thay v× çc ®Çu ra hoµn chØnh.

5. Thêi gian cho mçi ho¹t ®éng ph¶i thùc tÕ.

6. Çc ho¹t ®éng ph¶i phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ ë n−íc nhËn viÖn trî vÒ
çc mÆt nh− c¬ cÊu tæ chøc, ®iÒu kiÖn x· héi, c«ng nghÖ, v¨n ho¸…

71

§Çu vµo

§Çu vµo lµ quot;nguyªn liÖu th«quot;cña dù ¸n, cÇn thiÕt ®Ó chÕ t¹o ra ®Çu ra theo dù
kiÕn.

§Çu vµo lµ tÊt c¶ çc nguån lùc sÏ sö dông cho dù ¸n nh−: tµi chÝnh, vËt t−, nh©n
lùc… do n−íc viÖn trî hoÆc n−íc ®−îc viÖn trî hay çc tæ chøc phi chÝnh phñ, v.v…
cung cÊp.

Tæng ®Çu vµo ph¶i ph¶n ¸nh mét çch thùc tÕ nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt nh»m ®¹t ®−îc
®Çu ra nh− ®· dù ®Þnh.

Mét vÊn ®Ò phæ biÕn vÉn gÆp trong thiÕt kÕ dù ¸n lµ ®Çu vµo ®−îc chi tiÕt ho¸ qu¸
møc trong khi môc tiªu vµ ®Çu ra l¹i kh«ng ®ñ chi tiÕt cô thÓ.

Çc ®Çu vµo ph¶I ®−îc m« t¶ ®ñ ®Ó t¹o ra c¬ së ®Çy ®ñ minh chøng cho sù cÇn thiÕt
vµ phï hîp cña nã ®èi víi dù ¸n. Trong giai ®o¹n v¹ch kÕ ho¹ch cô thÓ cña dù ¸n,
cÇn tiÕn hµnh m« t¶ cô thÓ h¬n ®Çu vµo.

72

Mét khi ®Çu vµo ®−îc x¸c ®Þnh, CÇn ®¶m b¶o
r»ng:

1. §Çu vµo ph¶i liªn quan trùc tiÕp víi çc ho¹t ®éng cô thÓ.
2. §Çu vµo ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn ®Çy ®ñ vµ cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng
nh− ®· ®−îc lªn kÕ ho¹ch.
3. Møc ®é chi tiÕt ph¶i ®Çy ®ñ nh−ng ph¶i giíi h¹n ë møc ®Ó cã thÓ hiÓu ®−îc.
4. §Çu vµo ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c vµ cã thÓ thÈm ®Þnh ®−îc (sè l−îng,
chÊt l−îng gi¸ c¶).
5. Çc nguån lùc ph¶i phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ ë n−íc nhËn viÖn trî vÒ
c¬ cÊu tæ chøc, giíi, nÒn v¨n ho¸, tr×nh ®é c«ng nghÖ, ®iÒu kiÖn m«i
tr−êng.

73

YÕu tè gi¶ ®Þnh

YÕu tè gi¶ ®Þnh m« t¶ t×nh tr¹ng, hiÖn t−îng, ®iÒu kiÖn hoÆc çc quyÕt ®Þnh cÇn
thiÕt ®Ó dù ¸n thµnh c«ng, nh−ng hÇu nh− hoÆc hoµn toµn n»m ngoµi tÇm kiÓm
so¸t cña ban qu¶n lý dù ¸n.

HÇu hÕt çc dù ¸n ho¹t ®éng trong m«i tr−êng ph¸t triÓn kh¸ khã kh¨n, mµ trong ®ã
nhiÒu yÕu tè n»m ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña dù ¸n, cã thÓ lµm chËm trÔ hoÆc c¶n trë
viÖc hoµn thµnh ®Çu ra hoÆc çc môc tiªu cña dù ¸n.

