1. Ekosistemde Enerji Akışı ve MaddeEkosistemde Enerji Akışı ve Madde
DöngüleriDöngüleri
► Dünyanın birçok bölgesinde proteinDünyanın birçok bölgesinde protein
içeren gıdaların açığı vardır . Bununiçeren gıdaların açığı vardır . Bunun
yanında toplam tarımsal üretiminyanında toplam tarımsal üretimin
yarısından fazlasıyarısından fazlası
sap,saman,yaprak,kabuk yada gıdasap,saman,yaprak,kabuk yada gıda
endüstrisi atıkları olarak kullanılmadanendüstrisi atıkları olarak kullanılmadan
atılmaktadır.atılmaktadır.
► Genellikle ligin ve selüloz(lignoselüloz)Genellikle ligin ve selüloz(lignoselüloz)
içeren bitkisel atıklar ve bu atıklarıniçeren bitkisel atıklar ve bu atıkların
yakılması yada atılması büyük çevreyakılması yada atılması büyük çevre
kirliliği oluşturmaktadır .kirliliği oluşturmaktadır .
2. Ekosistemde Madde ve Enerji AkışıEkosistemde Madde ve Enerji Akışı
► Ekosistemde madde ve enerji akışınınEkosistemde madde ve enerji akışının
dengede olmasıdengede olması üretici , tüketiciüretici , tüketici veve
ayrıştırıcıayrıştırıcı canlılar tarafından sağlanır .canlılar tarafından sağlanır .
► ÜreticilerÜreticiler , mikroorganizmalar güneş, mikroorganizmalar güneş
enerjisini organik bileşiklerde depolar .enerjisini organik bileşiklerde depolar .
► Depolanan enerji bitkilerle beslenenDepolanan enerji bitkilerle beslenen birincilbirincil
tüketicileretüketicilere aktarılır .aktarılır .
► Aslanlar ve kurtlar gibi karnivor olarakAslanlar ve kurtlar gibi karnivor olarak
beslenen ikincil tüketiciler isebeslenen ikincil tüketiciler ise birincilbirincil
tüketicileritüketicileri yiyerek enerji elde eder .yiyerek enerji elde eder .
► Karga,maymun,insan gibi bazı canlılarKarga,maymun,insan gibi bazı canlılar
hem birincil hem ikincil tüketici grubunahem birincil hem ikincil tüketici grubuna
dahil edilebilir.dahil edilebilir.
► AyrıştırıcıAyrıştırıcı canlılar ise büyük organikcanlılar ise büyük organik
maddeleri daha küçük molekülleremaddeleri daha küçük moleküllere
inorganik maddelere parçalayarak doğadainorganik maddelere parçalayarak doğada
tükenen maddelerin ekosisteme geritükenen maddelerin ekosisteme geri
dönmesine katkıda bulunur .dönmesine katkıda bulunur .
3. Trofik DüzeyTrofik Düzey
► Canlılar arasındaki beslenme ilişkileriniCanlılar arasındaki beslenme ilişkilerini
gösteren her katman o canlınıngösteren her katman o canlının trofiktrofik
düzeyi (beslenme basamağı)düzeyi (beslenme basamağı)
olarak adlandırılır .olarak adlandırılır .
► Üreticilerin tümü 1.Trofik düzey ,Üreticilerin tümü 1.Trofik düzey ,
Tüketici(zebra,antilop) 2.Trofik düzey,Tüketici(zebra,antilop) 2.Trofik düzey,
Aslan,kaplan..gibi canlılar 3.TrofikAslan,kaplan..gibi canlılar 3.Trofik
DüzeyDüzey
4. Besin Zinciri, Besin Ağı ve BiyokütleBesin Zinciri, Besin Ağı ve Biyokütle
PiramidiPiramidi
► Üreticilerden başlayarak bir trofikÜreticilerden başlayarak bir trofik
düzeyden diğerine besinin aktarıldığı yoldüzeyden diğerine besinin aktarıldığı yol
besin zinciribesin zinciri olarak tanımlanır .olarak tanımlanır .
► Üreticiler güneş enerjisi yardımıylaÜreticiler güneş enerjisi yardımıyla
organik besinler sentezler .organik besinler sentezler .
► Fare,koyun,sığır,geyik vb. gibiFare,koyun,sığır,geyik vb. gibi birincilbirincil
tüketicileretüketicilere örnek verilebilir.Birincilörnek verilebilir.Birincil
tüketicilerle beslenen hayvanlaratüketicilerle beslenen hayvanlara ikincilikincil
tüketicitüketici denir . (denir . (Yılan,kedi,kurt,aslanYılan,kedi,kurt,aslan))
► Zincirin sonraki halkasında ise ikincilZincirin sonraki halkasında ise ikincil
tüketicilerle beslenentüketicilerle beslenen üçüncül tüketicilerüçüncül tüketiciler
bulunur .bulunur .