§iÒu quan träng lµ ph¶i x¸c ®Þnh râ çc gi¶ ®Þnh cµng sím cµng tèt vµ ph¶i ®Ó ý ®Õn
nã khi thiÕt kÕ dù ¸n, nh»m môc ®Ých:
1. X¸c ®Þnh møc ®é rñi ro hoÆc kh¶ n¨ng thµnh c«ng cña dù ¸n.
2. Tr¸nh çc kh¶ n¨ng rñi ro nghiªm träng b»ng çch thiÕt kÕ l¹i dù ¸n.
3. Lµm râ lÜnh vùc vµ giíi h¹n tr¸ch nhiÖm cña ban qu¶n lý dù ¸n.
4. X¸c ®Þnh râ nh÷ng phÇn nµo cña dù ¸n cÇn thªm th«ng tin hoÆc ph¶i nghiªn
cøu cô thÓ thªm.
Còng nh− môc tiªu, yÕu tè gi¶ ®Þnh cÇn ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c vµ cã thÓ
thÈm tra ®−îc nh− lµ çc ®iÒu kiÖn hoÆc çc kÕt côc mong muèn.

74

Mét khi çc yÕu tè gi¶ ®Þnh ®−îc X¸c ®Þnh, cÇn
®¶m b¶o r»ng:

1. Çc yÕu tè nµy ®−îc h×nh thµnh d−íi d¹ng lµ çc ®iÒu kiÖn tÝch cùc vµ
mong muèn.

2. Çc yÕu tè nµy ®−îc kÕt nèi phï hîp víi çc møc ®é cña dù ¸n.

3. Çc yÕu tè gi¶ ®Þnh kh«ng quan träng th× kh«ng ®−a vµo.

4. Çc yÕu tè gi¶ ®Þnh cã kh¶ n¨ng x¶y ra cao th× kh«ng ®−a vµo.

5. NÕu cã çc yÕu tè gi¶ ®Þnh võa quan träng l¹i võa kh«ng cã nhiÒu kh¶ n¨ng
x¶y ra (yÕu tè huû diÖt) th× dù ¸n hoÆc ph¶i ®−îc thiÕt kÕ l¹i ®Ó tr¸nh nã
hoÆc ph¶i huû bá.

6. Çc yÕu tè gi¶ ®Þnh cßn l¹i ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c vµ ph¶i cã kh¶
n¨ng thÈm ®Þnh ®−îc.

75

Çc chØ sè

Trong khu«n khæ cña LFA mét chØ sè sÏ x¸c ®Þnh tiªu chuÈn cho çc kÕt qu¶
ph¶i ®¹t ®−îc ®Ó hoµn toµn thµnh môc tiªu dù ¸n.

ViÖc x©y dùng çc chØ sè ®· ®−îc m« t¶ ë trang 54, 55.

Çc chØ sè trùc tiÕp ph¶n ¸nh nh÷ng thay ®æi do dù ¸n trùc tiÕp g©y ra (s¶n xuÊt ®−îc
bao nhiªu tÊn, bao nhiªu ha ®−îc t−íi tiªu, bao nhiªu häc viªn tèt nghiÖp…)

Trong tr−êng hîp ta kh«ng thÓ, hoÆc kh«ng kinh tÕ ®Ó ®o l−êng sù thay ®æi mét çch
trùc tiÕp, th× ta ph¶i dïng çc chØ sè gi¸n tiÕp (vÝ dô: häc hÕt líp 6 th× ®−îc coi lµ xo¸
n¹n mï ch÷; møc ®é c¶i t¹o nhµ cöa hoÆc mua xe ®¹p ®−îc xem nh− lµ chØ sè vÒ thu
nhËp cña n«ng d©n).

Vµi chØ sè bao giê còng tèt h¬n mét. Çc chØ sè ®¬n lÎ th−êng khã cã thÓ vÏ ra mét
bøc tranh tæng thÓ vÒ nh÷ng thay ®æi.

Trong mét sè tr−êng hîp, nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó ®o l−êng çc chØ sè (çc
ph−¬ng tiÖn thÈm ®Þnh) cã thÓ lÊy ®−îc tõ çc nguån s½n cã. Trong nh÷ng tr−êng
hîp kh¸c nguån th«ng tin nµy sÏ do b¶n th©n dù ¸n t¹o nªn, nh− qua viÖc thÈm tra,
ngiªn cøu chuyªn s©u….Trong bÊt kú tr−êng hîp nµo, ph−¬ng tiÖn ®Ó thÈm ®Þnh
còng ph¶i ®−îc xem xÐt theo çc tiªu chÝ:

Møc ®é phï hîp cña th«ng tin.