► Ekosistemde organizmalar arasındakiEkosistemde organizmalar arasındaki
karmaşık beslenme ilişkileri bir ağakarmaşık beslenme ilişkileri bir ağa
benzetilebilir ve farklı türlerin birliktebenzetilebilir ve farklı türlerin birlikte
olduğu bu ilişkilerolduğu bu ilişkiler besin ağıbesin ağı olarakolarak
adlandırılır .adlandırılır .
5. BiyokütleBiyokütle
► Yerkürede her yıl üreticilerinYerkürede her yıl üreticilerin
faaliyetleri sonucu büyük miktardafaaliyetleri sonucu büyük miktarda
organik maddeorganik madde üretilir . Üreticilerinüretilir . Üreticilerin
yapısında yer alan bu organikyapısında yer alan bu organik
maddeler üreticilerinmaddeler üreticilerin biyokütlelerinibiyokütlelerini
oluşturur .oluşturur .
► Yerkürede üreticilerin yıllıkYerkürede üreticilerin yıllık
biyokütlesinin yaklaşıkbiyokütlesinin yaklaşık 200 milyar
ton olduğu tahmin edilmektedir .olduğu tahmin edilmektedir .
► Bitkiler fotosentez yapan canlılarBitkiler fotosentez yapan canlılar
diğer organizmalar güneş ışığınındiğer organizmalar güneş ışığının
yalnızcayalnızca %1-3’ünü%1-3’ünü kullanarakkullanarak
kimyasal enerjiye dönüştürür .kimyasal enerjiye dönüştürür .
6. Kilittaşı TürleriKilittaşı Türleri
► Besin zincirleri ve besin ağlarında türlerBesin zincirleri ve besin ağlarında türler
ekolojik etkileri bakımından birbirlerineekolojik etkileri bakımından birbirlerine
bağımlı oldukları için bazı türler bütünbağımlı oldukları için bazı türler bütün
sisten üzerinde önemli etkilere sahipsisten üzerinde önemli etkilere sahip
olabilir . Böyle türlereolabilir . Böyle türlere kilittaşı türlerikilittaşı türleri
adı verilir .adı verilir .
► Örneğin Kuzey Pasifik’te kıyıÖrneğin Kuzey Pasifik’te kıyı
ekosisteminde kilittaşı tür su samurudur.ekosisteminde kilittaşı tür su samurudur.
Kelp Yosunu
Deniz kestanesi
Su samuru
Balina
7. Besin Zincirindeki CanlılardaBesin Zincirindeki Canlılarda
Biyolojik BirikimBiyolojik Birikim
► İnsanlar tarafından üretilmiş, doğa için kirletici olan bazı maddeler genellikleİnsanlar tarafından üretilmiş, doğa için kirletici olan bazı maddeler genellikle
havada ve suda seyrelerek canlılara zarar veremeyecek düzeye iner . Fakathavada ve suda seyrelerek canlılara zarar veremeyecek düzeye iner . Fakat
her kirletici zararsız hale dönüştürülemez . Bu tip maddeler besin zinciriniher kirletici zararsız hale dönüştürülemez . Bu tip maddeler besin zincirini
oluşturan farklı trofik düzeylerdeki organizmaların dokularında gittikçe artan biroluşturan farklı trofik düzeylerdeki organizmaların dokularında gittikçe artan bir
oranda birikir ve zararlı konsantrasyon düzeyine ulaşabilir.Bu olayaoranda birikir ve zararlı konsantrasyon düzeyine ulaşabilir.Bu olaya biyolojikbiyolojik
birikimbirikim denir .denir .
► Doğada biyolojik olarak birikebilen maddelere DDT (bir çeşit böcek öldürücüDoğada biyolojik olarak birikebilen maddelere DDT (bir çeşit böcek öldürücü
ilaç ), siyanür , bazı ağır metaller ve radyoaktif maddeler örnek verilebilir .ilaç ), siyanür , bazı ağır metaller ve radyoaktif maddeler örnek verilebilir .
► Biyolojik kirlenmenin sonuçları ;Biyolojik kirlenmenin sonuçları ; Kanser ve Solunum SistemiKanser ve Solunum Sistemi rahatsızlıkları vbrahatsızlıkları vb
sağlık problemleri ortaya çıkar .sağlık problemleri ortaya çıkar .