Kh¶ n¨ng tiÕp cËn.

Chi phÝ.

Møc ®é chÝnh x¸c.
ChØ sè chØ cã Ých tuú theo møc ®é x¸c lËp ®−îc çc ph−¬ng tiÖn thÈm ®Þnh .
Çc chØ sè ®ßi hái chi phÝ lín, mÊt nhiÒu thêi gian hoÆc kh«ng ch¾c ch¾n ph¶i ®−îc
thay thÕ b»ng nh÷ng chØ sè kh¸c cã thÓ thÈm ®Þnh ®−îc.

76

Mét khi çc chØ sè ®−îc x¸c lËp cÇn b¶o ®¶m
r»ng:

1. Çc chØ sè nµy ®−îc chi tiÕt ho¸ theo sè l−îng, chÊt l−îng, thêi gian, ®Þa
®iÓm vµ nhãm ®èi t−îng

2. Çc ph−¬ng tiÖn ®Ó thÈm ®Þnh ph¶i cã s½n (sè liÖu thèng kª, sè liÖu quan s¸t,
çc ghi chÐp sæ s¸ch, v.v…)

3. NÕu kh«ng, ph¶i kiÓm tra ®Ó ®¶m b¶o r»ng th«ng tin cã thÓ thu thËp ®−îc víi
chi phÝ hîp lý.

4. Nã ph¶i thÝch hîp ®Ó lµm ph−¬ng tiÖn ®o ®¹c møc ®é hoµn thµnh çc môc
tiªu.

5. Çc ph−¬ng tiÖn ®Ó thÈm ®Þnh ph¶i cã ®é tin cËy vµ cËp nhËt

6. ViÖc thu thËp, chuÈn bÞ vµ l−u tr÷ th«ng tin lµ mét ho¹t ®éng trong khu«n
khæ cña dù ¸n vµ çc ®Çu vµo cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng nµy ph¶i ®−îc quy
®Þnh trong PM.

77

Çc ch−¬ng tr×nh lín

Çc ch−¬ng tr×nh còng nh− çc dù ¸n chØ nªn cã mét môc tiªu dµi h¹n. §iÒu nµy sÏ
gióp lµm râ ®−îc møc ®é −u tiªn vµ tr¸ch nhiÖm, vµ b»ng çch ®ã n©ng cao kh¶ n¨ng
qu¶n lý cña dù ¸n.

Nh÷ng ch−¬ng tr×nh lín, vÝ dô nh− nh÷ng ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng trong nhiÒu lÜnh
vùc kh¸c nhau, cã thÓ ®−îc xem nh− mét tæ hîp cña nhiÒu dù ¸n nhá. Mçi ®Çu ra cña
ch−¬ng tr×nh t¹o thµnh môc tiªu cña vµi dù ¸n kh¸c nhau.

Trong tr−êng hîp ®ã cÇn b¶o ®¶m r»ng çc ®Çu ra cña ch−¬ng tr×nh (hoÆc môc tiªu
dù ¸n) kh«ng m©u thuÉn lÉn nhau. Çc m©u thuÉn gi÷a çc môc tiªu c¹nh tranh ph¶i
®−îc lo¹i bá vµ trËt tù −u tiªn ®−îc thiÕt lËp.

78

Mét ch−¬ng tr×nh lín cã thÓ ®−îc xem nh− tæ hîp cña nhiÒu dù ¸n riªng lÎ, mµ c¸c
®Çu ra cña ch−¬ng tr×nh lµ môc tiªu cña c¸c dù ¸n riªng biÖt

ma trËn ch−¬ng tr×nh pm

môC TI£U ch−¬ng tr×nh

§ÇU RA ch−¬ng tr×nh

Ma trËn Dù ¸n

79

PhÇn 4

Sö dông LFA

81

Trong çc phÇn tr−íc chóng ta ®· xem xÐt LFA trong khu«n khæ cña thiÕt kÕ dù ¸n.
ë phÇn nµy chóng ta sÏ xem xÐt çch sö dông LFA nh− lµ ph−¬ng tiÖn ®Ó hç trî vµ
t¨ng c−êng qu¶n lý trong toµn bé qu¸ tr×nh thùc thi dù ¸n .

ý t−ëng tiÒm Èn trong LFA lµ nã gióp chóng ta:

X©y dùng çc chiÕn l−îc vµ h−íng dÉn ®Ó thùc thi dù ¸n.

ChØ cho ta thÊy tÝnh logic cña viÖc tiÕn hµnh dù ¸n ®Ó gióp ®¶m b¶o r»ng nh÷ng
thay ®æi cÇn thiÕt ph¶i phï hîp víi tæng thÓ thiÕt kÕ dù ¸n.

Gi¸m s¸t vµ thÈm tra c¶ tiÕn ®é dù ¸n vµ t¸c ®éng cña dù ¸n.

Dù ¸n ph¸t triÓn ®· ®−îc m« t¶ th«ng qua c«ng cô Ma trËn Dù ¸n (PM) (trang 17).
Trang tiÕp theo sÏ liÖt kª b¶y b−íc cña qu¸ tr×nh thùc thi dù ¸n.

Qu¸ tr×nh tæng thÓ nµy kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ¸p dông mét çch m¸y mãc cho tÊt c¶
dù ¸n cña tÊt c¶ çc d¹ng vµ møc ®é. Nã cã thÓ linh ho¹t gi÷a nh÷ng d¹ng kh¸c nhau
d−íi ®©y cña dù ¸n :

1. §èi víi çc dù ¸n lín th× viÖc sö dông mét sè nguån lùc ®¸ng kÓ cho viÖc lËp
kÕ ho¹ch vµ thiÕt kÕ lµ cÇn thiÕt vµ viÖc sö dông LFA lµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc.

2. §èi víi çc dù ¸n thö nghiÖm th× viÖc lËp LFA lµ cÇn thiÕt, bÊt luËn dù ¸n lín
hay nhá.

3. §èi víi çc ch−¬ng tr×nh bao gåm mét sè dù ¸n ta ph¶i sö dông LFA cho c¶
b¶n th©n ch−¬ng tr×nh còng nh− cho tõng dù ¸n cô thÓ.

4. §èi víi çc dù ¸n nhá chØ sö dông mét Ýt nguån lùc cho viÖc lËp kÕ ho¹ch,
thiÕt kÕ vµ sö dông LFA.

5. §èi víi viÖn trî phi dù ¸n (dù ¸n mang tÝnh tõng sù vô) nh− hç trî tµi chÝnh,
héi th¶o... th× kh«ng cã ý nghÜa ®Ó dïng LFA.

ë nh÷ng trang tiÕp theo chóng ta sÏ xem xÐt viÖc sö dông LFA ë tõng giai
®o¹n kh¸c nhau cña dù ¸n .

82

Toµn Toµn
quèc/ quèc/
tõng tõng
ngµnh Thùc hiÖn dù ¸n ngµnh

LÜnh vùc dù LÜnh vùc
¸n dù ¸n

Dù ¸n

T×nh tr¹ng lóc khëi ®éng T×nh tr¹ng lóc kÕt thóc

C¸c b−íc chñ yÕu trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña
dù ¸n :
1. X¸c ®Þnh

2. Nghiªn cøu kh¶ thi

3. ThiÕt kÕ dù ¸n

4. LËp kÕ ho¹ch chi tiÕt

5. Gi¸m s¸t

6. KiÓm tra dù ¸n

7. §¸nh gi¸

83

X¸C §ÞNH

X¸c ®Þnh dù ¸n lµ giai ®o¹n ®Ò c−¬ng ban ®Çu ®−îc h×nh thµnh vµ thiÕt lËp.
ë giai ®o¹n nµy viÔn c¶nh cña dù ¸n ph¶i ®−îc xem xÐt trong b×nh diÖn réng. Th«ng
tin s½n cã th−êng rÊt h¹n chÕ.
ý t−ëng cña dù ¸n ®−îc ®¸nh gi¸ trong mèi quan hÖ víi :
ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn vµ møc ®é −u tiªn ë n−íc nhËn dù ¸n.

Çc ®Þnh h−íng tæng qu¸t vÒ chÝnh s¸ch viÖn trî ph¸t triÓn cña n−íc viÖn
trî

Çc ho¹t ®éng ph¸t triÓn liªn quan ®ang tiÕn hµnh ë n−íc nhËn viÖn trî

ë giai ®o¹n x¸c ®Þnh, nh÷ng biÖn minh chñ yÕu cho dù ¸n, m« t¶ nhãm ®èi t−îng
tiÒm n¨ng vµ çc yÕu tè bªn ngoµi cã thÓ ¶nh h−ëng tíi dù ¸n , th−êng lµ yÕu tè quan
träng h¬n nh÷ng vÊn ®Ò nh− chän lùa lo¹i h×nh c«ng nghÖ vµ çch thøc tæ chøc dù
¸n. Çi mµ chóng ta quan t©m nhÊt ë ®©y lµ nh÷ng biÖn minh, bèi c¶nh vµ nh÷ng ¶nh
h−ëng dù kiÕn cña dù ¸n chø kh«ng ph¶i b¶n th©n dù ¸n hoÆc ®Çu ra, ®Çu vµo cña nã.

SÏ lµ tèt h¬n, nÕu ë giai ®o¹n nµy chóng ta ®· sö dông çc kh¸i niÖm LFA. Mét héi
th¶o mini kÐo dµi ®é 3 ®Õn 4 giê víi sù tham dù cña 2 - 3 ng−êi ®−îc quyÒn ra quyÕt
®Þnh, sÏ lµ mét ho¹t ®éng bæ Ých khi ®¸nh gi¸ tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n ®−îc ®Ò xuÊt vµ
quyÕt ®Þnh nh÷ng ®−êng lèi chñ yÕu cho mét nghiªn cøu kh¶ thi.

84

NGHI£N CøU
KH¶ THI

Nghiªn cøu kh¶ thi bao gåm viÖc thu thËp d÷ liÖu vµ nh÷ng ph©n tÝch ®¸nh gi¸ cÇn
thiÕt ®Ó chuÈn bÞ cho viÖc thiÕt kÕ dù ¸n. Nghiªn cøu kh¶ thi kh«ng cÇn thiÕt ph¶i ®i
s©u vµo chi tiÕt cña çc ho¹t ®éng vµ ®Çu vµo dù kiÕn trong b¶n th©n dù ¸n, mµ cÇn
cung cÊp mét c¬ së tæng qu¸t, víi th«ng tin nh»m phôc vô:

Lý gi¶I tæng thÓ cho dù ¸n (viÔn c¶nh, môc ®Ých, môc tiªu dµi h¹n)

Nhãm ®èi t−îng tiÒm n¨ng, nh÷ng nhu cÇu cña hä vµ nh÷ng ¶nh h−ëng tÝch
cùc/tiªu cùc dù kiÕn x¶y ra cña dù ¸n

Çc yÕu tè gi¶ ®Þnh quan träng cã thÓ mang tÝnh quyÕt ®Þnh cho sù thµnh b¹i cña
dù ¸n

Nh÷ng ®Çu ra cô thÓ cÇn thiÕt ®Ó ®¹t môc ®Ých.

Th−êng th−êng ë giai ®o¹n nµy ®· cã nh÷ng hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ møc ®é çc ho¹t
®éng sÏ ®−îc tiÕn hµnh vµ kh¶ n¨ng nguån lùc. Nghiªn cøu kh¶ thi kh«ng cÇn thiÕt
ph¶i trë thµnh mét thiÕt kÕ kü thuËt chi tiÕt mµ lµ mét nghiªn cøu phï hîp víi viÖc
ph©n tÝch vÊn ®Ò trªn diÖn réng vµ ®Ò ra quyÕt ®Þnh.

§éi nghiªn cøu ph¶i lµ mét nhãm, gåm chuyªn gia ë nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau kÓ c¶
chuyªn gia chuyªn ngµnh vµ nh÷ng chuyªn gia vÒ v¨n ho¸ x· héi, giíi, m«i tr−êng,
kinh tÕ tµi chÝnh, c¬ cÊu tæ chøc , khoa häc c«ng nghÖ vµ chÝnh s¸ch hç trî... nÕu
thÊy cÇn thiÕt.

SÏ lµ tèt h¬n nÕu Tiªu chuÈn Tham chiÕu (ToR) cho çc nghiªn cøu kh¶ thi ®−îc x©y
dùng trªn c¬ së LFA, vµ thµnh viªn cña ®éi nghiªn cøu cã hiÓu biÕt vÒ ph−¬ng ph¸p
nµy.

85

THIÕT KÕ Dù ¸N

Trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ dù ¸n (hoÆc tiÒn thiÕt kÕ) ta ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc c¬ cÊu chñ
yÕu dù ¸n, çc gi¶ ®Þnh chñ yÕu vµ mét vµi yÕu tè chÝnh cña hÖ thèng theo dâi vµ
gi¸m s¸t.

ë giai ®o¹n nµy, tÇm nh×n chung lµ toµn bé dù ¸n vµ bèi c¶nh cña nã. Tuy nhiªn viÖc
thiÕt kÕ dù ¸n kh«ng nªn ®i s©u vµo chi tiÕt cña çc ho¹t ®éng vµ nh÷ng ®Çu vµo cÇn
thiÕt mµ tËp trung x¸c ®Þnh nh÷ng thµnh phÇn quan träng.

Trong khi thiÕt kÕ dù ¸n, cÇn sö dông LFA nh− lµ c«ng cô v¹ch kÕ ho¹ch chñ yÕu
®−îc miªu t¶ ë phÇn 2 vµ 3 ë cuèn sæ tay nµy.

ThiÕt kÕ dù ¸n cã thÓ ®−îc tiÕn hµnh trong kho¶ng 6-12 ngµy víi mét cuéc héi th¶o
®a bªn LFA, nh−ng nã còng cã thÓ ®−îc lµm ®éc lËp bëi nh÷ng nhµ tµi trî trong
kh«ng qu¸ mét ngµy, tuú thuéc vµo qui m« vµ lo¹i h×nh dù ¸n.

−u ®iÓm c¬ b¶n cña héi th¶o LFA lµ nã gióp liªn kÕt çc bªn mµ sau nµy sÏ tham gia
vµo dù ¸n vµo viÖc cïng quyÕt ®Þnh vµ qu¶n lý dù ¸n. §iÒu nµy sÏ t¹o nªn sù hiÓu
biÕt lÉn nhau cÇn thiÕt ®Ó cñng cè ®éng lùc vµ hîp t¸c trong qu¸ tr×nh thùc thi dù ¸n .

Nh÷ng ng−êi h−íng dÉn ë çc héi th¶o LFA ph¶i ®−îc ®µo t¹o cÈn thËn vµ ph¶i cã
kinh nghiÖm vÒ LFA, còng nh− ph¶i ë vÞ trÝ ®éc lËp ®èi víi tæ chøc viÖn trî hay ®èi
víi tæ chøc chÞu tr¸ch nhiÖm ë n−íc nhËn viÖn trî .

86

LËP KÕ HO¹CH
CHI TIÕT

ChØ cã ®Õn giai ®o¹n nµy, khi mµ çc ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña dù ¸n ®· ®−îc h×nh
thµnh ta míi cã thÓ x©y dùng mét kÕ ho¹ch thùc thi cô thÓ cho dù ¸n, çc ®Çu ra dù
kiÕn, çc ho¹t ®éng vµ ®Çu vµo, còng nh− hÖ thèng gi¸m s¸t, lÞch tr×nh vµ tµi chÝnh.

Trong nhiÒu tr−êng hîp, viÖc lËp kÕ ho¹ch chi tiÕt sÏ do ban qu¶n lý dù ¸n thi hµnh,
cã thÓ cã hoÆc kh«ng cÇn sö dông ®Õn çc chuyªn gia bªn ngoµi.

KÕ ho¹ch thùc thi cÇn sö dông kh¸i niÖm vµ khu«n khæ cña LFA, vµ ban qu¶n lý dù
¸n ph¶i cã kiÕn thøc vÒ LFA, ph¶i ®¶m b¶o ®−îc r»ng, hÖ thèng theo dâi gi¸m s¸t
®−îc thiÕt kÕ trong qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch chi tiÕt ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó gi¸m s¸t
kh«ng nh÷ng nh÷ng thµnh qu¶ vËt chÊt mµ cßn cã thÓ gi¸m s¸t møc ®é ®¹t ®−îc môc
tiªu, tøc lµ ¶nh h−ëng cña dù ¸n lªn nhãm ®èi t−îng vµ çc nhãm bÞ ¶nh h−ëng kh¸c.

87

GI¸M S¸T

Gi¸m s¸t lµ qu¸ tr×nh gi¸m ®Þnh liªn tôc hoÆc theo chu kú ®èi víi viÖc thùc thi dù ¸n.

ViÖc gi¸m s¸t kh«ng nh÷ng chØ tiÕn hµnh ®èi víi nh÷ng kÕt qu¶ vËt chÊt, mµ cßn ®èi
víi t¸c ®éng cña dù ¸n vµ nh÷ng diÔn biÕn cña nã trong m«i tr−êng nã ho¹t ®éng
(yÕu tè kh¸ch quan).

ChØ nªn tån t¹i mét biÓu mÉu cho viÖc gi¸m s¸t vµ b¸o ço trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t
®éng cña dù ¸n. §iÒu nµy sÏ gióp t¹o dùng mét c¬ së ch¾c ch¾n cho viÖc ph©n tÝch
çc xu h−íng vµ x¸c ®Þnh chiÕn l−îc, vµ ý nghÜa cña nã sÏ cµng trë nªn cã Ých khi cã
thay ®æi vÒ nh©n sù, ban qu¶n lý vµ nh÷ng ng−êi lËp kÕ ho¹ch.

BiÓu mÉu b¸o ço tiÕn ®é ph¶i ®¶m b¶o sao cho ®Çu vµo, ho¹t ®éng vµ ®Çu ra ®−îc
gi¸m s¸t theo chiÒu h−íng tíi môc tiªu tr−íc m¾t vµ dµi h¹n. CÇn ph¶i sö dông çc
chØ sè. Sù thay ®æi nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan cã liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
cña dù ¸n còng ph¶i ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong b¸o ço tiÕn ®é.

B¸o ço tiÕn ®é lµ nguån th«ng tin chñ yÕu t¹o ®Çu vµo cho qu¸ tr×nh kiÓm tra dù ¸n.
B¸o ço tiÕn ®é cÇn sö dông biÓu mÉu dùa trªn çc yÕu tè cña LFA.

88

KIÓM TRA Dù ¸N

ViÖc kiÓm tra dù ¸n lµ mét bé phËn c¬ b¶n trong qu¸ tr×nh theo dâi dù ¸n do n−íc
viÖn trî vµ n−íc nhËn viÖn trî tiÕn hµnh.

YÕu tè xem xÐt chñ yÕu trong qu¸ tr×nh kiÓm tra dù ¸n lµ tiÕn ®é cô thÓ vµ thµnh qu¶
cña dù ¸n. Môc ®Ých lµ nh»m cung cÊp nh÷ng ®Þnh h−íng vµ chØ thÞ liªn quan tíi
chiÕn l−îc vµ biÖn ph¸p qu¶n lý cña dù ¸n.

ViÖc kiÓm tra dù ¸n ®−îc tiÕn hµnh ë n−íc viÖn trî vµ bao gåm viÖc th¶o luËn víi tÊt
c¶ çc bªn liªn quan, xem xÐt çc nguån th«ng tin s½n cã qua qu¸ tr×nh gi¸m s¸t
th−êng xuyªn, vµ nh÷ng nghiªn cøu chuyªn s©u thÝch hîp.

§iÓm yÕu th−êng gÆp trong nhiÒu qu¸ tr×nh kiÓm tra dù ¸n lµ viÖc nhÊn m¹nh qu¸
møc ®Õn khi¸ c¹nh kü thuËt vµ vËn hµnh trong khi l¹i xem nhÑ viÖc ph©n tÝch ¶nh
h−ëng vµ ®¸nh gi¸ lîi Ých cña dù ¸n.

Bëi vËy ®iÒu rÊt quan träng lµ ph¶i sö dông ®ång bé c¶ çc chuyªn gia vÒ kü thuËt
lÉn çc chuyªn gia vÒ ph¸t triÓn chung còng nh− ®iÒu kho¶n tham chiÕu cho viÖc
®¸nh gi¸ dù ¸n ph¶i ®−îc dùa trªn LFA. Nh÷ng ng−êi tham gia vµo viÖc kiÓm tra dù
¸n cÇn thiÕt ph¶i cã kiÕn thøc vÒ LFA.

89

§¸NH GI¸

§¸nh gi¸ lµ qu¸ tr×nh nhËn xÐt ®éc lËp do çc chuyªn gia bªn ngoµi tiÕn hµnh vÒ t¸c
®éng, tÝnh thiÕt thùc vµ tÝnh bÒn v÷ng cña dù ¸n.

Môc ®Ých cña viÖc ®¸nh gi¸ lµ mét tæng thÓ bao gåm viÖc rót kinh nghiÖm, ®Þnh
h−íng vµ kiÓm tra dùa trªn viÖc nhËn xÐt vÒ møc ®é thµnh c«ng cña dù ¸n.

ViÖc ®¸nh gi¸ ®−îc tiÕn hµnh trªn c¬ së xem xÐt çc th«ng tin s½n cã, th¶o luËn víi
çc bªn liªn quan vµ nghiªn cøu ¶nh h−ëng.

Tr−íc kia viÖc ®¸nh gi¸ th−êng dùa trªn nh÷ng qui ®Þnh qu¸ réng ®ßi hái ph¶i ph©n
tÝch chi tiÕt nh÷ng diÔn biÕn trong suèt thêi gian dù ¸n. KÕt qu¶ thu nhËn lµ nh÷ng
ph©n tÝch qu¸ chi tiÕt trong khi viÖc ph©n tÝch nh»m ®−a ra çc quyÕt ®Þnh ë møc ®é
cao h¬n l¹i kh«ng ®−îc ®Ó ý.

Víi mét hÖ thèng gi¸m s¸t thÝch hîp vµ víi tÇn suÊt kiÓm tra dù ¸n hîp lý, ta kh«ng
cÇn ph¶i ®i s©u t×m hiÓu chi tiÕt lÞch sö cña dù ¸n khi tiÕn hµnh ®¸nh gi¸. Tæ ®¸nh gi¸
do vËy cÇn tËp trung vµo néi dung chÝnh cña ®¸nh gi¸. Tøc lµ nhËn xÐt t¸c ®éng vµ
tÝnh thiÕt thùc cña dù ¸n theo môc ®Ých, nhãm ®èi t−îng vµ çc bªn bÞ ¶nh h−ëng,
còng nh− trong quan hÖ ®èi víi ®Çu vµo cña nã.

SÏ thuËn lîi h¬n, nÕu ë giai ®o¹n nµy ®iÒu kho¶n tham chiÕu cho viÖc ®¸nh gi¸ ®−îc
so¹n th¶o trªn c¬ së LFA vµ çc thµnh viªn cña ®oµn ®¸nh gi¸, ®Æc biÖt lµ tr−ëng
®oµn, cã kiÕn thøc réng vÒ ph−¬ng ph¸p nµy. H−íng dÉn tæng thÓ vÒ viÖc lªn kÕ
ho¹ch vµ tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong cuèn. §¸nh gi¸ viÖn trî ph¸t
triÓn. Sæ tay dïng cho nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c ®¸nh gi¸ vµ qu¶n lý, Bé ngo¹i
giao, Nauy, xuÊt b¶n n¨m 1994.

90

Phô lôc:

VÝ dô vÒ viÖc

Sö dông lfa nh− c«ng cô

Cho ViÖc lËp kÕ ho¹ch.

91

Phuong phap tiep can logic tổng thể (LFA)

Phuong phap tiep can logic tổng thể (LFA)

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (17)

Similar to Phuong phap tiep can logic tổng thể (LFA)

Similar to Phuong phap tiep can logic tổng thể (LFA) (20)

More from foreman

More from foreman (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Phuong phap tiep can logic tổng thể (LFA)